24 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9

Ikinci Türk dili kurultayı çalışmasını bitirdi.. Vİ leş tarafı inci sayıfada) , Nacağı kulaktan kulağa yayıl - vi İçin, bütün gözler filesof şa- zerinde toplanmıştı. Zi. Hazretleri (o yanlarında ekil İsmet Paşa ve Dahiliye ekili Sükrü Kaya Bey “e localarında bulunuyorlardı. “vel ş#kan Kâzım Paşa, bir gün ii izabıt hulâsasının okunma- emretti. Okunan hulâsa ay- *n kabul edildi. urultayın bir evelki toplantı - olduğu a # ait bu kısa merasimden son - * #on altıncı toplantıyı teşkil e- | *cek müzakerelere geçildi. urultaya muhtelif azalar tara- a ân verilen tez ve takrirler, ku- Yda okunmasına vakit bulu - iYacağı için, encümenlere ha- edilmişti. e Encümenler, 1 >dilerine verilen bu tezler hak- Mdaki mütalealarını kurultay ik makamma bildirecek - edi, vale Küzım Paşa, neticelerin en- enden geldiğini ve encümen sapi iealarının okunacağını söyle- al Bu mazbatalar; gramer, ıslı * » Filoloji, takrir ve teklif ko » larin mazbatalariyle ni- in Mame komisyonunun mazbata nr ihtiva © ediyordu. Gramer ii kendisine tevdi edi - ört tezden yalnız üçünü ka - al €tmiştir. Diğer biri, faydası ke varlığı şüpheli görüldüğü için Misyon tarafından geriye gön» “rilmiştir. keli stılahlar komisyonunun, bütün ii Meleri türkçelestirmek hu- yadaki ısrarı dikkate © değerdi. "der taraftan, “öz Türkce ıstılah ri mektep © kitaplarına süratle tesi ileri sürülmüştü ( Filoloji sında düşünülen esas nokta - aç erind de fileloji komisyonu- Taporu okundu. Takrir ve te tif komisyonunun mazbatası a- Min ti; “ömisy onu, a birinci dil kurultayına iş- sak edenlere bir madalya veril- va #sine dairileri sürülen birtek- ki tadil edilmişti. Türk Dili Tet - Cemiyeti böyle bir madalya Miye7 esas itibariyle kabul et - *. Sadece, bir o tarafında b "zi Hazretlerinin, diğer tara - a kurultay toplantı birliğinin Semi bulunacak olan bu madalya, ix bir ücret mukabilinde veri- 1. Takrir ve teklif komisyo- Un yaptığı bu tadil, cemiyete * zamanda bir varidat da te - h etmiş olacaktı. Nizamname “iy “ komisyonunun *anlığa bildirdiği mütalealar nda, Türk Dili Tetkik Ce- ol Yeti nizamnamesinde yapılacak a hip gç ime tadilâtı bilhassa mü - â Biri isli ii b inci Kurultay, iki sene evvel yer O zamandanberi, toplantıya kadar niçin bu ni zarfında, dil sahasında saf “nin mevkiini kuvvetlendir- Di atılan adımlar tam — bir Ni akıyetle neticelenmiştir. h me, bu adımm baş tara - tün Kr bulunuyordu. Bu- Ni çok kelimeler eskimiştir. Mame komisyonu bu eski - d iş kelimelerin yerihe, Me A canlı Hileri sü yeni ve rmüştür, Diy, dan sonra nizamnameye ye- madde daha ilâve edilmiştir. k Zöre kurultaydaki müzake - kelimelerin getirilm: - | | relere; ancak kayıtlı aza ile fah- ri ve muhabir azlar iştirak edebi- | leceklerdir. Hasan Cemli Bey bir hitabe söylüyor Bu suretle komisyon mazbata- İ ları bitmiş oluyordu. Türk tarih cemiyeti namina Hasan Cemil B. | kürsüye geldi: Cemil Beyin © hitabesi, ikinci Türk dili kurultayının en parlak İ hitabelerinden birisi olmuştur; Hatip nutkuna şöyle başlamış- tır: — Türkiye Büyük Millet Mec- lisi Reisi Kâzım Paşanın Başkan- tayı kapanırken, sizi, Türk ta - İ rih cemiyeti namına kutlularım!. Bu kürsü, altı gündenberi, önün - de ateş yakılan bir mibrap halini almıştır. “İlim müesesesi ve millet el bir- liğiyle ve biribirini : tamelıyarak bu büyük millet işini başarmıya devam ediyor. Bütün milletin ya- ' pacağı işleri, bütün millete yap - tırmayı bilen sef, Türklüğü tam ve bütün olarak kurtarmasını bil- di.,, İkinci kurultayın, dil savaşın - da, ikinci bir meydan muharebe- si olduğunu kaydeden hatip: söz - lerine şöyle devam etmiştir: yapıcının ruhundan ve iradesin- den doğmuş ikiz kardeştir. Daha sonra cihan (o sulhunda Türk gmilletinin büyük muvaffakı- yetini işaret eden Hasan © Cemil Bey; sözlerine şöyle devam etmiş- tir: — Dost milletlere mensup bir takım âlimlerin, kurultayda ha - zır bulunmaları, bu müşterek ça - lışmanın bir mukademesi mahiye- tindedir. Mademki dil âlimi, tarih yazma- nın en başında gelen âlimlerden bu orijinal dil o üzerinde yapmadıkça, bulmıya biridir, sadık araştırmalar insan tarihinin mazisini imkân tasavvur edilebilir mi? Ke- limeler, mefhumların (kanı, ada- lesi, (o duygusu vardır. Dil mil letin ruhudur. Ve milletin rühu dildir. Türk ırkının bu mirası üzerinde yapılacak araştırmalar - da, dünya ilminin edeceği bü - yük istifade meydandadır..,, Hatip sözlerini şu : cümlelerle bitirmiştir: Kültür yaptığı dil seferberliğinin tarihe olan hizmetinden başka Türk mil- letini terbiye edici bir manasi da vadır. Büyük Millet mürebbisi dilimizi diriltmekle Türk mille- tinin terbiyesini en sağlam bir te- mele dayatmış oluyor. Öz dilimizi bulmakla tarihimizi ve kendimizi bulacağız! Türk ufukları gebedir! Büyük bir milletin tarihi, yeniden yaratacaktır!., Hatip, . fevkalâde bir şekilde, | dakikalarca alkıslandı. ikinci celse On dakika kadar bir sonra ikinci celse açıldı. Bu celsede Türk (Dili Tetkik Cemiyetinin yeni merkez (heyeti intihap (© olunmuştur. (O Reisliğe Hakkı Bey, umumi kâtipliğe İb- rahim (Necmi, Muhacebesiliğe | Besim Atalay Beyler seçilmişler - dir, kahramanımızın aradan lığında toplanan ikinci dil kurul - | İ ra, Gazi Hazretlerinin huzurunda “Dil ve tarih cemiyetleri, büyük | İ den: İ mize gelen lise ve orta mektep mu- İdar vazifeleri başlarında bulun- | Salt River vadisinde Amerika çift- Dil Cemiyetinin yeni (merkez | heyeti azaları şunlardır: Ahmet Cevat, :Ali Canip, Ce- lâl Sahir, Hasan Reşit, İzzet Ul- vi, Naim Hazım, Refet ve Yakup Kadri Beyler. Seçim bittikten sonra, yeni re- | iş Saffet Bey kürsüye geldi. Saf- fet Beyin kısa nutku şöyle bitiyor- | du: — Bizim bir kuvvetimiz var: O da Gazinin, şefkatli himayele- rini bundan evel olduğu gibi gene esirgemiyecekleridir!..,, Safvet Beyden senr met Bey, saf türkçe şii okudu. Mana ve yazılış itibariyle, bugü » nün güzel yazılarından biri olan bu şiir, hazır bulunanlar tarafın - dan alkışlandı. . Fazıl Ahmet Beyden sonra, baş- kan Kâzım Paşa kısa bir nutuk söydi. — “Kurultayın çalışması ta- kip buyurmuş olan Büyük Reisi- miz-Gazi Hazretlerinin gösterdik- | leri derin alâkaya karşr saygıları- mı sunar ve Kurultayı kaparım!.,, Bu kisa nutukla, Kurultayın ikinci çalışması, altı günlük, fa- kat iki yıldanberi devam eden ge- celi gündüzlü bir çalışmadan son- tamamiyete ermiş bulunuyordu. vi D. T. C. Umumi Kâtipliğin- Yeni umumi merkez heyeti bu- gün Kurultaydan sonra yeni baş - | kan Saffet Beyin başkanlığı altın- da umumi kâtip İbrahim Necmi, muhasebeci Besim Atalay, azadan Ahmet Cevat, Ali Canip, Hasan Reşit, İzzet Ulvi, Naim Hâzım ve Refet Beylerden mürekkep olarak | toplanmıştır. Bu toplantıda, yeni seçimi bü- yük önder Gazi Hazretlerinin sev- gi ve güvenleri ile olduğu düşünü- lerek, bu inana karşı bütün varlığı ile dil işine candan çalışmağa and içilmiş, bu andı bildirmek ve he- yetin saygılarını sunmak © üzere başkanlıktan Reisi Cumhur Haz- retlerine bir ariza yazılmıştır. Eski U. M. H. inde bulunduğu halde resmi vezifeleri (o hasebiyle bu seçime girememiş olan Orta tedrisat umum müdürü Hasan Âli ve müzaler müdürü Hâmit Zübeyr Beylere de birer teşekkür mektu- bu yazılmıştır, U.M.H. pazar günü saat 15 te Dolmabahçe sarayında toplana- caktır. KuruMaye gelen muallimler Kurultay münasebetiyle şehri- alimlerine ayım yirmi beşine ka- mak üzere ilk vasıtayla hareket et- meleri için Vekâlet tarafından e- mir verilmiştir. Amerika ve Jâpon çiftçileri arasındâ ihtilaf Feniks - Arizona, 23 (A.A.) — çileriyle Japon ziraatçıları arasın- daki gergin vaziyet hükümetin mü- dahalesine sebep olmuştur. Hükümet, validen, Amerika ile Japonyanın münasebetine (zarar verebilecek hâdiselerin önüne geç» (mesini istmiştir. i mişlerdir. 9 — VAKİT 24 AĞUSTOS 1934 çene Selânikte ihtilâl olma- dığı anlaşıldı di meselelerini kapatmaya matuf bir tertip olduğunu iddinsetmekte is» rar ediyorlar.. (Baş tarafı 1 izci sayıfada) Hükmet mabafili ise muhalif- lerin bu iddialarını şiddetle red- detmekte ve hakikatte hükümeti devirmeğe matuf bir teşebbüs kar İ şısında bulunduğunu ileri sürerek bu gizli teşekküle girmiş olan za- bitlerin aralarında imzalamış ol- dukları protokolu aynen tebliğ et- mektedirler. Suikastçılar tarafından imzala- nan protokolun en esaslı maddele- ri şunlardır: 1 — Bugünkü palyatarizm hükü- metini devirmek ve ceneral Plas- tıras — idaresinde bir diktatörlük rejimi ikame etmek. 2 — Bu ihtilâlei rejim yalnız ve münhasıran orduya istinat edecek- tir, N 3 — Orduda yalnız cumhuriyet: çi unsurlar bulunacaktır. 4 — Bu protoklu imzalıyanlar, ihtilâl hareketi reisinin nezdinde teşekkül edecek olan dokuz kişilik ihtilâl heyeti esasını teşkil edecek» lerdir. Bu ihtilâl heyeti (ikişer sene müddetle seçilecektir. 5— Askeri ihtilâl, geniş bir 1s- lâhat ve yenilik programı tanzim edecek, adaleti esas tutacak, meş- ru zapt ve raptı temin edecek, hal- kın altında ezildiği ağır vergiler yüğünü hafifletecek, milliyet din akidesini sağlamlaştıracak ve Yunanistanın şark ve o hududunu müdafaaya kadir kuvvetli bir or- du teşkil edecektir, 6 — Şimdiki protokol maddele- rinden birinin değiştirilmesi ve ta- dili protokolü imzalamış olanların dörtte üçü nisbetinde ekseryet re- yle kabul olacaktır. ve 7 — Protokolu imzalıyanlar, üç kişilik bir idare heyeti teşkil et- Heyetin vereceği ka- rarlar matâ olacaktır. Bu taklibi hükümet teşebbüsün- de elli kadar zabitin alâkası olduğu temin edilmektedir. Bu harekete ön ayak olan da mütekait miralaylardan M. Rervastır. — İh- tilâleiler, bu mütekait miralayın e- vinde muntazaman toplanmaktay- dılar, ta memurları tarafnıdan tevkif e- dilmiştir. Harbiye nazırı Cezsral Kondi- i lis bu suikast haraketi hakkında kendisinden malümat istiyen gaze- | tecilere şu sözleri söylemiştir: — “Hükümet tahkikata ehem- miyetle devam etmektedir. Tah- Kikat neticesinde bütün hakikatin meydana çıkacağı tabiidir, Yal - niz şimdiden şunu söyliyeyim ki, bu taklibi hükümet teşebbüsü - nün asıl ve esaslan âri olduğu hak- kında muhalif gazeteler tarafın * dan ileri sürülen iddialar, hakika - ite uygun değildir. Şimdiye kadar ( yaptırdığımız tahkikattan ehemmiyetli bir tak - libi hükümet teşebbüsü karşısın - da bulunulduğu meydana çıkmak- tadır. Bu harekete mütekait ve muvazzaf zabitlerden başka bazı sivil şahıslar da dahildir. Tahkikat neticesinde tayin e - decek mesuliyetlere göre suçlula - ra kanuni mevzuat dairesinde ica, eden gezalar verilecek ve bu İhtilâlcilerin ekserisi zabı- | | sayede memlektin sükün ve huzu- ru temin edilecektir. Şunu da söyliyeyim ki, halkın bu hareketlerden telâş ve korkuya düşmesine mahal yoktur. Hükü- met memleketin huzur ve sükünu - nu temin edecek derecede kuvvet « lidir. Hükümet huzur ve sükünun bekçisidir.,, F. Nazlı Oğlu Mütekait miralay tevkif edildi Atina, 23 (Hususi) — Son tak- libi hükümet hareketinin başında mütekait miralay Diamesis bulun- duğu tahakkuk etmiş Kendisi tevkif edilmiştir. Harbiye nazırı Ceneral Kondi- iis, bu taklibi hükümet hareketine iştirakinden şüphe edilen her za- bitin derhal tevkif olunmasını em- retmiştir. Selânikte de mi ihtilal Atina, 23 (Hususi) — Selânik- te askeri bir ibtilâl hareketi başla- « mak üzere bulunduğuna dair bu- rada devamlı bir takım şayialar vardır, Yapılan tahkikattan bu şayia » ların, Hayekdikya yarım adasın - da başlıyan orman (o yangınlarını söndürmek için Selânikteki istih » kâm kıtalarmın kamyonlarla ya « rım adaya gönderilmesinden çık » tığı anlaşılmıştır. Başvekil dönecek mi? Atina, 23 (Hususi) — Burada- ki şayialara göre, son taklibi hü- kümet teşebbüsünün meydana çı- karılması üzerine Almanyada te- davi altında bulunan Yunan Baş- vekili Çaldaris Yunanistana 'dön- mesini tesri edecektir. i Halbuki hükümet mahafili bu şayiaları kat'i surette tekzip eyle- mekte ve M. Çaldarisin son keş- fedilen darbei hükümet teşebbü: ne hiç bir ehemmiyet atfetmediği- ni ve Alman Kaplıcalarında teda- isini bitirdikten sonra iki Eylül- de Atinaya döneceğini söylemek» tedirler, : Almanyaya ihtar mı? i Londra 23(A.A.) — Deyli Telgrafın Roma muhabirinden: Nim resmi İtalyan matbuatında intişar eden ve İtalyanın Avustur- ya istiklâlini tekeffü! etmek niye- | tini mutazammın haberler Alman | yaya karşı yeniden bir ihtar ma- hiyetindedir. İtayyan matbuatı ay- İ ni zamanda şu dikkate şayan mü- taleayı dercetmektedir: “Avrupa, bugün, milletler arasında sulh ve müsalemeti tehlikeye koyan, mun- tazam bir tethiş teşkilâtiyle başa çıkmak mecburiyeti o karşınsında bulunuyor.,, zamma Milli sosyalist kongresi Berhtesgaden - Berchtesgaden, 23 (A.A.) — Nuremberg'de topla- nacak olan milli sosyalist kongre- sinde milislerin yapacakları geçit resmi hazırlıklarına nezaret etmek üzere hücum kıtaları erkânıharbi- ye reisi M. Lutze, Obersalzberg'de bulunmaktads. M. Hitlerin mü- messili M. Hes - Hees ve muhafa- za kıtları reisi M. Himler - Himm- ler de Obersalzberg'e gelmişler- dir.