20 Eylül 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
D uysallıktan ve Avrupa siyasetinin fırsat ve müsaadelerinden istifa - de ederek bir aralık böyle bir â - lem saltanatı hayaline kapıldı, Bo $u boşuna milletinin ve düşmanla- rım kanına girdi. Lâkin Nopol&- on çılgın ve son derece hotperest- ti. B n kayaya vurdu. Şark dillerindeki “cihangir,, ke | İimesi acaba böyle beşeri, umumi, beynelmilel bir devlet teşkil mek der? Zannetmiyorum. C et - stiyen kimseye mi taallük e- angir de. mek kendi hesabına bütün dün - yay zapt yahut dünyanın bir kısmını mek istiyen insan demek - tir. Yoksa daha nezih manasile milletlerin üstünde ve bütün beşe | riyeti istiap edecek bir devlet onla rm aklına gelmemişti. Yeni cere - yanlar ise (Sosyalism, komünism) böyle bir gayeyi istihdaf eder. Yeni tarih Elbette, pek eski devirlerin mü- tefekkir ve devlet mefhumile uğraşmışlardır. Fakat muharrirleri bu pek eski insanların eserleri bu- gün elimizde değildir. Kütüphanelerimizde devlete ta- allük eden en eski eserler Yunan âlemine aittir. Meselâ, Eflâtun'un “Cümhuriyet,, i bu makule kitap - larm en eskilerinden, en mühimle rindendir. “İlâhi,, lâkabmı alan bu hakim takriben diyor ki: “.Devlet, teşkilât itibarile insana ne kadar yaklaşırsa o kadar iyi o- lar, Eğer devlet denilen vücudun bir kısmı İstirap çekerse bütün vü- cut mütehassis olur; o mütehassis kısmı ile birlikte bütün cisim mus tarip veyahut memnundur.,, Şeyh | Sadinin: “Beni beşer azayı yekdi- gerent,, sözü... Eflâtun'a göre insan faziletinin en yüksek tecellisi, insan ruhunda ki hislerin cn ahenktar (timsali devlettir, Devlet tam ve kâmil be- şeriyet demektir. Ruhumuz ken - | dini müdrik bir zekâdan, metin bir celâdetten, hisse taallük eder | arzulardan mürekkeptir; lâkin bahsettiğimiz bu celâdet ve bu ze- kâ bu arzuları inzibat ve intizam altına almalıdır. Bunun gibi Eflâ- tun'un devlet idealine göre hükü - met etmek akıllı ve uslu adamla » | tın, mülk ve milleti muhafaza cen gâverlerin, itaat ve inkıyat, sâyün- mel ticaret erbabının vazifeleri - dir. Adalet cümleye hâkim olma - lıdır. Aristo daha tecrübidir; çokluk sapmamıştır. Bu hâkim in. san rühunu, insanm havayicini da ha fazla araştırıyor. Eflâtun, hayale hası- İı, hayalile kemal göstermiştir; A. | risto tetkikatile. Eflâtun devlet uğrunda aileyi bile feda ediyor, Akıllılar, hakimler, o muharipler devlet için yaşamalıdır. Bu tabaka münferiden mala ve kadınlara ta- sarruf edemez; yani mal ve ka - dın müşterektir. Aristo tasarruf ve temellük hukukunu, izdivacı, aile yi olduğu gibi muhafaza ediyor. Ona göre devlet ailelerin, mille tin, memleketin teşkil ettiği cema attır. İnsan siyasi bir i devlet insan tabi- mahslüdür ve devlet - vtimai) hayvandır. İmdi atının b” ten ilk süşte-:' emniyet, Su m e mehaz. ittihaz ettiğim Elan 8-1 sistanda din, hukuk Sır, âdet, iç- ye şöre Yuna - 7 İ | timaiyat, hüner, ilim, tasarruf, zi raat, sanat bicaet alarında devlet fıkr, darma yaly İnsa hukuki bir mevcudiyettir; hilinde | devlet | haricinde ne emniyet vardır, ne de hürriyet. Yabancı, barbar (Yunanlı olmıyan her fert barbar dır) tabii bir dü lüp olan düşman esir olur; çünkü | . bu fert siyasi cemiyetten ha yani andır ve mağ » bunların beşeri haysiyetleri yek - tur, Islâmiyette de mağlöp olan düş man &sirdir; esire tasarruf olunur. Yunan akidesine göre devlet mef. İ humu gayet umumidir. F ehemmiyeti varsa devletin azasın- dan bulunması dolayısiledir. Fert devlete bağlıdır. Eğer bir Atinalı | vatandaş düşünmek © hürriyetini haizse bunun sebebi Atina devle - tinin büriyeti semveşidir. o Yoksa ferdin bu hakkı haiz olması değil- dir. İşte bu fikre mebnidir ki Ati- na, en benarg çocuğu olan Sokrat'ı | öldürttü, Atinada aile istiklâli, ba | ba sultası, karı koca sadakati bile | devletin müdahalelerine maruz - | du. Hasılı, orada devlet her husu - İ sf işe karışabilirdi. Vatandaşların rdin bir | vücutlarma da, zekâlarma da sa - | hipti. Bizde nasıl askerlik mecbu- ri ise, orada da devlet vazifeleri -| ni, memuriyetlerini kabul ve ifa etmek bir mecburiyet, bir mükel - lefiyetti. Fena fillâh gibi, Fena fiddevle! .w. Fakat bilmiş olalım ki Yuna nistanda devletin hududu, bir nahiyenin hududu ancak Yani | ber nahiye, her şehir, her belediye idi. dairesi diğerlerinden müstakil ve ayrı bir devlet teşkil etmekte idi. ... Romalılar devlet ve hukuk işle- rinde daha mütahassıs idiler, Bu * | nun içindir ki onların tesirleri da- ha büyük olmüştür. Evet, Roma - dadaki devlet fikrinin esası Yuna nistandan' alınmıştır; lâkin bu fi - kir cezri bir surette genişletilmiş- | tir. Cicöron umdelerini hep Atina ! feylesoflarından alıyor; devlet ta- rifleri, tavsifleri; hep onlardan mütercemdir. Cicâron diyor ki: “İnsan ancak devleti kurmak ve muhafaza et - mek suretile Allahlara yaklaşı - yor.,, Devlet, insana; devletin re - isi vücudu idare eden zekâya ben- zer, Bununla beraber Roma devle i ti ile Yunan telâkkisine göre olan devlet arasında Bluntschli bir ta - kım farklar kaydetmektedir: Ro - | malılar “ahlâk,, ı hukuktan ayır - makla devletin hukuki mahiyetini tebarüz ettirmişlerdir. Bu itibarla i devletin kudreti mahduttur. Ah - | lâkiyata taallük etmez, Bunun için dir ki Romalılârca devlet, Yunan larca olan devletten daha kuv - vetlidir. Romalılara göre devlet | cihanın manevi, ahlâki nizamın heyeti umumiyesi değildir. Devlet ten gaye yalnız hukuki Bizamdır. Romalılar âdetlere, dinlere, külli hürriyet vermişlerdir. Romada le, devletten daha müstakil ai Ro suşi servet, hususi hukuk müemen dir; devletin tecavüzlerine karşı bile himaye görür. Mehazime gö - re Romada bile âmmenin selâme- ti, şüphesiz, en yüksek kanundu. | Bununla beraber Roma | kendi kudretinin hududunu kendi | | tahdit etmiştir. devleti | 'N, T AK V İM | lik mekteplerde /Vapu Petşembe 21 Eylül *ta.evel 30 Cema eve u S4 Çarşa 20 Eyi 29 C: Gla abs İKADYO Bügün 57 19 Grameton — 19 10A5 Or 2080 — * di Salâ ani Nubar Efeimi refakatiyle um — YANI Gramofon den itibaren Ağ bnberleri | ve saat ayar muamele olanlar unlar kapanış fiyatlarını gösterir Nukut (Satış) Mecidiye Bsaknot Çekler (kap. sa. 16) 20140 Ç a8 Ünyon Dey. Sark Değ, Sir. Hayriye 51.0 96, ia # Anadoig | » Anadol | A Mümesşii 4805 43,0 51,50 Ingiliz lirasının en düşkün günü LONDRA, 19 (A. A.) — İngi liz lirası, altın esasını o bıraktığı gündenberi en aşağı fiatı dün bul- muştur. İngiliz lirası, franga na - zaran 79, 1316 idi. mama Gümrükteki kurs M rükte bitmiş ayene memurları için güm- ılan kursun ilk devresi dün ir. Kursa devam etmiyenlere ait ikinci devre ay başında tekrar baş- İryacaktır. EU AKŞAM M E YILDIZLAR (Baş muâllimler arasındaki! bazı değişiklikler | Maarif müdürü Haydar Ankaradan İ| müdür ve muallimlerinin kadrosu- nu getirmiştir. Yeni kadroda yer- | bir Bey dönmüş, ilk mektep| leri döğişen baş mimilimlerin kam Şunlardır 22 inci ilk mektep baş muallimi | ismet Bey çarşambada açılan 60 ıncı ilk mektebe, Uluköyde 29 un cu mektepten Şükrüye Hanım İs-| tanbul 61 inci mektebe, Beykoz ilk | mektebinden Refet Bey Çengelköy 62 inci mektebe, Bakırköy birinci mektepten Mehmet Ali Bey Bey - oğlu 29 uncu mektebe, İstanbul be- şinciden Adil Bey Bakırköy birin- | ci mektebe, ve Bakırköy maarif me | murluğuna, vekâlet talim ve terbi. | ye mümeyyizi Salâhattin Bey İs - tanbul beşinci mektebe, Beyoğlu 31 inci mektepten Refii Bey 42 inciye, 42 inci mektepten Faik B, 31 inci mektebe, 31 inci mektep baş muallim vekili Halil Nihat Bey İ Beykoz 37 inci mektep baş mual - | | limliğine nakledilmişlerdir | Bu sene İstanbul ilk. mektep| İ kadrosuna Anadoludan 95 mual - İlim gelmiştir. Bunlar teşrinievel | başından itibaren yeni İ ne başlıyacaklardır. vazifeleri- mallardan ardiye resmi | | Kontenjan dölayisiyle gümrük-! | lere gelen ve uzün müddet çıka - İ rılamıyan eşyalardan gümrük ida- resinde ardiye resmi alınıp alın - | mıyacağı evvelce sorulmuş ve ve- rilen cevaplarda kontenjan dola: | yısiyle antrepolarda bekliyen mal | lara mukabil ardiye resmi almma- | mamasi bildirilmişti. Se Fakat şimdi gümrük idaresi ile tacirler arasında bu sebepten yeni bir ihtilâf çıkmil “ ve tacirler de İnhisar ve gümrükler vekâletine | müracaat etmiştir. | © Gümrükler vekâletinden gelen | cevapta (konenjana dahil olan ve | listede . ismi “heşredildiği halde | ! gümrük antreposundan çekilmi - İ yen eşyadan ardiye resmi alınma» | s1) bildirilmiştir. | Bu karar a; odasına da teh zamanda Ticaret * edilmiştir. Rusya bizden mühim miktarda buğday alıyor Sovyet ticaret mümessilliği, Tür kiyeden ehemmiyetli (miktarda buğday alacaktır. Sovyetler ilk parti ziraat bankasından buğday | satın almıştır. Bu sene Türkiyeden ! 600 bin liradan fazla buğday ala - cağı beklenmektedir. Sovyet Rusya 931 senesine ka - dar, dışarıya buğday satıyordu. Bilhassa 931 senesinde Almanya- Ya vâsi mikyasta buğday ihraç et mişti. Sovyetler simdi dışarıdan mal almaktadır. Alınan haberlere göre Ukranya, şimali Kafkasyada je $ | | zeriyat diğer senelere nazaran az- I dır. N L E K SİNEMASI AM Ay gi BRIGITTE HELM)| tarahdar kulâde VALANS Fransırca sözlü büyük Nase Paramount düny MUNİR NN Sahned en K MES'UT CEMİL ve YAKUP NECİP Bi Fiyatlarda zam yoktur. İ Telefon : 40368 bizzât ii RE tarrda ida edilen YILDIZI öesektir, Zetesi ve büyük san'atarımız TEN BEL Y takdim öNlisecektir t kendiğine retakat edecektir erkenden aldırın (0551) rcular şir ke Ankarada muameleni bitirild'gi bildiriliyor seti | Ma mafih Ankaradaki vapurcular Vapurcular anonim $ nüz teşekkül edememiştir. yetinden gelen haberlerde — tes muamelenin inlaç edildiği bildi lir, bugi şehrimize avdet edecekleri de sö mekte ——— Menşe şenadetnameleri Aktedilen tic muzibince Fransa, apurcular heyetinin ret muahcdele Almanya, A vuslurya ve istanla Türlrj arasındaki ithalât ve ihracatta Jâ viz çıkarılmaması prensip olara kabul edilmiştir. Bazı tüccarları! bu Türkiyeyi gelen ithalât emtiasının bedelleri memleketlerden ni devlet bankasına yatırmak mas! sadile bu yerlerden getirdikleri © yaların mebşelerini değiştirerd kontenjanla çıkarmak hilekârlıği nı yaptıkları ve bu suretle büyü bir sujistimale başladık'arı anla" şılmıştır. Bu vaziyetin önüne get mek için gümrük ve inhisarlar vE kâleti çok sıkı tedbirler 20 eylülden itibaren alınması lâ almıştır zımgelen mense şehadetnamecleri* nin müddeti bir teşrinievvele ka" dar uzatılmıstır. Türk — Yunan muhtelit hakef mahkemesi teşriniğvelin bidayetif de yaz tatilini bitirecek ve 14 e lâlde 22 davaya bakacaktır. Ma kemenin elinde mevcut 4,000 ka dar derdesti muamele evrak kâ8” nusaniye kadar tasfiye edilecekti” Mahkeme teşekkül anından üne kadar 8.000 davaya bakmif Hemen kensi hükümetimi? a... T € e açılan bu valarda pek # bir tazminatı ödeme verilmiştir. amam: Mesut bir evlenme Iktıdarı, hazakati, o mesleğin?) muhabbeti, hastalarına karşı şef katkâr merbutiyeti ve kuvvei kö” lemiyesiyle Istanbulda ve Ana * de büyük hakiki bir şöhret ve hürmet teminine mi vaffak olan Dahiliye Dektor Bey k erinden lumuzda ve sısı Cam Ha İstanbulun ve; mavallim en en zengif Sabiha Hs ve techhül ndeki köşk * Tarafey ile bar olan ve nımefendinin n'kih merasimi Beylerbe lerinde icra edilmi; saatet dileri TÜRK SINEMASINDA Sabık MAJİK ateheli Darfe (7558
