4 Nisan 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

Bu taktirde Almanyanın » çıkarabileceği ordu Fran- sadan çok azdır a yazıyı “Almanyanın harp kabiliyeti" siyle Pİ neşredilen almanca bir eserin hü- lhsasr olarak alıyoruz. Eserin muharriri bütün iç timalyat ve siyasi ik tasadiyat üzerindeki tetkikleriy- le tanmmış meşhur bir Alman müellifidir. Kitabma aynı zamanda ikinci başlık olarak “Hitler ne kadar harp edebilir?" İsmini koyan Her Şternberg bu eso- rinde Almanyanın bugünkü askeri kuvvetini, res- mi rakamlara göre tahlil etmektedir. Kitap, bik hassa Çekoslovak yanım ilhakından sonra büyük bir ehemmiyet kazanmış ve derhal birçok lisanlara tercüme edilmiştir. Hitler uzun lir mi? Bir yapi bilir mi? Buna pek ihtimal veril- miyor ve gözden 'geçirilen rakam. lar da 'bunu gösteriyor. Almanya ancak çok kışa bir har be girişebilir, Öyle bir barp ki, Bir iki ay sonra bir neticeye vara- Caktır, Fakat bu şekilde de bir bârg olabilir mi? Hitler siyasetinin en 2 a Mİ şarka doğru yayılmak oldu kabul edersek bunun arge zararına olabilece; Gal lâzımdır. Bu da iki ihtimal Rösteriyor, Birincisi, koğrudan e e Sovyetlere harp açar, oÜttefiki Japonya da şarktan Rus Yâya karşı harbe girişir. İkinci ihtimal, Almanyanın 1914 Xe piduğu gibi, iki cephe Bâybetmesidir. Esasen tâartuz çok geçmeden bir dünya bârbi doğuracaktır. Di tül ancak faraziyeden i "Asıl mesele o Almanyanın binep kabiliyetidir. Bir memleketin barp kabiliyeti de sadece silâhla- rı değil, mali kuvveti, sanayi İs. wariyeti, iptidat madde ih- riyatı, gida vaziyeti ve siyasi itti- fakları demektir. "Almanyanın bugünkü vaziyeti | İle 1934 teki vaziyetini mukayese edersek şunu görürür? © Umumt Harp başlamadan evvel Almanya en zengin devletler ara- ında bulunuyordu. Harişten — çı 2$ milyar altın marktan Kai ediliyordu. Alman dev let bankasında, tedavüldeki 1 mil Yar 800 milyon marka mukabil 1 milyon mark ibtiyat akçasr vardr. Almanyanın kredisi © kadar sağlamdı ki 4 kadar mütemadiyen alabilmiş, bunup ancak üçte me parasını nakden EE i 1918 nifayetinde bile Alman e İt bankasının altın ER ğ Yar 200 bin milyon sar Bugün Almanya sade borlu bir memleket olarak kalmıyor, 2 Bi zamanda borcunu ödemekten âciz bulunuyor. Hariçte hemen N men hiç bir kredisi yoktur, güRK ici siyaseti kliring sistemini dayanmaktadır. Mark suni bir pa. radıe ve mukabili hemen hemen Ağ bemmiyetsiz bir yekün teşkil > mektedir, Seneler vâr Kİ Sa masraf bütçesini Beğeni Mun için, bütçe açığını >“ SR #azla farzetsek yeridir. 1914 pe kayese edersek, Almanya" Bünkü iktisadi yaziyeti feci *â7”, babilir, , i | ratrcı harbe girişe-| tekme, efsanesini ortaya çıkardı. ban gitmiş. Halbuki bugün Alman matbua. ki mağlübiyetin menşeini 1916-17 kışına kadar çıkarıyor. Bugün, 1914 te tekinin aksine olarak, Alman nü- fusunun büyük bir kısmı bugün inanmak doğru olmaz. Millet yiye cek buluyor. Fakat, bir nasyona. Bet iktisadi mecmuaya göre 1937 de, Alman işçi sınıfının gıda alma vaziyeti tabiinin biraz aşağısında- dır. Bununla beraber, demek oluyor ki barbe girecek, H Umümi | Harpte Almafya ablokann tesiri- ni ancak iki sene sonra bisşetmiş- d ... memleketin harp kabiliyetinde mü Bim bir unsurdur. Bu sahada Almanyanın büyük bir üstünlüğü olduğu muhak- raz sayesinde fabrikalarını asrileş trmiş, rasyonel çalışmayı her memleketten ileriye götürmüştür. Almanya bugün, kimyevi sma sahasında Amerikadan bile evvel gelmektedir. Bununla beraber, şunu unutma- “mak lâzımdır ki, Alman sanayi, daha bugünden had derece bir fa- aliyetle tadır, Sefebrelik karabileceklerdir. rigtiği harbin mi i irez daha uza- e. re pi İnen devletler fabrikalarını muharebeye malzeme yetiştirmek için çalıştırmaya baş. lamış bulunacaklardır. di Asıl askeri kuvvetlere gelelim Vakıa Alman ordusu malzeme iti- bariyte çok zengindir: e ler, hafif ve ağır toplar, per yözler, tanklar, zehirli im ir keler. Fakat malzemeyi Halbuki, bugünkü mazariyecil” 1S derlerse desinler, mali vâziyetin Askeri yaziyet üzerine doğrudan doğruya tesiri vardır. Biliyoruz, Ki bugünkü harpler sanayi harbi- dir. Cephede ne kadar asker varsa fabrikalarda da o kadar ipçi bulu- Nicaktır, Almanya, hariçten mal Mlmayınca, ihtiyat efradından bü- ordusunun bu- Halbaki, efradı yok ve müddet harbedebi- | paganda olarak “Arkadan yenilen Bu efsaneye göre, Almanya sözde! 1918 de itilâf Hevletlerine mağlüp olmamış, içerdeki düşmanlara kur bında bile meşhur askeri muharrir lerin 1918 deki mağlübiyetinin bil hassa kıtlıktan ileri geldiğini yâz- dıklarını görüyoruz. Bunlardan bi ri, harbiye mezaretineki yüksek memurlardan Albay Thomasdır, olduğu gibi, Al- manya yiyeceğirin yine yüzde 20 sini hariçten alıyor. Fakat, 1914 üzerine | kâfi gıda alamamaktallır. Birçok ki, bir harp çıkacak olursa Alman milleti esasen gıdasız bir vaziyette Sınat istihsalât vaziyeti de bir ilân edilince bu faaliyet ancak pekl ye bir tamim gelmiştir. Bunda, az arttırılabilecektir. Halbuki garP|şimendifer idaresi (o tarafından|ten ismindeki İngiliz kruvazğ- devletleri, bilhassa Amerika ÖYİ€ İtron hatlarınm geçtiği yerlere a. değil; Onlar, harp halinde, bugün-İğaç dikileceği gibi vilâyetlerde| gemisine aktarma etmişlerdir. kü istihsallerinin dört mislini $'- İde birer gün ağaç bayramı yapi | Ispanyol mültecileri İngiltereye Bütün bunlar Almanya İçin, gİ-İle vilâyet idare heyetlerinin esas. ömkün olduğu ka-| ir bir surette meşgul olmaları bil dar kısa sürmesini icabettirmek- İdirimiştir. ek rafmın istimlikine iki milyon li.| Berlin, 3 KALA) — “Robert ley, Ara sıra: - Almanya harp edebilirmi? Meclisin andı Radyo başında Meclisin and. içişini takip etmek dünün tatir bir meşgalesi idi, Kimi sesine aşina çıktığı bir mebusu kendi gönlünün istediği gibi karşıla yordu; kimi duraklıyan, kekeli- yerek kelime değiştiren mebus l İ karşısında kalınca orada sufle an aştı ar edenlere burada uzaktan kendi! Moskova, 3 (A.A) — » do katılmak tehalükünü göste-İler Birliği ile HN ar riyordu; fakat biz 400 bu kadar| yapılan balık ayı dalyanları an- yemin dinledikten sonra üç nok-| laşması mucibince, Japonlar, 4 ta üzerinde durduk. Biri şu: Xa-| nisanda Vladivostok'da açıla” znm konuşma üzerindeki tesiri | cak dalyan arttırmasına iştirak çok zayıf! Harf inkılâbı yaptık, İedecektir. Yeni anlaşmaya gö- sesleri konuşulduğu gibi yazsın! ye, eskiden Jüponlara ait bulu. diye. Böyle iken bir “6d6ce-İnan 23 mahal, Sovyetlere bıra gime" nin yüz türlü sesle değil, | kemış ve Japonlara bırakılan yüz çeşit şive ile okunduğu SÖ-| kısımların kira bedelleri de rüldü. yüzde on fazlalaştırılmıştır. Ja- ((Mugayir) kelimesini Çhâ“İ yonlar, bu suretle #enede 300 kimiyete) kelimesi tamamlar”| bin yen fazla kira verecekler. ken ve inşaatta da biribirinden | gir. Buna mukabil, 1925 anlaş- ayrılmaması lâzım gelirken,| yası bir sene uzatılmıştır. dörtte bir mebus bunu temin Balık avı dalyanları meselesinde Japonlarla Ruslar Japonlar, 309 dnlyanın kira- İkincisi: Kürsüye hâkim ha-| “ist olarak kalmakta, bunlar- tibimiz yok: Relsicumhur müş-| dan 254 W beş sene Için açık ar- teen? tırma ile ihale edilmektedir. Üçüncüsü: Yeminin manası | Diğerleri için de her sene husu- yerinde, lâkin ibaresi yüksek si bir anlaşma yapılacaktır. sesle okunmaya elverişli değil | sovyet mahfilleri, bu anlaş dir; bu küçük muvaffakıyetsiz-| madan dolayı memnuniyetleri: liğin başlıca âmilini burada â-İni izhar eylemektedir. Filhaki: rayalım. ka, bu anlaşma mucibince, Ja- Fikret Adil'in kulağı çınla”| yonlar, Sovyetlerin Japonlara sın: Hem de çoğu uzun 24 keli- | ait imtiyazları geri almak hak- melik bir cümle! Bu melni MAİ: tanımış bulünmaktadır. naya uydurabilmek için bir ne-İ Diğer taraftan da bu anlaşma, feste okumak gerek. Yüksek Japonların şimdiye kadar mu sesle buna imkân yok. “ İhaletet gösterdikleri açık artır. Türkçemizin nahvı üzerinde! ma prensipine avdeti de muta- inkılâp isteyen Sodat Zeki, kese | zammındır. di davasına gp ıdan kuvvetli bir örnek bula” :: . Madrid'de 2000 kişi hapsedildi Yeminin aynı kelimeleri şöy- Madrit, 3 (A.A.) — Jullan le terkip olunabilirdi: re milletin kayıt) Bestelro ile esk! riyaseti cum- hur başkâtibi Rafael Sanchez Guerra ve hilkümet merkezinin muhtelif mahallerinde saklan- e — — — meş olan takriben iki bin kişi İngilteredeki nazi | |âvn hapsediimiştir. ajanlari Zanneğdildiğine göre Franko, Londra, 3 (A.A.) —Detiy Ex) bukün, “bütün dünyadaki İs- press gazetesi, dahiliye nezare- panyollara” hitaben bir nutuk tinin Londra polis idaresinden| irat sdecektir. halihazırda İngüterede yaşıyan) Marsilya, $ (A.A.) — Albay nazi ajanlarının tam bir Metesi-| Vasado, Madrit milli müdafar ni ve bunların son zamanlarda-| meclisi Azasından bir çoğu, Şark ki faaliyetlerine müteallik bir) ordusu kumandanı General Me- rapor istemiş olduğunu haber nendez ve erkânıharbiyesi ve vermektedir. 200 kadar sivll ve asker Malne ağındaki İngiliz hastahane ge- Namusum üzerine söz veriyorum limetine uyrmy $ız şartsız hâkimiyetine elvermiyen bir gaye dakip eimiyeceğim ve cum) huriyet esaslarına sadakatten ayrıl miyacağım. — a mları misi ile bu sabah Marsiliyaya Ağaç b yin k gelmişlerdir. Bunlar, Gandla'da yapılaca cumhuriyetçi İspanyolların tah- Ziraat Vekâletinden belediye .| liyesine memur beynelmilel de- legasyon Azası ile birlikte Gala- rüne binmişler ve sonra Malne larak ağaç dikilmesi ve bu işler- | gideceklerdir. Beynelmilel odelegasyonun vuküatın cumhuriyetçi maka matın tahmin cdemediği bir si- ; ratle cereyanı karşısmda yal- Unkapanı caddesi nız 600 kadar mülteciyi tie Eminönünden Unkapanma ka. | edebilmiştir: Bunlardan 180 | dar bir cadde açılacağını yazmış. | Valansiyada Fransız gemisi (le, tık, Buna sit projeler hazırlan-| 200 & de Gandin'da Galatea kru muş ve vali doktor LAtfi Kırdara | yazörü ile nakledilmişlerdir. verilmiştir. vie LZ dalan yere dere e | Hitler istirahat edecek —— ra kadar bir para gideceği anla .| gemisi ile seyabat etmekte olan Mit, ler, Şimml denizinde seyahatini temdi, de karar vermiştir. Mütaileyh, salı günü Hamturga dünecektir. şılmıştır. ——— Son Haberler Benes zafer gününün geleceğini söylüyor Nevyork belediye reisi de Ameri- kanın demok Elevland, 3 (A,A.) — Benes ile Neryork belediye relsi B. Leguerdia bir nutuk söyliyerek Çekoslovakyanın istiklâlini 4s tirdat edeceği kanaatini izhar etmişlerdir. B. Benes, zafer gününün ge ieceğini, söyledikten sonra ha riciye müsteşarı B. Summer Wel lesin Çekoslovakya hakkında geçenlerde yapmış olduğu beya- nattan mütevellit memnuniyeti» ni izhar etmiştir. Mumaleyh netice olarak de- miştir ki: Maşin kuvvete, gene haşin kuvvetle mukabele etmek lâzım olduğunu telkin etmiyorum. Fakat dünya, Avrupanın bazı memloketlerinde kendini gös termeğe başlamış olan “manevi ve Içtimal inbilâle bir nihayet vermek lâzım olduğunu, aksi takdirde medeniyetimizin orta” dan kalkacağını anlamağa baş- lamıştır. Hayta, 3 (A.A.) — Buradaki gerginlik vehametini muhafaza etmektedir. Şeyh Ahmet El Sakhimi, Pazar meydanında öl| dürülmüştür, Tedhiş hareketinin devamı, Yahudilerin oyu ak masa konferansı mukarreratına mu kavemot etmeleri yüzündey A- rapların duymakta oldukları memnuniyetsizlikle izah edil mektedir. Araplar, şimdi tahaş- şüt kamplarındaki mevkufların hapse atılmalarını ve muhace- rete derhal nihayet verilmesini istemektedirler. Şam,3 (A.A.) — 20 gün sü- yerlerinde, baz: levhalar asıldı. yazılmış, daha aşağılarda mezar ler ve öğütler karşısmda durup için mi? rek fotoğraf çekerler, — Ne çikar? Varsınlar çeksin ler! Diyececeksiniz. Evet, eğer levhalar, yüzde seksen, doksan Görüp Düşündükçe Kendi kendimize hücum! Köprü ve ana caddeler gibi, şehrin en işlek ve Tar. Fakat ben, hep tramvayla geçtiğim için, onların ne olduklar” rını dünç kadar pek seçememiştim. Meğer, resimli, itinalı şeylermiş. Dün durup Hurup baktım, okudum, Bunlar, belediyenin halka verdiği sağlik öğütleriğir. Ağzından projektör ışığı kalınlığında tükrük fışkırtan bir say" gısızın resmi altında “bir tükrük, bin kişiyi hasta eder,, cümlesi! bunlar var. Bir ilkmektep duvarı, bir sağlık müzesi koridoru için) güzel nasihatler. Fakat asırlarca paytahtlık etmiş, bütün dünya- nın ihtirasın kamçılamış, Türklüğün en uyanık beldesi sayılmış bir şehrin sokaklarında, doğrusu, pek göze batıyor. Bu türlü tedbirler kimin içindir? O ilânlar, levhalar, resim. Bu zahmete katlananaların yüzde doksanı, zaten sokağa tü- kürüp silmküfmez. Bu çirkin suçu işliyenler ise, asla okumazlar. Şu halde harcanan emeğin büyük kısmı boşunadır. il Füâkât seyyah uğrağı Istanbula, her transatlantiğin döktü-ğ ğü gözlüklü kalabalıklar, bunların karşısında dururlar, i manlara sorarlar, ne olduğunu anlayınca da Kodaklarını İşlete” rat devletlere yardım edeceği mütalâasında B. Laguarti, diplomatik ta birlerle beyanatta bulunmak- tan imtina ederek Çekoslovak” yanın zaptedilmemiş, cumhur” yetinin imha edilmemiş, yalnız kaçırılmış olduğunu söylemiş- tir. Onu kaçırmış olan himaye den bahsettiği zaman fldyel ne“ sat alıncıya kadar kaçırdığı ço" cuğu himaye eden bu fidyeyi s#Imayınca çocuğu öldüren $0* cuk hırsızı tarzında idarel Msan etmiş oluyor. Hatip, cinayetin hürmetiğ muhat olarak yaşıyamıyacağını söylemiştir. j Mumalleyh, Amerika milleti nin mütecavizl meydana çıkara cağımı ve demokrat devletlere yardım edeceğin! bütin düny&- ya ilân etmek suretiyle harbla önüne geçilebileceği ütaleğ sindadır/ Filistinde vaziyet vehametini mnhafaza ediyor ron grev ve nümayişlerden son“ ra kabine buhranı henüz zafl olmamıştır. Yakında Nusuhi Buhari'nin riyasetinde bitarsf bir kabine teşkili edilmesi ümit edilmektedir. Bununla beraber milt blok, j 1 henliz muhalefetten vazgeçmö- miştir ve randater devleti İs. #klA geciktirmekle ham et- mektedir. Halepte ve Şamda birkaç gü- rülkülü nümayiş yapılmış ve Müslümanlar arssında yukubu lan çarpışmalar esnasında bire kaç kişi yaralanmıştır. Karşıdan göze hoş görünüyot- taşları, kuru kafalar şunlar, okuyacak ve düşünecek olanlar. terci Yük bir kısmını fabrikalarında Şa” Uştırmaya mecbur olacaktır» Gelelim Alrnanyanın yiye“ #elesine, Harbeden bir kıtanın £i- daya ne kadar muhtaç olduğu b“ Bünkü bir hakikat değildir. Bunun Yeni bir misalini daha geçenierif Körük, Çünkü, Katalonya cephe” "ikin aç kaldığı için teslim oldu” Sunu söylüyorlar, Bunu Almanya | yon” da bilmiyor değil , Üzün müddet nasyonalist 608ya t idaresi, kendi Jehinde bir pro“ ek me) Mi ün talimi ibtiyat Milletler Cemiyeti afyon yet tarafıdır. bu, Almanyanın en 29 işleri mümessilleri geldi i askerlik ge ii işleri üzerinde Skil rılmış olduğu için, ak talim tef yapmak iizere memleketimi- gumlu Alman dı Almanya #ş, kelon milletler cemiyeti mü- görmemiştir. Onun kişilik bir messilleri dün akşam Ankara» derhal ancak 3 ir Halbuki, İdan şehrimize dönmüşlerdir. talimli ordu çıkarabilir. mij-|Mümessiller şehrimizde üç gün bu müddet zarfın ş olacak kalacaklar, buarada Yeşlikö- luk bir ordu P* e böyle İyündeki tohum ıslah istasyonun birkaç ee «İda tetkiklerda bulunacaklar: sened). dır. için da Fransa 5 tr, Bu vaziyet aktır. kalacı (Desem 10 “Robert Ley, € İli muhrip refakat etmektedir, Dün öğleden sonra Hitler, Helgo, land'a çikarak adanın tesisatını gez, miştir. Berlin, 3 (A.A) — B. Hitler, Ber, ine döner Ööümez Berchtesgaden'e hareket edecek ve beklenmiyen bir hâ. dise zuhur etmediği takdirde 20 nisa, pa kadar orada kalacaktır, Hitler, Berlin ancak 50 inci yıldönümünün tesld! münasebetiyle yapılacak büyü nilmayişlerde hazır bulunmak Üzere dönecektir. bir ihtiyacın ifadeslolsaydı, ben 'de böyle düşünenlerle beraber olacaktım. ii Ama biliyoruz, ki işin aslı böyle değildir. Şu halde niçin İs. tanbulu bir kabile cehaleti içinde göstermeğe katlanalım mı? Mar. silyada, Venedikte, Londtanın bâzı semtlerinde de yerlere tüküren) ler vardır, Ama bu şehirlerin hiçbir sokağında bu türlü levhalar ra rastlanmaz, Konferans, sinema, gazete, radyo gibi alelile resim ve tat- #ız vecizelerden çok daha tesirli vasıtalar dururken, bu yola sa- pılmamalıydı. HAKKI SUHA GEZGİN