22 Ağustos 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

Dünün ve bugünün devlet adamı Yransızca "Beyoğlu,, gazetesi yazı- Yor; “Sevinmeğe değer garip bir tesadül. Meticesi ölarak, bugünlerde, ikinci kâ;| Bun 1909 tarihini taşıyan bir mahalli! #azetenin, küçük bir kupürü, — elimize Beçti, Bu kupürde, o zaman maliye temt:| » Osmanlı parlâmentosunda | haddi #atinde pek çhemmiyetsiz olan kabut| iş bir gümrük resmi tezyidini, mu- v Böstermek için irat ettiği bir nutuk kunmaktadır. .Bu nutuk tetkik edilince, | hatibin! İktisatta himaye siyaseti takip e! »kkındaki şüphelere karşı, © kendisini! Müdafaa ediş tarzının fevkalâde dikka- * calip ve ayni zamanda çok faydeli ol- dağu görülüyor. Bu nutuktaki sözlerin samimiyet şi- | vesi hiç kimseyi aldatamaz. Bu sözler MİS bir zaman büyük devletlerin hassa. “iyetlerini tahrik etmemek O kaygusun- » mülhem olarak söylenilmiş sözler değildir. (Böyle olsaydı, zamanin şari- MM Çöz önünde tutuldukta, bu sözleri "ah etmek ve hatti bir dereceye kadar Mazur görmek mümükn olabilirdi.) Yalnız Osmanlı nazırını İkorkutar *9Y, Türkiyenin sınai hayatında bir de- "eceye kadar iktisap edebileceği mubta "iyat fileri idi. , Lütfen, nazın mali siyasetinde “a-| kide, si olarak beyan eylediği fileri din-| leyiniz; İ , “Rüsum, münhasıran devlet hazine-| sins varidat temini için vazedilmiştir. oksa burada sanayii himaye eden bir maksat takip edilmiş değildir. Buraya dar takip ettiğimiz iktisat Kiberalizmi ndan böyle de siyaset düsturumuz kalmalıdır. Hatlâ bu hususta serbestiyi haiz ol- saydık, ber hangi bir rüsum artması »- 'eyhine vaziyet alırdık.,, Nutkunun hararetli bir yerinde, Os- Manlı hazıri beyefendi, aşağıdaki SAşma sözü sarfediyor: 1 “Fakir ve geride kalmış olan millet- Sr için lâzım olan şey, iktisat himayesi eğil, sermaye ve ilimdir... Burada maksadımız, bir gölge ile kalem münakaşa ve mücade'esi yapmak- An çok uzaktır. İstediğimiz sadece Yirmi, yirmi beş sene evvel iyi diye ge- Sen sakat fikirlerin karşısında, cumbu- Tiyetçi Tü eleri ve günün şartlarına daimi suret- 1 uydurulan gümrük sistemleri vasıta- tile, muhtar ve feyizli bir milli sanayi Tuşu yolunda, gösterdiği, şuurlu, kadretli ve devamli gayretlerini tebarüz “ttrmektir, İşte, bilhassa Başvekil İsmet Paşa Hazretlerinin, bugünlerde bir büyük va: erverin mahzuziyetiyle ve yerinde bir şahsi zevk, sevinç ve heyecan- üteaddit yenisanayi müesseselerinin nin müsait gümrük tari- ün İm *esmi küşadını yaparken, yakm bir dü- Dün iletisat düsturlarını yadetmek bir t daha faydalıdır. Düne ait nutukla, Bugünün nutku a- Inda en ziyade göze çarpan fark, na- Yat farkı olmayıp bilhassa söylenen Sözlerin ifade ediliş tarzıdır. Osmanlı larının sözlerinde, bir güna ikti- bozgunculuğu, âtl cesaretsizlik, lik... İşte ihtiyarlık çağını yaşı- Yan bir rejime has hususiyetler... Yor- w— bitkin ve silinmez bir tarzda tari- » mahküm eden damgasiyle vurulmuş ii © Dehri Efendi, bazı insanlar vardır in niyet içinde kendilerini diğer hem Ken üztün tutarlar. —3—vAkır > AĞUSTOS İktibaslar : İ Lise ve Orta mekteplere girmek için bir günde 485 müracaat yapıldı Bu yıl Orta tedrisat mekteplerine geçen senelerden çok fazla tehacüm var; Maarif vekâleti tedbirler aldı; bir kısım mekteplerde yeni dersaneler açılacak Hususi mekteplerin mezuniyet imtihanları kendi mekteplerinde yapılacak — Ders müddetleri bir saate çıkarıldı | Yeni ders senesinin yakınlaş - ması münasebetiyle (lise ve orta mektepler bir kaç (günden beri Bu sene memleketin her tarafın - dan lise ve orta mekteplere yazıl- maya gelenler pek çoktur. Mek- tepler âdeta göze çarpacak dere- cede talebe hücumuna uğramış - tır. Bir muharririmiz orta mektep ve liselere yazılmak için bir gün- de müracaat edenlerin miktarını dört yüz seksen olarak tesbit et - miştir, Alâkadarların © tahminlerine göre lise ve orta mekteplerin ta- lebe miktarı bu sene geçn'yıldan bir misli kadar bir fazlalık gös - terecektir. Bu vaziyet karşısında mevcut lise ve ortamekteplerin ihtiyaca kâfi gelemiyeceği muhakkak sa - | yılmakta ve yeniden mektepler açılması için alâkadar makamla- ra müracaatlar yapılmaktadır. *“İMaarif erkânından bir zatın bize söyledikleri Maarif Vekâleti (o erkânından | bir zat kendisiyle görüşen bir mu- harririmize şunları söylemiştir: “ — Bu sene orta mekteplere yazılmak için müracaat eden tale- be çoktur. Bu ciheyti göz önünde tutan Maarif Vekâleti yeniden bir çok tedbirler almaktadır. Mektep binalarmın yeni sınıf açmağa uy- gun olanlarında yeni dershaneler açılması almacak tedbirler ara » sındadır. Müracaat eden talebenin mek- bir rejim.. Buna mukabil, zamanımızın devlet adamlarında, dinçliğin doğurduğu neşe ve sevinç, bir dinamizm, bir hareket... Bütün bunlar genç, dinç ve olanca kuv- vetiyle yükselmekte, ileriye gitmekte olan yeni rejimlere has'hususiyetler, Bu genç heyecanın dayandığı iman, zaman mefhumu ile tahdit edilmiş (değildir. Hattâ bu iman zaman mefhumunu cen- ge davet edercesine itilâ yoluna devam edegelmekte musirdir. İşte bu yepyeni ifade tarzı, yeni hayat felsefesini idrak ve ifade şeklidir ki, bu memleketin sa- mimi dostlarımı, ve bu memleketin itilâ ve terakkisine iman etmiş olanları, se. vince garkeder. Eten ear" ... Meselâ Mehmet (Beyefendi Hazretleri) olsun da... tepsiz kalmaması için Oomümkün olan her şey yapılacaktır. İstan - bul ve Kabataş liselerinin leyli ta- İ talebe yazmağa başlamışlardır. | lebesi Haydarpaşaya nakledile - ceği için bu mekteplerde yeni ta- lebeye yer açılacaktır. Orta mekteplerin ders saatleri Orta mekteplerin haftalık ders saatleri otuz ikiden yirmi sekize indirilmiştir, Her ders bir saat sü- recektir. Öğleden evvel üç ders ve öğleden sonra da iki ders yapıla- cak, bu surtle günde beş ders o kunmuş olacaktır. Yalnız Perşem- be günleri üç ders yapılacak ve öğleden sonra ders yapılmıyarak mektep tatil edilecektir. Buna nazaran, riyaziye sekiz saatten beş saate, tabiiye dersleri dört saatten üç saate, beden terbi- yesi dersleri iki saatten bir saate | inecektir. Bu suretle (orta mekteplerde haftada yirmi sekiz saat ders o- kutulacaktır. Husus mekteplerin Hususi lise ve orta mekteplerin mezuniyet imtihanları (obundan sonra kendi mekteplerinde yapı - lacak, yalnız mümeyyizler hariç - ten gelecektir. İmtihanlarda (Oo dersi okutan muallim de (hazır bulunacak ve talebe hakkında ka- naatlerini söyliyecektir. Haydarpaşa lisesinin muallim kadrosu Haydarpaşada açılacak yeni lisenin mualim kadrosu (o vekâlet tarafından hazırlanmaktadır. Ey- lâl başında alâkadarlara bildiri - lecektir. Lisenin bütün sınıflarının ta - miratr tamamlanmıştır. Mektebe lâzım olan masa, k sandalya ve ilh.. eşyanın tedariki için © bir münakasa açılmıştır. Haydarpaşadaki Obinada tam teşkilâtı o bir lise, bir omuallim mektebi, bir de orta mektep bu - lunmaktadır. Mektebin yalnız © bir müdürü olacak ve her kısmın başında bir , | avinler her hususta müdürle te - mas edeceklerdir. Lise ve orta mektep mü- dürleri bugün toplanıyorlar Bugün Galatasaray (lisesinde lise ve orta mektep müdürleri bir toplantı yapacaklardır. Toplantı - da resmi, hususi liselerle (o ecnebi ve ekalliyet lise ve orta mekteple- rin mezuniyet ikmal imtihanları» | nın günleri tesbit edilecek ve bu imtihanda hazır bulunacak mü - meyyizler seçilecektir. Talebeler Haziran içinde im - tihana girdikleri mekteplerde ola- caklardır. Maarif müdiriyeti, bütün ec- nebi © ve ekalliyet mekteplerine gönderdiği bir tamimde, bu sene haziran devresinde imtihana dâhil olan talebe miktarını ve bunların aldıkları numaraları istemiştir. Bundan başka haziran devre - sinde imtihana girmiyen ve eylül devresinde girmek istiyen talebe- lerin de arzuları kabul edilmiştir. Bunlar eylül imtihanına girebile- ceklerdir. ilk mektep kadroları İlk mektep (o muallimlerinin kadrolarını hazırlamak üzere Ma- arif müdürü Haydar Beyin reisli- | ği altında bir komisyon toplan - mıştır. Komisyon, nakillerini isti- yen muallimlerin arzularını im - kân nisbetinde yapmağa çalışa - caktır. Kadrolar Eylülün on be - şinde oalâkadarlara (o bildirile - cektir. Muallimlerin en fazla ala- bilecekleri ders saati Resmi mektep muallimlerinden olan, ecnebi ve ekalliyet mekteple rinde dersi bulunan muallimlerin fazla saatleri alınacaktır. Felsefe kongresi İki Eylülde Pragda açılacak olan Beynelmilel felsefe kongre - sine iştirak etmek üzere Üniver - site felsefe tarihi profesörü M. Reichenbach ile Nimetullah Bey - ler bugün yola çıkacaklardır. İ Felsefe doçenti Ziyaettin Bey de kendi namına kongreye iştirak e- dece ç müdür muavini bulunacaktır, Mu . . . Ahmet Efendilikten ileri geçe- mesin. . . . Beylik, kişizadelik, imtiyazlı sı mf zihniyeti hâlâ var mı?.. SOHBETLER ss sersresemsasansaren seresenrenare. Eski edebiyatta kültür Osmanlı edebiyatında, acem ve arap harsı hâkimdi. Bunun, bugün aksini iddia etmek, cehalet sayılmasa bile, ukalâlık sayılır, Böyle bir tezin iddiası da gülünç olmak» tan kurtulamaz. Hüküm kat'idir, cer. hedilemez, tersi ispat olunamaz; Os. manlı edebiyatında, acem ve arap kül. türü hâkimdi.. Fakat: Acem ve arap har, Osman- Ir edebiyatına nasıl hâkim oldu? Nufuz derecesi nedir? Sirayeti nerden başlar, nerede biter? Bana kalırsa, bunların | izahı, tahlili noksan kalmıştır. Eğer burada: Osmanlı edebiyatında» ki acem ve arap kültürü kulaktan dol- madır dersem, bilmem bana güler mis siniz? Bilmem bans gülmeğe hakkınız olur mu? Bana: İtalyan edebiyatı, uzun yıllar Fransız edebiyatının tahtı tesirinde kal- dı, dedikleri zaman şunu anlıyorum: İ- talyanlar, uzun yıllar, Fransız şair, edip ve muharrirlerinin eserlerini (tercüme etmişler. Fransız filozoflarını, Fran sız âlimlerini okumuşlardır. 1870 den sonra, Fransiz edebiyatı, ecnebi edebiyatın nufuzundaydı demek, ecnebi ediplerinin eserleri, Fransızcaya naklolunmuş demektir, Böyledir de,. 1870 den sonra, Fransa İbseni, Dos- toyevskiyi, Göte ve Şilleri tanıdı, ya- ni onlara hayran olmağa başladı. E- serleri fransızcaya tercüme edildi. O. kundu, temsil olundu. Gelgelelim bizim Osmanlı edebiya- tını arap ve acem kültürüne... Gelecek ay, İranda, Firdevsi'nin bi- ninci yılı kutlulanacak.. Büyük merasi- me biz de davet olunduk. Firdevsi kimdir? Dünyanın en bü: | yük, en-meşhur şairlerinden biridir. Os- | manlı edebiyatmı karıştırınız.. Tek tük bir iki tercümesinden başka birşey bula» MAZSINIZ. Osmanlı edebiyatında acem ve arap A harsı hâkimdi. Evet, bu muhakkak. Fakat bu kültür kulaktan dolmaydı, Üs- tün körüydü.. Ömer Hayyam dünyayı dolaştı, cihana yayıldı. Nihayet Lom | dradan alıp getirdiler... İngilizcesinden tercüme ettiler. Hüseyin Rıfat Beyin aslından tercümesi çok yenidir. Tanzimat edebiyatının Fransız kül. türü ile beslenmesi çok daha entipüften- dir... Şöyle bir atıldılar, kaleme sarıldı. lar, Fransiz edebiyatını tercümeye baş» ladılar, sonra bıraktılar; Tont passe, tout casse, tous Osm (*) Osmanlı edebiyatındaki acem ve rap harsr da, acem şairinin dediği gibi: Derin varta keşti furuşud hezar Yeki tahtepare niyamed kenar. (**) Selâmi izzet (9) Her şey geçer, her şey kırılır, her şeyden bıkılır. 2 | (**) Bir gemi battı, bir tahtası bile karaya çıkmadı. e.) 0 — Birlik gazetesi aleyhine açılan dava Birlik gazetesi aleyhinde Mat- buat kanununa muhalif neşriyat » tan dolayı açılan dava (dosyası müddeiumumiliğe verilmiştir las- | Dehri Ef, -— Bu gibi zihniyetler Cum- huriyet kanunları önünde iflâs etmiş ot- masaydı, Odesa baş şehbenderi her hangi bir kaçakçı gibi bir sene hapse 2 mahküm olur muydu? a | Yl