22 Kasım 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

—4— VAKII 22 2.nci teşrin 1933 Madencilik âleminde: 2 —— “Yer altında maden amelesi ile başbaşa Başmakaleden Başvekil Paşa önde gitt bu müşkülâtı bizden daha evvel gördüğü için bir aralık arkasında. kilere seslenmeğe başladı: — “Arkadaşlar, başlarınıza dik kat ediniz!,, Artık bacanın sonuna yaklaş - mıştık. lukla seçilebiliyor. Bir aralık yanımda Celâl Beyin sesini duy * dum: — Asım Bey, sen misin? Nasıl, burada yürümek makale yazmağı benzi Nihayet durduk. Bacanın 80 - nunda amelenin kömür kazmakla meşgul olduğu yere gelmiş bulu - nuyorduk. Yerde bir makine du - ruyordu. Bu makine (Ravöz) denilen ve kazma yerine kullanı - lan bir alet imiş. Bir amele bua- leti kullanırsa, kazmayla gördüğü işin üç, dört mislini yapabiliyor » muş. Fakat bu alet henüz yeni icat edilmiş bir şey olduğu (için bizim maden ocaklarına © tecrübe maksadile getirilmiş. Tabii bu tecrübeler iyi netice verirse maden ocakları bugünkün- den daha ziyade makineleşecektir. Makineleştikçe de oamelenin işi nispeten hafifliyecek, aynı emek ile daha ziyade kömür çıkarılaca- ğı için madenciler de o nispette is- tifade edecektir. Bununla berber sadece maki - neyle çalışılır — “sa bile maden o cağı içinde ç: (o sak nedemekol- duğunu anlıya'imek için mutla - ka amelenin yer altmda çalıştığı yerleri insanın kendi gözile gör - müş olması lâzımdır. Amelenin ocak içinde çalıştığı yerde insan hareketsiz olduğu za - man bile vızır vizir terliyor. Te « neffüs zorlaşıyor. Bu dar ve ka - ranlık ocak içerilerinde öyle yer - ler vardır ki oralarda Karpit lâm - bası bile havasızlıktan yanmaz. Kömürlerin neşrettiği gazlarla o - cağın havası zehirlenir. Şayanı dikattir ki lâmbaların yanmadığı bu yer altlarında bile insanlar ça - lışabiliyor. Hem de senelerce lıştıkları halde yaşadıkları görü lüyor, Paşa, ocağın sonuna geldikten sonra etrafına şöyle bakındı. Son - va orada gördüğü bir amele ile ko nuşmağa başladı. e Bu sırada ben de yanıma tesadüf eden ameleden birine sordum; Hemşehri, sen burada ne ka - dar vevmiye ulıyorsun?,, Dedim. — Yüz yirini kuruş, Burada etrafı çok zor -| İ olunan mesai müddeti; nazaridir. Filiyatta götürü iş üzerine i variliyor demektir. Bununla beraber mesai müd - deti noktasından bugünkü vazı - para İ evvelki vazıyete nispetle amele le- hine büyük bir terakki bulunduğu nu, sakiden buralarda bizzat ame ların sözlerine göre: “Mili hükümetin tesisinden yele maden ocaklarına sâ- höroz öterken girer, ak- çıkarmış:,, Acaba maden işçiliklerinden en dir? İsmet Pş. ocakları ve bunların içinde amelenin hayati şartları bizzat gördükten sonra bu bir mütehassıs mühendise Aldığı cevap şu oldu: — Hayır, Paşam, vakıa kömür ocakları çok pistir, Buralarda ça- lışmak o kadar kolay değildir. Fa- kat kömür işi hiç şüphesiz maden- ik işlerinin en srhhisidir. Bu a- vin ciğeri açılıp bakılırsa sim İ siyahtır, Kömür içindedir. Fakat | sağlamdır, Halbuki kükürt » İ deni ameleyi boğar. zehirler ve biltün dişleri döker.,, Acaba maden ameleleri aldık- İarı para ile nasıl geçiniyorlar? İ Buna merak ettim. Muhtelif yerlerde, muhtelif amelelere su - aller sordum, o Aldığım ceyap * lardan anlaşılan şudur: “Bizde daimi surette maden - suali sordu. lerde çalışan amele yoktur. Daimi amelenin ancak yüzde sekizi, onu devamlı olarak ocaklarda çalış - maktadır. o Yüzde doksanı Zon - yette bundan on beş, yirmi sene | lelik yapmış olanlar söylüyor. Bun | gam güneş battıktan sonra oradan | zoru hakikaten bu kömür işi mi. | Crva madeni | GÜNÜ Vefa mezunları bir yurt kuruyorlar Oğrendiğimize göre eski ve yeni bütün Vefa mektebi me- zunlarımın işlirakile bir “Vefalı- lar Yurdu,, kurulacaktır. Cuma günü Halkevinde bu münasebetle bir kongre yapıla” cak birliğin kuruluş muamelesi bitirilecek, idare heyeti seçile- cektir. Vefahlar esasen mevcut olan kardeşlik muhab- bet ve rabıtasını kuvvetlendir- mek, mezunlar arasında daha ziyade tanışmak ve sevişmek gayesini takip edecek olan bir- lik, pek yakında memlekete çok faydalı ve hayırlı bir şefkat yurdu halini almıya çalışacaktır, yaaa Madam Katina'nın muhakemesi Beyoğlunda Boğazkesendeki aparlımanında kaçak rakı bu” lupduğu (o İddiasile © adiiyedeki dokuzuncu ihtisas mahkemesin- de mevkuf olarak muhakemesi- ne başlanan Madam Katinanın muhakemesinde, müdafaa şahit» | leri dinlenilmiş, o müddeiumumi Mithat Bey, ceza istemiş, muha- keme müdafaaya kalmıştı , arâsında ei feneri Kadastro faaliyeti Kadastro postaları faaliyetle » | rine devam etmektedir. Postalar - | | dan biri Şehzadebaşmda Balaban | mabhalelsinin kadastrosunu ikmal etmiş ve diğer bir postada Küçük- pazar ve Süleymaniye civarlarınm kadastrolarını ve diğer bir posta | da Ahırkapı ve civarının kadastro sunu yapmakla meşgul olmakta - dır. Bu postaların yaptıkları kro - kileri tapy idaresinde bulunan mer kez tapu komisyonları tetkik ede - | rek tasdik etmekte ve bilâhare çap ları sahiplerine verilmektedir. Ankaradan gelen haberelere gö re, tapu ve kadastro umum müdür | | guldak ve Ereğli (Ohayalisindeki | köylerden gelen muvakkat amele- lerdir. o Bazı ameleler senede bir iki, bazıları üç, nihayet dört ay | kadar çalışıyor. | Bu müddet zar- fında yiyecek olarak, köylerinden bulgur, ve fasulye getiriyorlar. Bunları pişirmek ıçın yağ'bıle kul- lanmıyorlar, Aldıkları yevmiye- | nin on parasını bile sarfetmemeğe gayret ediyorlar. o Ay nihayetin- i de on beş lira kadar bir para artı: i rabiliyorlar, o Bunu köylerine gö- i türüyorlar.,, Bu şerait içinde yaşıyan amele- inin vücudunu elbette Otemizle- i mesine imkân yoktur. Yemek için ekmek parası bile yermek is - temiyen, veremiyen amele naşıl sabun alabilir? Nasil vücudunu pislikten kurtarabilir? Onun için maden ocaklarını gördükten son - ra bu temizlik noktasından ma - ! yükseltmek lüğü İstanbul tapu teşkilâtı yerine Bursa vilâyeti kadastro ve tapu iş- lerini de İstanbula raptederek İz » mirde olduğu gibi İstanbulda da bir tapu sicil müdürlüğü ve İstan - bul vilâyetini ihtiva eden 7 kazada tapu sicil muhafızlıkları teşkiline karar vermiştir. Bu teşkilâtta me- İli çok iyi tesir yapmıştır, mür adedi azaltılacak ve kalan me murlarm maaşları artırılacaktır. Kaza merkezlerinde sicil muhafız- İları, nahiye ve köylerde de seyyar | tapu memurları bulunacaktır. Bu yeni teşkilât haziranda tatbik edi- lecektir. ——— Sebepsiz yere bıçaklandı Bayazıt, Bakmcılarda sabıkalı Neşat anlaşılmıyan bir sebepten dolayı gene sabıkalılardan Bursak Agop oğlu Manok tarafından br-| i çakla yaralanmıştır. : Cevabını verdi. Bu usta âmele | den sahiplerine bazı kanuni mü - | cek, bem de bu amelenin ailesini, | im$. Onun yanında on dokuz, yır - | kellefiyetler verilmesi hatıra ge - | çocuklarını yanında bulundura - | mı yaşlarında diğer bır genç daha vardı. O da doksan kuruş alıyor - mu$. Resmi surette çalışma müddeti sekiz saaltir. Lâkin ekseriya ame - lenin işlerini sekiz saatte bıtıre - medikleri anlaşılıyor. Zira sekiz saat yevmiye mesai omüddetjç- larak tespit edilmekle beraber ay- rıca bir de sekiz saatte bir amele- nin ne kadar kömür çıkaracağı ta- yin olunuyor. Şayet günde bu mik liyor , Burada memnuniyetle kayde - delim ki, İş Bankasının Zongul - dak madenlerile alâkadar olması İ amelenin sıhhatı ve hayat şartları i noktasından iyi neticeler vermiş - İ tir: Türkiş idaresi kendi faali - i yet sahası dahılmdekı O ameleleri i daimi bır hale koymak için bir 'plân yapmış, bu maksatla yüz i Yirmi beş bin lira tahsisat kabul | | etmiştir. o Bununla daimi amele - | rak imkân derecesinde istıraha - | İti temin olunacaktır. | Bundan! 'başka gene Türkiş sadece emele için hir tabldot tecrübesine başla - mıştır. Günde on dokuz kuruş ile bir ameleye üç öğün yemek verile bilmektedir. Her gün ameleye çay etsuyu, sebze, patates gibi yemek - ler verilebilmektadir. Türkiş ida - resi tarafından bu tarzda yapılan yenilikler tabii olarak havzadaki diğer ecnebi ve yerli madenciler ! tar doldurulamazsa amelenin ça- | ye ey yaptırılacaktır. Her eve ya - İtarafından örnek almacağı için | lışmadığına hülkmolunarak yev- | nında biraz bahçe verilecektir. Bu | bundan istikbalde çok hayırlı ne - | miyesinden kesilir. Onun için | rada mısır ekilecektir. Bu suretle | ticeler beklenebilir. maden ocaklarında ekseriya tayin | hem mütehassıs amele yetiştirile - | Mehmet Asım De Ticarette: Yumurtacılar bir birlik kuracaklar Yumurta satışlarının bir elden idaresi için yumurtacılar arasın- da bir birlik kurulacaktır. Dün kendisi ile görüştüğümüz bir yumurta taciri bu husustaki fikirlerini şöyle anlattı: — Hemen her sınıf tacr ken- | di arasında bir birlik yaparak alış ve satış işlerini tanzim et- miye çalıştığı halde yumurtacılar bu gibi teşekküllerden daima uzak kalmış'ardır. Fakat araya giren rekabet hisleri okadar garip şekle gir- miştir ki. Ku vaziyet karşısında ister istemez birleşerek memle- ketimizin mühim bir ihraç mad- desi olan yumurtanın fiatini mecburiyeti hasıl olmuştur. Eğer köyle olmazsa pek ya» kında yumurtalarımız bir hiç | mukabilinde satılmıya başlana- caktır.,, Öğrendiğimize göre Ticaret Odası da yumurta tacirleri ara" sında bir birlik kurmak için te- şebbüsatla bulunmuştur. Yumurtacılar bu hafta içinde Odaya davet edilerek kendile- rinin fikirleri anacak ve birli ğin esasları hazırlanacaktır. Sınai müesseseler tetkik edilecek Iktısat vekâleti müfettişlerin: den Nafiz Bey dün şehrimize gelmiştir. Nafiz Bey İstanbuldaki bütün sınai müessöseleri, fabrikaları gezerek tetkikatta bulunacak ve muafiyet listesine esas olacak malümatı tesbit edecektir. Nafiz Bey bir ay kadar şeh- rimizde kalacaktır, Afyon: fiyatları yükse!- miye başladı Uyuşturucu maddeler inhisar | ile Yugoslav hükümeti arasında afyon satışının bir elden idaresi hakkındaki itilâf haberleri piya- Son hafta içinde atyon fiyali oldukça mübim bir yükseliş göstermiştir, Iki hükümet arasındaki itilâf esasları anlaşıldığı takdirde bil- bassa hariçte; afyon'arın pek | çok kiymetleneeeği söylenmek- tedir. isviçre Türk ithalâtını meneimiş İsviçre hükümeti türk. itbalâ tm mereltiğini gösteren bir kararname neşretmiştir. Kahve fazla fiyatla satılıyormuş Piyasadaki o kahve kahve şirketinden şikâyet et- la€rleri, HABERLERİ /Eski binalara yaptır” | ilâveler Eski binaların öresine | cak kat ilâvelerinin eski MX İ mı, yoksa yeni kanun # (0 yer ir” sunda inşaat sahipleri İl€ diye fen heyeti arasında çıkmış, bu meselenin ha kâletten sorulmuştu. Mese” itibarile mühim olduğundif kâletçe tetkik edilmektedi” p Belediye vuku bulan yet müracaatları kabul etme dir. Vekâletin yakın bir j da kararını bildireceği © edilmektedir. i Yol işleri d Belediyedeki betonun mimari şubeleri yeni i itibaren birleştirilecek, vi beye inşaat şubesi ismi 1 cektir, i sase i incir hırsızı yakalan Fenerden geçmekte olan “ yüklü bir arabadan bir torbf çalmağa muvaffak olan Halil oğlu Ferit yakalanmığff o ——— | olarak yapılması Bir dükkân kısmen Dün akşam Beyoğlunda | Handek caddesinde Papi ri parlımanının altındaki 210 ralı Yugoslavya tebaasında “4 dam Mari ve hemşiresinin “X dükkânından yangın çıkmıştı”. teşin, başka tarafa geçmesin | dan verilmeden dükkânın Zi ! bir kısmı yandıktan sonra d rülmüştür, > —— â i Bu da Kadiköyünd Kadiköy masanpaşa Emin Bey sokağında Sefer evinden yangın çıkmıştır. kıvılermların ot minder düşmesinden çıkmıştır. Etra”” mesine meydan verilmedefi * ül rilmüştür. Ütürükçü kadınlar nel yapmışlar? Zabıta iki üfürükçü kadı" | Jamıştır, Hayriye ve Şükraf deki bu kadınların evlerinde safdillere büyü yaptıkları miş ve bu bir cürmü mi bit edilmiştir. ; İ Bu araştırmalarda HayriY* “gil İ nimın hastalara ilâç verdiği ran Hanımın da diploması? © g | yaptığı görülmüştür. İki kadı” İ liyeye teslim edilmiştir. ” | « | mektedir'er. i Kahve tacrlerinin ifad al ( göre Avrupa piyasasınd? ”. 15,5 franxtır, Buna diğ*' |. raflar da ilâve edilirse kahve 75 kuruşa mal oluf Halbuki şirket kabve” dır. aka ki © pazarı dikkatini çelbetm” yl ss veee MELEK sineme Jean Murat ve Annabellâ tarafından nefis En eğlenceli bir mevxi nun edecek bir Eim. İl lerin evelden aldırılmaşı ELHAMRA SAHTE bir Sözde K i- Zengin sahneler en müşkülpesenteri Varamonnt ica Yarın Matinelerden rene temsil edilen ARIM bile leri, Nurneroli | elefon : 40868 itibaren SİNEMASINDA FAHiŞE ji olunur.