22 Eylül 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
"Em 4 — VAKIT 22 Eylai 1933 N AAA ATA AA GB ASA UL | "Devlet ve Meclis | Ai G Mimpnmnni Muharriri : Celâl Nuri Mf Romanın kanuni külliyatı halef | sinde büyük bir adım atıldı lerinin devletine büyük faydalar | meşruti devlet şekli doğdu. temin etti, Hususi hukuk bundan 1789 fransz inkılâbı, fikirleri side Roma âdet | bir kat daha açtı. Amme hukuku | belde,, | telâkkileri büsbütün yenilesti. Bil | ve insiap etmiş lerinin ihyası “Cümhuri devletleri du, İülyada, Almanyada bu kabil den şehir cümhuriyetçikleri teş in teessüsünü mucip ol | hassa bu son hareketten sonra in- sanlar eski devlet lamazlardı. İnsanla ekline bağlı o- milletle - rin seviyeleri bir de i a : Si kül etmişti. İdir. Kimi Renesans devrinde devlete ait| ri: Kimi geridir. Bunun için amme hukuki nazariyeler de değişiyor. | hukuku telâkkil (Türk inkılâbı) unvanlı kitabım - | her yerde, ayni zamanda hâsıl o |! da bu devri tarif lamadı. indekij tekâmül, | etmiştim. Eski Türk ellerinde, şarkta, Asyada daha en - Romaya, eski Yunanistana bir rü- n ve mezhep fikrinden ziya- bu tekâmül birkaç asır cu, de kadim medeniyetlerin zihniyet | gellere uğradı. “Oİ Mensup bulunduğumuz nesil bizde en müteyemmen inkrlâplara muvaffak oldu. Şimdiye kadar müterakki milletlerden ayrı gidi - yorduk. Telefonu, elektriği, oto - mobili bile milletten esirgiyen i - | kinci Abdülhâmit hiçbir suretle yeni amme hukukunun bizde de | tatbikma taraftar olamazdı. Daha | | doğrusu bu hukukun ne olduğunu | bilmezdi. Yeni devlet tarzı, onun | lerine ittiba demek olan renesans- ta bilbassa şu fikir tebarüz etti: Devlet mahiyetini Allahtan al - mıyor; devlet beşeri bir müessese | dir. Bununla beraber o renesansın devlet mefhumuna tesiri külli de- ğildir, O devirde Feodal âlem su- kut etti ve yeni âlem hazırlandı. Bariz nokta: o asırda hususi bir devlet şeklinin teşekkül etmemesi- için, kendi sulla ve hakimiyetine | darbe indirecek bir eser telâkki 0-| lunuyordu. 1324 te (efrenci 1908) meşru tiyetçiler ikinci Abdülhamidi ye - re serdiler. Lâkin zaman henüz gözlerimizi açmamış, tecrübemiz tamam olmamıştı. Bu itibarla (İt - sansa musadif Osmanlı pa şakır Kanuni Sultan Süleyman - dır. O zamanki Osmanlı saltanatı mutlakıyetperver bir devlettir. Pa dişah, kendi koyduğu kanuna tâbi ir? Bilmiyorum. Bu ciheti mü verrihlerimiz söylesinler. Bununla âer o dercede kuvvetli, şevket ! tihat ve terakki) hükümeti — ya- || i, imperyalist bir heyetin salâ- beti ,asfabiyeti, intizamı, inzıbatı şayandır. Ferdi (o istibdada maye edecek kuvvetler za- ni 5 inci Mehmet ahdi bir hülleci | hülümetidir. Tecrübemizi | ikmal İ eden felâketlerdir. Mili - vicdanı | uyandıran bu musibetlerdir. Fran | yıftır. Milliyet fikri mefkuttur. Pa | sızca darbımeseldir: Bazan felâ - dişah âlemin merkezidir. Memle - ket padişahın malikânesidir. Pa - dişah mülkün bir kısmını istediği- | me verebilir. Vatan fikri pek hu - sezen ve kuvvede mevcut, lâkin o sasidir. Milliyetperverlik, zamana değin filiyatta kullanılma- perveslik, istikamet hepsi bir az| mış hasletlerden istifade eden Ga- karanlık bir (hamiyet) fikrine da: | zi Mustafa Kemal bizde millet ve hildir. Milliyetin, vatanperverli - | devlet telâkkilerini bir inkılâba ketin faydası olur. İşte, öyle karı» şık bir devirde milletin nabzmı yoklayıp ondaki asil kabiliyetleri ! vatan - | e l A nlar Üzel BORS Hira! k anlar. iyarlarım gisi Nukut (Satış) * Mari * İ niden görmek gibi tabii Söz kılavuzu çıkıncıya kadarda yazı- DÜZELTİYORUZ! cının özdil için harcayacağı emek vardı ! doluda yerleşmeleri geçmişin, üz rine çizgi çekilmiş hesaplarını ye olmıyar i vaziyetler ortaya çıkarır. » Pa rulmuştur. — | le iki memlel Çekler (kap. sa. 16) nin tam muv ER ilmiş ve ki halin yeniden rücu demek olur ki | . ! velden tas va » Ne ».Pa Yazıcının, iki ülkenin ortalığın. kadar se « vinç ve yürek çarpmasile karşıla » daki düşüncelerde bu nan dostluğun değerini bu gibi kuruncu işkirlenmelere bağlı san- ması, ne kadar yalmız kendi özü - İnün düşüncesi olsa da, şu sırada herhalde yakışık alır bulmadığı - mız ruh haletlerme yol açabilir. Türk — Yunan dostluğunun te - ker teker insanlarm yanlış anlaş - | ğ i malarına bile yol açmamasını dile n, iki memleket efkâ | inde bu kadar mem - ıslanan d ha - | re tâbi tutması, ne de| 1059 Nara Telefon istikrazlar r düşünce ols sırada herhalde muvafık diğimiz ruhi haletlere yel aç; zan dosiluğunun ferdi itelehhümlere bile meydan ver- memesini arzu ettiğimiz içindir ki Yunanlı meslekdaş düşündüğü tedik i Düzelteli “Türkiye ile Yunanistan arasın da kurulan dostluk geçmiş günle- rin süzgeçlen geçirilmiş vaziyeti üzerine kurulmuştur. Hâlâ sözü zeçen müd hedelerie KT EKE Zr sında iki yönün bütünlük uyuşma- sile daha önceden düzeltilmiş va- İ ziyetlerin bozulması, eski gidişin | yeniden" diriltilmesi, geçmişe dö - nüş etmek demek olar ki buna #1 - İ ner yoktur ve olur iş değildir. tahviller | z rme - Elektrik ola hi ' esli SI; şımızm yanlış saca söylemek is-| TAKVİM | Cuma 22 Eylül I Cema.ahir Gön doğuşu Gün taşı Cumartesi 23 Eylül 2 Cema.ahir 544 l l mw | 3409 “12 Yılur geçen günler Yıhm kalan , 10 ti mefkut olmamakla beraber tam değildi. : ada, Şule İ ve konuşmaları gerektir. Mübadil rumların yeniden Ana | — amaaa diğimiz içindir ki Yunanlı kapı yoldaşımızın yanlış düşündüğünü krsaca söylemek istedik.,, Hal sinden,,? ame“ “Bizim en mukaddı varlığımızla e velâ annel r dahi bil * şsunlar. İhtiyağ mam eder.,, Jisanları i Düzeltiyoruz: “Üzerimize düşen en kuvvetli iş, yurdumuzun ana dili olan Türk çeyi yaymıya bütün varlığımızlf Al ğklenikk map sins den başlamalıyız. Bütün âileler” müzde annelerin en önce bu dili güçleri yettiği kadar öğretmeleri Babalar da bildikleri kadar konuşsunlar: İhtiyaç dildeki eksiklikleri tamam” lar.,, ğin yerine bir dereceye kadar ka- im fikir din Gikridir. Müslüman ol mıyen yarı, ha vat tta ondanaz bir hındır; Herkes derece derece pa - dişahın kuludur. Bu itibarla islâ- miyetten de hakikatte uzaklaşı! - mıştır. Gariptir ki Kanuni devri Rönesans devrine tesadüf ettiği halde Osmanlıların o zamanki par lak, hatta gayetle parlak ricali muvaffakıyetlerle kül - daki terakki ve tekâmül i, ı asla (asla ke esini bi- vi aştı. İz ve namus padişa - | mazhar etti, Modern bir devletin, İ modern bir milletin esaslarını kur- i du ve ona bir inkişaf, bir yüksel me imkönr temin etti, Şu eser huzurunda eğiliriz. Modern devlet ve eski devlet arasındaki fark İ Mühimbahis değil mi? Bu farkları araştıran ! ben çok istifade ettim. İsterim ki siz de bu müellifin mesaisinden müştefit olasınız. Bunun içindir ki İ o Muhterem üstadın yazılarına | bazı fıkralar ilâvesile h za bir mukayese levhası arzediyo unu » Prensip itibarile insan, ancak | bir vatandaş olduğundan dolayı el 400 Seyah geldi, gitti Me vere dır ki, hukuk sahibidir. Yunanlı «| Oo Evvelki gün şehrimize 400 sey larda hususi hukukla amme huku- | yah ile gelen Polonya vapuru dün ku biribirine karışmıştır, ayrılma | akşam limanımızdan ayrılmıştır. | Buştır. Romalılar iki nevi hukuk | Bir kaç güne kadar İngiliz ve Al Tükiye -coğrafıyası Eski İstanbul maarif müdürü Safak bayi öle enekdeplmizn dör ) Bluntschli'den | da ferdi hürriyet yoktur. vakra ayirıyorlardı; lâkin husu altında kalıyordu. Devlet nazarın- Devletin kudreti mutlaktır. Devletin sultasını bu i sahip olanlar vasıtasız istimal e - derler. Kadim cümhuriyetlerde Po litia, Site denilen belde cümhuri sultaya (yani ferdi) hukuk devletin emri | &pur daba İimanımıza gelecek - | man seyyahları ile dolu olan iki | düncü ve beşinci sınıfları için be sene yazmış olduğu yeni resimli tir. İ ve haritalı umumi coğrafya na * —— mındaki iki eseri intişar etti. Musevilerin bayramı Müşahede ve muhakeme esas * larma müstenit olan bu kitaplar Ida çocuklarım muhakeme ve teteb- | Di i İ bü heveslerini uyandırmak Dün Musevilerin günü idi. Bu- gün en büyük dini bayramların - dan sayıldığı için dün İstanbulda- ki bütün Museviler dükânlarını in (e tebbü edilecek mevzular verilmiş” kullanıyorum) görmemiş - | rum. » ESKİ DEVLET, İnsanm henüz şahsi haklarını tantmıyor, İmdi ferdi yoktur. Eski zamanlard. fazdan yarısı esir, en zayıf kısmı ! hürdü. Çiftçilik, hayvan beslemek, ür. Matbaa icat olunuyor, be: | san'atlar, ey bizmetleri, hatta tica- şer uyanıyor. Arzın, âlemin mer - | ret esirlere (kul, köle) bırakılmış. kezi olduğu fikri — ki dinidir — | b. Sây ve amel, amele h yeni hesaplar muvacehesinde sö - | müştü, a Rönesans, onunla beraber ve -| form, yani hristiyan dini dahilin- hürriyetler de a halkın en lahat ,ve, gene ayni zaman - larda küretarzın keşfi beşer tari - hini üçü en mühim merhalelerinden görül. ibi (efendi - nüyor, İşte, beşeriyetin tekrar do -! si) dolayısiyle devlete bağlıdır. | ğuşu demek olan bu devirde dev-! Devlette hissesi yı Vatansız. let telâkkileri değişmemek ! dır. İnsan hukukundan istifade e- | mümkün değildi. Tarihin bu par-| demez. Bazan âdetler kanunlar -| çasını bize uygun bir üslüpla!/dandahay aktı. Bununla be- (Türk inkılâbı) nda yazmıya yel-| raber kölelik ağırdı. Ötede beride tendim. Onun için aziz karilerim- | esirler isyan ettiler. Eski telâkkiye den bu eserimin okunmasını rica | göre devlet ferdin bütün hayatmın edeceğim. İ nâzımıdır. Din, hukuk, âdet, hir - Bu merh&leden sonra 1640 ta, | fet, ilim, irfan, ruhanilik bir dev. | İngiliz inkılâbı ile devlet telâkki. ! let vazifesidir. Düşünmek hürriy de İ ve imperio). yeti umumi meclislerde tecelli e- | kapatmışlar ve müesseselerde ça- lışmamışlardır. Dün sabah bu münasebetle İstanbuldaki bütün | sinagoglarda ve bhahamhanelerde | dini merasim yapılmıştır. der ki, bunlar Comitia, Ecelesia' - dır. Bu meclisler umumi vazifele- ri görürler. Yunan devletleri bilhassa şehir devletleridir (Cit&, Polis). Esasen bir şehir devleti olan Roma, cihan 14 Biü lira ceza Gümrük ihtisas mahkemesinde Arsme faaliyetleri işin mahiye- | davaları görülen 14 kio esrar ka- tinden anlaşılırdı; lâkin, umumi *! çırmakla maznun Nihat ve Zeki yetle ayni meclis, yahut ayni hâ - ! ismindeki iki şahıs hakkında dün kim ve vali hem teşri, hem hükü ! 14 bin lira ceza ile birer sene ha. | (Juridictio saltanatına münkalip olmuştu. met işlerini görürdü pis cezası verilmiştir. ——— Kadim devlet, hariçte, diğer) © Bozulan asfalt yol devletlerin mukavemetine maruz - Zincirlikuyudan İstinyeye ka - du; bu hal ise fili idi, yoksa bir| dar olan asfalt yolun birçok yerle- devletler hukukuna müstenit de - İri bozulmuştur. Bütçedeki müte - ğildi. Roma, hiç çekinmeden ciha: | madi tamirat faslmdan ayrılan pa- | na teşaltün siyasetini takip etti ve | ra ile yolum tamirine başlanmıştır. bunu kendi imtiyazı dahilinde ad. | İstinyeye giden Hacı Osman bayı- detii, rınm da asfalt inşası tamamlan. (Devamı var) | maştr, tir. Bu mevzularla çocukların tet- kik ve tetebbü hisleri uyandırıl * muştır, Hulâsa eser İngiliz ve Ameri “| kan coğrafya kitapları gibi yazıl mış ve harita ve resimlere ve has“ salen mündericatma çok dikkat ve itina olunmuştur. Onar forma | dan ibaret olan bu kitaplara kırk kuruşla otuz sekiz konmuştur. IRTIHAL Dilber zade Süleyman Sıtkı Be yin haremi Nimet Hanım, kısa bif hastalığı müteakip şifayap ola“ mıyarak irtihal eylemiştir Cena zesi bugün saat 10 da Beşiktaşta Valide çeşmesi civarında Taşlık” taki hanesinden kaldırılarak Üs“ küdarda aile kabristanıma defne" lunacaktır. kuruş kıymet (7632)
