19 Eylül 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

— De ala Belki uzak veya yakın bir istikbal- de beşeri iradetin, beşeri teşkilâ - tm tebarüzüne şahit olacağız. Lâ- kin emniyetbalış olamaz. Tekrar ede- şu dakikadaki tecrübeler, lim ki bununla uğraşanlar, ve, ta- rihte bütün insanları bir devlet bayrağı altına toplamak istiyenler Fakat bu teşebbüsler müsbet netice vermemişitr. olmuştur. Şurada ufak bir istitrata girme- | mize müsaade ediniz. Bir iki din, böyle umumiyet id. | dia etmişlerdir. | Vaktiyle dinler, yalnız şimdiki | mahiyetleri ile iktifa etmiyorlar - | dı. Din, aynı zamanda devleti de ihtiva ediyordu. Eski Yunanistanda, Romada, | din milli, mahalli, hattâ ifade doğ ru ise beledi idi. Dinin umumi - yeti yoktu. Hattâ bir dine salik clan, diğer dinlerden de beğendiği kısımları alabilir ve buna rağmen | dininden çıkmazdı. Şöyle tasav -! var ediniz: Teslise de, Budaya da | inanan bir müslüman!. Roma her dine müsaitti. İslâmiyetin zuhu - | rundan evvel Kâbede her dinin pu- tu asılı idi. İddia doğru ise Haz. reti Meryem ve Hazreti İsanm da | resimleri Yani o zaamnın dinlerinde kıs- kançlık göremiyoruz. bir köşede dururmuş.. Halbuki hristiyanlık ve müslü- manik beynelmilel, umumi beşeri dinlerdir. Bu iki din, ki birbirin- 'den çıkmıştır. Bütün insanları ihti va etmek arzusundadır. Hristiyan misyenerleri bütü arzı dolaşıp her İnsanı camialarına almağı istihdaf | ediyorlar. Müslüman akidesine | öre ise Hazreti Muhammet yalnız bütün beşere değil, cin tayfasma da bâsedilmiş peygamberdir. Bu iki din ancak kısmi bir su - rette bu gayelerine varmışlardır. | Din, vaktile, devleti de ihtiva edi- yordu; demiştik. Vakıa, erbabı, hıristiyanlık dün ya ile dini birbirinden ayırıyor; derler. “Kaysere, (yani hüküme - 16) ait olanı kaysere, Allaha ait o Jan: Allaha ver!,, sözü Hazreti İ - | saya atfolunuyor. Lâkin bu söz dinin devlet işleri | ne karışmadığına delâlet etmez. | Hazreti İsa, kendisine kötülük et- mek istiyen devlet memurlarının suali üzerine bu sözü söylemiş. Din ile dünyanın birbirinden ayrı olduğu fikrini ispat çin bu fıkra - dan derin manalar çıkarmak bey. | hudedir. Zaten Hazreti İsa tam ma nasile bugünkü hristiyanlığı ku - rân değildir. Hıristiyanlık, ondan sonra, yavaş yavaş terekküp ve te şekkül etmiştir. En koyu zaman - larmda papalar devletin her işine karışırlar ve kendilerini devletle- rin hâkimi ve hakemi addederler - di. Hıristiyanlık âleminde din ile devletin ayrılması dinin rağmına | olmuştur ve bir zaman eseridir. Müslümanlık ise yalnız şimdiki mânşşile bir dinden ibaret değil - dir, İslâmiyet bütün şümulile devle ti de ihtiva ederdi. mahiyeti umumidir, yani beynel - İslâmiyetin mileldir. Hazreti Muhammet hem peygamberlik, son peygamberlik, devlet reisliği dava etmiş; bem istikbalde de o sıfatlarını muhafa za ettiğini işrap edici beyanalta bulunmuştur. Hâkimiyeti (oyalnız İ insanlara değil, cinlere de şamil « | dir. Bu iki din umumi devlet fikri | | malılaştırmak lük ve Meclis Muharriri: Celâl Nuriç ni bir dereceye kadar tatbik ede bilmişler, fakat zamanm güzera - nı ile teşebbüsleri yarıda kalmıştır. Büyük İskender, umumi devlet kurmak istiyen bi Tarihte okudukla kender milliyet çıkmıştır zattır. rmıza göre İs fikrinin üzerine İskenderin hocası Aris- | to Yunanlılara insan, Yunanlı ol - mıyanlara hayvan nazarile bakıl - masma taraftardı ve bu fikri şa -| İ kirdine telkin ederdi. İskender bu mütaleayı kabul etmedi. İskender arasındaki ; Fikri Dara'nın galiplerle mağlüplar farkları kaldırmak istedi. milletleri birleştirmekti. kızı ile evlendi ve arkadaşlarını İ iran kızlarile evlendirdi. Bin Ma- kedonyalı erkek, bin fürs kızı ile izdivaç etti... Garp ile şark birle « şecekti. Bundan yeni bir (o millet, hatta yeni bir beşeriyet doğacaktı. | Bu büyük hükümdarın Yunan medeniyetinin Asya topraklarında bir mahsul verecekti. zumunca tohumları mükemmel Fakat, ef -| sus! İskenderin ölümile bu hayal, hakikate münkalip olamadı. Lâ - kin, acaba, İskender tez ölmesey- di bu gayeye varılabilecek miydi? Ne mümkün... Bu halita tabiata muvafık değildi. Belki Yunanlıla- rın beşeri bir devlet teşkil etmek hususunda bir fikirleri olabilirdi. Şu kadar ki Acemlerin fikri, dev - letin beşeri olmasından ziyade ilâhi olması idi... İskender kendi- iddia | etti ve şarkın o zamanki ahalisi buna inandılar; lâkin İskenderin Avrupalı teba sinin Allah oğlu olduğunu sı bu iddiadan s kıldılar. Sağlam, ceyyit Yunan fi- | kirleri İran arazisinde hayırlı bir netice veremedi; bilâkis İran ce - miyetini bozdu. Yeni bir âlem de- ğamadı. Bir insanm Allah adde - dilmesi ise Yunanlıların allahlara olan hürmeterini kırdı. Yunanlılar | sefahate, rezalete daldılar ve şark- ları kızdırdılar. İşte büyük İskenderin o umumi devlet hayali bu neticeyi verdi, Eski Romalılar umumi, yahut yarı umumi bir devlet kurmak te- şebbüsünde İskenderden | ziyade | muvaffak oldular. Roma üç kıt'a” | ya yayıldı; hâkim bir devlet kur - du. Roma hukuku intişar etti. Ju- les Cösar'ın Romaya miras bırak- tığı, fikir, imparaterluk Fikri âdi, Bu imparatorluk milliyet hudutla- rını çok aşıyordu. İskender, millet eri birbirine karıştırmak — istedi. | Roma ise asla bu hayale iltifat medi. Romalılar hakim, galip mü- | ci- tefevvik milletti; diğerleri ise mah | küm, mağlüp, tabi Roma, diğer kavimlerdi. | Ro - istedi. o Lâkin, acaba, pek ileri, oyük-| sek, kuvvetli olsun bir millette bü- | tün milletleri temsil etmek kabili- | yeti var mıdır? Umum milletleri söndürmek, yutmak, sümürmek... Bu gaye ardında koşan Roma, | cerman milletlerile uğraşırken mu vaffakıyetsizliğe uğradı v. voldu. devletleri velev e mah Romanın indirasından sonra u- | mumi devlet fikri bu derece kuv - vetle müdafaa edilmedi. o Kadim | Türkler, Araplar büyük devletler kurdular. Lâkin bunların fikirleri İskender gibi, Roma gibi, beseri - yeti büyük bir camia altına almak | mı idi? Bu ciheti uzun uzadıya tet kik edemedim. Har halde Frankların saltanatı, | İ den unvanlar, paye ve rütbeler Os | tanül be 1 Il | Si Çarşamba 19 Eylül 40 Eylül «8 Cema.evel 29 Cema.evel | | x l k ISTANBUL: #8 den 18:30 a kadar Gramofon — 1840 tan 9 « kadar Fransızca der © İlerlemiş lanlar #ebms) -— 19 dam i945 e kadar Mahemare Handan o Masım 1945 ten 9 u kadar Wazilet Manım — 2030 dar 1130 a kadar Eftalya Hanım Sadi Bey ve arkadaşları 2180 dan 22 ye kadar Grn mofon — 2? den itibaren Ağası, Persa hu berberi, Saat ayarı VİYANA: SİMİ m — 12.99 plâkla meşhur bestekârlarm eserle a—ı3 konser — 1410 — 15 devami kanser — YA0 konser - man, viyelensel, çifte piyano İle konser aş hi zamanda ses, BUDAPEŞTE: 5505 m — 1430 13403 radyo kenseri — ai senfonik konser — «dyo kanseri — 3945 komser — 2445 komser BÜKREŞ- 14 piikin Bafif eu 392 m — — 18 konser 18.15 devamı — 21 ses konseri — 2 kestra konseri — 32.15 radyo orkestran, VARŞOVA: v&. Viz m — Aç — 17 amser — İBS - 19.05 şarkı — 20 Sao kolare - & plâk — 20 ee kesira konseri BELORAD: 491 m — 18.05 konser — 1 kafekomser, armonikle — 1730 20 şarkılar. — 1030 plâk melodiler pihk — 31 besteler — maz 30 piyano — ame Rlmme. konser — ROMA: 413 20 haberler — 21 baberler ve musiki — 11.45 (Torrador) isimli operet, edebiyat, gür ve haberler, Yarın 19 Gramelen — 19 — 1945 Cennet | “ .— Hanıma 5 — 2030 Harem Bey tarafım öz — 2030 — 2130 Udi Salâhat- kemani Nubar Efendi refakatiyle Hanım — 1230 — 22 Gramofon — 12 den itibaren Ajamı, Borsa hwberteri ve saat ayari. irtihal Kırkkilise kumandanı o sabıkı| merhum Faik Paşanm zevcesi ve) Emlâk bankası memurlarından Ze | ki ve askeri matbaa müdürü Kad- ri Beylerin kayin validesi Salihatı nisvandan Mühibe Hanım duçar olduğu hastalıktan ifakatyap o - lamıyarak vefat etmiştir. Cenaze- si 19 eylül 933 salı günü Beyazıt ta Yahnikapan sokağındaki ha - kaldırılacak Eüpte aile kabristanına defnedile- nesinden saat 10 da cektir. Cermanların Roma saltanatı hep ayni sevda arkasından yürüdü. Ro | manın piç halefi Bizans da bu id- diada idi. İstanbul Kayseri kendi- sinin bütün cihanın hükümdarı ol- duğunu zannederdi (Cosmicos Au tocralor). Lâkin unutmıyalım ki bu iddia lar fili değildi; sözde kalıyordu. | | Nitekim (saltanatı âlem) ifade e / manlı padişahlarına da Şarki Ro- madan inlikal etti. “Sültanül arap vel acem, zillullâhi fil âlem, Sul - eyn, hakanül ve saire... Hasılı, musahabemizi az daha uzatmak istersek diyelim ki birin ci Napolöon da Fransa milletinin | kendisine karşı gösterdiği | garip (Devamı var) bahreyn Büyük güne hazırlık 1 Cümhuriy etin onuncu yıl dönümünd Istanbulda yapılacak şenlikler | İstanbulda 29 teşrinievel cüm huriyet bayramını tes'it için hazır lik yapan komisyon şu kararları vermiş 1 Cümhuriyeti Türk tebaası evine zl her seven hiç gündüz bir bayrak ve gece bir fe- | olmazsa ner asacaktır, Bunu yapmıyanlar milli sürura karşı alâkasızlıklarını -Klardır. 2 — Komisyon şehrin muhtelif mahallerine hoparlörler koyacak ve Ankara telsizinin neşriyatı da | bu vasıta ile halka dinletilecektir. 3 — Şehrin birçok yerlerinde halk hatipleri söz dir. Bunların listesi hazırlanmaktadır. 4 — Galata ve İstanbul kulele * rine kâfi miktarda projektörler ko nulacak şehir bu suretle daimi su- göstermiş r” söyliyecekler - komisyonca rette aydınlatılacaktır. Fazla pro- | jektör tedariki halinde bazı cami lerin minarelerinden de şehir pro- jektör ziyası alında tutulacaktır. 5 — Taksim meydanında Gazi | abidesi hususi elektrik ziyasile ten vir edilecektir. 6 — Elektrik şirketi o güne mah sus fevkalâde tenvirat (yapacak tramvay arabalarının içleri ve dış ları aydınlatılacaktır. 7 — Şirketi hayriye, araba va - purlarını fevkalâde tenvir edecek fişekler attıracaktır. Araba vapurları o ge ce sabaha kadar Boğazda dolaşa- caklardır. 8 lacak, limanda demirliyecek olan ve bu vapurlardan havai Gece kayık alayları yapı - donanma şehri ziya altında tuta - caktır. 9 — Vapurlar gece sabaha ka - dar sefer yapacaklar ve ucuz tari- fe tatbik edeceklerdir. 10 — Her sınıf cemiyet kendi - ni temsil eden şekillerde gündüz- kü resmi geçide ve geceki fener a layma iştirak edecektir, 11 — İstanbul için hususi suret- te yaptırılan marş binlerce genç tarafından hep birlikte söylene - cektir. | 12 — Hükümet devairine mer - | but bilümum müessesat ta polis | nokta kulübelerine varıncıya ka - | dar donatılacaktır. 13 — Bilhassa köylülerin bu bayrama iştirakleri temin edile - cek, kaymakamlık ve nahiye bina ları mükemmelen (o donatılacak, gece tenvirat yapılacaktır. 14 — Gazeteler her zamanki hacimlerinin dört, beş misli fazla intişar edeceklerdir. Hükümet daireleri şimdiden ter başlamışlardır. 29 Yavuz tibat almağı Teşrinievvel gecesi başta olmak üzere donanma İstanbulda | bulunacak, Yavuzda mükemmel | bir balo verilecektir. | | verilecek müsamerelerin Vilâyet konağında vali Bi tarafından büyük bir balo veril€ cektir. Şimdiden şehirde mevcut am pül ve bayrak miktarı tesbit edil mektedir. Kâfi miktarda ampül yel kontenjanda fazla miktarda an pül ithaline müsaade edilecekti! Maamafih şehrimizde bir depof amp” mevcut olduğu anlaşılmıştır. Döf duğu anlaşılmakla beraber fazla miktarda az ömürlü beş gün ziya kabiliyetini haiz ampüllerin ucuz sattırılması t€| min edilecektir. mahallerini” lişcte Şehrin muhtelif hazırlanmaktadır. Cümhuriyet bayramında meli ketin muhtelif mahallerinden mi buat heyetlerinin Ankaraya da İ vetle tezahüratı takip edebilmel ri dükünülnl ae, Otomobillerin muayene Seyrüsefer merkezi tarafınd otomobillerin muayenesine devsf edilmektedir. Bu muayeneler * yın yirmi yedisinde tamam ola tr. Yeni şekil plâkaların da sef otomobili konmasına başlanacaktır. başından itibaren * Atin * Ce * Sok * Belgrat —İ » Yeköhama İs Ais 1, — | * Meridiy İs ve Gi * Amstesdam * Piaş .s . * Ne Önümüzdeki Pe Türk s'nema teknisyenlerinin en rşembe akşamı PER iPEK Sinemasında büyük muvaffakıyetini memnu” niyetle görüp alkışlıyacaksınız ! GÜN DOĞARKEN Yamamen TÜRKÇE Sözlü. ISTANBULDA İPEKFİLM tarafımdan “Türkçeye makledilmiğti şimdiden al DOGARREN filmi Vera bilesin GÜN mar STUDYOSUNDA müthis ve muazam film DARÜLBEDAYİ art mbe aksamı. için marmara Bileclerinii Telek 38 4.30 da sinçmamızda ilecektir | EM RA m Me