2 Kasım 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9

Büyük Ingiliz gazetesi yazıyor m a A a Türk inkılâbı, Türkün ar- Zusunu yerine getirmiştir , Türk inkılâbının siyasi, iktisadi, içtimai sahalarda muvaffakıyetleri Taymis gazetesi yazıyor: Türk milleti Cümhuriyet ilânı - Pan Gazi Hazretlerinin ilk Cüm - urreisi olarak intihabının onuncu ! Yıl dönümünü tes'it ediyor. Türki- Ye, hararetli heyecanlı tezahürat - inkılâplar yaparak sonradan piş Man olan milletlerden çok mes - VE “Jön Türkler,, devrinde yaşa - 'IğI günlerden çok batiyar bir hal- e ciddi ve kurucu mesai ile cide *iği neticelerden memnundur. Türk liderleri maziden ayrıla - bütün garbı şaşırtan ve islâm ileminin rehberlerini ürküten cüm P İyeti ilân ettikleri zaman Türk Milleti belki de bundan fazla bir *€Y ammuyordu. İktisadi ve siyasi *tiklâlini temin içm gırıştıklerı Mücadeleden henüz çıkan Türkler Yaziyetlerine bir nazar attıkları ?aman muharebe ve dahili müca - yüzünden harap olan, nüfusu azalan, şiddetli fakat lüzumlu bir ameliye olan mübadeleden dolayı daha fazla fakirleşen, tahammü - fevkinde Oo vergi ve Ten, askeri teşkilâtından baş- ka aşağı yukarı (oasridev- let teşkilâtı o namma bir şey bu - bir memleketle karşılaş- lar, İslâm menfaatleri namına lıklara katlandıkları hilâ - İst hakkındaki itimat zail olmuş - bu. İmparatorluk dağılmıştı. Fakat Baler cesaretlerini ele aldılar ve "lider buldular. Eski moda paşalar, şüphesiz bu liderin cezriliğinden korkarlar. ve siyasi maceracılar, tam #afer dakikasında onun hedefleri- Ni kaplıyan soğukkanlı realizmini belki de beğenmezler. Fakat Türk iyetinin aklıselimi, felâketten #afer koparan, dava uğrunda her #eyi riske eden asker vatanperveri ye etmeyi emretti ve Türkler bu dere karşı imanla, onun devlet ve müceddit sıfatiyle haiz | olduğu meziyetleri sezdiler. Türk-! deriyi liderlerinden ve el ten umdukları ve istedikleri çok! bir sey değildi. Dahilde ve hariçte | *mniyet, eşkıyalığa karşı masu -| Diyet, vergilerin tahfifi, komşu fi mleketlerin haiz oldukları isti - de ve istirahat. Türklerin mü - azı arzuları bunlardı. Ve bunların hepsi de, fazlasile . etti. 1926 da kopan ve süratle tenkil edilen Kürt isyanı Ştna edilirse Türkiye dahili em- 'Yete kavuştu. Anadolunun bir - yerlerinde salgın halinde olan Şılayalık bastırıldı. Köylerdeki | lık, şehirlerdeki polislik | isleri tekemmül etti, Daha mühim ve daha bariz ye yaffakiyet, Cümhuriyetle ecne- e letler münasebetlerinin, hay üz EE bir derecede düzelmesi- ai ahmil edilmiş değil fakat aşarak kabul edilmiş bir mua - : <de olan Lozan sabık düşman- ft arla dostane münasebetleri yeni - “uç eyi kolaylaştırdığı muhakkak- | ç mumla beraber müthiş müca- yer sonra elde edilen mu - “a, ekiyetler, çok mühimdi. On iş De evvel Türklerle Yunanlılar düşmandılar. “Türklerle in münasebetleri iyi de - Musul meselesi cümhuriyet | cw Bildi, ile İngiltere ve Itakı biribiiryle uğ- İ raştıracak mahiyette idi. Suriye hu! dudundaki hadiseler Fransa ile gerginliklere sebebiyet veriyordu. | İtalyanın Anadolu sahillerine kar- lan bir takım plân'ar hazırladığına dair şayialar vardı. | “Bugün Türkiye ile büyük dev - letler arasındaki münasebetler ta - mamiyle dostanedir. Türkiye Cümhuriyeti Milletler Cemiyetinin kıymetli bir uzvudur. Musul meselesi, Fransa ve İvan ile hudut meseleleri hallolunmuştur. Türklerle Yunanlılar en omükem İ mel şerait içinde yaşıyorlar, İ kiye Hariciye Vekilinin diğer dev İletlerle yaptığı dostluk ve hakem İ mukavelelerinin tam ehemmiyeti İ ne merkezde olursa olsun bunlar ' Türkiye hükümetinin sulhçü oldu- guna en mükemmel delildir. Türk diplomasisinin yeni muvaffakıyet- leri, fevkalâde dikkate değer ol - makla beraber Türk devletinin te- şekkülünde, Türk içtimai inklâ - bında ve bilhassa Türk maarifin - de kazanılan muvaffakıyetler de - recesinde mühim değildir. Hilâfetin ilgası, eski teokrasi - nin son enkazını silip süpürdü. Müslümanlık, artık devletin resmi dini değildir. Bir kısmı, İüzumun- dan fazla yaşayan, bir kısmı siya- si şüphelere maruz kalan tarikat - iler ilga edildi, dini medreseler ka- i patıldı. Dini kanurtlar, yerini, me- deni kanunlara bıraktı. Türk ka - Tür İ Ressamlarımız Gazi Hz. tarafından iltifata nail oldular Ankara, I — Reisicümhur Hz. dün gece halkevi balosunda bulun dukları sırada evin inkılâp müze - sini ihtiya eden salonunu teşrif et- mişler, Rus misafirlerle beraber burada genç ressamların inkılâba ait tablolarını seyretmişlerdir. Rus misafirler tabloları çok be. Gazi Hz. ressamlarımıza iltifat etmişler “Bizim ressamlarımızdır,, cevabını vermişlerdir. Gazi Hz. dün şehirde muhtelif gezintiler yapmışlar, gece fener alayını seyretmişlerdir. Köylüler birkaç kere Gazinin otomobilinin etrafını alarak candan alkışlamış- lardır. Roma ve Bayramımız Roma, 1 (A.A.) —- Türkiye cümburiyetinin onuncu yıl dönümü münasebetiyle bütün gazeteler u - zun ve etraflı yazılar geçen on sene içinde Türkiyenin elde ettiği büyük terakkileri ehem- miyetle kaydedilmektedir. Lavoro Fasçista gazetesi C, H. Fırkasının faaliyetinden bahsetti- ği sırada Türk milletinin haiz ol - duğu yüksek meziyetleri (o inkişaf ettirmek hususunda bu fırkanın el de ettiği parlak neticeleri tebarüz ettirmiştir. Ruşen Eşref Bey Ankara — Riyaseti cümhur u- mumi kâtipliğine tayin edilen Af- yon mebusu Ruşen Eşref Bey meb- usluktan istifa etmiştir. Bitliste zahire fiyatları İmunları İsviçre, Almanya ve İtalya kanunlarına istinat etti. Cümhuriyet, mali sahada bir çok muvaffakıyetler kazanmıştır. Tuz inhisarmm tesisi, gibi de- gişikliklerin o kıymet omünaka- şa olünablir. © Bununla bera - ber (o Türkiye âzami (mik - yasta iktisadi âutorchy kazanma - ğa çalışan memleketlörin biridir. day fiatı çok yükselmiştir. Evelce ölçeği 25 — 30 kuruş gümüş para- ya verilen şimdi 70 — 75 kuruş gü müş paraya (satılmaktadır. Her ğenmişler, “Çok güzel, bun'arı ya- panlar kim?,, diye sormuşlardır. yazmakta, ! | bayramımızda, temsil etmek üze - re Ankaraya gitmiş olan Yunan ' hava kumandanı ceneral Adami - fından Perapalas otelinde misafir edilmiştir. Perapalasta hususi bir öğle yeme- ği verilmiştir. Ceneral Adamidis öğleden #on- İ râ Ayasofya camiiyle diğer cami - leri gezmiş ve şehirde bir gezinti | yapmıştır . Dün akşam © Tayyare cemiyeti i tarafından ceneral şerefine altmış kişilik bir ziyafet verilmiştir. Zi - yafette vali Muhittin Bey, kolor- du kumandanı Şükrü Naili Paşa , kolordu erkânı harbiyesini teşkil eden zevat, Tayyare cemiyeti ida” re heyeti âzası, Cevdet Kerim B., belediye daimi encümeni âzası ve tayyare zabitlerimizle gazeteciler İ bulunmuşlardır. Ceneral Adamidis Obu sabah; | Cümhuriyet âbidesine bir çelenk i koyacak, müteakiben tayyaresiy - ile Atinaya hareket edecektir. Reisicümhur Hazretleri ceneral Adamidisle refakatinde bulunan Yunan tayyare zabtine çok iltifat- Bitlis — Bu sene burada buğ - etmişler, ve kendi imzalariyle 29 Teşrinievel 1933 tarihli. yazılı birer altın saat hediye - etmişler - dir. Ceneral Adamidis dün Pera - Yunan. hükümetini, Cümhuriyet | kabul alelâde bir kompliman değil, dis dün tayyaresiyle Ankaradan | askerlik hayatımızm en gelmiş ve Tayyare Cemiyeti tara - | günleri olmuştur. ev kışlık zahire olarak asgari evi. | palas otelinde kabul ettiği bir mu- ne 15 ölçek buğday almıya mecbur | harririmize Ankara intibalarıı olduğuna göre halkın bu pahalı -| ve Türk — Yunan dostluğu hak - lıktan ne kadar mutazarrır olduğu kında şu beyanatta bulunmuştur: aşikârdır. Fiatların yükselmesine | “— Geçencuma.. günü akşamı sebep şimaldeki kuraklıktır. Şi -! Başvekil M: Çaldaris beni çağıra - male fazla miktarda buğday sev - kedildiği için burada zahire azâl - mış ve bu yüzden fiatlar yükselmiş bulunmaktadır. Zahire fiatlarının pahalı olma- sına mukabil yakacak fiatları çok ucuzdur. 6 okka kömür 15 kuruş- tur. Bir araba odun en çok 125 kuruşa satılmaktadır. Vergi sistemi, çiftçilerin istifade - sini temin edecek şekilde rasyona lize edildi. Çiftçi, yeni yapılan yol lar ve demiryolları sayesinde mah sullerine yeni mahreçler (o buldu. Yol ve demiryolu gibi nafia işleri, ecnebi sermayedarlara . vermiye - rek devlet hazinesinden başarma * nın bir takım mahzurları vardır. Faat cümhuriyetten eveviki Türki- yede ecnebi sermayenin tarihi, bil- hassa bunların siyasi nüfuz mınta kaları istihdaf o etmeleri, bu hattı hareketin sebebini izah eder. En | zanarak temiz, dürüst bir lisan ol- mühimmi, : cümhuriyetçilerin en - | du. Bugün Türk mekteplerinde o - flâsyondan çekinmeleri ve bütçe - | kutulan tarih müslüman Türklere lerini tevzin etmeleridir. münhasır kalmamakta ve Türkler- Cümhuriyetin, bilhassa ; birinci |le hıristiyanları ayirt © etmiyerek vatandaşın en büyük zaferi, maa - | Türklerin bir çok Avrupalı millet- rif ve içtimai vadidedir. Türk ses- !lere karabetini anlatmaktadır. lerini ifadeden âciz olan Arap! İslâm kurunu vüştailiğinden u - harfleri yerine lâtin harflerinin ka | uzaklaşmalar, daha doğrusu eski bulü iptidai tahsili fevkalâde ko - | Türk içtimai âdetlerine bu dönme- laylaştırmış, Türk çocuğu eskisi - İ lerin en mühimmi Türk kadınmın ne nisbetle yarı müddette okuma | yeni vaziyetidir. Türk kadınları, yazmayı öğrenmeğe başlamıştır. j Avrupalı hemşireleri gibi milli ha- Gazi, Türkü Asyadaki bir o çok | yatın her şubesine iştirak ediyor. ıwktaşlarına yaklaştıracak, Türkçe | Şehirlerde bırakılan örtüler köyler bilen Avrupalılarr çoğaltacak olan İdede bırakılıyor. Cümhuriyetin en bu inkılâbı ilerletme yolunda en | hararetli taraftarları kadmlardır. başlıca yolu ifa etmiş bulunuyor, | Bu muazzam tahavvüller, mahelli Kur'anın Türkçeye tercüme edil | bir mukavemete uğramadan başa- mesine mâni olan kayıtlar kaldı - |rıldı. rıldığı için her dindar Türk kendi | o Bugünkü Türk erkek ve kadını. Türk lisanı; tumutıraklı arapça ve acem ce kelimelerden tasfiye edilmiştir. kitabın; okuyabilmektedir. Bu sayede Türkçe asıl saffetini ka | rak Türk Cümhuriyetinin onuncu yıl dönümü merasiminde bulun - mak üzere ertesi günü “Ankaraya gitmemi emretti, Vakit pek geçti. Kendisine gitmeğe gayret edece - ğimi söyledim. Bunun üzerine M. Çaldaris bana: ğ — Muhakkak gitmeniz. lâzım - dir. Çünkü Türkler bizim en bü - yük dostumuzdur.,, dedi. Bu şeref Hi vazifenin bana verilmiş olmasın dan dölayı kendimi çok bahtiyar addediyorum. Gazi Hazretleri bize kendi im- i zalariyle müzeyyen birer altın sa- / at hediye ettiler. Bu kiymettar he- idiyeyi Muzaffer Paşa vasıtasiyle | gönderdiler. Bu hediye © âsrin en | büyük adamının imzasını taşıması ve hakiki ve büyük bir dost tara - fından verilmiş olması itibariyle çok kıymettardır. - Bundan maa- da Müşir Fevzi Paşa Hz. de Tay - yare nişaniyle bize tayyarecilik diplomasını hediye ettiler, Bu he - 9 — VAKIT 2 2.nci teşrinl 933-— © Yunan hava kumandanının dönüşü Tayyarecilerimiz Atina- ya uçuş yapacaklar “ Siz bu memlekette terakkiyatı adım adım takip ettiğinizden bizim kadar takdir edemezsiniz ,, kalpten gelen samimi hislerin ifa- desiydi, Ankarada geçirdiğimiz günler şerefli Ankaradaki terakkiyat bizi hay vette bıraktı. olduğunuz için medeni bir şehir çıkarılmıştır. Bu- nun için kuvvetli bir irade lâzım » dı. Bu irade de Gazi Hazretlerin * de fazlasiyle mevcuttu. Ankarada bulunduğum sırada © Türk tayyarecilerini Atinaya da * vet ettim ve zannederim ki Müşir 2 Fevzi Paşa Hazretleride tayyare- cilere bu seyahat için hazırlan « malarını emretmiştir. Bu ziyaret bize Ankarada gösterilen misafir perverliğe mukabele için mes'ut bir fırsat teskil edecektir, j Kudüsteki Muharebe (Baş tarafı 1 İnci sayıfamızday Gece, şehrin bütün dolaşık 40- kakları “Maverayı şeria,, üniforma lı polisle nezaret altına (alınmış, ve bundan başka Halebin miğferli i muntazam polisi yardıma gelmiş- tir, Bütün evler zabıtanın himayesi altına girmiş ve ayrıca (o muayyen mıntakalar etrafına tel örgüler çe- kilmiştir. Vaka, Yafanm civarma da si- rayet etmiş ve polis; müdafaasını genişletmek mecburiyetinde kal. mıştır. Nümayiş, henüz bitmişken ye- niden başlaması ve bütün dükkün- lar kapanarak, araplar grup ha- linde hükümet o dairelerinedoğru | yürümeğe koyulmuşlardı. Bütün bunlar yahudilerin gittikçe Kudü- se yerleşmesi mühacirlerin çoğalı- şını protesto mahiyetindeydi. Gerçi hükümet (adamlarının, bundan haberleri vardı, ve hükü - met binaları etrafına da tel örgü ve polis kordonu çekmişlerdi ama, nümayişçiler, buna da hücum et - mişler; polisler cebir istimaline | mecbur kalmışlardır. Polis, bu sırada ateş (o etmiştir. Silâhın ilk defa araplar tarafın. dan atıldığı rivayet ediliyor. Silâh atımı başladıktan sonra, araplar vurulanları bırakarak kaç- mağa başlamışlardır. Resmi ölüm raporu 11 dir, Fa » kat arasında bir de polis bulundu. ğu halde vakaya (o şahit olan bir İgrup, yirmiye obaliğ olduğunu ! söylüyor. N M. Litvinofun hareketi Siz bu memlekette Misafir ceneral şerefine, Tay - | yaşamış ve bu terakkiyatı adım a- yare cemiyeti İstanbul mıntakası | dım takip etmiş müdürü Fehmi B. tarafından, dün | belki de bunu bizim kadar takdir / edemezsiniz. Ankarada bir çölden diyeler ve bize gösterilen (oOhüsnü! o Paris,1 (A.A.) — Sovyetler bir ———— liği elçiliğinin bu sabah bildirdiği- nın Yaşayışı, Abdülhamidin zabıta | ne göre mütenekkiren seyahat et- hükümeti, yahut İttihat ve Terak- | mekte olan M. Litvinof Amerika- kinin gizli askeri tahakkümü dev- | ya gitmek üzere Paristen hareket rindeki yaşayışından daha emin, | etmiştir. a daha hür, ve daha dolgundur. M. Litvinofun Champlain, Bre Türk, realist, müceddit, o asker İmen, Berengoria tarnsatlantiklerin ve devlet adamı olan Gazi de, rü - | den hangisine binaceği henüz belli yaşımın Yiarini bulmuştur. değildir.