26 Eylül 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

— VAKIT 26 Eylül 1933 z Türk dili bayramı YU . EÖ R T.D.T. Cemiyeti geçen bir yıl içinde nası çalışiığını anlatıyor stanbul, 25 (A.A.) — T.D.T. iyeti umumi kâtipliğinden: eylül Türk dili (o bayramıdır. n yıl Reisicümhur Gazi Mus- a Kemal Hazretlerinin yüksek Tariyle Dolmabahçe sarayın- açılan birinci ilk Türk dili ku- i J arasında her yıl dil bayramı ola - ra kutlulanmasına karar vermiş- | - Türk dili üzerinde gazetelerde miyet bülteninde birçok ya -| neşredilmiş, bir takım kitap tercümesine başlanmış, Türk! in İndö Öropen ve sair diller- ilişiği inceden inceye araş- in ak yoluna giri miştir. © Dilimizde kullanılan ilim isti. lâhları delik delik sıralanarak öz Türkçe karşılığı aranacak istilah listeleri hazırlanmış, bir kısmı | basılmıştır. o Yapılacak O yeni! ürk sözlüğüne konulacak Türkçe hların ana ptogramları çizil- Miş, yeni Türk gramerinin en can- İn kılırıları mütehassıs ve muallim r arasında hususi bir ankete ko. | ulmuştur. Türkiye içinde ha k dilinde kul lân öz Türkçe sözleri halk ağ-| dah toplamak üzere bütün mem lekete yaygın bir söz derleme se - ferb i açılmış, ınilyonlara va- | Tan derleme fişleri her yana gön- derilmiş, kaza ve vilâyet merkez- lerinde mükerrerleri dizile dizile imdiye kadar 120 bini aşan derle- o me fişi gelmiştir. “ Kitaplardan istilahlâ yarayabi- S lecek yahut dilimizde kullanılıp yabancı kökten gelme sözlere kar- Şılık olabilecek birçok söz'er aran tir. y © — Derlenen ve taranan bütün söz- ler Osmanlıcadan Türkçeye olmak üzere yeni işlermektedir. 1.400 e yakın arapça ve farsça ankate konulmuş, gelen kar - la derleme ve taramadan şıkarılan işler ve birçok lügatler e- $as lutularak bunların karşılıkları orulmakta ve hazırlanmakta bu. muştur, “ 4 i Cemiyet önümüzdeki Yıl içinde anlıcadan Türkçeye karşılık klavuzunu çıkarmak, Divani'ü. tüttürk tercümesiyle Çayatay lü. ını ve bazı tercümeleri baş. dilimizde karşılık sözü bulun yan mefhumları Fransızcadan N bunların da Türkçelerini ie nak, bülten neşriyatına de- m etmek umudundadır. Dilimiz geldiği kadar çabuklukla nek ve yükseltmek yolu ü.| nde bütün varlığı ile kol kol şmakta olan cemiyetimiz. ilk il bayramı vesilesiyle kendisini n ve koruyan Yüksek Reis Ga- stafa Kemal Hazretlerine de en gelen, hiç bir yardımı esir- n Türkiye cümhuriyeti hü- e, herricasını seve istiye iyen Türk milletine, Türk bualına ve bu işte canla başla n bütün mütehassıs ve mu: arkadaşlara en derin şükr duymaktadır. © Umumi merkez heyeti, cemiye- “ “4 üçük itilâf konuşuyor! Türk - Yunan anlaşması, İsmet Paşanın bir nutku g Bükreş, 24 (A.A) — Küçük | - ilâ ik | tuy: 26 eylülün cemiyet âzaları | tilâf konferansı, Sinaia'da Pa - lesch sarayında, M. Yevtitsch, M. Benes ve M. Tituleskonün iştirak» lerile celselerine başlamıştır. Konferans, Çarşamba (akşamı bitecektir. Sinaia, 25 (A.A) — Dün Sinaia da başlıyan Küçük İtilâf konferan sı işleri için bir ruzname neşredil- miş değildir. İyi haber alan bir membadan öğ renildiğine göre 3 hariciye nazırı nın görüşmeleri evvelâ beynelmi. lel siyasi bir çok meseleler ve baş lıca orta Avrupanın akıbeti ve kü çük itilâfın İtalya ile olan münase beti üzerinde olacaktır. Küçük İtilâf, Avusturya askeri kuvvetlerinin artması © hakkında bir anlaşma yazmağa çalışrcaktır. Ve bu hususta büyük devletlerin Rayiştan yangı Leipzigde birkaç ay evel Al-| manlarm Raiştag meclisini yak - makla itham edilen birkaç kişi mu hakeme ediliyor. Bu muhakeme çok şayanı dikkattir. Muhakemeye © iştirak eden bir gazete muhabiri tarafından Pöti - Parizyen gazetesine Laip- zigten yazılıyor: Silâhnuz varmı? Büyük avlarun mükellef duvar İh, derin sütunlu aniresin- de bü sözlerle ( karşılandım . Bir çök memur, müfettiş, her ge - çidin başında durmuşlar, hatır gö- nül tanımadan vazifelerini yapı yorlardı. — Silâhmız var mı? Gülmeğe başladım. Neden silâhım olsun? Kime &- teş etmek için silâh taşıyayım? Müddeiümümü Vernere mi? Maz- nunlara mr? Damdan düşen bu suale bir türlü mâna veremedim. -/ Eğer ömürlerini budalaca işlenmiş cinayetleri tetkiketmekle geçiren muhabirler de tabancalı gezmeğe başlarlârsa, beşeriyetten (o ümidi kesmek lâzımdır. | li nezaketle caketimi açmamı söy ledi. Yalnız ceplerimi değil, asia- rı bile aradı. Mürekkepli kalemi. mi muayene etti. Sonra hüviyet va rakama baktı. Mahkeme kapısının önünde ay- i merasime tabi tutuldum, . AJ - n hükümetinin hakkını teslim e. elim: Benim hüviyet varakam bir kaç gün evelden verilmişti. Vara. n bu teşekkürlerini bildirmekle ber cemiyetin bütün kollarıma, ilâyet ve kaza merkezlerindeki belerine, derleme ocaklarına, h İ cemiyetin bütün azelarına da dil bayramını kutlular. iğ m. Pzt kada ismimden gayri, oturacağım yerin numarası ve mahkeme sara- yına nasıl girebileceğim de yazılıy- dı. Müthiş bir gazeteci kalabalığı İvardı, Almanlar koltuklarnm a)- v ” Muhakemeye girerken neler araştırıyorlar ? Silâhınız var mı? — Bulgar komünist fırkası — Ben tamamile suçsuzum Ne ise, Bir polis memuru, kema | noktai nazarını kabul etmesi muh temeldir. Almanyanın vaziyeti ile alâka - dar olan silâhları bırakma işi gö - rüşülecek Milletler Cemiyeti | ruzname$i: olan meseleler göz- den geçirilecektir . Bundan sonra bilhassa Balkan * meseleleri ve bu arada Türk-—Yu i nan misakı ile ortaya çıkan vazi - yet, Türkiye Başvekili İsmet Pa - | İ şanın son nutku ile açılan yeni u « fuklar ve Kral Borisin Londra, Pa ris ziyaretleri neticesi tetkik edile cektir, Konferans, Rusyanın şarki Av - rupa hükümetlerile yapmış olduğu | mutearrızın tarifi misakları ile a- | lâkadar olan Rusya Küçük İtilâf | münasebetleri üzerinde müzakere de bulunacaktır. M. Benes demiştir ki: nı muhakemesi | | | | | | ! tına koca koca çantlar sıkıştırmış lardı. İngiliz — Amerikan gaze- tecilerinin yanında kâtipleri ve ya- İ zı makineleri vardı. Muhakeme safahatı Leipzig, 25 (A.A.) — Reiştag yangını hakkındaki muhakemenin | ! bugünkü celsesinde maznun Di-; ' mitrofun kız kardeşi, şahit sıfatiy- | le dinlenmiştir. Bu şahit, erkek kardeşinin Bul. gar komünist fırkasındaki faaliye- tini anlatmış, ondan sonra Al- manyada oturmağa başladığı gün- denberi Dimitrof ile teati ettiği mektuplar hakkında izahat vermiş, Dimitrofun kendisine gönderdiği mektuplarda edebiyat sahasındaki faaliyetinden bahsettiğini söylemiş tir. 1928 yılından 1933 senesinin ortalarına kadar Moskovada otur- müş olan şahit, orada birçok defa- lar diğer maznun Popof ile karşı- laşmış olduğunu da ilâve etmiştir, Dimitrofun kız kardeşinin ifa desi bittikten sonra, üçüncü maz- nun Bulgar Vasil Tanef sorguya çekilmiştir. Tanef, faaliyeti ya- Bulgaristanda iki defa 125 sene söylemiştir. tır, madığını iddia etmiştir. merkez komitesinde gördüğü vazi- feler hakkında sorulan suale cevap Tanef, Rus komünist fırkasiyle | Popof kendisini herhangi bir münasebette bulun. | mekte idi. Tanef, Bulgar komünist fırkası muhakemede ifade verm, örüşülecek — Geçen Mayısta Prague'da a- İman kararların filen tatbiki için, iktisadi iyet, konferansa mad- İdi teklifler yaptıracaktır. Şatoda toplantı Bükreş, 25 (A.A.) — Küçük itilâf daimi meclisi dün Pelesh şatosun da toplanmıştır. Bu toplantı saat 16 da başlamış ve 18 & kadar de - vam etmiştir. Üç hariciye nazırı umumi siyasi vaziyeti ve bilhassa merkezi Avrupanın vaziyetini ve silâhları bırakma keyfiyetinin or- taya atmış olduğu meseleleri tet - kik etmişlerdir. Nazırlar bu tet - kiklerine devam edeceklerdir. Kral Aleksandr bugün öğleden sonra Pelishor şatosunda biribiri» ni müteakip M. Titüleskoyu ve M. ! Benesi kabul etmiştir . Neler görüşülecek ? Sinaya, 25 (A.A.) — Küçük itilaf konferansının asıl müzake- relerine yarın baş anacaktır. Gö- rüşülecek meseleler beş grupa ay- rılmıştır: — Tahdidi teslihat meselesinin son vaziyeti, Z — Merkezi Avrupa meseleleri, 3 —- Macar meseleleri, 4 — Balkan meseleleri, 5 — Ce- miyeti Akvam tarafından görü len meseleler. wii ahiriee we m Bun'ardan Balkan;meselelerini tetkik eden gruplarda ayrıca üç tali kısma ayrılmıştır: Fransa “- İtalya yaklaşmasının Yugoslavya ve Bulgaristana son zamanlarda empoze ettiği vaziyet neticesinde Bulgar kralının Bel - grat istasyonunda Yugoslavya kraliyle yaptığı mülâkattan doğan (Denete — Gerginliğin eksilme - si veziyetinin tetkiki, Türk — Yunan misakmın bir Balkan Lokarnosü vücude getir - mek noktasından doğurduğu va - ziyet ile Türkiye başvekilinin nut kunun açtığı Balkanlarda sulhü takviye ve daha iyi anlaşma faa « liyetlerine ait (Perspektiv) in mü- zakeresi, Romanya hariciye nazırı M. T& tüleskonun Ankaraya © yapacağı ziyaret (dolayısiyle bu ziyaretin sebepleri ve hedefleri ve bir Ka - radeniz konferans ve Romanya — Rus münasebetleri © meselelerine dair vereceği izahat. o Bu izahat bir Balkan devleti olmak dolayı «| Yet sile Yuzoslavyayı ve Romanyanın müttefiki olmak < dolayısiyle de Çekoslovakyayı alâkadar etmek - tedir . sak edilen Bulgar komünist fırka ——————— ——— sına mensup olduğundan ( dolayı | vermek ii istememiştir. Tanef, 1932 senesinden sonra kürek cezasına mahküm edi'diğini | 1933 şubatına kadar gene Mosko- vada oturmuş, orada sık sık Popof Bundan sonra Tanef, 1926 dan | ile görüşmüştür. Ondan sonra Da 1931 senesine kadar Moskovada | nef ismini taşıyan bir pasaportla kaldığını, orada Bulgar muhacir. | Berline gelmiştir, Tanef bu paşa. lerine mahsus mektepte siyasi bil.! portu Moskovadaki Bulgar muha. giler okuyup öğrendiğini anlatmış | cirlerinden aldığını iddia etmiştir, Tanef, Berline “geldiği vakit Berlinde bekle: , Londra, 25 (A.A) — Bugünkü eğe davet eme salonün- | er > Torgler mahk, hasıl eden kuv gürültülü akisler “Kâzım Paşa Hz. Ankara, 25 (Hususi) — Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Paşa Hazretleri cuma günü Ankarada beklenmektedir. Üniversite kadrosu Ankara, 25 (Hususi) — Başve- kâlet kaymakamlığı dolayısiyle Maarif Vekâleti vekilliğini bra: kan Sıhhiye Vekili, İsmet Paşa , Hazretlerinin avdeti münasebetiy- ile tekrar maarif vekâleti vekil'iği- ne gelmiştir. Üniversite kadrosu nun hafta içinde ilân edilmesi bek İenmektedir. l Tıp kongresi Ankara,, 25 (Hususi) — Tesri- »ievel ortalarında Ankara Halie- vinde toplanacak olan tıp kongre- sinde; bağırsak hastalıkları ve kap lıcalar hakkında o konuşulacaktır. Serbest söz de vardır. irademiz. Berlin büyük elçimiz Ankara, 25 (Hususi) — Ber'in büyük elçimiz perşembe günü İs- tanbula gelecektir. ——— — Sovyetlerin Mançukoya şiddetli protestoları Harbin, 25 (A.A.) — Sovyet baş konsolosu, Mançuko hariciye nezaretine şiddetli bir protestona- me vermiştir. Mançuko hükümeti şark Çin şimendiferleri Sovyet memurlarından üçünü işleri kas - ten bozmak'a ittiham ederek tev- kif ettirmişti. Sovyet başkonsolo- su, üç memurun derhal serbest bi- rakılmasını istemektedir. Gm Efrat ve küçük zabit” lerin gündelikleri Ankara, 25 (Hususi) — Men- sup bulundukları yerlerde iaşeleri mümkün olmıyan efrat ve küçük İ zabitlere 630 numaralı kanun mu- cibince mahalli rayiç üzerinden | yevmiye verilmekte idi. Muayyen masraflar ile kıtaat ve müessesata verilen askeri mektep talebelerinin meycul'arının azlığı ve istihkakları nın efrat istihkaklarından ayrılığı i dolayısiyle erzakı ayrıca pişiril- i mek suretiyle iaşeleri mümkün ol- madığından bunlara istihkakları - nm bedelen verilmesine mecburi - yet hasıl olmaktadır. Bunun için 630 numaralı kanunun askeri mek tepler talebesine de teşmiline dair meclisin tefsiren bir karar vermesi için hükümet bir tezkere ile mecli- se müracaat etmiştir. —— Kübada grevciler La Havane, 25 (A.A) — Cuba" nın muhtelif mıntakalarında grev ciler gitikçe daha tehditkâr vazi - almaktadırlar, İngiliz hafif kruyazörü müda » haleye hazır bir vaziyettedir. Va» ziyet mühimleştiği takdirde İngil- terenin Amerika i'e müştereken ha reketleri düşünülüyor. Bir Amerika muhribi, cenup i mmtakasındaki Amerikalıları ge - mi içine almağa hazırlanmakta « dır. M. Heryo hasta Liyon, 25 (A.A.) — M. Heryo rahatsızdır. Doktorlara göre en a7 bir hafta odasından çıkamıyacak- ir. - “Ben tamamiyle suçsuzum, Rei chatag yangını ile ne doğrudan doğ ruya ns de dolayısiyle hiç bir ilişi- ğim yoktur.,,