23 Eylül 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

— VYAKIT 23 EYLÜL 1939 Siyasi Davalar: Mister Çemberlayn geçen çar- şamba günü avam kamarasımda, Fransa ile İngilterenin müşterek — kararmı tebarüz ettirmek maksa. diyle fransızca olarak söylediği — nutkunda: “Artık buna nihayet — wermek 1âzım" dedi. Muzafferiyet muhakkak olsa bile harp bizim medeni zihniye. — timize göre hiç şüphesiz müthiş bir şeydir. Fakat bir deli hidde- — tine kapılmış bir millet karşısın- da yapılacak başkaca bir hareket kalmadığından bu müthiş çareyi kabul ettik. Bu harp muhakkak ki vahşi mütearrızın aleyhine ne- ticelenecektir. Bu husustaki (» timadımızın sebepleri muhtelif. tir. 1914 senesinde gafil avlanmış- tık.. Anf bir taarruzu durdurmak — ve mukabele etmek için kâfi bir — şekilde hazırlanmamıştık.. İngiltere de bizim gibi hazıt değildi. Binaenaleyh muharebe - nin neticesi bizim işgal edilmiş topraklarımız üzerinde görülü - yordu. Fakat bugün vaziyet böye le değildir.. Müttefiklerimiz ve — biz, tehlikenin gelmekte olduğu. nu gördük.. Buna hazırlanmak i- çin de tam vaktinde uyanık dav- — Tandık. Bugün hududumuzu sal- Jam bir müdafaa teşkilâtı kapatı. - yor.. Kuvvetlerimiz de son had. dindedir. Fakat bilhassa şuna dikkat ede- Hm ki bugünkü Almanya 1914 Almanyası değildir. 1914 Al- -— Manyasının arkasında 1870 zafe- ri, elli senelik motorik bir ça. lışma vardı... Bugünkü Almanya İse'lyalnızca bir görünüştür, ve — hakikatte 1918 yıkılışından pek düz'? bir gekilde kalkmmıştıt. İtiraf etmek lâzımdır kk AlL manya beş sene zarfında eilâhlan- maya büyük bir enerji sarfetmiş- tir.. Silâh, malzeme ve kadro ba- kımından sarfetmiş olduğu gaye — Tef muazramdır. — Fakat Almanyanın bu hareketi pek aceledir.. Bu kadar kısa bir zaman zarfında umumi harpte Mmüşkülâtla barap edilmiş olan şeyleri yeniden ihya etmek çok zordur.. Nitekim Alman ordusu. nun Polonya mukavemetini | kır- — mak için bütün vasrtalarını kul- Tanmajğa mecbur kalması buna bir Şu halde, acaba Alman ordusu miktar itibariyleydaha kalabalık, — daha güzel silâhlara malik, * urun — bir harp için daha güzel hazırlan- Ölümle biten bir kavga — Hâdiseye bir borç mese- lesi sebep oldu —— Dün öğle üzeri Galatada ölüm. Je neticelenen bir kavga olmuş- tur. Galatada oturan Ahmet oğlu )lelımdın Çoraptı Moliz adında — bir museviye birkaç düzine çorap — böorcu vardır. Fakat, parayı ver- memekte ve Moizi her gelişinde / atlatmaktadır. Dün yine parasınıt istemeğe ge. hıı Moiz, alamayınca hırsından — Jena bir söz'kaçırmış, buna kı- — zan Mehmet de hıvıgını çekerek üzerine bücum etmiş, kendisini — birkaç yerinden ağır surette yara. uıı(x hemen kaldırıldığı Sen — Jorj hastahanesinde ölmüş, Meh- — met de kanlı biçağı ile birlikte ele K iştir. - - Cürmü meşhut kanununa göre, — katilin bugün ağır ceza mahke- — mesinde duruşmasına başlanılz. O taktır. — Top atışları — — Bu sabah saat 9 dan itibaren “Zeytinburnu fabrikasından den'. — ze döğrü top atışları yapılacak- tır. Alâkadarlara, deniz — vesaiti. nin açıktan geçmeleri bildiril- miştir. — Bir genç denize düştü Evvelki ıkıın Heybeliadadan ükadaya hareket eden Deniz- B wapurundan ytı— fesut isiminde bir İste düşmüş, vapur dun larak kurtarılmıştır. - Demokrasiler karşı- — sında Almanya Köylerde inşa Yazan: Henry Lemberg edilen makiapler Sabık Fransız nazırlarından miş ve evvelce galip gelmek ve hâkim olmak hatırasına malik bı. Junan bir millet karşısında ne ya- pabilir? Modern harp büyük devletlerin bütün enerjilerini meydana ko- yuyor. Ordular geriden malzeme ve mühimmat cihetinden takviye edilmedikçe hiç bir krymet arzet miyorlar. Fakat Almanya fakir, o kadar fakirdir ki sulh zamanında bile ihtiyacını tamamen karşılayamı- yor. Gururüna müsavi bir görmek hasgası ile kendini her şeyden tectit ederek yenilmez bir kuvvet olacağını zannetti. Çılgınlık! İşte bu sistemle de son kıymetlerini sarfetti. Hedef yalnızca silâhlanmak o'. duğu için diğer bütün işlerini görmez oldu. Toprakları fakir olduğu için elde ettiği mallar ih- racat yoluyla tedarik edilenler- den daha pahalıya mal oldu. Çok çalışıldı, fakat diğer memleketle- rinkinden üstün bir istihsale &a. hip olamadı. Bu kötü membalardan İstifade edilmeğe teşebbüs edilmesi sanat- kârların azalmasını mucip oldu.. İşte bu sebeple çalışma saatleri uzatıldı. kadın işçilerin miktarı fazlalaşmıştı, millete birçok mec- buriyetler tahmil olundu, birçok ecnebi işçi celbedildi. İktisadi felâket önüne geçilmez bir hal almıştır. Kimbilir bir vah- şİ teşebbüse girişilerek — yapılan faaliyet belki de bir ümitsizlik hareketidir. Birçok kimseler Almanyanın 1917 senesindeki vaziyete mü. şabih bir ekonomik durum için: de harbe başladığını söylüyortlar. Bu hakikat kendi hesaplarma çok niüthiştir. Çünkü sulh za- manında bu kadar aşağı bir vazi- yete düşmüş olduğu — görülmek- tedir. Almanyanın müşkülâtını arttı- racak olan İngiliz ve Fransız do- nanmaları tarafından yaprlar ab- Tuka olmıyacaktır. İtalya ile Sov. yet Rusyanın kendisine verecek kıymetli hiç bir varlıkları yok- tur, Sonra bunları bitaraflardan almak hakkına da malik değildir. Eğer kuvvet yoluyla bu zengin- Tiklerden istifadeye kalkışırsa bu takdirde bitarafları da aleyhine ayaklandırmış olüur. Bu vaziyete göre Almanyaya bütün yollar kapanmıştır. Yeni terimler Bu sen>den itibaren Universitede de okutulacak Liselerden mezun olan talebe- ler tamamiyle yeni terimlere göre hazırlandıklarından, bu talebeler üniversiteye geldikleri zaman bü- yük bir müşkülâtla karşılaşmak. tadır. Maarif Vekâleti lise ile üniversite arasındaki bu haddini Üniversite arasındaki bu zıddiye- ti ortadan kaldırmağa karar ver- diğinden önümüzdeki ders sene. sinden itibaren üniversite talebe- lerine de bu terimlerin öğretil. mesini bildirmiştir. Bu zaruretle bilhassa fen ve tıb fa kültesi için mevzuubahis olmak- tadır. Bu fakülteler Tâzımgelen tetkikata başlamışlardır. Dil ku. rumu tarafından kabul edilen te- rimler hemen kullanılacaktır. Mevcut terimler tam manasiy. Te ihtiyacı kargılamağa kâfi gel- mediği için, tedrici surette diğer- leri de türkçeleştirilecektir. Hukuk, iktısat ve edebiyat fr. kültelerinde de tedrisat, mümkün bileceği bir lisanla yapılacaktır. — —- Evlenme Değerli ve genç emniyet mü- fettişlerinden ve eski meslektar. Tarımızdan Fahri Kemal ile “Cö- nül” ün nikâhları dün saat on beşte Beyoğlu nikâh — dairesinde icra edilmiştir. Törende Fahri Kemalin ve ba- bası Kemal Cenap Akerson ile Gönülün ve kardeşi doktor Ar. nan Onay'ın akrabaları, dostları hazır bulunmuştur. Yeni evlilere saadet temenni ederir. nnt e li aa eĞ Üİ e şaael Dü eleneea SÜD ERRNE YNM gaa 83 mektepten 16 sı tamamlandı İstanbul köylerinin mektep ih- | tiyaçlarını temin maksadiyle vi. Tâyet tarafından hazırlanan prog- yYamın tatbikine büyük bir hızla devam edilmektedir. Bu sene muhtelif köylerde inşasına karar verilen 83 mektepten 16 s: ikmal edilmiştir. Üük bir kısmı da önümüzdeki Cumhuriyet bayra- mına kadar bitirilerek küşat me- | rasimleri yapılacaktır. Bu suretle plânda bulunan 83 mektep gelecek sene tamamen ir. alivete geçmiş olacaktır. Köv balkının büyük gayretiyle vücud> getirilen bu mekteplerin ikmalleri ve gerekse dere leva- zımlarının tedariki için vilâyet ta- rafından da yardım yapılmıstır. Beyoğlu halkevinde toplantı Buğgün saat on beş buçukta Be. yoğlu Halkevinde kültürel ve ede- bi bir toplantı yapılacaktır. Bu toplantıya birçok güzide şahsi- tler davet edilmiştir. gehı Tiyatrosu temsil- lerine başlıyor Şehir tiyatrosu temsillerine bir teşrinievvel gecesinden — itibaren başlanacaktır. Tepebaşı kısmında “Romeö » Jolyet”, Fransız tiyat- rTosunda “İki kue ıld dört eder” komedisi T ilk T ednııt kadrosu İstanbul ilk tedrisat kadrosu Maarif Vekâleti tarafından tetkik edilmiş, nakiller üzerinde ufak bazı tadilât yapıldıktan sonra tas- dik olunmuştur. Kadro önümüzdeki hafta alâ- kadarlara bildirilecektir. Döviz kaçakçıları tevkif edildi Emniyet direktörlüğünde yeni teşkil edilen mali şubenin ilk iş olarak Havyar hanında ele geçir- diği döviz kaçakçıları Filip, Ha. yim ve Teofilos dün kaçakçılık işlerine bakan beşinci sorgu hü- kimliğine teslim edilmişler, gizli yapılan sorguları sonunda da tev- kif edilmişlerdir. Çatalca köylerinde işlenen cinayet Çatalcanın Öcümü köyünde göçmenlere verilen tarlayı zapte- den, göçmenler geri almak iste. yince mavzeri ile önüne gelene ateş ederek Kâhya oğlu Ali ile Ahmet oğlu Mehmedi öldüren Selim ile karısı Behiyeyi de ağır suzette yaralayan, bu kadarla da kalmıyarak bir direğe dayanmış bir halde duran Ali oğlu Niyaziyi güya kendisine güldüğü için öl- düren, sonra da Osman oğlu İb- rahimi bir kurşunla cansız. yere seren Hüseyin kâhyanın ağır ce. zada görülen muhakemesi bitiril- miştir. Dün müddelumum! tara. fından mütalcası söylenilmiştir. Müddeiumum! suçlunun - cina- gerek | yetlerini tasmim ve tasavyurla | işlediğinin sabit olduğunu ileri sürerek 450 nci maddenin dör- düncü ve beşinci maddelerine gö. Te ölümle tecziyesini, suçluyu teş- vikten maznun babası Ali kâhya ile kardeşi Hasan kâhyanın da beraatlarını istemiştir. Duruşma karar için kalmıştır. — Yeni normal seri pullarımız lera Vaekillori heyeti, posta, tolgraf, telefen umum müdür. Jüğü tarafından bastırılacak ©- Tan 19 kıymette yoni normal pul serisine 1, 26 ve 29 kuruş- lük kıymetlerden üç adet pül daha ilâvesiyle serinin 22 kıy. mete iblağını kabul etmiştir. İcra Vekilleri heyeti ayrıca 100 kuruşluk pullardan bir kız- mının da blok olarak bastırıl: masın: kararlartırmıştır. Yeni normal seri pullarımızm nefis olmasını teminen, pulların İn- giliz pul baskı yerlerinden bi- risine pazarlık süretiyle ihale edilmesi muvafık görülmüştür. Seriye ilâve olunan 1, 26 ve 29 kuruşluk ppullar önümüzde. ki ay içinde başlıryacak olan ad- 1? tebliğatın posta ile yaprima- Br işinde kullanılacaktır. AĞ , — L D e. DRcist Lütfi Kırdar, Hariciye Vekilimiz Hariciye Vekilini Galata Söyyet harlciye komlser mu- avini Potemkinin Ankara ziya- retini lade etmek üzere Mosko. yaya gitmekte olan Hariciye Vekilimiz Şükrü Saraçoğlu bhe- raberinde Sovyet Rusyanın An- kara Büyük Biçisi Terentiyef olduğu halde dün şehrimize gelmiştir. Muhterem Vokil istasyon. da İstanbul Vali ve Belediye İstanbul kumandanı General Halis Br- yıktay, Emniyet diroktörü Mu- zaffor, Sövyet General Konso, dosu Georiyevaki, Romuanya başkonsolosu Lukaceviç, şehri- mizdeki mebuslar ve büyük bir halk — kalabalığı — tarafından karşılanmıştır. Hariciye Vekilimize bu Be- yahatinde Hariciye umum! kâ, tibi muavini Cevat Açıkalın, husus! kalem müdürü Abdur lah Zeki, daire müdürlerinden Feridun Celâl refakat etmek- tedir. Muhtereim Vekil Perapalas öteline geldikten Sonra İstan, bul gazotecilerini kabul ede- rek Moskova seyahatinin mev- zuu etrafında hboyanatta bu, lunmuştur. Şükrü Saraçoğlu demiştir ki: — Bay Potomkinin ziyare- tini iade için Moskovaya gidi- yorum, Orada iki momleketi alâkadar eden meseleleri ko. nuşacağım. Her gşeyden evvel Türk efkârı umumiyesine tav- zih etmek iİsterim ki motle- ketlerimiz arasında dostluk ve emniyet hissi arzu edileceği kadar sağlamdır. Son zamanların beynelmilel karışık hâdiseleri aramızdaki emniyet ve menfaat birliği va. ziyotini saramak şöyle dursun. bilâkis takviye etmiştir. Size Sovyet memleketinden iyi havadizler getireceğimi ü- mit ediyorum. Türk — milletinden Sovyet milletlerine dostluk hisleri gö- türeceğim. Bu hareketle meni, leketin samimi arzularına ter- süman olacağıma eminim.,. Sovyet Sefiri Terentiyef de asağıdaki sözleri söylemiştir: — Türkiye — Sövyet Rusya münasebetleri fevkalâde iyidir. Dot Türkiye Hariciyo Vokül- nin Moskovaya yapacağı ziya, retin bu münasebetleri daha ziyade takviye edeceğine şüp- he yoktur. Zaten iki memleket arasında ihtilâfir mühim bir mesele yoktur. Münasebetleri- mis# tamamiyle normal ve dost. luk çerçevesi içindedir. Moskovada beş gün kalmak- Tığımız muhtemeldir. Bu ziyareti müteakip gene Hariciye Vekilinizle beraber Türkiyeye döneceğim.., ZİYARETLER Hariciye Vekilimiz saat on, dün Rusyaya gıttı yılıtımında uğurlayanlar buçukta ötele gelen Dahiliye Vekilli Falk Öztrakla bir müd- det görüştükton sonra bugün, kü Semplon ekspresila Bel: graddan gelen Yugoslav olçisi Dr. İlya Şimenkoviçi kabul et miştir, Saat on dörtte tekrar Rus şefirile görüşecektir, İSTANBULDAN HAREKET Muhterem Hariciye Vekili Şükrü Saraçoğlu, beraberinde Sovyet sefiri Terentiyef tle bir, likte saat on beşte Kaüdeş va- puriyle Soövyet Rusyaya hare- ket etmiştir. Kadeş vapurunun yanaşmış olduğu Galata rıhtımının di, şarısı, Hariciye Vekilimizi dost BSövyet olçisiyle beraber gör- meğe gölen büyük bir halk ka- labahgiyle dolmuştu. Başta Dahiliye Vekili Faik Öztrak olduğu halde İstanbul valisi Lütfi Kırdar, İstanbul kumandanı General Halis Bı. yıktay, emnlyet direktörü Mu- zaffor, C. H. P. İstanbul baş- kanı Tevfik Sılay, eski dahili. ye vekili Şükrü Kaya, Lâhey olçimiz Yaküp Kadri, hariciyo vekâleti — istihbarat müdürü Halll ÂAli, Sovyyet başkonsolosu Georgiyoski ve Sovyet konso- tosluğu erkânı, Yugoslavya el- çisi Şumenkoviç, Romanya baş konsolosu Lukaçeviç, yerli vo ecnebi matbuat mümessilleri uğurlayıcılar arasında bulunu, yordu. Harlciye Vekili Şükrü Saraç- oğlu beraberinde Sovyet bi- yük elçisi Terentiyeft olduğu halde saat on beşe çeyrek ka. la Perapalastan otomobiliyle inmiş, kendisini tesyie gelenle- ri gayet miltebessim bir yüzle selâmlamış ve birçoğunun ayrt Ayrı ellerin! sıkmış ve sonra Kadeş vapuruna binmişlerdir. Vapur tam ön beşte hareket etti. Hareket saatine kadar, Hariciye Vekill Sovyet olçisile güvertede beraber bulunup gü- rüştü ve rıhtimda kendilerini teşyi için bekliyenlere her (ır. satta İltifat etti... Vapu li tımdan eni könü uzaklar ya kadar hariciye vekilimiz ve Sovyot olçisi güverteden de, yamlı sürette ellerini salladı- lar. Halk: “Yolculuğunuz H- Burlu olaun!,, diyo müteaddit | defalar bir ağızdan haykırdı. Az &onra “Kadeş,, vapuru, rahatı bozulmuş Avrupada em, niyet ve sulhün takviyesl için tamamlayıcı yeni — bir hamle teşkil edocek olan Türk — Sov- yot konuşmalarının — sahasi Sovyet Rusyaya doğru ağır a- Bır yol aldı. HARİCİYE VEKİL î EKİLİ gükrü Saraçoğlu avdet edin. ceye kadar Harielye Vekilliği- ne Başveki! Doktor Refik Say- dam vekâlet edecektir. Harice gönderilmesi yasak maddeler Birçok maddelerin harice gön- derilmesini meneden — Vekiller Heyeti kararnamesinde tadilât yapılmış, bu tadilât dün alâkadar. lara bildirilmiştir. Tadilâta gö- re hariçten seyahat maksadiyle şehrimize gelecek ecnebilerin - tomobilleri serbestçe memleket dışma çıkarılabilecektir. Yine cc. nebiler tarafından Turingklübün kefaletiyle hariçten getirilen ve gümrük resmi verilmeden mem- lekete sokularak bir gene kullanıl. drktan sonta tekrar harice gönde- rilmes! mutat olan — öotomobil- ler de bu müssadeden istifade &. decektir. Bundan başka liman- larımıza uğrayan ecnebi vapurla. ra veya ecnebi memleketlere gi- den Türk vapurlarına müretteba- ta lüzumu olan yiyecek ve diğer lıddckr de serbestçe verilecek. Fıht bu miktar vapur müret- tebatının — ihtiyaçlarımdan fazla olmıyacaktır. Şimdilik yapılarn tadilât bun. lardır. Fakat kararnamede diğer bazı tadilât daha yapılacağı ve bilhasta gümrüğe gelip de muh- telif sebeplerle memlekete — ithal editemiyen ecnebi mallarının tek- di vakalardandı.. bazan ’A“K—JŞS LEERİ Sınemalarda harp filmleri Yazan: Hikmet Münir Beyoğlu tarafımda üç sine. manm önünden geçtim; Üçünde de harp filmi... Birindekinin adı “Kanatlı İnsanlar”, ötekin. dekinin “Harp. Muhabiri”, ll- çüncüsündekinin ise “Hudut lar Tehlikede,... Bir bakıma bu filmleri gös. termek, zemin ve zamana uy- gün hareket etmektir. Fakat bu meselode zemin ve zamana uygun hareket etme. nin bir faydası var mıdır? Dünyada harn oluyor, diye harp filmleri göstermek, temsilleri vermek, her gaz kokusu katmak muhakkak lâzım mıdır? Harbin ne olduğunu herkes biliyor. Ona dair kâfi derecede iştiyor, okuyor. O kadar ki, a. zacık değişiklik veya hâdisele. rin tazyıkından kurtulup “ne. fes almak,, için bir sinema ve. ya lıyıtmyı gittiği zaman kar, şısma harp çıkarsa, bu Nasret- tin Hocanm “patlıcanlı pilâv,, 1 gibi insanı yoran bir şey olur. Aksi tesiri dokunabilir. Harbe dair, tabitf mecradan dökülen havadisler ve icabma göre milli bir tergib eserinden başka neşriyat yapmağı, her şeyi ona uydurmayı bir zaruret îelllı)d etmek, n0R06 işgüzar. lıktır. Bilâkis harpten yorulan di. mağları biraz — dinlendirmek, gerilen sinirleri yumuşatmak için başka vasıtalar bulmak münasiptir. Bizden her zaman için bek. lenen diriliği temin edecek te budur, ... . Otobüs İçinde: Voyvoda yokuşunu bir ölüm hizıyla inen otobüslerden biri - nin içinde bulunuyordum. Biletçi yüksek sesle: — Para üstü istiyen var mı? diye haykırdı. Bu nsdı hoşu « Zıp yan mim lünç bir sarsmtı ver- miyeceğinden emin olsaydım, kendisine karsr duyduğum tak. diri ifade edecek bir kaç tesirli söz de söyliyecektim. Zira otobüs biletçisinin bu hali, umumiyetle nadir görülür Otobüs biletçileri paraları « mızın üst yanmı ekseriya ver. meden geçiyorlar demek W—, miyarum. Bilâkia “fazlasile vere.! cek kadar,, şaşkmlık eseri bile guıîznyorlır Ve bunun Sebe-! bi, üzerlerine vazife olan işi,' zamanımda. bitirmemeleri, hele h|ç hazırlıklı bulunmamaları -! uır bileti kestikçe, bedelini! hemen aracıkta hesaplayıp ala.! rak kusurunu da u.-ııımlıyıpl vermek suretile müşteriyi tam bir itminan ve istirahat içinde brrakmağı bilmiyorlar. Buna yetiştirilmiş ve tedarikli 9 Şaban bazır 10 Şaban 41 | tuzir 142 İkindi Akşam Yatsı rar geldikleri yerlere gönderi!. mesine müsaade olunacağı haber verilmektedir.