13 Şubat 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

-8— VAKIT 13 ŞUBAT 1939 Maarifte Rasyonel ıslahat: ' Bina veders âlet- leri meselesi Yazan: Dünkü yazımızda, öğretmen-| lem, bir gümrenin bütün dersle- rini değil, yalaız birini okut makla mükellef tutmak ve bu suretle İlselerde keyfiyetin on esaslı unsurunu maarifimize ka zandırmış olacağımızı yazmış- tık. Keytiyetin muallimden sonra diğer mühim unsurunu da ders Aletleri ve bina meselesi teşkil eder. Bunun ikisi de bütçe, da- ha doğrusu para işidir. Lise binalarında gerek mer- cutlarının tamiri, pavyonlar ilâ. vesi veya yeniden lise binaları yapılması hususunda “her yılın maarif bütçesini biraz fazlalaş- tırmaktan başka bir tek çare daha hatıra gelebilir. O da ye- ni lise isteyen şehirlere, binanın hiç olmazsa yarı parasının, o $0- hirdeki halk veya teşekküller tarafından temin edilmesini şart koymak... Hakikaten birçok zengin ba- balar bilirim, çocuklarını gerek şefkat, gerek masraf dolayısiy- le lise tahsili için başka bir mem !nunla (servetin, lekete göndermekten ise kendi| dam yetiştirmesini inbisara ala-| mesini temin hususunda İstifa- şehirlerinde açılacak bir Hse bi-İcağını) da zannetmiyorum. nası için binlerce Iira vermeğe Amadedirler, Herhangi bir $8-| bep olmaktadır. birde lise isteği Ga “T'nanızı e Jun veya yapın, İlassTf'açılacak- te” denildiği zai şan orada halk ve husus! teşekküller bu mesele- yi halledebilirler, Bu suretle madan temin edilebilir. Diğer taraftan dört senelik U-| lerini söndürmekte ve bir çok- selerin mümkün olduğu kadariları bulundukları yerlerde çü- çok açılması bugün mevcut Ni. selerin talebe kalabalığını azal tacağından, binalarında müte- addit lâboratuvarlar, okuma ©- daları, konferans salonları, coğ- rafya, musiki, resim, jimnastik gibi derslere mahsus dersaneler açmağa imkân verecektir. Bu du koyftiyete çok fazla tesireden mühim bir Amll olur. Bina (işinden bahsederken mektep binası yaptıran bütün makamlardan şunu rica etme- den geçemeyiz. Yeni yapılmış olan Gazi Enstitüsü, Balıkesir Necatibey muallim mektebi gi- bi binalarda dersane azlığı bü- yük bir dert iken takriben 160 bin Hiraya mal olan ve henüz bit- memiş bulunan İstanbul Kara- gümrük orta okulu binası da ancak sekiz dersanelikmiş. Ör ta mektebe gelen talebenin her esne geçen yıllardan çok daha fazla olduğuna ve bu civardaki nüfusun bilhassa orta mektebe girecek çağdaki talebenin kesa- foti meydanda iken sekiz dersa- nenla kıymeti nedir? Vakıa bir mektep Için idenl olacak dere- code kontor ve diğer şartları mü kommeldir. Fakat bu müken- meliyet gelecek seneden itiba- ren çifte tedrisat yapılarak ta- Jebe yetiştirmek itibariyle hiçe indirildikten sonra meye yarar! Pek zaruri olmıyan o muhit ve- ya memleketimiz için lüks sayr- Jabilecek birçok teferrüattan sarfınazar edilerek bu para İle hiç olmazsa 15 dersane yapıla” bilirdi. Binaenaleyh, yeni ye- “ pılağak mektep binalarında der: sane adedinin çokluğu her Şey- den evvel ehemmiyet verilecek bir keyfiyet olmalıdır. Yeni açılacak liselerin AJât, odevat ve demirbaş ihtiyacına gelince: Bence hal ve vakti ye- rinde olan talebeden yılda on lira almak, bunu muhtelif for- malitelere tâbi tutmadan yalnız o mektebin ders âletleri, lâbo- ratuvar masrafı ve artarsa de- mirbaşma sarfetmek, maarif bütçesinin yükünü haylice ha- tifletmiş olu. pe hâlk çocuklarından para le etrafında öğrendiklerimizi a RİSE ni MİL nn 0. Nuri Çerman Gerçi partice ve halk için çok semih olan cumhuriyet obhükü- metince orta tahsilin meccanen olması bir prensip olmuştur. Bs- in am an kiden mevcut medreselerden | kilerden bahsederken kazan - ve onün yarattığı geri zihniyet-|l8Tnm hacimleri küçük ol. ten kurtarmak için gençliği 14“ duğunu ve mukavelede geminin yık ve milli osaslar dahilinde süratine alt olan maddenin tedrisat yapan mekteplere kül- noksan bulunduğunu, inşaat fetsizce koşturmak için konul.|tezgâhlarm- bundan istifade müş olan bu prensipten yalnız ettiklerini, bu yüzden Rtirüs. fakirleri gözetmek, hattâ kitap- kün matlup süratle seyredeme- larını bile devletçe vermek şar. diğini yazmıştık. tiyle artık fedakârlık edilebilir.) ( Denizcilikle uğraşanlar ya - Çünkü rağbet o derece fazladır. | K'5dan alâkadar eden bu 1888. Geçen nü.Ualarır» .... birinde almayınca orta tedrisatı bedava | bugün karilerimize arzederken yapmak prenslpinin ikinei şaj-| hükümetimizin bu işi kemali e- kl olan (kültürün yalnız zen) hemmiyetle tahkik ve takip et- tirmekteki kararın isabetini ginlere inhisar etmemesini) Biz| de memnuniyetle kaydediyo . de önüne geçlimiş olur. Çocu- ğunu gurbete gitmeden okut -|ruz.. mak fırsatını bulan ve çocuğu-| Açık denizlere sefer yapan nun âlât ve vesalt bolluğunda | bütün gemilerde - bizimkiler de okuyacağını bilen pek çok veli. | dahil olduğu halde - birer ihti, ler senede 10 lira vermeği mü-|yat kazan vardır, Bunlar yolda him bir yük saymazlar. Bu pa“) berhangi bir Arızaya karşi kul- ra az da olsa gene faydadır. Bu-|lanıldığı gibi, limanlarda de, münevyer &-İ|seferde çalışanların temizlen. de edilmektedir. Btrüskde ve Esasen İse azlığı buna #e .İbu tipteki diğer gemilerde ih - Çünkü ancak)tiyat kazan olmadığı gibi gemi. hal ve vakti yerinde olanlar ço-jlerin mevcut kazanları da do - cuğunu ise tahslli Için başka) kuz yüz tonlük olan Suvat ve memlekete gönderebiliyorlar ve) Ülev tipindeki gemilerde"iyle binnetice bu şerait dahilindelaynı eb'attadır. Savahlli müte- münevver adam servetli adam” hacimde olması Etrüsk ve arka- daşlarının ilâveler yapmadan hiçbir surette istenilen sürati temin edemiyeceklerini aşikâr rümektedir. Eğer bu fakirinibir a yokınthda birli Gibeydı Sonra YApUrUunda &Y » nın wünevyerlerinin adedi çok | veles tesbit olunan şekillerin dazla olacak ve bunlardan yarı-| haricinde bazı tadilât da ya . nın büyük adamlarının vücuda | pılmıştır. Üzerinde :durulan ve gelmesine daha çok meydan ve-|ikinei derecede ehemmiyeti ha rilmiş olacaktı. Çünkü malüm)liz görülen bu tadilâttan başka, bir hakikattir; dünya bürükle-| geminin yolu ve kömür sarfi - rinin çoğu fakir ailelerden çık-| yatı ile alâkadar olan bazı de - mıştır. gişiklikler de yaptığı anlaş . Binaenaleyh köylünün fakir | mıştır. sile (o çocuklarının Oda lise| Etrüsk ocaklarında geminin tahsilini kolayca görebilmeleri| yoluna bir noksan getirme - için dört senelik liseleri çoğalt-|mek gartile kömür sarfiyatını mak, mümkün olduğu Kadar) azaltınak için inşaat şartname halkin ayağına götürmek lâzım 'sinde tesbit olunan bazı terti . dır. Çoğaltılan bu liselere koşa-|batın yerleri değiştirilmiş ve cak talebeden de muktedir olan-|bu keyfiyet kazanların çekme larından yılda 10 )ira alarak olk biliyetini ve binnetice istimiz lisenin Alet ve malzemesine sar-İdüşmesini icap ettirmiştir. fetmek keyfiyetin mühim bir) Çekme boruları kazanların kısmını temin etmiş olacaktır.İfayrabından bir iki saat sonra Gerçi fik senelerde mübim birjdolduğu için istim düşmekte ve yekün olmasa da zamanla bu|binnetice geminin yolu azal - on Ilralardan o iisenin temin et-İmaktadır. Bu defa da makinist tiği vesalt görmek İstediğimiz) ve nteşçiler, yol almak için o - mükemmeliyeti bulacaktır. caklara fazla kömür atmakta . Mefküreci, enerjik müdür ve|dırlar. Ve kazanları zorlamak- muahlimlerin yaratıcılığı da vo-|tadırlar. Bu zorlama sarfiyatı sait, bina vesair keyfiyet baki- arturdıktan başka kazanların mından seneden seneye o lise. |bayat kabiliyetlerini de azalt - hin teküâmülünü arttırır, akiajmaktadır!. gelmedik varlıklar yaratabilir. Doğru mudur, . gidip geminin O halde: makine dairesini görmediğimiz O knlde, kemmiyet mi, keyfi-Jiçin - bilmiyoruz, fakat geminin yet mi? sualine karşı hem kom- ocak dairesindeki bu tertibatın miyet, hem de keyfiyetin bera-|bir kısmının kazanların çekme ber yürümesi lüzumuna dair en | kabiliyetini fazlalaştırmak için doğru cevabı kıymetli Maarif tadil olunmak, maksadile yer - Vekilimiz Hasan Âli Yücel orta lerinden sökülmüş bir halde ol. öğretim kitabının otuzuncu say-|duğu söylenmekte”'r. fasında ne güzel vermiştir; örüyor ki, gemilerin inşa- “Cumhuriyet neslinin elelatı işlerini takibe memur olan. zümresini yetiştirecek olan or- 1s», kazan plânları fabrikanın ta öğretim mücsseselerimizin verdiği hesaplara göre te*“Ek bu keyfiyetten fedakârlık et.İstmeden tasvip etm';ler, va ka. meksizin kemmiyetle keyfiyeti |zan tertibatını, şartname hid - ,müvazeneli tutarak temini Tür. fına olarak ya kendileri değiş * kiye Cumhuriyeti Hükümetinin | cirmişler, yahut (abrikanm buz “önemle çalıştığı davalar arasm-iları şartname hilâfında bir şek. dadır.” , İle koymasını mahzurlu görme İ Mete bu davanın halli altı sıllık or. |)mlelerdir. Görmemişlerdir, a » ta tahsilde İki defa okutulan ders ve ma, işts fik gemiyi sularımıze bahisleri bire indirerek, elh Yılın peklenen, ve istenen şekilde ge birisini ilk otula vermek, birisini de yabancı Jisan tabsiline bırakmak, böy (Devamı 10 uncuda) rince yokluğun esaretiyle emel- tirmemişlerdir. Btrüsk vapırınun bu kazan ve çekme tertibatı ile diğer altr ETRUSK VAPURU İŞİ Yapılan tetkikatın ciddiyeti çok. yerindedir Sonra zavallı makinist ve ateşçileri mi mesul edeceğiz? caviro vapurlarınânki kazanla . |, imkân bulunan yerlerde lise bi-|dan yetişmektedir. Zeki fakir-|rm Etrüskün kazanlarının aynı naları bütçeye kısmen ve bar ol-İler gene ilk, veya ortayı biti- vapuru < öMilmesliçin bir milyon lira sarfı lâzımgeldiği söylenmektedir. . Doğru ise ne yazık! . Komisyon ... 414: . işini bitirdi Raporunu Hazırlıyor Bir müddettenberi Deniz Tica- ret Müdürlüğünde toplanarak Al manyada inşa edilen Etrüsk va. puru üzerinde tetkikler yapan ko- misyon çalışmalarını tamamlamış raporunu hazırlamağa başlamış- tr. Komisyon raporunda, vapurun eski Denizyolları tarafından ne st retle Almanlara sipariş edildiğini, nasıl teslim alındığını ve bir müd- det evvel vukuagelen sürat düşük lüğünün sebeplerini ayrı ayrı izab etmekte, vapurun bugünkü halini ve malızurları clup olmadığını da kaydetmektedir. Komisyon, çalışmaları sırasında vapurun ilk tecrübe seferlerinde ne kadar sürat elde ettiğini de © zaman tutulan zabıtlardan tetkik etmiştir. Mevsuk olarak öğrendi- ğimize göre vapurun Almanyada teslim alınmıyarak birkaç ay daha Almanyada kalmak suretiyle tadi- Jât yapılmıştı. Nihayet muvafık görülerek tes- Vararamazı vena alamama ge miş ve burada bir fen heyeti huzu runda tecrübeleri icra edilmiştir. Uzun bir seyahatten gelmesi do Jayısiyle vapurun kazanları paslı, kazan ıskaraları ve altı da kirli bulunuyordu. Buna rağmen bu tecrübede 13 mile yakın bir slirat elde etmiştir. Deniz Ticaret müdürlüğü ancak 12 milden aşağı bir sürat yapan yeni bir vapuru tescil edemiyece- ği için aranılan yoldan fazlasını yâpan Etrüsk'ü tescil etmiştir. Dedikoduların Sebebi Vapur hakkında birçok dediko- du ve rivayetlerin çıkmasına 6€- bep olan hâdise ise bundan bir müddet sonra olmuştur. Etrüsk, kazanları ve bilhassa altı temizlen meden Denizbank tarafından der- hal Mersin hattında seferlere baş- latılmış ve bu seferlerin birinde de vapurun sürati birdenbire 10 mile kadar düşmüştü. İşte bu haber her tarafta birçok dediködulara sebep olmuş, baz: kimseler vapurun süratinin 7 mile kadar düştüğünü bile iddia etmiş- lerdir. “Tabii bu vaziyet hükümetin de gözünden kaçmamış, mebusları- muzdan biri bu dedikodu ve şayi- aların hakikati etrafında İktmat Vekilinin izahatta bulunması içir Vekili Hüsnü Çakır da bütün de- dikoduların önüne geçmek, ve hs kikkati öğrenerek sual takririne de cevap vermek Üzere bir komisyor kurulmasını kararlaştırını;. bu su “stle Etrüsk vapurunu tetkik eder komisyon kurulmuştur. Komisyonun Tetkikler: Komisyon çalışmalarına başla: saşlamaz bilhassa vapurun kazan ları ve makine tesisatı Üzerinle tetkiklere girişmiştir. Çünkü o zamana kadar prüdo kapis sistemi olan bu kazanlar- Aaa şikâyet edilmiş ve selerlerd mütemadiyen kazan bsrularındar sular sızdığı, bu yüzden de sik sil boruların değiştirilmesi lâz.mgeli i söylenmiştir. #ılbulki bu d:ş İraranlar son ze mmanlarda taammüm etmiş bir sis- i Teçlise takrir vermiştir. İktesat| | Japonya Hainan adasını İşgale devam ediyor 17 ayda bombardımanlar yüzü den 80,000 sivil Çinli ölmüş Londra, 12 (A.A.) — Şanghay- dan bildiriliyor: Çin milli yardım komitesinin meşrettiği taporü göre, harbin ilk onyedi ayı garimda 80 bin kada: gayrimuhatip Çinli ölmüş ve ya- ralanm ştır. Bu müddet İçinde S3 şehir 1318 kere bombardıman edil miş ve bu bömbardımanlarda 33 ( Kısa haberler 2 * Londra — Pilistin İngiliz . A: sap konferansı ildüçi içtimamı dün saat 15,30 da akdetmiştir. #* Tokyo — Japori dönanmasi kumandanına Fransız « Jâpoh müs nasebatına zararı dokunacak höt türlü hareketten kağıfıması için şiddetli talimat verilmiştir. * Cebelitarık, sx Câbelittarık umumi valisi Sir Edmund İbnside maiyetiyle birlikte Nevcastle kru- vazörü ile Fasa hareket etmiştir. Kruvazüöre Glasgov kruvazörü ile iki denizaltı refakat etmektedir. Ziyaret resmi mahiyettedir. * Berut — Fransız Generali Weygand bu sabah hususi bir zi- i yâret maksadiyle buraya gelmiş. tir, * Brüksel — Kabineyi teşkile Jaspar memur edilmiştir. * Moskova — İran Ticaret he- *İ yeti yeni bir ticaret muahedesi ak- ti için müzakerelerde bulunmak için buraya gelmiştir, * Nevyork — Fevkalâde seri bir tayyare ile Losanceles - Nev york arasındaki mesafeyi 7 saat 4$ dakikada geçmiş olan mülâzim Ben Besley Hovarâ Huehes'in re. salt 75 Gakiki 28 ganiyedir, mi ” Ankaradaki lik maçları Ankara, 12 (Hususi) — Anka. ra lik mâçlarma bugün de Mu. hafızgücü stadında devam edildi. İlk müsabakada Ankaragücü ile Gençlerbirliği karşılaştılar ve ne. ticede Güçlüler ikiye karşı dört golle galip geldiler. İkinci müsabaka Galatasaray We Harbiye srasinda cereyan et. ti, çok muvaffalayetli bir maç yapan sarı , kırmızılılar kuvvet. li rakiplerine ancak 6—i1 yenil. diler. temdir; yegâne mahzurları boru. larmın #ek sık değiştirilmesine ih- iyaç göstermeleridir. kay idaresi için yapılan Suvat ve lev yapurlarında da vardır. Komisyon kazanlarda sürate te- sir edecek mühim bir mahzur gör aemiştir. İstim ve makine borula tmda yapılan tetkikler de normal neticeler vermiştir. Ayrıca Mar- marada iki tecrübe seferi yaptırıl. mış, bunlarda 13 mil sürat elde e Jilmiştir. Yani her tarafta dönüç dolaşan rivayetlerin fazla müba- iğalı olduğu anlaşılmıştır. Yalnız bu tecrübelerde vapurun jârtnamede gösterilen miktardan azla kömür yaktığı görülmüş ve tkiklerde bunun da kullanilan “ömürlerin uralarndaki (farklar: Jan ileri geldiği anlaşılmıştır. Almanlar vapurun şârtnamedek! sürati olan 13,5 mili yapamaması” w da kömürlerin farkında bulmak. aırlar. Komisyon bu hususta de “etkikler yapmıştır. Yani umun:İjet itibariyle komit yonun elde ettiği netice normal- ir. vapurun bazı tesisat ve techi- satı Üzerinde görülen noktai na- :ar farklarından da halen Alman- “ada İnşa edilmekte olan vapurlar la istifade edilecek ve bunlarda *eni kararlara göre ufak bazı tadi. it yaptırılacaktır. Komisyon bugünlerde raporunu Tekilete gönderecek ve İktrsat Jekili Hüsnü Çık r bu ratoru ef *ârıumumiyenin tenviri için neş- rettiracektir, bin 157 sivil ölmüş ve 44.050 yaralanmıştır. Tokyo, 12 (A.A,) — Don jansı bildiriyor: Japonlar Hainan adası “ line devam ederek adan ©" Akı, him stratejik noktaalrımı ele PR mişlerdir. (Baş tarafı 1 inci! (Müstakll) in böyle bir rakmak için kâfidir; faktt bununla iktifa etmiyelim & lise Halk Partisi müntebib lerinin reyile gelen bir manen de olsa, kendisini Partisi programının taha na hasretmek mecburiyeti e çıkarılıyor, bunu re: Bu mecburiyet, manefi borç olarak, Halk Partisini? di mensubu ve kendi m olan bir mebus hakkında #4 türmez. Lâkin bir Parti ke” yinin mahsulü olan herbsi mebusun, o mebus dahi nin hiç bir parti tabi olmadığımı ilân ederi? o mebus (müstakil), yani di başma harekette serböf” muş olmaz mı? O mebus ni müstakil olarak ku dr? Bizim bildiğimiz. i millet ve devlet işlerindi. Bulüya gelenler meleke rır, yani kuvvete istinat" fillen isbat eder kimselef lâzım değildir. Memleketin bütün let işleri millet önlünde 3.4. nuşulurken o mevcudiy”” #ÂL fikirlerin de söylenmesi" lenmesine ve ceva) 057 mesine zemin hazırlıyor” kak ki bundan ancak altında olsun olmasın. elbette yumuşak k ler, Bu doğrudur: Yupu samuslu kimselere / Namuslu, hırstan memleket fikrini Parti üstün gören. Meclisin " İaatine hasredilmiş siyasi nüfuz tiryakiliği davalar uğrunda hedi insanlara! Unutmiyalım: Bis değiliz, tek partiyiz 4 bütün intihap kuvve yi lan bir teşekkülden b yi nasıl istiyebiliri* Romanyaya Atina, 12 (A.A) T Jansı bildiriyor, vi Balkan Ai di 20 Şubatta Bükr yatağı için, Başvef! 4 ; sas, Bayan aa f yetiyle birlikte, ede xi trenle hareket f zembe Selânikte i larının açılış yağ bulunacaktır.