19 Ağustos 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

Sahife 6 Ispanya Cümhuriyet idaresi aleyhinde MADRİT, (Muhabiri mahsusu- muzdan) — Son zamanlarda İs- panyada (Madrit) ve (Sevil) şe- birlerinde ayn: zamana tesadüf “edecek surette iki askeri ihtilâl harekati oldu. Fakat bu hareket- | ler muvaffak olamadı. Cümhuri- ! yet idaresi tarafından bastırıldı. Bununla beraber hadiselerin her ikisi de alâkadarları düşündüre- cek mahiyettedir. Çünkü İspanya ötedenberi bir ihtilâl ve komplo memleketi olarak tanınmıştır. Bu- rada iptida ehemmiyetsiz gibi gö- rünen ihtilâl teşebbüsleri bastırıl- diktan bir müddet sonra teker- rür ettiği, ve gittikçe daha ziyade ehemmiyet alarak nihayet ipti- dadan tahmin edilemiyen büyük neticeler verdiği tecrübe ile sabit- tir. Ihtilâl teşebbüsü tabii kırallı- ğın ihyası maksadile oluyor. Aca- ba bu işin içinde sabık kıral Al- fonsun parmağı var mıdır? Buna müsbet cevap verilemez. Çünkü sabık kıral merkezi Avrupada bu- lunuyor. Ve şimdiki halde bu ih- tilâl işlerine elini uzattığına dair ortada bir emare görülmüyor. O halde nasıl oluyor da eski kı- ralın hiç haberi bile yokken İs- panyada onun temsil ettiği rejim ihya edilmek isteniliyor? İspanyada cümhuriyet teessüs ettikten sonra iptida harbiye na- zırı olan sonra diktatör vaziyetini alan (M. Azana) İspanya ordu- sunda bir takım ıslahat yapmak lüzumuna kanaat getirmişti. Bu- nun birinci sebebi İspanya ordu- sunun tamamen kırallık devrinde teşkil edilmiş bir ordu olması, ruh itibarile pek az değişmiş bulun- ması idi. İkinci sebep İspanya or- dusu memleket müdafaasına hiz- met edecek bir vasıta olmaktan ziyade yüz binlerce insanın iaşesi için teşkil edilmiş bir kalabalık manzarası arzetmesi idi. Filhaki- ka bu orduda bir çok asker, bir çok zabit, bir çok ceneral vardı. Fakat teçhizat, top, tayyare yok- tu. Kırallığa karşı yapılan isyan ordu içinden çıkmamış, o sadece bilâhare iltihak etmişti. İşte bundan dolayı M. Azana orduda tasfiye yaptı. Bir çok kim- seler açıkta kaldı. Bu suretle bir taraftan para tasarruf ediyordu. Bu tasarruflar ile orduya teçhizat tayyare, top almak istiyordu, Tas- fiye neticesinde 20 bin zabitten 12 bini tekaüde sevkedildi ye 700 milyon peçeta kadar bir pa- ra tasarruf edildi. Fakat bu tasar- ruflar ile tasavvur ettiği teçhizatı alamadı. Çünkü tasarruflar pek az zaman içinde başka suretle sarfedilmiş idi. Diğer taraftan ikinci bir mesele çıktı. Orduya silâh almak ta bir işe yaramazdı. Çünkü bu silâhları kullanmak için talim görmüş, hazırlanmış olma- sı, ordunun kabiliyeti harbiyesini temin etmek için esaslı bir dissip- lin temin olunması lâzımdı, Şayan: dikkat olan cihet su- dur ki orduda yapılmak istenilen bu islahat filiyat sahasında selâ. metle tatbik edilememiştir. Neti- ce olarak bazı yerlerde ordudaki nizam ve İntizam daha ziyade bo- zulmuştur. Küçük rütbeli bazı 2a- bitlerin büyük rütbeli âmirlerine karşı bürmetsizlik ettikleri, hatta sövüp sayn tile hakaretler- hareketler de bulundukları görülmüştür. Bu tarzda hareket edenler tecziye e- dildiği vakit M. Azana işe müda- hale ederek bu tecziyeyi yapan ceneralleri bile azletmiştir. İşte bu gibi ahval ötedenberi oluyordu. Bu şikâyetler bazı meb İ uslar tarafından İspanya meclisi meb'usanına bile aksediyordu. Bir aralık Caval Caati isminde bir €- neral ordu içerisinde hakarete maruz kalanları müdafaa etmesi- ni harbiye nazırından talep etmiş- tir. Bu talep bu ceneralin tevkifi ile neticelenmiştir. Bu ahval git- tikçe ordunun bir kısmı ile cüm- huriyet ricali arasında hissiyat a- çıklığını arttırmıştır. Askeri retmi i geçitlerde (yaşasın İspanya) ava- zesine (yaşasın cümhuriyet) ni- dasını ilâve etmek âdet iken bazı resmi geçitlerde askerlerin kasten bunu söylemedikleri olmuştur. İşte son hadiseler bir seneden- beri yavaş yavaş İspanya ordu- sunda teraküm eden hoşnutsuzlu- ğun mahdut bir sahada patlak İ vermiş olmasından başka bir şey değildir. İbtilâl hareketinin ademi mu- vaffakiyeti (başlıca iki sebebe müstenittir. Bir kere Madrit gar- nizonu iyi tasfiye edilmiştir. Bu- radaki askerler ve zabitler cüm- huriyete hakikaten sadık bir vazi- yette idi, Diğer taraftan ordunn silâhsız ve cepanesiz olmasına karşı ..panya polisi dişine tırnağı- na kadar mücehhez bulunuyordu. Nihayet ihtilâl hareketi işten çıka- rılmış olan zabitlerin yaptıkları bir hareket şeklinde tezahür et- mişti, Madridde isyan hareketini ya- panlar -asında eski kıralın şahsi İ dostu olan ceneral Silvestr'in oğ- lu ile eski İspanya diktatörü Pri- mo de Rivera bazı arkadaşlarının isyan hareketinin ruhu ceneral Sanjuro'dur. Bu adam cümhuriye- ti yıkmak istediğini itiraf etmekte fakat bunu M. Azano'nun dikta- törlüğünü kaldırmak için yaptı- ğını söylemektedir. Ceneral Sanjuro, sabık kıralın i hususi muhafız taburunun kuman- danı idi. Onun cümhuriyet kuv- vetlerine teslim olması neticesin- dedir ki İspanyada (o cümhuriyet resmen ilân olunmuştu. Otobüslerin adedi Tahdit ediliyor Belediye, şehrin muhtelif semt- lerinde işliyen otobüslerin yeni- den miktarını tahdit etmiştir. Muayyen miktardan otobüs iş- i letilmiyecektir. Eminönü - Eyüp hattındaki otobüs miktarı 22 ola- rak tayin edilmiştir. Halbuki ha- len bu hatta 27 otobüs çalışmak- tadır. Beş otobüs çalıştırılmıya- caktır. Bu vaziyet üzerine oto- büsçüler dün belediyeye gelerek Eminönü - Eyüp hattındaki oto- büs mikdarınn bugünkü halile bırakılmasını istemişlerdir. Sirkeci - Cerrahpaşa hattında çalışan cümhuriyet otobüslerinde de fiatlar yeniden indirilmiştir. Sirkeciden Kocamustafa paşaya 12, Aksaraya 7,6, Beyazıda 6 kuruş alınmaktadır. Bundan baş- ka otobüslerin ber on dakikada, bir hareket etmeleri de tanzim edilmiştir. ordu içerisinde şikâyetleri mucip | isimleri zikredilmiştir. Fakat asıl | VAKIT ingiltere - Mısır ittifakları Ne esasa istinat ediyor imiş ? “Deyli Ekspres,, in verdiği ma- lâmata göre Mısır Başvekili Sıtkı Paşa önümüzdeki Teşrinievvel- de Londraya giderek İngiltere Hariciye Nazırı Sir Fon Simon ile Mısır — İngiltere ittifakınm maddelerini müzakere edecek- tir. İttifakın başlıca maddeleri şunlardır: 1 — Misir ile İngiltere mütte- fik memleketlerdir. 2 — İngiltere Mısırdaki aske- ri işgalini kaldıracaktır. 3 — Mısır Akvam cemiyetine girecektir. 4 — Kapitülâsyonlar ilga edile- cektir. 5 — İngiltere Mısıra büyük el: çi, Mısır da İngiltereye aynı rüt- bede bir sefir gönderecektir. 6 — Mısır hükümeti Sudanda küçük bir askeri kuvvet bulundu- racaktır. 7 — Süveyş kanalının masuni- yeti temin edilecektir. 8 — Kanalda verilecek imti- yaz mukabilinde Mısıra istikraz temin olunacaktır. 9 — Mısırın tahliyesinden son- ra İngiliz karagâhı Mokar'da ve hava karargâhı Por İvat'ta bulu- nacaktır. 10 — Sudanın bugünkü vazi- yeti değişmiyecek, fakat orada bir Mısır askeri kuvvetinin de bulunması kabul olunacaktır. Baştan başa Yanlış! Fransız &ka<emisinin nihayet çıkarabildiği gramer etrafırda Üç dört av evvel Fransız aka- demisi, Fransızcanın gramerini pesretti. Akademinin 1634 de tees- süsünden beri onun başlıca va- zifelerinden biri bu idi. işi hep atlatmışlar, ve Fransız grameri arcak üç asır sonra in- tişar edebilmiştr. Eserin intişarı | üzerine onun yüz binlerce nüs bası derhal satılmıştı. Ancak birkaç gün evvel mü- nekkitler harekete geçtiler, Pro- fesör Ferdinand EBrunota gramer hakkında bir risale neşrederek akademi tarafından neşrolunan eserin ssrapa yanlış olduğunu göstermiştir. Profesöre göre akademinin eseri, fena hazırlanmış, gayri mevsuk ve eski yanlışlara ilâye- ten yeni yanlışlarla dotudur, Yan- lışsız bir tek sahife yoktur. Profesör bütün bu yanlışları birer birer teşbir, yüz yirmi sa- bifelik eserini bu yanlışları sös- termiye hasretmekte ve nihayet şu sözleri söylemektedir: “Akademi azasından biri, yaz- dıkları grameri ıslah için ne yapmak lâzım geldiğini sormuş- tu. Cevap vererek dedim ki; Yenisini ve doğrusunu yazinız!,, ————————— — Türk - Yunan hakem mahke- mesinde Türk - Yunan mubtelit hakem mahkemesinde dün 32 davaya bakılmış, bir kısmı hakkında ka- rar verilmiş, diğer bir kısmıda müdafaaya bırakılmıştır. Fakat | Fransız iâyemutları nederse bu | i konuşacağız. Yahudiler ve düşmanları senemessasunesanasamasssassmasusasansssssmsanasaasns nı sa sana aasARe onan ahudiler kongresi : iteriP Bu beynelmilel kongre yahudiler bütün düşmanlarına ilânı harp € rl bn gi Yahudiler, Hitler ile mücadele- | yabudilerin toplanıp, serbes ye karar vermişlerdir. Cenevre- deki Yahudi teşkilâtı bütün dün- ya Yabudilerine bir tamim neşr- ederek Yahudi düşmanlarına kar- şı ilânı harp edilmesini ve Ya- budilerin tazyika uğradıkları mem leketlerde bür ve emin yaşama- ları için her şey yapılmasını is- temiştir. Ceneverede toplanan beynel. milel Yahudi teşkilâtı ilk içtima- larında buna karar vermiş bu'u- nuyorlar. Beynelmilel Yahudi konferan- sı ilk defa olarak toplanmakta- dır. Konferansı, dört buçuk miiyon Yakudiyi temsil eden Yahudi konferansı, içlimaa davet etmiştir. Konferansın başlıca siması A» merika Yahudileri reisi doklor Wisedir. Içtimam başlıca saiki Alman liderlerinden Ado'f Hitler ie taraftarlarının, o Yahudilere karşı düşman olduklarını ilân ve on'arı tezyik etmeleridir. Bundan başka Romanya, Avus- turya ve Macaristanda Yahadi- ler aleyhinde vaziyet alınması da konferansın toplanmasına amil olmuştur. Sovyet Rusyadaki Yahudilerin hem din, hem ork hoktai na- | | Gülüstan gazino zarından melvomâk tehlike- sine matuz olmaları ve bolşe- vibelile iyimler kaybolup gitmeleri dünya Yahudileri üzerinde öyle tesr icra etmiş ve onlari bu harekete teşvik etmiştir. Beynelmilel Yahudiler konfe- ransının ilk içlimamda Amerika Yahudilerini temsil eden doktor Wise yarım sanat devam eden nulkunda şu sözleri söylemiştir: “Bütün dünya Yabudileri kon- gtesi, Yahudilerin, insan cemi- yelindeki hukukunu (Omüdafaa edecektir. Onun bütün dünya Yakudilerini temsil ecde- cek bir parâmenlo teşkiline lüzum vardır. Bizim hukukumuz gayet saribtir. Burada, bunları ve bize ait her meseleyi açıkça Bütün vazifeleri- mizi tes3it edeceğix. Bizim için lâzım olan teşkilâtı vücude getireceğiz. o Dünyanın bizden sakladığı birçok şeyler vardır, Bizim dünyadan saklıya- cağımız hiçbirşey yoktur.,, Doktor Wise daha sonra Ya- budilerin ouğradıkları iktisadi tazyiklerden, siyasi itisaflardan için ruhi ıztıraplardan bahsetmiş, ve “ Yabudi aleyhtarlığı ,, marmı alan karseri söküp atmak icap ettiğini söyledikten sonra şunları ilâve etmiştir; “Biz asırlardanberi türlü törlü | sıkıntılara uğramış büyük bir milletiz. Onun için mihnet ve meşakkat bize tesir etmez, fakat emniyet içinde değilde korku içinde yaşayan bir millet, kendi hayatına nihayet vermiş sayılır. Dünya yahudileri kongre- sinin oObhedefi yalnız tedafii değildir. Kongre, aynı zamanda yahudilere karşı reva görülmüş mezalimi de tetkik ederek onlara karşı gelecektir. Bir zamanlar, Amerikadaki | best konuşmalarına im$ tu. Fakat o devir artık i tir. Dünyada toplanıp &€* gi rini müzakere etmeye” "sef kalmadı. Çingenelerin bile pelmilel bir karargâhı “9 Doktor Wise daha 59” akla budiler arasndaki (KOTU «e şiddetle muahaze etmiş © pır kek ve kadınların, varla vanlar gibi bir köşeye Kir pa doğru değildir |,, demi$- ya v ai ya sonra Hitlere meydan o sözlerine şu şekilde de“ miştir : “Hitler || taraftarlığı, Ale milletinin son sözü değildir p manyanın asıl ruhunu, Şillet Lessing ifade etmişlerdir. manyada her ne o'ur$3 i orada yaşıyan yarım milyo” “4 hudi Hayne'nin, Aynştayn”” Rothenau'un yurdundan ii mıyacaklardır. Biz ken güvenerek, © milletim2€ ' ederek hakkımızı müdafaf ceğiz. Bu his'erle Bet! konferansını açıyorum... i Doktor Wise'in bu e beynelmilel yahudi konf* 2 — anama tecessüs etmiştir. Poliste : da kanlı bir hadi Beyoğ'unda şehit er caddesinde Gülüstan gazi da Ziyaettin, sütçü Ömer, yi met, Mustafa isminde dört £ bir kadın yüzünden kavg&* mişlerdir. Neticede Mustafa surette yaralanmış ve has neye kaldırılmıştır Yüz çuval tülün yenii Şehreminindeki tütün # sinde yangin çıkmış, deni#$ 0 külmek üzere ayrılmış olar çuval tütün yanmıştır. Ye sirayetine meydan veril söndürülmüştür, Kayıkhanede ete$ | Balatta Karabaş mahallesi” Hüseyin ağanın kayık arkasındaki odalardan Vr çıkmış, odalar kayı tamamen yanmıştır. Yangı” suretle çıktığı henüz anla mıştır. ikinci hukuk mahkem8' bir hadise t Fatihte ikinci hukuk ”” yi mesinde bir hadise olmu$” mİ komisyoncu ile kanısı a p tiplerinden Saim Efendiy! © başında hem tahkir etmiş ve İ hem döjmüşlerdir. Komis?. üstelik bıçak da teşbir © den yakalanmıştır. Za * oAkit me Sarıca zadelerde! eri Ragıp paşa merbumu” 'ak Li iffet vesimeleri Nahide iyi” genç ve hazık tabipleri yaf” ürolog Feyzi BF. nin akitleri gi tosun on sekiz'nci perşe 9 nü Kadıköy belediye dai” birçok zevatı âliye huzu kılınmıştır. Tarafeyne temenni eyleriz. GRG ERME FS 5 Vi deni ST FEB ili SOM SEE