22 Aralık 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 10

Bugünkü Araplık Alemi Arap birliğini tahakkuk ettirmek ümidi, uzak bir âtiye kalmıştır ikinci yılında karşı isyan e « (Hüseyin) in Arap milliye - Umumi harbin Osmanlı devletine den Mekke emiri kaldırdığı bayrak, “nin istiklâlini kazanmak, Arap - lığı, Arap birliğini yeniden şatmak, için açılmış bir hâlâs san - cağı zannedilmişti ! O zaman İngiltere gibi, Fran - ya» sa gibi harp müttefiki olan devlet | lerin müphem vaitlerinden kuv - vet ve istikbal için ümit alan bu | isyandan beklenen neticeler pek parlaktı. Şef Hüseyin yeni bir saltanat kuracak, Osmanlı devletinden ay- rılacak olan bütün Arap ülkeleri onun tahtı etrafında toplanacak; Irak, Suriye, Filistin ve Hicazdan | teşekkül edecek yeni ve kuvvetli Arap devleti bütün Araplık âle - | minin birleşmesi elhasıl Araplık yeni ve çalışacak. kudretli için bir varlık olarak yeniden doğa -| caktır! Şerif Hüseyin bu ümit ile, bu| rüya ile giriştiği maceradan pek acı hüsrarilara uğrıyarak çıktı. Umumü harp bittiği vakit Umumi harp müttefik devlet- lerin kazanmasile bittiği ve şerif Hüseyin kendisine o “Arapların SL İ kurtarıcısı,, ünvanını verdiği hal- de ortada kurtulan bir Arap kit - lesi yoktu. Şerif Hüseyinin kendisi, gene eskisi gibi Hicaz emiri idi. Yalnız | ünvanı değişmiş ve emir, melik clmuştu. Filistin İngiliz mandasına geç- miş ve museviler için milli (o bir yurt ilân olunmuştu. Suriye Fransız mandasına ve- rilmişti. Irak İngilterenin vesayeti al - tında yaşıyacaktı. Osmanlı devletinin idaresi al - tında bile derli toplu yaşıyan, A - yaplık âlemi, parçalanmış, her parçası ayrı bir devletin pençesi « ne düşmüştü. Osmanlı devletinin idaresinde hâkim bil millet halinde yaşıyan Araplar, en kuvvetli devletlerin esaretine boyun eğmişti. Şerif Hüseyinin açtığı bayrak, bir halas devri değil, yepyeni ve korkunç bir esaret devri açmıştı.. Bizzat şerif Hüseyinin (kendisi bile, Hicaz ülkesinde tam bir is - tiklâle sahip sayılmıyordu. Bilâ - kis o da, İngiliz mandası altında bulunan Maverayı Şeria ile hem dut olduğu için, gayri mahsus bir mandaya boyun eğmişti, Araplık âlemi, bu yeni esaret devrini nasıl geçirdi, ve nasıl ge - çiriyor. Bügünkü Araplık âleminin en kuvvetli ve müstakil devleti, hiç süphe yok ki, Hicaz ve Necit'in bir araya gelmesile vücut “Suudiye,, devletidir. Serif rİüseyin harpten sonra Hicazda srltanat sürdüğü sırada müthiş bir düşman ve rakip kazan mıştı, Nesit sultanı İbnissuut! Cen - gâver kabileler başında bulunan ve bunların silâhlamağa muvaf - fak olan Sultan İbnissuut, şerif Hüseyinin balâpervaz sözlerini, Lütün Araplara ve Arap diyarma karşı tasladığı lafzı murat padi « şahlığı çekemiyordu. Şerif Hüse - vinin İbnissuuda karşı tefevvuk temin için ikide birde onun ara - zisine akınlar yapması, yahut bi” bulan İ takım kabileleri onun kabilelerile çatlırması ikisi arasında bir harp sebebi olacağı belliydi. Nihayet bu harp vuku buldu ve “Kral, Halifei müslimin, Arar- devleti Haşi müessisi,, şerif Hüseyinin salta - lar kurtarıcısı, iye | matı bir göz açıp yumma süratile | | yıkıldı. Vehabi kasırgası Necit çöllerinin ta içlerinden kopan Vehabiler kasırgası, | Hüseyinin ordusunu, kuvvetini, saltanatını, taraftarlarını Cide sa- hilinden Şap denizine döktü ve bütün Hicazı, Necide ilhak ede - rek Suudiye devletini tesis etti, Suudiye devletinin (o başında | bulunan Melik İbnissuut Vehabi- | lik mezhebinin reisidir. İslâmi - yeti asıl safvetile ve (o sadeliğile İ yasamak ve yaşatmak gibi büyük dava ile ortaya bu mezhebin tari- hinde çok kanlı hadiselere tesa - Çünkü Vehabiler, mezheplerini, neşriçin her şeyden şerif | düf olunur. İ evvel kılıçtan istifade ederler, Kr İ ca vam olan olur, olmıyan ka- nı dökülür. Vehabilerin bu hattı | hareketi tayin etmekte ne derece | haklı oldukları âp ayrı bir mese - i ledir. Fakat Vehabiler muhitlerini İ o derece hurafata dalmış, o dere- ce putperestliğe dönmüş buldular ki, muhiti tathir için kılıca mürg- caattan başka bir şey bulmadılar. Vehabilerin karşılaştıkları muhit, İ tevhit akidesini bir tarafa bıraka- İ rak ağaca, mezara, taşa, toprağa tapan, ahlak kayıtlarının hep- İsini ayaklar altında çiğneyen bir | muhiti, Vehabiler bütün bu hurafelere karşı kılıç salladıktan ve döğüşe döğüşe, Necit çöllerinde hâkimi yetlerini tesis ettikten sonra Hi - cazı da ele geçirdiler. Orada aynı İ sekilde hareket ederek mezhep - lerini tesis ettiler. | Bugün bütün bu havalide hü » İ kümran olan mezhep Vehabilik - | tir. Bülün görünüşler bu mezhe- bin orada muammer olacağını, | Vehabi hakimiyetinin bu havali de yerleşeceğini gösteriyor. | Son zamanlarda o Vehabilerin | | Meliki İbnissuut, asri ihtiralar - dan istifade etmek, Hicazın tabii | menbalarını işletmek için de te şebbüslerde bulundu. Bu teşeb - büsler Vehabilik üzerinde ne de - rece tesir edecek, Vehabiliği ne derece değiştirecek! Bu cihetle - İri şimdiden tahmine imkân yok « tur, Çünkü tecrübe henüz başla - mak üzeredir, Bugün Araplık âlemi istiklâline sahip olan ve istiklâlin den fedakârlık etmiyecek (| gibi görünen biricik Arap devleti, bu devlettir. | Filistin ve Mavrayişer'iye | o Suudiye saltanatırı bırakari z içinde biraz yukarı çıktığımız ta | Filistin ve Maverayı Şeria i şılaşırız. O Filistin geçen ay de kanlı hadiselere sahne | Filistinin mmandater devleti clan | İngiltere, Filistini bir yahudi yur- | | du olarak kabul ettiği için Siyo- | nistler, Filstine mütemadiyen | ret etmekte, Filistin arazisini | tn alarak, orada yerleşmektedir. | Filistin'in yerli halkı olan Arap - ların varlığını ve hayatmı tehli - keye koyan bu hareket, ikide bir- | le oldu. | İ İ | ! ! i de yerli kuvvetlerile çarpışması». * jel | kabul edilmesi na, muhacir musevilerle didişme- sine saik olmaktadır. Fakat son günlerde vuku bu - lan isyan, musevilere karşı ol - maktan fazla musevileri Filistine yerleştiren İngiltereye ka İ Tİ teveccihti. İngiltere ile Arapların arasını i bozan ve bütün Araplık âleminde uyandıran bu “Musevi yurdu,, meselesi yüzün - den ileride daha mühim hadiseler derin endişeler | vukuu be r. Hali hazırda İngilizler muha - cir musevileri himaye etmekte ve musevilere verdikleri sözü tut « makta devam ediyorlar. Bu yüzden İngiltere ile Arap - ların arası açıldıkça açılacak ve İngiliz düşmanlığı bütün Araplar | arasında yayılacaktır, Suriyenin vaziyeti Suriyenin vaziyeti büsbütün müşküldür. O Fransa tarafından parçalanan ve eli ayağı tutmıya - cak hale gelen Suriyede hâkim olan en mühim cereyan, . Suriye parçalarını birleştirmek ve mfis e takil bir Suriye vücuda getirmek- tir. Suriye münevverlerinin baş- rca emeli budur, Fakat bu eme- le kavuşmak son derece müşkül- dür. Suriyelilerin bu emele varmak için vuku bulan kıysmları kanla, ateşle bastırılmış, bu yüzden Suri- yenin bir çok mamur yerleri ha- rap edilmiş bulunuyor. Buna rağ- men Suriyenin kanayan içi gene isyan ile kaynamakta ve perişan halk fırsat gözetmektedir. Bugünkü Arap memleketleri içinde yarı müstakil bir hayat sü- i ren ve yavaş yavaş yükselmek yo- lunu tutan biricik memleket Irak devletidir. On seneden fazla bir zamanı İngiliz mandası O altında geçiren İrak, bu müddet zarfında bir hayli İngiliz sermayesi yemiş, | bu sermaye ile vücut bulan tesi - sattan istifade etmiş, ve nihayet bir çok kayıt ve şartlarla bağlı o- lan bir istiklöle sahip olmuş milletler cemiyeti azası olmuş » tur. ve Irak'ın dahili en mühim mese. | lesi akalliyetler meselesidir. | meselenin en mühim tarafı Kürt | meselesile Asuriler meselesidir. Irakta ikamet eden Kürtler bir | aralık muhtariyet talebinde bu - i lunmuşlar ve bunun için çalışmış- lardı. Araplarla Kürtlerin anlaşama- ması İrak'ın parçalanmasma saik olacak mahiyeti almıştı. Fakat Kürtlerin İrak meclisinde sayıla - ile mütenasip bir surette temsil lunmalari, kabine İ mühim kısmının Kürtlerden olma- ! sı, Kürtlerle meskün © yerlerde kürtçenin talim ve terbiye lisanı Kürtlerle meskün yerlerde hükümet mua - melelerinin kürtçe ile yapı'ması, gene Kürtleri az çek tatmin etmiş bu - lunuyer. Onun için bu günlerde Kürtlerin Irak hükümetine karşı şkâyette bulunduklarını görmüyo ruz. A dır. B hilinde yaşamak istedikleri halde bir kısmı milli bir yurt ve muhtar ilerin vaziyeti bambaşka» rın bir kısmı Irak da - bir idare sahibi olmek emelini gü- İ düyorlar, Irak hükümeti bu fikre muha» lefet ett'ği için iki taraf çarpışmış azalarımdan | i Lina intizar kali vapurlar boğazda kald (Maş tarafı binci sayıtada) retleri üzerine yollarına devam e- | dememişlerdir. | Gelen haberlere göre Yunan | bandıralı Ağamemnun ve Nevlus | yapurlarr Köstence limanında ka- raya oturmuşlardır. Bilhassa A- ğamemnun vapuru kereste yüklü ! | olduğu halde kâmilet batmış vapurun alabora olması 4 tayfa da boğulmuştur. Limanımızda da şiddetli deniz | yüzünden Amerika bandıralı Ek- silona vapuru şeamandıraya bağlı olan Konya vapuruna bindirmiş | tir. ve | neticesi Maamafih bindirme yavaş ol- duğu için hasar yoktur. Bunlardan başka ufak tefek ka zalar da olmuş ise de mühim hiç | bir gayip yoktur. Londra, (Hususi) — Son bir İkaç gün içerisinde İngiltereyi, simdiye kadar görülmemiş bir sis i kaplamıştır. Bir çok yerlerde sey» | rüsefer durmuş ve bazı gemiler | İ de sahile çarpmışlardır. | Kazalardan merakı en çok çe - | keni Horwich şehrinde arka arka- İ ya 50 otomobilin çarpmasıdır. Kazaya hangi otomobilin se » bebiyet verdiği bilinememekte - dir. Her şoförün kendisinden an - cak bir iki adım ilerisini görebi » lecek vazıyette olduğu kaydolun - uyor. İ Bu itibarla hiç bir o otomobil | korne çalmak suretile önündeki | otomobilin ilerlemesini, yol aça - | bilmesini temin edemiyecek vazı- yete düşmüşlerdi. Nihayet bu karmaşık ve bir - biri içine giren otomobil ağı da - | ğılma imkânı buldukları zaman, bu defa da diğer sağlam otomo «| billerin zedelenmesine sebep ol - muşlardır. Yüzlerce oteller, garajlar, yol- larına devam edememek zarure » tinden, otomobil ve yolcu ile dol- i muştur. i (Boş tarafr 1 imei sayıfıda) | muvafakat etmişlerdir. Bu tenzi- | lât evvelce imza edilmiş olan ti - ! caret muahedesi müddetince mer- idir. - Bulgaristanla aktedilen baytari mukavele yarın imzalanacaktır. Ticari anlaşma Büyük Millet Meclisinin tasdikine arzolunacak- | tır. | Ankara, 21 (A.A.) — Hükü - | metimizle Finlândiya arasında bir | ticari anlaşma mukavelesi imaz - | i ve Asüriler Suriyeye iltica etmiş- | lerdi. Iraka tekrar döndükleri za İ man İrak askerlerine karşı pusu kuran bu Asurilerin tenkili, Irak ordusunun ilk defa başardığı mil- li bir vazife idi. Onun için bu he- reket bütün Iraklılar: heyecan landırraış ve onlara istiklâlın zev- kini tatırmıştı. Iraklıların Asuri» | ler yüzünden, kendi istiklâllerin- den bir güna fedakârlık kabul et- melerine imkân tasavvur olunmu- yor, bilâkis İrakım başma, tam | istiklâli istihdaf eden hakiki mil- | liyetperverlerin gelmesi, onun mil İ li savaşını şerefli bir neticeye gö- ! türmek hususunda kuvvetli (o bir az'm ve irade ile hareket ettiğini | göstermektedir. | nede 4 milimetre, İrm altındal!1, İrm altında 1, jra şiddet İ edilen bazı listeler Kia ANKARA, 21 (A.A.) — raat vekâleti meteoroloji eni sünün verdiği malümata göre, gündenberi devam etmekte © yağış vaziyeti henüz değişmeli tir. Son yirmi dört saat zarf | Türkiyede her taraf tamamef gışlı geçmiştir. Trakya, Marm bavzası ve Eğe mıntakasının fİ mali garbi kısmile orta Anad | da Bolu ve Kastamonu ha de ve şarki Anadoluda hava #Ü neti sıfırın altında nakıslarda * lunduğundan buralarda yağı İ mamen kar şeklinde olmuşt”! Yağan kar toprak sathında gp Malkarede İstanbulda 2, o Sarıkamışta Erzurumda 12, Karsta 10 saf” metre yüksekliğindedir. Balkanlardan gelen soğuk * va Trakya mıntakasile Marm* havzası ve Eğe mntakasının mal garbi kısmında tesirini | termektedir. Gece sühüneti Edirnede #if” Lüleburgazda İstanbulda 2, Balıkesirde ve P sada, Çanakkalede 4 tür. Orta Anadoluda, Boluda * Kütahyada 4, kişehirde 3, Afyonda 2, Anks' i da 1 derecedir. Hava soğumaktadır.. Ve yeti! vaziyeti de henüz kati bir te düle dönmemistir. Sinopta fırtına Sinop, 21 (A.A.) — İki evvel sürekli yağmurlarla başi | yan fırtına gece yarısından #9” i artırmış, yüksek” Yağmağa başlamıştır. Vi lar yollarına gidemiyerek li iMiez ediyorlar. italyada soğuk dalga! Roma, 21 (A.A.) — İta bir soğuk dalgası vardır. Se'y | Stepano del Cadore'da nakıs derece, San Candido Nella P teria'da nakıs 34 derece kayff ! dilmiştir. o o Ticari anlaşma | lanmıştır. Bu anlaşmaya naz8f” Finlandiya hükümeti Türkiyeli vuku bulacak ithalâta karşı bir takyidat koymıyacaktır. v mukabele hükümetimizce kğ takas usulüne tevfikan memli timize Finlandiya eşyası ithali müsaade edilmektedir. Altı ay zarfında iki taraf peh ba oturacak, kârda bir fark di lecek olursa bunu bertaraf edeli şekilde tedbir almacaktır. - Ğ Bugünkü Arap âleminin yi, mi vazıyeti bu merkezdedir. raplık âlemi dağılmış ve parçili mış'ır. Fakat Arap milliyeti yel yor ve günden güne kuvvet luyor. ii Bunun beraber Arap bir i tahzkkuk ettrmek ümidi, ue” bir âtye kamlıştır. #Wâkvwe me ömer Ri AN yg yy İtizar “Şerlok H , Lüpen ,, tefril çokluğu de" le dileriz. yg ygs