20 Haziran 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 10

—10 — VAKIT 20 Haziran 19 IktısatKonferansındaTürkiye Dünya iktısadı ve iktısadi buhran çi hakkındaki fikirlerimiz AR Bundan başka 1924 senesinden beri Almanyanın aktine (mecbur olduğu iktisadi istikrazların yekü nu 14 milyara baliğ olmuş oldu - ğundan bunların faiz ve amortis - man yekünu üç milyara beliğ ol - maktadır. Almanyanm son beş se nedenberi senevi ilhalât fazlalığı bir milyar mark olduğuna göre Al- manyanm bu üç milyarı nal, ne reden ve ne suretle ödiyeceği anla şılamaz, Almanya sanayiini tağdiye için hariçten iptidat, ve halkın iaşesi i- | çin bir takım gıdai maddeler ithali ne mecbur olduğundan ithalâtını dâha fazla tahdit etmesi kolay de- gildir. Kaldı ki cihanm bugünkü buhranmda, ihracatını, #enevi üç milyar ödmeye tekabil edecek #u yette arttırması gayrikabildir; bü tâkdir de Almanya bu üç milyarı ödemek için Daves istikrazları gibi bir takım istikrazlar yapmıya mec bur olacak ve bunun tekerrürü ken disini tam bir iflâs vaziyetine sü - rükimeiş olacaktır ki, Almanyanın bu vaziyeti, vihan iktısadiyatı üş- tünde daima tehditkâr bir teşviş ve tehlike unsuru olarak kalacaktır. Devlet kendi vaziyetini ve mem leketini kurtarmak için iktrsadiya- | ta müdaheleye mecbur ve mustar kahyor, bir taraftan kendi iktisa - diyatma ve memleketine karsi s04- yal ve ecnebi memleketlere karşı nasyonal tertipler alıyor, Devletin soyal müdahalesi hu - susi iktısadiyata ve serbestiye o lan müdahalesidir. Bu suvetledir ki, antırprizler, | devletleştirilmiş harici ticaret kısmen veya tema - men inhistr altına alınmıştır. Doğrudan doğruya nasyonal mi dahaleler, harici ticareti vasıtalı veya vâsıtasız mütakabe altına #d- kan gümdük rüsumunda tecelli et- mektedir. Gümrük rüsumu milli sanayi ve Ziraatı İrimaye eden tedbir şeklin İ de tatbik edildiği gibi ayni netice | yi temin eden mali vasıta olarak da kullanılmaktadır. Bazı memle | ketler ithalâtın azaltılması ve ih - racatın çoğaltılması için döviz kıy. metlerinin düşürülmesi ve “infla - tion,, tedbirlerine müracaat etmiş oldukları gibi bu gayeyi temin et mek üzere açıktan açığa sörih ted. birlet de almaktan gekirmmemişler dir. Brezilya birkaç sene için ma - kine ithalini (bilhassa (o mensucat makineleri) giğtetmiştir. Arjantin Almanyadan gönderilen dondurul muş et ithalâtını menetmiş ve A “| merikadan sevkedilen zirai mah -| sulâta karşı himayekâr tarifeler | koymuştur. Gümrük tarifelerini da ha ziyade artırmakla Almanyayı ve Amerika müttehit hükümetini tehdide başlamıştır, Şili gümrük ta rifelerini evvelâ yüzde 10 sonya yüzde 35 ilâ 100 artırmıştır. Milli sanayi halen dahili ihtiyacatinı te mine başlamıştır. Avusturalya ev- veli (infilation) vasıtasiyle bilva- sıta ithalâtı tahdit etmiş, sonra gümrük tarifelerini artırmış ve çif çiye asgari bir fiat temin edecek su rette buğday ticaretine müdahele- yi kararlaştırmıştır. CenubiAferika | | katoj yerli sanayii yaratmğat istih- rtöih: hariçten geti: nden güm - rük tarifesi koymak ve fiatı müra- kabe etmek suretiyle kendi mahsu lâtının fiyatı yükseltmek iste - mektedir. Kanada dahili memleketteki müthiş sefaletin tesiri altında güm rük resmini arttırmağı derpişet - mektedir. Hindistanm Ingiliz pamuklarına Karşı koydukları boykotaj malüm- dur. Hindislan gümrük resmini ar- “irmakta devam etmekte olduğun. dan İngiliz pamuklu mensucatına karşı mahreç olmaktan gitmiş de - mehtir. Diğer laraftan madeni eş yayı dahi dahilde imale çalışmak. tadır. Çin dahi senebi mamulât ve it- halâtına karşı müthiş bir cidal aç- miş bulunyor. Çinin ecnebi emtea" ya karğı aştığı siyasi ve iktisadi boy | daf ötmektedir. Zaten ağır gümrük tarifeleriyle kendisini himaye al « ima almış olan Japonya simdi sa-| nayiini devletleştirmeğe say et - mektedir, Gümrük himaye tarifelerinin A - mrikada tatbikinin ekonomi mon diyal üzerinde ne darbe yapmış ol: duğu malümdur. Vakıâ bugün  - merika hükümeti buğday fiatini tutmak için müdaheleye lüzum gör müyor, fakat çiftçilerin sefaleti a- caba onu müdahelâkâr tedbir al -| mağa sevketmiyecek midir?. Vakıa Amerika yüksek gümrük | tarifğlsriyle ecnebi emtialarına ve at memnuniyetile de ecne yins karşı kendisini korumuş | ise de Avrüpanın alacaklısı sıfatiy | le olan Hakkını tabii temine alıp al! madığı tereddütlü bir nokta kal- maktadır, İngiltereye gelince; İngilterede onun yüksek düsturlarından birio lah serbest mübadele esaci artık eski kudslyetini kaybetmiş külunu yor. Bilhassa son senelerde fazla börçlanmış olan satayi erbabı hi- mâye edici gümrüklarifeleri ikame #ini müussıran istemekte iseler de yüksek maliye mahafili buna mu- halefet etmekte olduğundan bu iki cereyanın çarpışması onelicesini beklemek lâzım gelmektedir. Fransa dahi gümrük resmini ar- ırmağa hazırlanmaktadır. Alman ya ile yaptığı ticaret mukavelesini feshettiği takdirde her halde güm rük resmini artıracaktır. Fransa sn nayli deki #imdi buhranm elim te sirlerini hisselmeğe başlamış oldu- Bundan kömür itbalât resmini ar- tırmağı gün meselesi yapmış olu yor. Kriz ziraat ve endüstri sahala- tında hükmünü icta ederken bor - sa ve maliye mevzuları onun tesi - rinden masun kalamadı. Çünkü, gerek ziraatın gerek sanayiin soh haülerine kadar borçlanması, mün hasıran meli olan münasebetlerin kritik inkişafı üzerine iazarı dik- kati git gide daha fazla celbetmek. tedir. Nevyork, Londra, Ainster -| bit etmek imkânsız olmasa gerek“ | muz Yurmuştur. dam, ve Berlin bankaları nihaye - tülemir borçlanmış sanayi Ve zira- atin sor merhaledeki alacaklıları - dırlar. Bankaların günden güne ka baran “disponible, © sermayeleri kredi suretile diğer bankalara, #a- nâyie, zirmata, ticarete gerek ikraz suretiyle gerek aksiyon suretiyle Buğday ticaretine mümasil bir mü daheleyi derpiş etmektedir. Cenubi Afrika istihlâk ettiği buğdayın ya- ki, e iie yatırılmıştır. İki senedenberi aksiyonların bor salardaki kıymetleri düşmekten fa-| riğ-olmamaktadır, Iktısadi hare - | ketsizliğin artması borsalarda dai- ma mütezayit aksiyonların paraya tahvili ihtiyaciyle ifade olunuyor. Fakat filiyatta aksiyonlar alıcı bulmuyorlar. Diğer tarftan bir an- triprizin hakiki kıymeti onun tesi- salının yarisi işlememeğe başladığı zaman sukut etmektedir. Bugün ha kikaten Macaristan, Avusturya, Çe koslovakya, Almanya fabrikaları | den hiç memnun kalmadığını, ya | lanmıştır. Selânikte yapi gezildiği zaman görülür ki, bu) pılacak intihabatta hükümet nam -| kerrer mebus intihabatımi * memleketlerde fabrikaların amele! zetleri ekseriyet kazanmadıkları | fet fırkalarının tekrar leri ve işleri onda bir derecesine| takdirde icap eden tedbirlerin alın | ümitleri çok kuvvetlidir. ————————— are aa zamana. jG jj >> 6©XX Londra konferansında Nakit istikrarı işind& kadar inmiştir. Bu suretle bankaların paraları - nm bir kısmı bankada hareketten i kalmış diğer kısmı iktisadi işlerde! İ zmmobilize olmuştur; fabrikaların daima mütezayit suretle işsiz kal- ması istihsal fiyatı artırmakta ve krediye esas olmak mahiyetini kay bettirmektedir. Sanayie yatırılan vara ya hiç kazanç getirmemekte| rekesine iştirek etimiş bulundukla- | nin sıhhatını siyasi veya cüz'i bir nema getirimekte, iş- siz fabrikaların yekünu taşmakta- dır. Şurasını nazarı dikkatten kaçır- mamalıdır ki, devletler bir taraf- tan gümrük himaye tarifeleri ika- me etmek suretiyle ecnebi ithalâ- tına karşı tahdidat vazederken di- ğer taraftan iktisadi itilâflar temi- nine çalışmaktadırlar, Ba suretle ekönemi motdiyal içinde bir eko-| nomi rejyönal doğmaktadır. Fz - cümle Hollanda ile İskandinavya memleketleri ve Belçika - Lüksen- burg gümrük ittihadı mukavelesi aktedilmiştir. Baltık denizi sahillerinde topla- nan merileketler arasında da böy- le bir itilâf etrafında toplanma ha- zırlığı yapılmaktadır. Kezalik bü suretle hazirlanan itilâfların en mü himmi malüm olduğu üzere Alman ya- Avusturya gümrük ittihadı projesidir. Vücuduna say edilen fakat he - nüz resmen tezahür etmiyen di - ğer mali anlaşmalar her halde meç hul değildir. Hulâsa bir taraftan gümrük ki - mâye tarifeleri, köntenjantıman sistemleri takas usulleri mübadele serbestliğine hatime çekerken ve milletlerin iktısadi münasebetleri- ni,tahdit ve işkâl ederken diğer ta | etrafi açık olduğundan posta avı! zeler ve kütüphaneler raftan iktısadi faaliyeti serbest mü badele esasi dairesinde işletecek ve | siyasi hudutların teşkil ettiği ma - | berdar edilmiş olan Çınarcık nahi-| lerinden maarif v: niaları bertaraf edecek bir eköro- | ji mirejyonal sistemi doğmakta ve| - ki İ (Ja nation la plus favorisöe) * kaj.| tahsis etmiştir. Bu köylülerin elle- ; desi de artık tarihe karışmak üzere | rins birer teneke verilerek ormana bulunmaktadır. Milit iktısadimız 'Hü ükümet fırkası kazanmazsa icap © Yunanistanda. İnt Kondilis'in tehdidi | ii —— lm e tedbiri almakta ter ATINA, 19 (Hususi) — Har-| biye Nazırı Ceneral Kondilis, ya - kında bu şehirde yapılacak mebu- İ san intihabatı münatebetile hükü - met namına propaganda da bulun | mak için Selâniğe gitmiştir. Cene ralı, üç bin kişi karşılamıştır. Harbiye nazırı, irat ettiği ilk nu- tukta, Selânik halkının hareketin- bir hayal (Baş Tarafı 1 inci Sayıfada) rını bildirmiştir. Bundan sonra M. Colijn, Küba, Sövyetler birligi, Leh, Amerikan, Belçika, Fransa ve Uruge murah- hasları tarafından aldığı teklifleri komisyona tebliğ etmiştir. M. Colijn bu teklif ve telâkkile- rin komisyoti bürosu tarafından ta yin &dilen sıra gözetilerek müza * kere ölüümüasını yani ilk önce tica ret siyasetinin ve piyasalara ait vaziyete bir düzen verilmesi işi - nin tetkik edilmesini ileri sürmüş- tür. Daha sonra M.-Albert Sarrant bir nutuk söylemiş. ve.Eransız mu- rahhas heyeti namına verilen muh taranın metnini okumuştur. Gandi'nin sıhhatı ve Londra konferansı Bombay, 19 (A.A.) — Gandihi nin verdiği talimata göre hareket dden kongre reisi, Sivil itaatsizlik hareketi mütarekesini temmuz ni- hayetine kadar uzatmıştır. Zanne | Fenerbahçe avciları yaban domuzu avında (Baş Tarafı 1 inci Sayıfada) için de çok müsaittir. | Cuma günkü avdan evvelce ha- yesi kendi ve Koca köylülerinden elli altmış kişiyi avcıların emrine sokulmuş ve büyük bir gürültü ya- parak bir hat üzerinde ormüni sar Dünya iktısadiyatınm arzettiği. | mış olan avcıların istikametinde miz izahat ile haritasını kabatas - yürümeleri tenbih edilmistir. lak ta olsa yapmış bulunuyotuz. Bu | haritayı önümüzde tutarak Türk! devlet gemisinin gerek Türkiye da| hilinde gerek beynelmilel vadiler: de selâmetle, daha doğrusu Asga ri tehlikelerle hangi yolları takip eimesi lâzım geldiğini tayin ve tes | tir. Bizce bu yollar şu suretle hulâ sa edilebilir. Memleket dahilinde sosyal, ve harice karşı nasyonal bir iktısat siyaseti, Henüz sanayi mem leketi olmıyan Türkiye masnu ve mamul ihtiyacatını hariçten ithal etmek ve barice olan devlet borç- larını ödemek için tediye muvaze- nesini aktif tutmak mecburiyetin- dedir, ta ki yaşayabilsin. (Devamı var) Bu suretle ormanda bulunan bütün do muzların dışarı fırlaması temin & dilmiştir. Bu şekilde hemen sahil- de iki orman parçası sarılmış ve iri li ufaklı on beş domuz vurularak! öğle vakti avdet edilmiştir. Hemen | e yi i cektir. Kabul edilen — P hemen her avcı tüfek atmış ve do- Bu av paftisine Fenerbahçe av.) cılarmdan başka İsviçre sefiri M. Henti Martin cenapları, akrabala- rından Matmazel Trömoliğres, es- bak Hariciye nazırlarıdnan Asım | muhtemeldir. Turgut Bey ve refikaları, profesör Malş da iştirak etmişlerdir. rinde çok müsait Yy! Turhan Bey bir iki hafta sonra! ayıların isleri tesbit bir de ayı avi tertip edecektir. Bu! Her iş bittikten sonr” KW parti için şimdiden hazırlıklara| en iyi atıcılarından başlanmıştır. Gene bu sahil üze -| heyetle ayı ayıba ihap Mücadelesi $ maraza mma sasrünesse sanasanne s000uaMaEaI eddüt etmiye€f masında asla tereddüt yeceğini söylemiştir. dilisin bu garip nutku, mahafilinde hayret uyandı” Muhâlefet fırkaları tihap propagandası yap eski cümhuriyetçi fırkalar sından M. Papa Anastasi© lâniğe gitmiştir. Mumail tarafından parlak bir su! i di 3 P inkisarı ! dildiğine göre bu uzatm& O. faaliyetins mani olacak iyileşmiş olmasındandır. Bundan başka; reketi ile Londra konf. iyi neticeler beklediğini te istiyor. Konferansta m komisyon Londra, 19 (A.A.) — misyon, Milletler Cemiye” şubesi ve beynelmilel tedif kası mümessillerinin, Ky komite ve tali komitelerle “:İ mi bir şekilde çalışabiln komisyona dahil olr etmiştir. M. Yung, derhal mali #4 yetler hakkındaki tedbiri edecek olan tali komiteyf “ğ rak seçilmiştir. m Avusturya mümessili M£ bock beynelmilel altın * tekrar kabul etmek üzere” ta bulunacak ikinci tali #© na reis seçilmiştir. Cümhuriyet mej finin terbiye t& işleri (Baş Tarafı 1 inci “Eh | Vi umum müfettişlerin seçecekleri iki kişi, mas” lecek iki zat, her lise v8 mektebinden muallim rafından seçilerek vekâl İan zatlardan vekâletin üç zat, vekâletçe seçilec*”. tedrisat müfettişi, veki lecek iki ilk tedrisat mü kâletçe seçilecek üç ilke” gi cası, ihtisaslarından isti mak üzere vekâletçe da cek yedi zat... Maarif o Şürası Ü£ bir defa | toplanacakti” n vi O Mr teşkilât kanununa göre i &vvel değiştrilmiyeesk İlk maarif şürasını dan evvel