27 Eylül 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

© Beyin mesaisini tebrik © rak edemiyen Norveç murahhas he Ma Ra eg — VAKIT 27 EYLOL 1934 ge 4 ee meet pe & Parlâmentolar konferansında Silâhsızlanma mesele x üçüncü: gün si üzerinde mühim tetbirler alındı ,, mesut bey, silâhlanma yarışı devam ettikçe dünyada hakiki ve devamlı bir sulhün cessüsüne imkân olmadığını, Türkiye Cümhuriyeti hükümetinin ötedenberi umumi bir © Beynelmilel konferansı dün de çalışmasına devam etti, Konferans reis Ha. san Bey tarafından saat on da a- çıldı. Birlik konseyi reisi, (o Reisi cumhur Gazi o Mustafa Kemal Hazretleri tarafından gönderilen cevabi telgrafı. bütün murahas - ların coşkun alkışları © arasında okundu. Reisicumhur Hazretlerinin tel - | grafları şuydu: İ “Parlamentolar birliği konfe - ransının İstanbulda ( toplanması münasebetiyle gönderdiğiniz ce- milekâr telgrafınızdan ziyadesiy- le mütehassis olarak teşekkürleri - mi ve mesainizde tam bir muvaf- fakiyetle Türkiyedeki ikametini- zin zevkli olması hakkındaki sa - mimi temenniyatımı o iblâğ eyle- rim.,, Reisicümhur Hazretleri tara- fından gönderilen telgraf, önce Fransızcaya, sonra (| İngilizceye çevrilerek okundu ve hararetle alkışlandı. Kâtibi umumi, Konferansa işti- yetlerinden gelen itizar telgrafını bildirdi; iki gün evelki | silâhsız- lanma ve emniyet komisyonunun verdiği karar suretinin dağıtılaca- ğmr baber verildi. Silâhsızlanma raportörü Fran- sız murahhası M. Perren, kürsüye gelerek karar üzerinde (bazı ba- hisler yaptı; bilhassa dedi ki: “Avrupada, bugünkü ihtilâfla- ra rağmen uyuşma isteği kuvvet - lidir. Tereddüde mahal yok. Mesai ne kadar yavaş giderse git- sin, »ikbin olalım. muahedelerle silâksızlanması — tesbit (e edilmiş memleketlerin silâhlanması niha- yet bulmalıdır..,, Fransız murahhasmdan sonra, Romanya murahhası ve emniyet meselesi raportörü M,Pella söz aldı. Ve bilhassa dedi ki; “ — Emniyet gibi o karışık bir mesele (o karşısmdayız. Bu önce beynelmilel itilâflarla temin edi » lir. Sonra, bu işin bir de ferdi ta- rafı vardır. Emniyet olan mem- lekette, kanun menetmese bile, kimse silâh taşrmaz. Emniyet ol- mıyan yerde sulh olamaz.,, M. Pella bundan sonra Balkan misakmın faydalarma temas etti. Bu arada, konferans reisi Hasan ederek şunları söyledi: “.— Türkiye tecrübe ile anla - mış ve bütün milletler kabul et- © miştir ki Sulh, mmtakavi misak - larla temin edilebilir.,, İngiliz murahhası Mister Men- der'in bu bahis üzerinde söyle- dikleri şunlar: | “— Dünyanın bugünkü ( hali, büsnü niyet sahibi olanlara cid - “den hüzün veriyor. Umumi harp pek âlâ gösterdi ki silâhlanma ile emniyet temin edilemez. Dost * “luk ve anlaşma havası hakim ol » © malıdır. Versay o muahedesiyle © silâhlanması menedilenler silâb- e Tanmamalıdır.,, 7 İsveç ve Macar murahhasları- © nın sözlerinden sonra o Yugoslav silâhsızlanma parlamentolar | taraftarı olduğunu anlattı. .Romen murahhası M. Pellâ, Fransız murahhası M. Perren sözlerini söylüyorlar murahhası M. Kumandi söz aldı ve dedi ki: “Türkiyede her (adımda bir sulh zihniyeti mevcut olduğu gö - rülüyor. Bugünkü Gazi Türkiye- si, sulh idealine bağlıdır. Bugün- kü refahmı o yolda © görmüştür. Yugoslavlar, dost Türkiyeye kar- | maz. Parlamentolar birliği kon - şı hayranlık ve memnuniyetleri- | feransları daha tecrübeli oldukla- ni beyan ederler.,, Sonra, beynelmilel parlamen- tolar birliği Türk grupu (Oumumi kâtibi, Zeki Mesut Bey alkışlarla kürsüye çıkarak umumi bir alâka ile dinlenen nutkunu okudu. Zeki Mesut Bey bu nutkunda bilhassa diyordu ki: Zeki mes'ut Beyin nutku : Raix efendi, hanımlar, efendi- er, Milletler serbestçe silâhlandık- ça ve silâhlanma hususunda yarış devam ettikçe dünyada hakiki ve devamlı bir sulhun teessüs edemi- yeceği artık tamamiyle © anlaşıl- mış bir hakikattir. Umumi buh - ran ve sıkıntı, milletler iktısat ve tasarrufa sevketmek lâzım gelir- ken neden silâhlanma işine büyük paralar tahsisi mecburiyeti du » yulmaktadır. Milletler arasında umumi bir itimadın ve netice iti- bariyle siyasi emniyetin teessüs edememesi her milleti kendi var- lığımı ve inkişafını o ancak kendi kuvvetiyle korumağa sevketmek- tedir. Şimdiki vaziyet içinde bu endişe haklı ve tabii görülebilir. Bir millet bir harp halinde kendi- nin daha kuvvetli bir düşman ta- rafından ezilmesi ihtimali karşı sında milli kudretinin en son had- dine kadar hazırlıklı bulunmayı lüzumlu sayar. Beynelmilel hayatın bugünkü realitelerinden odoğan kararsız vaziyet zaruri olarak silâhsızlan - ma ile emniyet muammaları ara - sında bir münasebet, bir rabıta husule getirmiştir. Silâhlar bıra- kılmadıkça, veya hiç olmazsa a- zaltılmadıkça devamlı (bir sulh hali teessüs edemez. Bununla be - raber silâhsızlanma işi yalnız tek- nik ve askeri bir mesele olmayıp her şeyden evel siyasi ve psiko- lojik bir mesele teşkil eder. Esa - sen silâhsızlanma konferansı da döne dolaşa hakikate vasıl olmuş ve işin düğüm noktasının emniyet muammasında bulunduğunu an - lamıştır, Herkesin istediği ve bütün mil- etlerin dikkatle takip ettiği bu s3i- yası emniyet nasıl tesis edilebilir? Milletlerin beraber çalışması için lüzumlu olan itimat âmili (o nasıl ! yaratılabilir? İki devletin yanya- İ na gelmesindenberi mevcut olan bu mesele beşeriyetin en eski da- İ ticeler vermemiştir.,, valarmdan © biridir. Bu itibarla onun hemen yarın halledilebilme- sine intizar etmek ve o edilmezse sukutu hayale uğramak doğru ol- rı için, bu gibi beynelmilel bü - yük meselelerin tabit ve zaruri te- kâmülünü daha iyi takdir eder ve onların halli hususunda zamanın ehemmiyetli rolünü daima göz ö- nünde tutarak mesaisinin ve ka- rarlarmın seyrini ona göre tesbit eyler. Eğer bütün milletler Kendi hak | ve vazifelerine ve beynelmilel ha- yalın Sulh ve'nızamına ait kons€ep- siyonlarda birleşmiş olsalar idi bu sulh ve nizam belki de çoktan te- essüs ederdi. Fakat fikri seviye, tarihi tekâmül, coğrafi o vaziyet ve iktısadi zaruretler gibi birçok âmiller beynelmilel hayatın tanzi- mine ait düşüncelerde de ihtilâfr mucip olmaktadır. Umumi ve cihanşumul tedbir» lerle siyasi ve iktisadi o vaziyeti tanzim etmek insanlığın en büyük ideallerinden biridir. Fakat bu husustaki teşebbüsler şimdiye ka- dar her iki sahada da müsbet ne - “Parlamentolar birliği Türk grupu, silâhsızlanma ve emniyet komisyonunca hazırlanan karar projeleri ile kendi & arzuların bir dereceye kadar tatmin edilmiş olduğunu görmekle memnundur. Bir dereceye kadar diyoruz: Çün- kü Türkiye cumhuriyeti hükümeti ötedenberi ne kadar cezri olursa olsun umumi bir silâhsızlanma ta- raftarı bulunduğunu — ve sulhun muhafazası için bunun başlıca bir çare olduğunu ilân etmekten geri | kalmamıştır. Biz bu kanaat iledir ki rejiyo- nal misaklar ile temin edilen em - niyetin silâhların azaltılmasına yardım eyliyeceğini ümit etmek- teyiz. Silâhsızlanma meselesinin kimyevi harp, harp bütçelerinin silâhsızlanmanın kontrolü | ilânı, gibi bazr cepheleri vardır ki bun - Tsöğetiiuc, lar emniyet meselesine müvazi o- larak daha uzun meğe hacet kalmadan hükümetler tarafmdan imzalanacak protokol» lar ile halledilebilir.,, Şiddetle alkışlanan Zeki Mes- ut Bey kürsüyü terk ettikten sonra reis Hasan Bey tarafından celse tatil edildi. ikinci celse Öğleden sonra saat 13,5 ta konferans yeniden açıldı. Reis Hasan Bey, İran grubunun bu se- ne ilk defa olarak konferansa iş- tirak ettiğinden bahsederek İran ' murahhası Lihvani Beyi kürsüye çağırdı. İran murahhası Lihvani Bey; yilmasse" >“ üu'niyu diy sulhperver siyasetini tebarüz et - tirdi. Türkiyede, kendilerini va - tanda imiş gibi hissettiklerini, Türklerin pek samimi bir millet olduğunu, İranın da samimi ya- ratılışmı söyliyerek cemiyeti ak - vama ve konferans mesaisine mu- vaffakiyetler diledi. Italya murahhası M. Fereotti müddet bekle- ! silâhsızlanma ve emniyet konuş - İ malarından henüz bir netice çık- | madığını, halkta bu konferansla- ra karşı bir itimatsızlık uyandığı- nı, kimsenin harp etmek isteme- | diği, halde harp tehlikesi karşı - | smda bulunduğumuzu anlattı. Bil- hassa: “Harbin önüne geçile - mezse, bunu tehir 'etmek için e- Timizden geleni yapalım.,, dedi. Neticede Macar murahhasının silâhsızlanma komisyonu kararı hakkındaki itirazı ve teklifi reye kondu. e İsveç murahhasınm silâhsızlan- İ ma komisyonu kararını tehir et - mek hakkındaki teklifi de reye konarak ekseriyetle reddedildi, Müzakereler akşam saat yir « miye kadar sürdü, Konferans bu- gün gene saat onda açılarak çalış- masına devam edecektir, Pollanın dikkate değer “ sözleri Romanya murahhası M. Pella İ Macar murahhasının nutkuna kar» < Bu akşam Ss A R A Y sinemasında UNİTED ARTISIS'in mükemmel şaheseri .. se . Büyük Katerina Oynıyanlar: ELİSABETH BERGNER ve DOUGLAS FAIRBANKS oğlu # FOX JURNAL manazırı meyanında: Morro Castle vapuru faciası bütün fafsilâtile ve Amerikadaki grev vesaire... (2948) şılık söz söylediği bir ara şu dik: ; kate değer cümleleri söylemiştir: “Muzhedeler, milliyet esası üzerine yapılmıştır. Milletler de. ğişmiş midir?. Hayır!... Şu hal- de beynelmilel hukuku noktai na- zarından dahi muahedelerin ye » niden gözden gecirilmesi mevzuü bahsolamez. Almanya 'le Lehis- den sonra, Almanya, muahedele- den sonra, Almanya, muzheele » İ tin tetkikinden “ferağat etmiştir. i Şu halde, yeniden tetkik istiyen bir Macaristanla Bulgaristan ka - yor. Bu iki talep karşısında, mevcut iki milyar insanın emnives ti nasıl ihlâl edilebilir?.,, Parlamentolar könferi erin ! emniyet ve silâhsızlanma muhtelit komisyonu tarafınıdan hazırlanan ve dünkü celsede heyeti umumiye» ce kabul edilen kararda müsbet itilâflara varılması meselesinin gerek milletler cemiyeti, gerek si- lâhsızlanma konferansı için bir şeref ve hattâ bir hayat meselesi olduğu nazarı dikkate alınarak mühim tedbirler alındı. k 15 Yıl Evvelki VAKIT 27 Eylül 1920 Misi. sazlme a aint edebilecek mi? Balkan hükümetleri küçük itilâfk teşkil etmek üzere karihen, Bükreşte bir konferans aktedeceklerdir. — El yevm Pragda bulunmakta olan M. Stanboliski “Bulgaristanda mutasevyer Balkan ittifakına iştirak edebilmesi için Çekoslovakya hariciye nazırı M. Bene si tavassut İcrası için iknaa çalışıyor. Figaro diyor ki: “Bu hususta zik- redilen hükümetlerin mukayyet bir su- retle birleşebilmeleri için ovazilelerin, teahhütlerin ve müşterek harekette 13- yikiyle tayin edilmesi icap eder. O halde fikri mezkür, sıri bir tasavvur- dan başka bir şey değildir... VA'KIT Gündelik, Siyasi Gazete Istanbat Ankara caddesi, (VAKIT) yurdu TELEFON NUMARALARI Yazı işleri telefonu: 24879 Idare telefonu : 24310 Telgraf adresi; Istanbul — (VABIT) Posta kutum Na 46 Senelik 6 aylık 3 aylık 1 aylık Ticari Uânlarm ilin nayıfalarında sin. Hm 50 kuruştan başlar. Tlk sayfada 250 kuruşa kadar çıkar, Büyük, fazis, devamlı ilân verenlere ait ayrı tenzilât vardır . Resimli Uânların bir satırı 10 kuruştur. KÜÇÜK İLANLAR: Bir detası 30, Ikl de'ası 80, Uç defuzı 65, dört datası 18 ve on defası 100 kuruştur. Uç aylık Un verenlerin bir defam mecca- nendir. Dört satırı geçen Uünların fazda satırları teş kuruştan hesap edilip yg yg yg Ahmet Cevat Beyin Gılgamişin erteği başlıklı yazı- smı, yazımızın çokluğundan ö- türü koyamadık, özür dileriz.