22 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

eğ . kika ara verdi. — 3 — VAKIT 22 AĞUSTOS 1934, Sovyet Ulüm Akademisi azası dik- Almanyada salli tel İle değer fikirler ileri sürdü gag (Baş tara 1 inci seyafads) Beylerin tezleri okunduktan son- ra, bu kısımdan okunmuş olan tezler etrafında fikir yürütecek olanlara söz verileceğini söyledi. Üniversite (o Profesörlerinden Doktor Reşit Rahmeti Bey, “Uy- gurca hakkında,, tezini okumağa çağrıldı. Reşit Rahmeti Bey, Uygur di- inin, Türk dilinin inkişafında dö- nüm noktası teşkil ettiğini, 1308 | senesinde, yıldızların karakterle - rini tesbit eden bir esere Uygur - cada rastladığını, yedinci asırda, büyük bir seyahatnamenin Uy - gur diline çevrilmiş olduğunu, bu dilde — az da olsa — yeni bu - lunmuş bir takım vesikalar, Türk dilini tetkik yolunda çok yardımı dokunacağını anlattı, Reşit Rahmeti Bey, getirdiği örnekleri, (o tahtaya © yazarak, milleti kadar yaşlı bir teşekkül olduğunu söyledi. Tezi çok dikka- te değerdi. Reşit Rahmeti Beyin tezi Reşit Rahmeti (o Bey tezinde, hulâsaten diyor ki: “Mevzuum Türk o milletinin kültür inkişafında büyük ehem - miyeti olan devirlerdenberi olan uygur devrine aittir. Bu devrin bı- raktığı eserlerin; Türk edebiyatı ve Türk dili için, büyük ehemmi - yeti vardır. Bu devrin doğrudan doğruya bizi alâkadar eden cihet- lerini başlıca şu iki noktada top - lıyabiliriz. 1 — Uygur Türkçesi Türk dili- nin inkişafında bir dönüm nokta- sıdır, Çünkü Yakut ve Çuvaş leh- çeleri müstesna (olarak, bugün mevcut umum Türk lehçeleri için bir ana dili hükmündedir. günkü şivelerdeki hususiyeti haiz teferüt Uygur Türkçesinde esas olarak yaşamaktadır. 2 — Uygur edebiyatı Türk ru- hunun tercümanı o olarak, kendi kuvvetini umum yabancı mef - humlara karşı himaye etmiştir. Uygur devrinde yalnız kelime de- gil, mefhum dahi, Türk ruhuna uygun bir şekle getirilmiştir. Uygur Türkü, Türk ülkesinde - 'ki nebatat üzerinde o mükemmel bir tababet ilmi o kurmuştur. Bu nebatatm © isimleri de kâmilen Türkçe idi. İlmi heyet de, Uygur Türkü için müsbet bir ilim sahasr olmuştur. 1308 senesinde ot, su, yıkaç altın, toprak adlarını taşı * yan Mars, merem, yupiter, venus ve saturn seyyarelerinin harekâtı- na dair Uygurca yazılan bir ese- rin ilmi cihetten tam sıhhati oldu- ğu, Berlin rasathanesi erkânı ta- rafından tesbit edilmiştir. Türk dili Türk milleti kadar yaşlı bir teşekküldür. En eski Türk dilinin nasıl olduğunu şim - diden katiyetle söyleyememekle beraber, bugün elimizde bulunan müsbet bir netice Oolarak şunu söyliyebilirim ki, Türk dilinin ta- rihi devirlerine giden yol mutla - kat Uygur Türkçesi devri üzerin- den geçecek ve onun tetkiki de o devrin bize gösterebildiği yollar- dan istifade edecektir.” Reşit Rahmeti Beyden sonra Tahsin Ömer Bey “Meksikada müslamel maya dilinde buldu- ğum Türkçe kelimeler hakkında izahat” adlı tezini anlattı. Tahsin Ömer Beyin, tezi biter bilmez, Kurultay Başkanı on da- Ga ği Bu -| ikinci celse İkinci celse, “A” kısmına dahil tezler hakkında söz söyliyecek - “lerden Şevket Aziz Beyin izahla- riyle başladı. Şevket Aziz Bey, Doktor Saim Ali Beyin iki gün önceki tezi üze- rine fikirlerini söyledi. Fikirleri- nir sağlamlığını teyit eder izah - i serda bulundu. İngiliz profesörü Artür Key'in “Ziraat sanati orta Asyada keşfe- dilmiştir”. noktai nazarmı geniş - letti. Şevket Aziz Bedros Efendi, Naim Hâzım Be - yin bir gün önce okuduğu, “Türk dilinin sami dilerle münasebeti” üzerindeki tezi üzerinde izahat - ta bulundu. Öz türkçe bir şiirle söze başla” dı. Ermenicenin gramer noktasın- dan Öz türkçeyi kabul ettiğini, değiştiğini, Türk dili karakterini aldığını söyledi. Sonra, Türkçe- den arapçaya geçmiş bir çok söz- leri sıra ile okudu. Arkasından, “Sovyet ilim aka- Beyden #onra, demisi” azası profesör Mesçani- nof kürsüye çıktı. Profesör Mesçaninof bir baş- langıç noktasmı, Fransızça oku- du. Türk dili tetkik cemiyeti umu- mi kâtibi İbrahim Necmi Bey, bu nutku ve profesörün esas tezini, Türkçe olarak söyledi. Profesör Mesçaninofun tezi, Profesör Mar'in bulduğu yeni bir dil tetkiki esası üzerindedir. Tez, dil tetkiklerinin metinler üzerin- | de ve onların tarihlerine göre ya- pılması, içtimai muhitlerin de sö- ze alınması lâzım geleceği etra - fında çok dikkate değer düşünce- leri ihtiva ediyordu. Sovyet profesörünün tezi, İb- rahim Necmi Bey © tarafından | Türkçe olarak okunduktan sonra celse yeniden on dakika için ta - ül edildi. Üçüncü celse Bu celseye, Alman âlimi Pre- fesör Gizenin tezile başlandı. Profesör Gizenin on beş yıl ön- ce memleketimiz üniversitesinde profesörlüğü * vardır. (o Profesör Gize, ilk önce yeni ve ileri Türki- yeyi tekrar gördüğünden doğan sevinci söyledi. Siyasi hayatı öl- müş sayılan Türkiyenin dünya si- yaselinde mühim bir rol oynayan yeni inkılâbından bahsetti. Ve bu inkılâbı başaran büyük Gazinin kültür yolundaki muvaffakiyetini kutluladı, daha ileri gitmemizi | Ayaşlı Ve kuruş, satış yeri diledi. Alman profesörü Gizeden son- ra muallim: Agop Martayan Bey, kürsüye gelerek Türk “Paleo - E- timolojisi,, üzerindeki tezini oku- mağa başladı. Agop Martayan Bey, Türk dili inkılâbının bizi öz Türkçeye götü - receğini söyledikten sonra dilimi- zin Milâttan iki bin sene önceki Hint - Avrupa dillerinden daha eski devirlere, Milâttan dört beş | bin sene öncelere gittiğini ve Hint Avrupa dillerindeki Türk dili | benzeri ve hele bazan tamamen Türkçe sözleri ileri sürdü. En çok başka asıldan geldiği zannolanan “Can, kelimesinin eski Sümerce “Gan,, sözünden geldiğini isbat etti, Bunun gibi bir kaç sözün daha Türkçeliği hakkında tetkiklerini bildirdi. Kurultay toplantısı dün saat on sekizde bitti. Bugün saat on dörtte tezlerin okunmasına de - vara edilecektir. Profesör Hrozni Gazi Hu. huzurunda İstanbul, 21 (A.A.) — Reisi- cumhur Hazretleri bugün Dolma- bahçe sarayında Eti yazıları hak- kında tetkikleriyle: maruf olan Prag üniversitesi profesörlerin - den M. Hrozniyi kabul buyurmuş- lardır. Yeni kontenjan listesi Ankara, 21 (Hususi) — Yeni kontenjan listesi Resmi Gazetenin ZI tarihli nüshasında neşredilmiş- tir. Yazı işleri telefonu: Zap Idare telefonu © 3 TAŞID Telgraf adresi: İstantal - (VAKTE) Ticari Uânların Uân sayıfalarında sap #imi 30 kuruştan başlar. İlk sayıfada 250 kuruşa kadar çıkar. Büyük, fazla, devamlı ân verenlere ait ayrı tenzilât vardır . Restmli ilânların bir satırı 10 kuruştur. KÜÇÜK ILANLAR: Bir dafası 20, iki da'nsı 50, Uç defam 65, Görü deası ?5 ve on detam 109 kuruştur. Üç aylık tün verenlerin tir defusı meoda endir. Dört satırı gecen İlânların fazla satırları beş kuruştan hesap edilir Türk edebiyatının en güzel eserlerinden biri : Kiracıları Büyük ROMAN Yazan: M.Ş. Kitap halinde çıktı fiatı, elli VAKTIT yurdu Bu eseri mutlaka okuyunuz! kuvvet: (Baş tarafı 1 inci sayıfada) a dair şayialar dolaşıyordu. Resmi memurlar, bu hususta bir şey söy- lememekle bareber, (o tevkifatın hakikaten yapılmış olması “ihti - mali vardır. o Tevkif edilenlerin ertesi gün serbest bırakıldığı ha - ber veriliyor. avusturya memnun! Viyana, 21 (A.A.) — Ha vas ajansı bildiriyor: (o Avus- turya efkârı umumiyesi, Hitler aleyhtarlığının bilhassa Alman - yanın katolik merkezlerinde art - mış olmasından dolayı memnuni- | yet göstermektedir. Matbuat, 're - yiâmın arifesinde Alman propa- ganda nazırının sarfettiği şu ihti- yatsız sözü ehemmiyetle kaydet - mekte ittifak gösteriyor: “Şayet tek bir şey kaybedecek (olursak, bu, ecnebiler için bir muvaffaki - yet teşkil edecektir.” Reichspost gazetesi diyor ki: “Hitlere, gerek dahili siyaset - te, gerekse hariçte yayınm fevka- lâde gergin bulunduğunu acaba bu intihabat anlatacak mıdır?”.. Times'in görüşleri Londra, 21 XA.A.) — Times gazetesi yazıyor: “Pazar günkü ârayı umumiye- nin açtığı yeni devrede, M. Hit - ler, sözlerinin samimiyetini, hare- kâtı ile göstermek için o bir çok fırsatlara sahip olacaktır. Bunun- la beraber, ârayi umumiye propa- ğandasımda endişe. verici bir çok şeyler vardı. Bir çok beyanat, Al- manyayı tamamen sahte bir ş$e- kilde olarak, kıskanç ve ilk.müsa- it fırsatta üzerine atılmağa hazır- lanmış memlektlerle muhat bir ve o Mançester'de, Mısır, Osmanlı Bankasi Türk Anonim Şirketi, — Tesis tarihi: 1863 Sermayesi: 10,000,000 ingiliz lirası Türkiyenin başlıca şehirleri ile Paris, Marsilya, Nis, Londra Kıbrıs, ve Yunanistan'da Şubeleri. Yugoslavya, Romanya, Sui ve Yunanistan'da Filyalleri vardır, Her türlü banka muameleleri yapar. Ordu | | illet halinde halinde gösteriyordu. Bi nun neticesi, beynelmilel sulh€'j dereceye kadar yardım edefj şüpheli olan büyük © bir €€f düşmanlığı hissi ve dalgası Wu. dırmak oldu. Daha şimdiden: | rayi umumiyenin neticesind& rünen inkisarı yahali ortadan #*| dırmak için buna benzer be ile mücadele edilecek olursa, dişe edilecek hakiki sebepler dır. Bu inkisarı hayal, dahili ik sadi vaziyet bozulursa, şüpf ki, artacaktır ve görünüşe. bi hırsa, bu da çok muhtemeldir: Hindenburgun istediği barişıklık Berlin, 21 (A.A.) — Havatij jansı muhabiri bildiriyor: Alman matbuatı, büyük pas lerle, fakat hiç bir mütalea yö meden, - M, Hitlerin . Alman henüz. mevcut yüzde 10 nisb deki muhaliflere, milli şo: fikirleri aşılamak ve telkin e maksadını güden bir beyanı sini'neşretmektedir. Bu hususta yalnız . Dew Allgemeine Zeitung gazetesi, zı mütalealar yürütmektedir... Bu gazete diyor ki: j “Tam salâhiyetlerine istif den, M. Hitler, muhaliflere sız bir mücadele açebilirdi yapmadı. Bu hareket, M. Hitl Hindenburgun vasiyetnamesi” ordu ve siyasete taallük eden * mu tahakkuk ettirmek isled ni isbat eder. M. Hitler, Hin burg'un. ölüm yatağında. . is ” olduğu barışıklığı tahakkuk | e mek istemektedir.” Filistin N Irak, İran,