21 Ağustos 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

ş —ö —VAKIT 21 Ağustos 1933 — — — - - - gg yg yg yy | Memleke Trakyada VAKIT asena Olimpiyat efsanesi nedir ? Şeker fabrikasını ziyaret — Çalışma müddeti — Pancar ve şeker istihsalâtı — Ispirto fabrikası Alpullu şeker fabrikası tesisatından: itfaiye grupu Trakyadaki seyyar muhabiri - mizden — Allr pullu... Bu isim etrafında, dilden dile nakledilen bir efsane var.. Bilmem hengi pa- dişah, buradan geçerken, bir gelin alayına tesadüf etmiş, alir pullu vaziyetinden hoşlanarak ve bu va- ziyetten mülhem olarak burada, bu isim altında bir köyün kurulma- sını ferman eylemiş.. Bu belki bir masal!.. Fakat bu tarihten yüzlerce sene sonra Al - Pp allıktan ve puldan daha ca zip ve bir gelinden daha çok seh - har olmuştur. Ta Kırklarelinden Malkaraya, Çerkes köyünden Edir neye kadar devam eden bu geniş saha, bu mahsuldar ovalar bura - Âh tesiri altında yem yeşil!, “ “Alpullu şeker fabrikasının dı- Şardan görünüşü basit; fakat ha - rici manzarasının basitliği karşı - sında dahili manzarası cidden gö- Tülmeğe lâyık bir âlemdir, Çalışma müddeti Pancar topraktan çıkarıldıktan Sonra pek az bir zaman içinde su. Yunu, yani şerbetini zayi ettiği ci- hetle kemal devresini geçirmeden işlenmek mecburiyeti vardır. Bu- nun için fabrika temmuzda başlı- yarak teşrinisani nihayetine kadar çalışır. Ondan sonra faaliyetini latil zaruretinde kalır.. 1500 amelesi olan bu müessese- de ihtiyat işlerinde çalışan amele müstesna olmak şartiyle yevmiye vasati yevmiye 120 kuruştur. A- melenin yatacağı yerler fabrikaya aittir. fabrika gece ve gündüz gececi ve gündüzcü olarak ve on beş günde bir münavebe ile zama. nr değiştirmek şartiyle çalışır, A - mele işinde mesai saatinin uzunlu- undan başka nazarı dikkati celp 'k bir şey yoktur. Bekâr memurini için güzel bir tabldotu olduğu gibi, ailesi olan metnuriyne de ikametgâh olarak fabrikanın yaptığı güzel evler tah sis edilmiştir. Pancar istihsalâtı Fâbrika pancar zeriyatını mu - ayyen mınlakalara hasretmiştir... Bu tahdidata rağmen bu toprakta pancar işiyle meşgul olmıyanların adedi sayılabilecek kadar mah - dut bir haldedir. Köylü ve zürra fabrikanın tari» | fatı ve ziraat müfettişlerinin kon- murları marifetiyle yapılır. Köylü bir kaç sene içinde fenni ziraat u- ; sullerini hem tatbik etmiş, hem de faydalı olduğunu bittecrübe gör - müş ve öğrenmiştir. Bir dönüm araziye iki üç kilo arasında tohum atılmakta, buna mukabil de 2 top mahsul alınmak- tadır.. Pancar, mahsulâtı arziye arasın da başlı başına bir mevki alan maddedir. Tarlada yetişir, fab. rikada şekerini bırakır, süt hay- vanlarma en birinci gıda olarak küspesini verir, Kireç kazanların da hâli tasfiyede iken bıraktığı me vat tekrar tarlaya döner ve tarla için en birinci gübredir, Filen çalışmıyarak pancar zer- iyalı yapmak istiyenler bir dönüm için bütün masraflar dahil olmak z i şartiyle 5 — 6 lira masraf ederler. mütemadiyen çalışır. Amele de| Bir dönümün 2000 kilo mahsul ver diğine ve mahsulün beber tonilâ - tosunu fabrika 12 buçuk liraya satın aldığma nazaran beher dö - | nüm arazi 19 lira kazanç temin et | mektedir.. Bugün mahsulâtın içinde pan - car mahsulü kadar kıymet arze - den hiç bir madde yoktur.. Altı yıllık istatistik İstihsal günden güne artmakta dır. Fabrikanın tesis tarihi olan 1926 da pancar zeriyatı 13,000 dö- nüm, şeker istihsalâtı 3477 ton- dan ibaretti. Aradan geçen yedi, sekiz sene içinde bu miktar tedri- cen artmış, kemal yılı olan 1933 senesinde zeriyat 140,000 dönümü bulmuş, pancarm 220,000 ton, şekerin de 27,000 tona baliğ ola. cağı hesap edilmiştir. Bu vaziyete nazaran pancar zer trolü altında arazisini ekime ha -| iyatiyle meşgul olanların cepleri - zırlar.. Ekim, fabrikanın fen me- | ne tam iki buçuk milyon lira gir. miş olacaktır ki bunun bir milyonu yalnız Uzun köprüye aittir, İstihsalâtın bu tezayüdünün şe- ker fiatları üzerinde tesiri ve ucuz latma imkânı olup olmadığını fab rika müdüründen sordum.. Şeker fiatları İstihsalin pahalıya mal olduğu için şeker fiatlarında tenzilât icra- sına imkân olmadığını söyledi. Köylü, fenni ziraat usullerini bil- mediği için bu usulleri talim ve| takip maksadiyle ziraat fen me - murları ve ziraat müfettişleri istih dam edildiğini, bu kabil zaruri masrafların şeker fiatı indirme- ği imkânsız bıraktığını söyledi... Fabrikanm pancardan sonra is. tihlâk ettiği mevat kömür ile kireç taşıdır.. Senevi 20,000 ton kömür 15,000 ton kireç taşı kullanılıyor. ispirto fabrikası 1928 de şeker şirketinin serma- yesiyle teşekkül eden ispirto fab- rikasının istihsalâtı da ilk O tesis senesine nazaran mühim bir teza yüt erzetmektedir. İlk senesinde 414,926 litre olan | istihsal kuvveti 1933 senesinde 3,000,000 litreye çıkmıştır. Çiftlik *Fabrika, Lüleburgaz civarında muazzam bir çiftlik tesis etmiştir. 9Zi senesinde tesis edilen bu çitf- likte senevi 15,000 dönüm pancar ve 15,000 dönüm diğer hububat İ zeriyatı yapılmaktadır. Pancarm i şapalama ameliyatı zamanmda i çiftlikte bu işle 4000 amele meşgul olmaktadır. Etfaiyesi, spor klübü, sineması 122 yataklı hastanesi, tam teşki » lâtlı bir ilk mektebi ve fabrikanın yeni yaptırmakta olduğu beton ar me otel, mektep, dükkân ve saire ile burası tam bir sınai kasaba ha lini almaktadır. İstihsalâtın beher kilosundan hükümete 8 kuruş ver- gi, şark demiryollarına da 800,000 liraya yakm para veren bu şirket, Trakya iktısadiyatına çok büyük menfaatler temin etmektedir. Pehlivan oğlu Ekrem Ünyede İ Yol ve elektrik tesisatı yapılıyor Ünye (Hususi) — Fatsa, Ünye- Niksar ve Ünye» Terme arasın- daki yollarda amelei mükellefe faaliyete başlamıştır. Ünye-Nik- sar caddesi bundan elli sene evvel Trabzon valisi Sırrı paşa- nin bimmetile açılmış 120 kilo- metrelik mükemmel bir yoldur. Kamyonlar ve otomobiller seyrü sefer eder. Bu yol üzerindeki faaliyet bir tamir mahiyetindedir. Ünye-Fatsa arası 25-30 kilomet- relik bir mesafedir. Güzergâhta büyük küçük birkaç dere vardır. Kasabanın birinci kilometre- sinden başlıyan “ Köprübaşı ,, köprüsünü geçen sene sel Aâlmış- tı, bu sene idarei hususiye yeni- İ den asma bir köprü yaptırmıya Inegölde fabrika i Haberleri yy yg yeni bir kuruldu Keresteciler şirketi nasıl tesis edildi Bugünkü vaziyet - Demiryolu lâzım inegöl kereste fabrikasından bir Inegöl (Hususi) — Birkaç gün- dür kasabamızda muayyen saat- lerde işidilen bir fabrika düdü- Zünün sesi memleketimizde yer yer beliren sanayileşme hareket- lerinin yeni bir müjdecisidir. Bu düdük sesi inegölde mevcut bir çok servet kaynaklarından fay- dalanmak için tek tek ve azar szar sarfedilen emeklerin birleş- miş kuvvetler haline konuldu- ğuna ve asri usullere uyuldu- ğunda bir işarettir. Tabrıka Ketestecilci Şirketiğii- dir. Bu şirket 927 de teşekkül etmiştir. O zamana kadar bura- da senelerce 20-25 keresteci münferiden su hisarlarında ke- reste işlemişler fakat toplu bir kuvvet halinde kereste fabrika- ları kurmak cesaretini gösterme- mişlerdir. 1927 de sabık Iktisat vekili Rahmi B. buradan geçer- ken Firkada İnegöl tüccarlarile bir hasbıhal yaparak münferit teşebbüsler birleştirilerek şirket- ler halinde iş yapılmasının ticari inkişafımıza hız vereceği fikirin- de bulunmuştu; bunun üzerine 15 kadar kereste tüccarı bir kollektif şirket kurmuşlardı. Bir çok tereddüt ve münaka- şalardan sonra şirket küçük mik- yasta işe başlamışsa da hisse- darlar arasında düşünce birliği- nin zayıf bulunması bazı hisse- darların aynlmasına sebebiyet vermiş, hissedar sayısı altıya in- miştir, Bu altı hissedar başlarında genç müteşebbis Şakir Bey oldu- ğu halde yeniden bir hamle gös- terek bu yüz binlerce hektar ormandan asri bir şekilde isti- fade etmeyi bir mefküre haline koyarak bu günkü fabrikayı başlamıştır. Ayni yol üzerinde Cevizdere ırmağile Ünye Terme arasında ayni ehemmiyelte Cörü ırmağı denilen mühimce dereler vardır ki bunlar üzerinde de köprüler yapılmasma karar veril miş ve vilâyet dahilindeki diğer köprülerle birlikte münakasaya çıkarılmıştır. Kasabanın elektrikle tenviri için belediye çalışmakta ve bu hususta icap edenlerele temas ve muhabere etmektedir. görünüş kurmağa muvaffak olmi Şimdilik bir katrak ve dö muhtelif tezgâhı ihtiva ed fabrika odun yakan elli girlik bir makine ile harriktir. Günde 10.25 met mikâbı kereste imal ederek İzmi Eskişehir ve Ankaraya sevi mektedir. Fabrikanın memur € işçi olarak daimi kadrosu 30 g ormanlarda işliyenler de 150 bulmaktadır; bu itibarla fab şöyle böyle 180 aileyi geçin: yor demektir. Şirket ilk fırsatta bir am talaşı tabrıxasıle vir Movuyenik ları işleme ve kurutma fabri kuracaktır.Şirket vasıtaların nakliye masrafını arttırdı ve binaenaleyh fazlaya mal duğundan şikâyetçidir. Filhat bir fabrikanın çıkaracağı Karaköy ve Bursaya araba! taşınmasının müşkülâtını ve rafını tahmin etmek güç değil İşte senelerdenberi mevzuub# olan Mudanya - Bursa ba Karaköye kadar uzatılması selesini burada yine batırlıy! Yüzlerce kilometrelik demi uzatmıya muvaffak olan w paşa hükümeti için Bursa - “ raköy arasını da birleştirmek halde güç olmıyacaktır. mi Ha Trabzonda yumurl fırladı Trabzon, 20 — Son ui larda Bayburttan yumurta *£ mediğinden burada yumurt? yatları yükselmeğe başlamı$t” Trabzon fındık ma "Trabzon, 20 — İlik fındık sulü Borsada yirmi buç ruştan baş olarak merasile Bir genç talebe b od Trabzon, 20 — Dün çok i deniz kazası olmuştur. ; müsabakalarına iştirak edecek lan yüzücüler ekzersiz Y ken bunlardan Ticaret © talebesinden İbrahim Efendi | dilkaya önünde nasılsa k© kurtaramamış ve © boğul” İbrahim Efendi boğulduğu teyzesi ebe İsmet Hanım va da seyirciler arasında bul i du. Feryatlar, ağlamalar Ibarhim Efendinin pl den çıkarılarak defnedilsifi”