3 Temmuz 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 10

1M — VAKIT 3 TEMMUZ 1930 *-Tayfur S%en Anka- — raya hareket etti îHafaylılar İnönünün iltifatından çok mülfehassis oldular Giresun ve Zonguldakta Kabotaj bayramı nasıl kutlandı Giresun, 2 (A.A.) — Kabotaj hakkının Türk bayrağmıma geçtiği: nin yıldönümü, dün burada coş. kun bir şekilde kutlulanmıştır. Gündüz yapılan merasim ve de- Antakya, 2 (A.A.) — Anadolu, Millf Şef İnönünün verdiği cevap'niz yarışlarından sonra gece de — Ağjansının hususi muhabiri bildi- | bütün Hatayda derin bir minnet Tiyor: ve şiikran İle karşılanmıştır. Sabık Hatay devlet relsi Antal.| — Hataylılar, İnönünün hakların- yya mebusu Tayfur Sökmen Anka-| Jah: büyük iltifat'ar. karşısında — raya hareket etmiştir. Tayfur Sök- | Millt Şefe karşı içten bağlılıkları- — meni, İskenderün istasyonunda, | n ve tazimlerini bir daha teyit ey- — feykalâde murahhas Cevat Açıka.| lemişlerdir. hın, Albay Şükrü Kanatlı, eski — Mecliz Reisi, eski mebuslar, baş- Antakya, 2 (ALA.) — Hatayın “konsolosumuz Fethi Denli ve da-| Ktrtuluşu münasebetiyle “Tayfur ha birçok zevat ve kalabalık bir| Sölemen tarafından gönderilen tel- y grafa Büyük Erkânıharbiye Reisi hâalk kütlesi teşyi etmişlerdir. M p 'Taylur Sökmen, hareketinden ev.| Müreşal Fövzi Çakmak aşağıdaki telgrafı göndermişlerdir: vel, kısa bir hitabede bulunmuş ve Hatayın kurtuluşundan duydur u sevinci Lir kere daha izhar et- — miştir. ; Antakya, 2 (AA.) — Hatay Meclisinin verdiği kapanma kara. — Ii münasebetiyle Tayfur Sökmen tarafından — gönderilen telgrafa : Ingiliz kralının bir mesajı (Baş tarafı 1 incide) | vek bize karşı olsun gerek istik- | — vatana mülessir hizmet Için talim | lallerini garanti görmek için istirahat ve tatil zamanlarmızı verdiniz. Geçen her gün sivil müdafaa sahasında ye. Yurdumuzun —öz parçası olan Hatayın Anavatına len derin hissiyatrmızı sunarız.,, mizi denizde bütün deniz vasıtalarının iştirâk ettiği bir fener alayı yapılı mıştır, Bandonun da iştirâk ettiği bu fener âlayı halk - tarafından zevk ve neşe içinde takip olunmuştur. Denizcilerimizin bu güzel günü şerefine küçük yalı parkında da muhtelif eğlenceler tertip edilmiş ve günün büyük mânasını ilade eden heyecanlı nutuklar göylen. miştir. Zonguldak, 2 (A-A.) — Kabor taj hakkının Türk bayrağına inti kalinin yıldönümü olan 1 Tem. kavuşmasın-İmuz bayramı münasebetiyle bu- dın dolayı mesat arkadaşlarınızla | gün Zonguldak baştan başa milli birlikte ulaştırdığınız samimi ve (renklerle süslenmiştir. Saat on vu” candan duygularınıza bütün ordu'çukta denizcilerimizin ve halkın mensuplariyle beraber mütekabi. iştirâkiyle Cumhüriyet meydanın. da umümi bir toplantı yapılmış ve istiklâl marşiyle başlanan bu me" rasimde devlet denizyolları acen: tesi Süreyya Ayyıldız. söylediği bir nutukla günün önemini teba. rüz ettirmiş ve sürekli alkışlar ara sında başta Relsleumhurumuz İs- met İnönüne olmak Üzere büyük: lerimize çekilen tazim telgrafları ol enikluînşiu Şehir parkında davetliler, deniz karşı olsun yapılacak tecavüzelierimiz tarfından İzaz olunmuş” mukavemet için bütün sikleti -İtur. Öğleden sonra da muhtelif teraziye koymağa hazır ol.İtahlisiye gösterileri ve deniz mü- ni wııux&hmı::mı nlmı:h:; madığımız sanılmasın. sabakaları yapılmış ve halkrmız bu — Bağkıa sözler Ilâve edecel .— .e | müsabakaları içten bir alâka ve — lim, yalnız bu hususta majeste . iştir. Kezx ea | — Bühamyatlaki — iazie soarkana, Tez 6 okuyacağım. Aı k" ı müsabakaları yapılacaktır, Burada B. Çemberlayn kralm man aları kısa bir mesajınt okumuştur.| UÇ ayda bir değiş- (Mi : Oi gae aa | SS Syda bir değiş- (Milli Şef Asikarada sinin gerek kraliçenin bugün Hyte . Park'taki muhteşem ge. git resmine iştirükten duydukla. Srr !;D(ilk memnyaniyeti bildirmek fte ve bu geçit Tesminin vatanı her türlü ihtimallere hazır bu . lundurmak için bütün vatandaş . larmn azmini gösterdiğini söyle . — Mektedir. Kral aynı zamanda gö. | nüllülerin gösterdiği feragat ve Vatanperverlik zihniyeti karşı - D sında hayranilığını da ifade et . — Mektedir. Kral bu mesajmda, bu | gönüllülerin karılarını da unut . ( mamaktadır. Zira bunlar da ko. B galarının kendi yuvalarında ge. b girecekleri saatleri milli hizmete r tahsis etmelerine müsaade et . | Mekle büyük fedakârlıkta bulun, | muşlardır. Kral, herkesin, vata, | tedir. n emniyetini temine hâdim ol. KĞ Polonyalılar Iıngiliz — duğuünu vicdanmda hissetmekle — bu fedakârlıklarmın mükâfatları himıyesiııi gm.unue Berlin, 2 (AA.) — "İhata ve n görmekte olduklarmımı da ayrı- “Ca tebarüz ettirmiştir. Kral niha. tahakküm,, başlığı altında Ber - llner Boersen Zeitung'un diplo » | yet yeni vücude getirilen milisi E mevzsuu bahsetmiş ve genç efra. — Gm girdikleri servislerin yüksek Matik muharriri, Lord Hslifax . | ananelerine lâyık olduklarından İ son günlerde söylediği nutuk. ları cerhetmeğe çalışmakta ve göyle yazmaktadır: Prag, 2 (A.A.) — Bohemya ve kalmaları hakkımda Hitler tara &y kaldıktan sonra bugün Prag. dan ayrılacaktır. Fon Nöyrat'ın etrafında bulu, nanlar, Çeklerin hasmane tavır. Tarı karşısında Almanyadan gön derilen kıtalarım maneviyatı bo. zulduğu için bunlarm başka bir mahalle nakilleri lâxmm geldiğini söylemektedirler. Fon Nöyrat'ı muhafaza et. | güphe etmediğini de bildirdikten t &WI Mmesajını şöyle bitirmiş . (Baş farafı 1 incide) Edirne, 2 (A.A.) — Gelibolu. da Savarona yatında Reisiçu hur Milli Şefimiz İszmet İnönü ta. rik Milli Şefimizin selâm ve iti. barlarını Gelibolu halkına bildir. miş ve halk büyük şeflerinin bu kıymetli iltifatlarımı sevgi teza. hürlerile karşılamıştır. MİLLİ ŞEFİN VATANDAŞLA, RA TEŞEKKÜRÜ Ankara, 2 (A.A.) — Riyaseti. cumhur umum! kâtipliğinden: Kabotajın yıldönümü münase . den çok mütehassis olan Reisi. cumhur İsmet İnönü teşekkür ve mukabi! tebriklerinin iblâğına A. nadolu Ajansını memur etmizler. dir. İspanyada Terhis edilen askerler Madrit, ? (AA.) — Dün neşredilen bir kararname ile tesir, Lord Halifax'ı inkisara uğinan munzam İspanyol deniz Hepiniz biliyorsunuz ki, bi » 'ei y uz ki, bi - yatacaktır. Fakat maalesef batip|kuvvetleri terhis edilmektedir. "“Söylediği nutkun, bıraktığı|harp esnasmda silâh altına alr -) Şiir ile musikinin halitazı olan opera, yâni müzikli sahne eseri, 'ganat âleminde sonsuz bir prob- (lemin doğduğuna vesile olmuştur 'Bilhassa gon üç asırdanberi garb. ,de münekkitler, sanatkârlar ve sanat dostları; operanm ma . hiyetini tahlile çalışmışlar ve bu ,Sanatın müzik tipleri arasmdaki mevkliini Layla ile uğraşmışlar. İdır. Bazılarına tamamiyle anor- mal görünen opera sanatı, had. idinden fazla realist düşüncelere 'kurban edilmiş ve fazla idealist İmünekkitler ise, operayı bütün sanatların fevkine yükseltmişler dir, İnkişafı için en müsaid zemi- ni geçen agrın romantik atmos. feri içinde bulan opera sanatı, her şeye rağmen programını yinc ayni atınosfer içinde çizerek son. sBuz münakaşaların önüne geç İmeğe muvuffak olmuştur. Mengeini en eski milletlerin €eden opera sanatı, Yunan kültü- ründe en mütekâmil bir sanat for mu idi. Âschyl'in Sophokl'un, Bu- ripid'in Cacialarına ekseriya bir, koro refakat eder ve monologlar la düetlerin bir çoğu teganni © dilirdi. Bu nevi müzikli eserler Ortaçağlarda, hıristiyani mevzu- ların teganni ve jestlerle oynan, masiyle tekrar görülür. Orator. yum denilen bu nevi operalar; an ik sanata rücudan başka bir şey lolmayan rönesansta, Yunan tra- jedisinl taklit suretiyle vücude getirilen ve evvelâ on yedinci a- sırda Floransada mukadderatı ta ayyün eden dünyevi operaların yanında müstakil bir sanat tipi o- larak inkişaf etmiş vo dini mü- izik literatürü arasında meyvcudi- . yetini zamanımıza kadar muha- faza etmiştir. Opera İ alyanca hir kelimedir. En cski zamanlarda sa dece (Opera in musica) yani mil- zik eseri manasına kul ikompozisyonlara zikli sahne eseri" manasına kul. lanıldı ve evvelâ on dokuzuncu a sırda R. Vagnerle beraber bu gi. bi eserlere müzikli dram 'adı ve- İvildi. Opera nasıl bir aanattır? Ope- ra ne gibi bir zaruretin mahsulü - dür? Opera muhtelif devirlerde ne gibi tokâmül safhaları idrak et miştir? Sanat terbiyesinin etati- mtkkuıım bugün Almanyadan ye|betile resmi ve hususi zevat ve|9e edildiği bu devirde oporanın ni bir krtanm gelmesi beklenmek | çurumlardan aldıkları tebrikler. |/ Mmilli terbiyedeki rolü nedir? Bü- tün bu mülâhazalrı tahlile büşla- madan evvel, aperayı bünyesi ve karakteri bakımından mütalea et mek ve daha sonra yukarıdaki sualleri halle çalışmak zaruretin" deyiz. Şimdiye kadar operayı mühte- lif şekillerde tarif eden müzik ex. tetleri, esas itibariyle şu neticey'a Val rdır: “Opera, müzikteki yüksek ih. Sas ve tedai kudretinden istilade jttmek suretiyle, poesziyo hâd bir |Jifade ve teheyylliç imkâmı bahşet- mistik üyinlerinde aramak İcab | zim müdafaa kuvvetlerimiz bir harp yaratmak için değil, fakat sulhü muhafaza etmek içindir. Milletle.in hep birlikte arkadaş. ça ve ahenktar bir tarzda yaşa. mayı öğrenec-'lerine ümidimiz vardır. Maamafih memleketi . ri mizin emniyetini temin için hiç Dir geyi ihmal etmemeğe azmet- miş bulunuyoruz. Milli hizmet gönüllüleri bu esere, medyunu şükranı olduğumuz bir tarzda yardım etmetkedir. Kralın mesajımı okuduktan | sonra, başvekil Çemberlayn bir | kaç kelime daha söyliyeceğini © bildirmiş ve aynen şu sözleri üehiğl'ler söylemiştir: — İNetice glarak bu gazete, Lorü Kritik ve tehlikeli bir devir .| Halifa| ve Çörçil tarafmdan söy- | de yaşıyoruz. Biz sulh seven bir|lenen nutukların, gerginliği iza. milletiz. Fakat yanlış anlaşılma.|le edecek mahiyette olmadığını sın, ve, lüzum hissedilirse, ge « kaydetmektedir. başka bir sahada muvaffak ol - muştur. Filhakika Polonyalılar, Lord Halifax'ın nutkunu Danzi. ğin sulhen Almanyaya avdetine Mani olmak, Polonyada Alman. Hığı lade etmek ve kendilerine verdiği serbestçe ha. reket etmek salâhiyetini kullan. telâkki etmektedirler. yilizlerin himayesi altında, bazı taleplerde bulunmağa da başla « mışlardır. Çünkli onlar, yeni sulh muahedesinde Versay konferan . sında bile kendilerine cerilmiyen Tagilizlerin| - mak için bir teşvik mahiyetinde İ Polonyalılar, burdan başka İn.| İonadan hareket etmiştir, mok sanatıdır.” Sivil hayata iade edilen İs .İmüziğin, pneıinlnş:u::'mıf:!;:' rrıuı: panyol askerlerinin adedi şim - duğunu kabul etmek zaruridir, diye kadar 300.000 kişiyi bul İHattâ bu tarif; müziğin bütlr Tmş'tuı. metinli yani güfteli müzik nevi- Diğer cihetten Bilbao cephe - lerinde yalnız refakat rolü dertb. sinde “Siyah oklar,, firkasma te ettiği yahut metindeki postik tumanda etmiş olan İtalyan ge| Kral Zoyo Bükreşte nerali Pizzoni de teme'l” olırıkı talyaya dönmek üzere Berse -| Harici kısa haberler — Gayi zevat ile birlikte Tetanbı, Hyde-park, 2 (A.A.) — Re, Gâf buraya gelmişlerdir. MUSİKİ Yazan: muhtevayı tamamlamak suretiy- le esas rolü deruhte ederek, met |ai kendine refakat ettirdiği meğ- linde iki mühim suale de yol aç- maktadır. Opera hiç süphesiz muayyen 'bir program ve plâna bağlı bir İganattır. İşin edebi mevzu cephe İsini teşkil eden program ve plân İmeselesi, bu sânatı kulağa oldu. Ku kadar göze de bağlamış ve ese re optik bir mahiyet vermiştir. Bundan dolayı opera; senfonik müzik gibi, mana ve mefhumu ikendinde mündemiç ve her hangi bir edebi metin yeya mevzudan müstagni olan mutlak müz'k kar gısında, büsbütün başka bir gaye 've idealden doğmuştur. Binaenaleyh sahneden tecrit e. dilerek dinlenen, yani optik tara- fı noksan olan anhne müziği, yal- İnız kulağı tatmin edemeyeceği gi bi, müziğinden uşaklaştırılan bir lopera metni de._ınuıinıı sahne e serleri kadar edebi zevli tam ola- rak tatmin edemez. Çünkü ope- ra, bazan R. Vagner gibi bir ya- ratıcının kafasında, ses ve söz vahdeti halinde doğmuştur ki bu vahdetin her hangi bir şekilde ak samasının, müziği olduğu kadar metni de mütezarrır. edeeeğine şüphe etmemek lüzımgelir. Mutlâk müzik dediğimiz enstrli mantal sanat, bedif muhtevasının kiymeti ve dinleyicinin anlama kapasitesi nisbetinde muhayyele- ye şeziş verir. Esasen bu tip mül- kıymeti, sonsuz bir mübhe- İy&t içirlde akup gitmesindedir: 'Opera Musikisi, Mmutlâk olan senfonik sanuta nazaran, mevzu. undaki vuzuh nisbetinde dinleyici lanılmış ve | ve seyirci için plâstik bir sanattır. larasında az çok müvazene te0f umumiyetle (O |Bazan eser, Vagner trajedilerinin |süs etmiştir. fından verilen kazara rağmen|'tfından kabul buyurulan Trak.İpus) denilmiştir. Bu kelime İtal- M“;;ıl. Fon Nöyrat'ın muhafız kıtası üç|YE umumi müfettişi Kâzım Di .|yada 1650 genesinden sonra “mü bağlı olduğu mevzu dölayısriyle ve metnin edebi veya felseff mahiyeti bakımmdan, se. fesi telâkki edilmektedir. Bunun aksi de variddir. Hat- tü maksat ve gayesi, sırf örf ve Adet yolu ile, cemiyetin bazı görü nÜr marazlarını teşhise yeltenen mülzikli sahne eserleri do mevcud dur. On sekizinci asrın başından beri bu gibi moral eserler çoğal- Taş ve ilk defa on dokuzuncu a. sırda R. Vağnerle beraber tama, miyle felsefi ve sembolik bir lati- kamet teessüs etmiştir. Opera, haddi zatinde beşeri ta- hassüsli en saf ve en tabil bir şe- kilde ifade eden şarkının, uzun ;ve komplike bir tiptir. Esasen de. vamlı bir şekilde teganni formu- na bağlı olan Vagner operaları ,haricindeki bütün opera oserleri- nin teganni partilerini, en ufak eizlere yani bir sürü müstakli sarkılara ayırmak mümkündür. —) Bükraş, 2 (ALA.) — Kral Zo. Bu takdirde teganni partisiyle a-|ve milli ses ilo sözü en İyi bir şe £0 ve kraliçe Jaraldin yanların . lâkası olmiyan enstrümantal mü-|kilde temsil eden opera sanatına zik, âdeta eski Yunan trajedileri. Cevat M. Altar yircinin dimağında tam bir hayal |ha mühim roller tevdi edilmiş V€ tecesslim ettirmez. Sembolik o-|ilk defa on dokuzuncu aarın TÜ" lan bu nevi eserlerin, ses ve söz|mantik havası içinde tam: unsurlarının birlikte tezahür et-|antik enpriye rücu etmek suretif melerine rağmen, tıpkı sanfonik |le, orkestra bir refakat unsurü © müzik gibi problematik kalmaları |lerak değil de, mevzuun ruhiylt ve muayyen felsef! doktrinlere | yakından alâkası olan, başlanmaları zarüridir. Nitekim, |müstakil bir enstrümantal müzik Richard Vagnerin, bilhassa son|halinde inkişaf etmiştir. Moder? ibda devresinde vücuda getirdiği | opera ise, romantik operanın, Mö* operalar; Sehopenkauor pesimiz- | tin, teganni ve onstrüman prefi” minin mütemmimi ve mezkür fel | sibini daha ideal bir gekle sokmüt gefeyi, yalnız Hevgi yolu ile opti-| ve bu Üç nruhtelif unsur, tam bİ mizme bağlıyan bir müzik felse-| vahdet içinde, fakat birbirilerint era nedir? gibidir. Aksi takdirde operayı in- kâr etmek, onun en ufak bir cl- zü olan ve insandaki tabil ve nof- mal sapat temayülünün saf bİr tesahillirü —olan şarkıyı inkâr ©t. mek demektir. Her tip sanatkâ na, mevzuunu kendi zaviyasin: len görerek az çok deforme et mesi gibi, opera da, mevzuu 888- le iKade ve hattâ deforme eden müstakil bir sanat tipidir. Tıpki ressam Gaugin'nin, Van Coghun veyahud Sezan'ın vücude getirdi" Şi her hangi bir tablodaki mrv* züun; sanatkârlarının -ruhunda pek haklı olarak deformasyözü maruz kalması kadar, bir operâ mevzuu da, bestel elinde, tablatiyle günlük konuşmalari" mızda olduğu gibi değil de, seslef le deforme edilmek suretiyle VE sanatkârane bir şekilde tezahlf eder, Binaenâleyh hiç bir itirazâ feda edilmiyen opora; resim, hei kel veyahud mimari kadar müs takil bir aanattır. Operada, daha evvelce de söf* İlediğimiz gibi, metnin mi yokst jmüziğin mi ön plânı işgal ettiği |meselesine gelince; bu da münek* kitler arasında uzun zamı heri bir hayli çekişmeyi mucip © rauştur. Nitekim, rönesana ile b? raber ilk defa Floransada yan müzikli sahne eserlerindi kompozisyon, armonik bünyesi İ tibariyle hakikaten bir refaköt üunsura olarak işlenmiş ve daimâ ikir 1 plânda kalmıştır. On Zi asrın ilk yarısındaki AlmSi zikteki refakat karakteri birâf : daha ileri götürülmüş, scs ile SÖk ve enstrümantasyon ile te On dokuzuncu asrın gon yafk sındaki klâsik operada, metin KAf gısında teganni ile orkestraya Ğö nazaran müstakil olarak inkişf Letmiştir. Zamanımızın meşhüf musiki edibleri arasında optf bestekâri Arnold Sehönberg İser metinli müzikte — enstrümantâl kısmın büshütün Jehine harektt etmiş ve müzik ile poezl mesalt” lünalre” adlı eserinin inşat tarff nt Jeracı sanatkârlara izah edef” ken: “Muhtelif parçaların mizaç Ve — karakteri, metinden değil de, Bırf :müzll(n ruhundan elde edilen bir mana ile ifade edilecektir.” Demiştir. Binaenaleyh Sehön: berg, metinli eserlerde müziği ön plâna slan bestekârların birinci- sidir. 3040 sene içinde beynetmile! o pera literatürü yanında, milli! o. pera mektebleri de teessüs etmiş devletlerin kültür programların- Bükreş ne refakat eden koroların vazife, 'da lâyix olduğu mevki verilmiz. isicumhur Ruzyelt, yeni muha.- te kısa bir ikametten sonra Var. 'sini gürmekte ve eserin $iir muh- İtir. Binaenaleyh güzel sanatların geniş hudutlar elde edeceklerine Tebe tayyareleri satın alınması #9YAYA gidecekler ve oradan da tevasını himaya etmektedir. Bi-|bütün çubelerini alâkadar eden için harbiye nezaretine 293 mil Ptk muhtemel olarak Fransaya naezaleyh tabii hayatımızda şar, |büu asil sanat formuna kültür işle yon dolar tata*0s> veren kanu - nu İmzalnmretır. | Madrid, 2 (A.A. — İtalvn Ve İstonyod Ihmiciye razırı Kont Ciyano, 10 muza kadar devam temmuzda Barselona - gelecek tir. |geçeceklerdir. |kı ile konuşmadığımızı ileri sü- rerek, lüzumundan - fazla realist Yi arasında lâyik olduğu mevkü vermek, millt harsın inkir-f1 vo 2ti seyahati, 23 tem bir zihniyetle opsrayı anormal |lunda yapılması zaruri o'c> bir eyliyecek birsanat telâkkieden opera aleyh |metlerin en gereflisini ila <..cck tarlığı, bugün hemen hemen yok'demektir. ll