14 Mayıs 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

TEMBEY Ze ——ğğ — VAKIT 14 Mayıs 1933 Maaarifimiz Yürürken ... Bir baskın Nafi Atuf Beyin Türkiye pi, takım Almanlar Maarif Tarihi hakkında | Danzig şehrine bir denemesi “! Türkiye maarif tarihinin muhte | rem muharriri, birinci kitapta is lâm medeniyetininin hakimiyeti -| ni, talim ve terbiye yönünden incelerken bir hadise temas ediyor. Bizim nesle rüştiye mekteplerin - de okutulan (Gülistan) ım meşhur bir terbiye hikâyesinde de geçen bu hadisin tercümesi o hikâyede- ki arapça metne uygun olabilmek için son tarafındaki eksikliği de tamamlamak lâzımgeliyor. Fakat onun kıymetini tahkike girişince muteber bir hadis mecmuasındaki metinle — bir hadisçi olmıyan — Şeyh Sa'di'nin Gülistanındaki me- tin arasmda mühim farklar oldu - ğunu da anladım. Bu farkların en mühimmi, doğru olması lâzımge - len metinde (“(fıtrat) m islâmla takyit edilmemiş olmasıdır. Bu su retle hadiste her doğanın islâm fıt- ratı üzre değil, alelıtlak “Fıtrat üz- | re, doğduğu söylenmiş oluyor./ Sonra ayni hadisin ravileri de pek itimada lâyık değilmiş. Bununla beraber onun, doğru veya yanlış şeklile her nasılsa müslümanlar a- rasmda bir terbiye umdesi mahiye tini aldığını ileriye sürebilmek için tatbiki misaller gösterilmeliydi. Me selâ, yeniçeriliğin esası olan dev- şirme usulünde bu telâkkinin tesiri var mıdır, maarif müesseselerin - | den ve hayattan misaller bulabilir “iedresenin temsil ettiği dini ve terbiyenin mahiyetine gi- | rişilirken bir âyet tercümesi diye gösterilen söz; kur'anın emri bil ma'ruf ve nehyi anilmünker hak - kındaki âyetlerinden hiçbirina te- kabül etmiyor. Esasen bu terceme- İ bir cümle, bir hüküm halinde de değildir. Ayni tercümenin sonun- daki “Akıl ve şer'in takbih eyle - diği nehyi anilmünkerden içtinap,, ifadesi çok karışık olmakla bera | ber nihayet “Aklın ve şer'in be - ğenmediği hareketleri nehy (ya -| sak) etmekten sakınmak,, demek oluyor ki kur'anın bu mevzua mü- teallik âystlerinden çıkan mana - nın tamamile #ıddıdır. İslâm ve hıristiyan âleminde u- zun münakaşalara sebep olan ve metafizik sahasında halâ netice - lenmiyen akıl ve nakil yahut ilim! ve din meselesi fikri terbiye ile| çok alâkalı bir mevzu olduğu için üzerinde daha fazla durulmalıy -| dı: Aklım nakle müreccah tutul - ması daha müslümanlığın yayıldı- ğr ilk asırlarda kuvvetli bir esas olarak ileriye sürülmüş, islâm me- deniyetinin inkişafile gitgide kuv » vetli bir akılcılık cereyanı ve fi - kir hürriyeti uyanmışken bu cere- yanı durduran, ibadet ve hukuk sahalarında bile içtihat kapılarını kapıyan hangi içtimai sebepler ol! muştur, bunun terbiye üzerinde! yaptığı tesirler nedir?. İzmirli İs- d mail Hakkı Beyin yeni ilmi kelâ mından alınan satırlar; felsefi te-| fekküre, akla itimatsızlığı göstere“ cek riahiyette ise de müellifin o| sözlerle vaktile içtihat kapılarının kapanmasını okşamak istemiş ola- bilmem, hükmedebilir mi ŞAM akü, ys o ayni eserin şer'i hü - (0) Birinel makale (vaki Birinci makale (Vakit) in 2 Mayıs 1933 tarihli sayasnda, j ince teferrüata varıncaya İ sevih var. kümlerin menbaları ve bilhassa -İ içtihat bahsinde kaba medrese zihniyetine nispetle daha geniş bir görüş ve anlayış vardır. Tekkenin medreseye karşı yaptığı aksülâ - mel de terbiye ve irfan noktasın - dan mühim bir mevzu teşkil eder: Medresenin karşısında (o kendine göre bir hars yapan ve bir nevi halk medresesi kuran tekke, ma - arif tarihimizin halk terbiyesi cep- hesinde geniş bir tetebbü sahası- dır. Fert ve cemiyetin gidişini en kadar bir takım kaidelerle tanzim te - şebbüsü için Gazali'nin (Ey oğul) kitabından alınan misallere, iba - detler dolayısile fıkıh kitaplarına kadar giren bazı gülünç ve tatbi - ki kıymetten uzak hükümler ve tavsiyeler de ilâve olunabilirdi.. Medresenin inhitatı bahsinde tedris usulünden © bahsedilirken döductif karşılığı olarak (ta'lili istidlâl) yahut sadece ta'lili de - nilmek lâzımgelirken nasılsa yal « nız istidlâli yazılmış. 36 ıncı sayı- fada görülen (On ikinci ve on ü - güncü asırlar) da (On yedinci ve on sekizinci asırlar) olmalıdır. 40 mcı sayıfada da ayni neviden bir Sonra 38 inci sayıfa- nın başında bir | (bulunmuyordu) fiili var ki bununda doğrusu (bu- lunuyordu) olsa gerek. Yeniçeri ocağının kaldırılması bahsinde yer tutan (1824) tarihli isup külliyetli .. . giriverdiler DANÇIG, 13 (A, A.) —Dün saat on dörde doğru 3 kamyon do- lusu alman polisi ile milliyetçi 803 yalist hücum kıtalarına mensup iki müfreze Dançiğe gelerek işçiler sendikasını yurdunu işgal etmişler, yurttaki sosyalist bayrağını kopa- rıp almışlar ve yerine Hitler bay- rağımı çekmişlerdir. Ayni zaman - da 200 alman polisi sendika mer- , | kezinin bulunduğu mahallenin et - rafı kuşatmış, buradan gelip geç meyi menetmiş ve işçiler kalabalı- ğını sopalarla dağıtmışlardır. Bu polisler Dançig'deki s0osya- ist fırkası reisi Brilb ile sendika u- mumi kâtibi Kaiser'i ve Dantziger | Volkssemme gazetesinin başmu - harriri Thomak'ı tevkif etmişler - idir. Dün sabah Almanyadan otomo- billerle ve motosikletlerle gelmiş olan Hitler hücum kıt'alarına men miktarda azanm Dançig sokaklarında dolaştıkları görülmektedir. VARŞOVA, 13 (A. A.) — Dan çig âyan meclisi, kapalı binalarda içtimalar yapılmasına ve umumi nümayişler icrasına ait olan mem- nuiyeti kaldırmıştır. Açık havada nümayişler yapıl- ması memnuiyeti bakidir. Artvin valisi Artivin valisi İmadeddin B. in bi- yinci umumi müfettişlik asayiş şu- besi müdürlüğüne tayin edileceği haber alınmıştır. —aammpeni ferman, bizde çıraklık ihtiyacile | Bulgaristanda siyasi ci» ilk tahsil işinin takip ettiği istika- metleri tetkik için mühim bir ve - | sikadır. Çıraklık ve ilk tahsil, bu gün bile henüz tamamile hallolu -| namamış bir meselemizdir: Çı - raklara ilk tahsil vermenin yolu nayetler eksik değil Bir sabık meb'usu vurdular SOFYA, 13 (A. A.) — Eski ko- münist meb'uslardan Makedonyalı ! Petko Napetoff, dün Sofya varoş- nedir; bu tahsil onların iş hayatın- İ larından birinde revolverle öldü - da nasıl bir âmil olabilir; öğren - İ diklerini unutmakla kalmamaları İiçin ne yapmalıdır?. Ayni bahiste Muhammet pey * gamberin tahsil hakkındaki emri olarak gösterilen söz; adeta kısa - ca bir ilk tahsil ve terbiye progra- mını andırıyor. Bu söz, bir hadis tercümesi ise onun dini kıymetini anlıyabilmek için nev'ini de gös - termek muvafık olurdu. NOT — Birinci makalede iki tertip sehvi var: İkinci sütunun a- ğıdan yirminci satırmdaki (sı - rada), (asırda) olacak; üçüncü sü tunun yukardan yirmi üçüncü satırındaki (getirilmesine) nin doğ rusu (gerilemesine) dir. (Sonu yarm) Nevzat Ayas Lehistanda Yahudiler VARŞOVA, 13 (A. A.) — Par- lâmentodaki yahudi meb'uslar gru | pu milletler cemiyeti büyük mecli- si reisine bir muhtıra göndermiş, Alman Silezyasındaki yahudi ekal liyetine karşı Almanlarm yaptık - | (kantasmda yemek yiyenlerin sa- | ları kanuna aykırı hareket aley - i hinde milletler cemiyetinin müda- halesini rica etmiştir. Bu teşebbüs Almanya ile Lehis- | İlan arasında 1922 senesi mayısı - nm 15 inde yapılan Cenevre mu « kavelesi mucibince icra edilmiştir. rülmüştür. Cinayeti yapan Mihailof taraf- tarlarından Morinek ile Antonof tevkif edilmişlerdir. Yeni Adalar kaymakamı Adalar kaymakamlığına tayin e- dilen Beykoz kaymakamı Reşat B. yakında yeni vazifesine başlıya- caktır. Reşat Bey idaresinde bu - lunduğu müddet zarfında Beykoz- da bir'çok yenliikler vücude geti - rerek kazasını muntazam bir şehir haline koymuş kıymetli bir kay- makamımızdır. Beykoz elektriğe Reşat Beyin himmetile kavuşmuş, spor teşkilâtı da mumaileyhin hi - mayesi altında bir hayli ilerilemiş- tir. Reşat Beyin yeni vazifesinde de aynı faaliyeti gösetreceği şüphesiz- dir. Belediye lokantasında yemek yiyenler İstanbul belediyesi kooperatif yısı 420 ye kadar çıkmıştır. Ya - kında lokantanın üstündeki salon da açılacak ve 5-6 yüz kişiye ye - mek verilebilecektir. Yemek verilen saat 11 de başla- maktadır ve saat ikiye kadar, üç saat fasılasız yemek verilmektedir. Şimendiferlerde Tetkikat erenserssnsssesne sassasasasassasussssnsasess00sss sasusesasesee. Yeni bir tarife aral devresine girdik Amerikalı mütebanii eN yetini, iktisadi şartları tetkikle m SIVAS, 8 mayıs (Hususi muha- birimizden) — Demiryollar umum müdürü Rifat, Amerikalı şimen - difer mütehassısı, dördüncü işlet- me müfettişi Yakup, tercüman mühendis Tarık, beyler devlet de- miryolları üzerinde tetkikatta bu - lunmaktadırlar. Dün Sivasa geldiler, bugün de Samsuna hareket ediyorlar. Amerikalı mütehassıs ve demir- yollar umum müdürü Rifat, mü - fettiş Yakup beyler söyyar terbi - ye müzesini ziyaret ettiler. Ameri- kalr mütehassis seyyar terbiye ser- gisinden, serginin intizamından ve "österilen eserlerden dolayı bü * resindeki memurlar olduğu mi kalacak? — 142 kilometre uzunlu, olân bu hatta kendi memur. mızı kullanacağız. Fra pılan mukavelede mevcut meni” ları kullanmak için bir şart oi vi “— Bu hattın verimi ki ne düşünüyorsunuz?. — Bu hat kısadır, bir hattır. Etrafımda bir li hatlar daha vardır. Bu hat tibarla bir transit hattıdır. Bu hattım masrafını ka; sonra senede 200 bin lir kör getireceğini ümit ediyorü” ğ — Umumiyetle devlet het" ne haldedir?. “.— Umumiyetle yeni i işlet açılan devlet hatlarında ves çık miktarı kilometre başıns liradır. Zamanla bu kapanma Netekim Kayseri — Ankara Mİ ilk açıldığı sene 800 bin lira verdi. Şimdi kâr getiriyor. yi senede hat kendini kurtardı. de kâr temin etti, “— Şirket elindeyken Ame Bağdat hattı 40 sene mü yen kazanamadı. Devlet Te tazminatı vermisti değil mi “— O zaman bir de şi hissedarlarına (verilecek fai£ sabı da vardı. Halbuki şimdi # « İlle bir şey mevzuu bahis değil! yük bir alay inim merikalı mütehassısın ve”“demir.- yollar umum müdürünün Sivasta bulunmasmdan istifade ederek Türkiye Devlet demiryolları hak- kında Rifat beyle ve mütehassısla görüştüm. Devlet demiryolları u - mum müdürü Amerikadan getiri - len mütehassısın esas vazifesi hak- kında şunları söyledi: — Devlet demiryolları idaresi ku- rulduğu zaman ilk kanun neşre - dildi. Bu kanunda yeni bir kanun yapılmcaya kadar Anadolu hat - tında şirket tarafından tatbik edi- len tarife kabul edildi. Şimdi yeni bir tarife yapmak devresine gir - miş bulunuyoruz. Amerikalı şimen | difer mütehassısı, eski bir şimen- difercidir. Ve en büyük ihtisası tarife işleridir. Bu maksatla tetki kat yapıyor. Mütehassıs tarifeyi hazırlıyabilmek için memleketin umumi vaziyeti, iktisadi şartla- rı, istihsalât, ihracat ithalât, is tihlâk meseleleri hakkında malü- mat almaktadır. Bu malümatın bir kısmı demiryollar idaresi tarafın- dan, mühim bir kısmı da ziraat, iktısat vekâletleri tarafından ha « zırlanmaktadır. Mütehassıs bu tetkikler hazır - lanıu İngilizceye tercüme edilince- ye kadar hattın vaziyetini, işletme şratlarını tetkik etmek üzere hat üzerinde dolaşıyor. “— Tenzilâtlı tarife ne zaman tatbik edilecek?, — 600 kilometreden fazla olan yerlerde tatbik edilecek tenzilât - lı tarifenin tetkikatı bitmek üze - redir. Hazirandan itibaren tatbik edilecektir, “— Fevzipaşa - Nusaybin hat- tı üzerinde Türk memurları kulla- nacak mısınız, yoksa Fransız ida- İnt bir komünist teşkilâtına Maamafih- Anadolu hattı # bayaa taksiti olan 3 milyon 900 Trayrödüyeor. Caşan sane m masraflar çıktıktan sonra bir yon İria da safi kâr verdi. Amerikalı mütehassıs tinde Türk şimendifer memu' le, istasyon âmirlerile, müfettif le temasta bulunmuştur. İlk”. mas Ankara istasyonunda b İ mıştır. Mütehassıs istasyon vey bar muamelelerindeki usuller * kında şunları söylemiştir: ; “— İstasyon ve ambar m lelerinde tutulan usul çok r Türk şimendiferciliğinde mi idilen bazı usullerin o pra ! Amerikadaki şimendiferci li daşlara tavsiye edeceğim. |: ei, memurlarınızı, hareket mi ii lerini, vazifelerine bihakkin gördüm.. Yugoslâvyada komü lerin mahküm o BELGRAT, 13 (A, A.) ” leti koruma mahkemesi Mi Berti aleyhinde açılan da | kararını dün vermiştir. Mahkeme Miletiçi sayi ag sup olmak, ecnebi memlek Lr ki komünist teşkilâtına mak, ecnebi memleketler çe münist fırkalarile münasebt"i. lunarak fesat çıkarmak be propagandası yapmak içi” nebi fırkalardan yardım yeni” makla suçlu tutmuştur. Berti, Miletiç'in gayri v1 surette hududu geçmesin etmesinden dolayı © ; addedilmiştir. i g Mahkeme Miletiç'i yel erti'Yi kürek cezasına ve Ve” > ne hapse mahküm etmiştir —»e ei