28 Temmuz 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

-— 8 — VAKIT 28 Temmuz 1932 Başvekil is (ğettürafı 1 ci sayılamzıda) ! mat hissi de beraber uyandırır, Büyük rehberin sözlerindeki bu tesirler onun yaradılışının izahı güç bir sırrıdır. Bu hislerin kay- nağı o zamana kadar ve her gün hadiselerin ona verdiği karşılan maz bir selâhiyettir. Cemiyete reislik edebilmek için) Milli davayı kazanmak için Ga- zinin yenmeğe mecbur olduğu zorlukları düşünmek insanın gözür nü karartır. İstirap çeken büyük kahraman ve fedakâr Türk milleti içinde Gazi, ıstırap çekmekte, kahramanlıkta ve fedakârlıkta en ileride yürüdüğü içindir ki mille- tin maddi ve manevi bütün kudre- tinden millet davasında istifade | edebilmiştir. Çekilen zorlukların içinde maddi yoksulluk şüphesiz yeis verir derecede idi, Fakat, her büyük mücadelede olduğu gibi en büyük zorluk insanlardan gelmiş- tir, Onun için tarihteki sayılı isim- ler gibi Gazi de en büyük müşkü- lâtı, aklı bir hududa kadar eren, sınırı bir dereceye kadar tutan karakteri yarıy«la kadar dayanan iddialılardan cekmiştir. Bir insan cemiyete reislik edebilmek için ve-| falı olmak birinci hassadır. Çün- kü, millet ve siyaset mücadeleleri vatanperverlerin hizmette yarış etmelerile kazanılabilir. Vatan- perverler muvaffakiyetlerinin tak- dirlerini ve masumane hatalarının tashih ve müsamahasını baştan beklerler. Onlar için ancak başın vefalı olması esaslı bir teşvik ve teminattır. Bu anlattığım manada- ki vefanm timsali olan Büyük reh- ber Gazi, bu vefa hassasından ve vazifesinden çok ıstırap çekmiş- tir. Reisten vefa beklemek ve is- temek nasıl bir hak ise vefayı &sıl dayanın mahiyetine ve hedefine zarar veren bir masuniyet zannet- mek te o derecede haksız bir ta- leptir. Fertler milli davaya farda- Mr olmaları ve herhalde zararlı ol- mainaları şartiledir ki milli reh- berden refah istiyebilirler. Sevgili vetandaşlar, Gazinin gösterdiği hedef Burada büyük Başkumandanı, kahraman millet ordularına he- def gösterirken görüyoruz. As- keri vaziyetlerde ordulara bir şehir, bir ırmak nihayet gene mahdut bir mıntaka gösterilmek âdet iken Gazi Başkumandan kocaman bir denizi hedef gös- termiştir. Akdeniz, binlerce se- wedenberi medeniyet havzası ve dünya siyasetinin geçitidir. Gazi, meydan muharebesini müteakip o meydan mubarebesinin netice- sini ifade eden hedefi değil, Ak- deniz siyasetinde ve Akdeniz medeniyetinde Türk milletinin lâyık yüksek mevkii al- mak hedefini göstermiştir. Milli mücadele dediğimiz tarih safha- sanının farikası budur. Türk milleti binlece. seneden beri medeniyetinde ve siyase- tinde (o başlıca mevki tuttuğu Akdenizden sun'i ve cebri olarak bir çok milletler tarafın- dan uzak istendi. Türk i iradesile ve yenil- mez azmile Akdenizdeki mev- kini ve vazifesini istirdat eyledi Geçen on sene bir daha isbat etmiştir ki Türk milletinin Ak- denizdek mevkii yalnız onun bir hakki değil insaniyet ve medeni- yetin hayrı için arzu edilmesi icap eden haklı ve lânm bir şeydir. Akdenizde Türkiye kuv- vetleri bekçilik, sadık ve dürüst dostluk, milletler ailesinde iyi Mira büyük ebay bir bir mevcu- Vatandaşlarım, nazari olarak bir harbin son ve kat'i neticesi- ni büyük ordularına göstermek vaziyetinde iken Gazinin Akde- mizi ancak ilk hedef olarak gös- termesine de . dikkat etmeliyiz. Milli mücadelenin ruhunu ve Ga- 7 zinin yüksek rolünü Sevr mu- ahedesinden kurtulmak çerçeve- | sinde görmek dar ve kısa bir anlayıştır. Milli mücadele Türk milletinin öyle bir diriliş kıyamı- dır ki Sevr meselesi bu kıyamın ancak bir safhası, ilk safhasıdır. Vakia en yeisli safhası idi. Di- ğer safhalara varmak için ateş- le, demirle ve kanla atlaması lâzım gelen göz yıldırıcı safhası idi, Fakat, nihayet ilk safhası ve ilk hedefi idi. Diğer hedefler daba kolay olmamıştır ve daha kolay olmıyacaktır. Türk milletinin davası Vatandaşlar, Türk milletinin davası yüksek ve medeni bir milletin asilane ideal davasıdır. Bu davaya özenenlerden nice akılı geçinenlerin gözleri iki mizrak boyundan ilerisine yeti: şemedi ve kendini babayiğit sa- nan nicelerinin de sinirleri. 3 günden fazla dayanamadı. Bu dava uzun ve çetin bir davadır. Bu davaya bütün ehemmiyetile Gazi nesli sarsılmıştır. Şimdiki nesiller ve gelecek nesiler bu davanın arkasından yorulmadan dinlenmeden koşacaklardır, Koş- mıya mecburdurlar. Türk mille- tinin iradesi, demiri, ilmi ve tek- | niği, serveti ve insanlığı ve niha- yet gene iredesi, ve demiri mü- temadiyen artırılmak lâzımgel- met Paşa Hz. İ letine büyük davasını daima ha- mektedir. Püyük Türk davası için her şeyden evvel tam ve geniş ve iftihar olunur mahiyetle Türk milliyetini, milli ve beynelmilel ! siyasetimizin temel taşı olarak koymak lâzımdır. Bu temel, Ga- zinin mubarek ve sarsılmaz eliy- le siyasi mevcudiyetimize yerleş. tirilmiştir. Türk milleti, bu kâi- natta diğer milletlerin “veya dev: letlerin iütfile doğmamıştır. Tür- kiye cihan içinde varlığını ancak kendi iradesiyle ispat etmiştir. Modern bir devlet Büyük milli davanın ilk asıla- cak bir merhalesi de rönesânsin ve son zamanların mahküm et- | tiği çürümüş usuller yerine, mo dern, en yüksek, en insani usul- | lere müstenit bir devlet kurmak idi, Lâik cümhuriyetçi zihniyeti- | ni milli davanını esaslı şartı say- mamızın sebebi budur. Büyük Türk davasını başarmak, inkı- lâpçı olmadan asla mümkün olamaz. Asırlarca geri bırakıl mış bir cemiyeti, kudretli, mü- cehhez, baris, âcizlere ve geri kalmışlara son derecede e. melsiz şartlar ve aileler içinde selâmete erdirebilmek için o cemiyeti bir an evvel yetiştir bak Hinmaar. Durmak ve dinlenmek ancak hırsı arttırır ve ancak hırsı ko- laylaştırır. Bahusus iktisadi sa- hada milleti müdafaa etmek baş- lıca mecburiyetimizdir. Iktisaden kuvvetli ve taşkın olanlar men- fant sahalarının aşırı ve mania- sız kalmasını istiyebilirler. Iktısa- den geri kalmış olanların müm. kün olduğu kadar maişetlerini müdafaaya çalışmaları ise hem hakları bem vazifeleridir. İlmen ve iktısaden geri birakılmiş bir cemiyetin çok çalışmaktan ve bususi tedbirler ile yetişmekten başka çaresi yoktür. Iktısatta milli varlığı müdafda etmek ve iktsatta milletin geri bırakıldığı mesafeleri kapatmak mecburiye- ti iktısadi devletçiliğimizin iza- hıdır. Büyük Gazi! On seneden faz- ladır, Türk milletinin davası için arkandan koşuyoruz. Şimdiye kadar modern ve medeni bir devlet olarak aldığımız yo!, kısa ve kısır değildir, Belki her yılımız yeni bir muvaffakiyet ile öğüne- cek talidedir. ya ED” Sen yaşa, senin arkandan gelmekte muhakkak muvaffa- kiyete yürümenin daimi inşirahı vardır. Sen, ebediyete intikal edince, Türk nesilleri senin izin- den yürüyecektir. Türk milleti davasının çıkar yolu ancak senin izindir. Senin heykelin Türk mil- tırlatan yanılmaz bir işaarettir. Senin heykelin Türk milletinin iradesini tecessüm ettiren bükül- mez bir demir pençedir.,, Nutuk * fevkalâde hararet ve coşkunlukla alkışlanmıştır. Izmir belediye reisinin nutku İzmir, 27 (A.A) — Doktor Behçet Salih B. tarafından söy- | lenen nutuk berveçhi atidir : Büyük başvekil Ismet Pş. Hz. Aziz vekillerimiz, muhterem mi- safirlerimiz, sevgili hemşehrile- rim, Pek haklı ve yerinde olarak tepeden tırnağa kadar serapa heyecan kesildiğimiz şu tarihi günümüzde yüksek huzurlarınızla İzmirlileri ihya buyurdunuz. İz- mire şeref ve saadet verdiniz. Vatanı ve vatanın bu güzel par- çasını kurtaran aziz Gazi için İzmirlilerin şu canlı ve samimi tezahürlerine yurdumuzun muh- telif köşelerinden toplayıp getir- diğiniz temiz vatan hislerile kar- deş kokularile iştirakiniz İzmir- İ lilerce unutulmaz bir batıra o'a- rak saklanacaktır. Tefekkürlerimi ve hürmetletimi arzederim, Bu- gün İzmitin yakılmış yıkılmış kordonunda imara çok muhtaç harabeler arasında Garp cephe- sinin çok temiz ve kiymetli ku- mandanının yüksek hözurlarile * sazi heykelinin “âçılma baytamı yapılıyor. Dünün muzaffer kumandanı bugünün kıymetli başvekili çok sevdiği İzmirin nasıl imar edil mekte olduğunu bunda âmil olan genç cümhuriyetin kudretini cöm- huriyetin iyi idaresinde iyi niyet sahibi çok çalışan vatan evlâtları- na karşı memleketin nası ve ne kadar minnettar ve müteşekkir kaldığınm bizzat şahidi olarak bu çalışma bayramına bambuşka bir ruh ve kiymet vermek lütfün- de bulunuyorlar. İzmir şehrinin davetini kabul buyurdukları için büyük başvekile bilhassa arzı şük- ran ve minnettari eylerim. Gazinin fırkası ve hükümetinin kıymetli birer rüknü olan vekille- rimiz ile Türk milletinin iradesi- ni bihakkin temsil ve izhar eden meb'uslarımız şanlı ve muzaffer! ordunun kahraman ve yüksek mü- messlleri de İzmirin bu bayrama iştirak ve huzurlarile sevincimizi artırdılar. Dost milletlerin İzmir- deki mümessili ve konsolosları ile| diğer davetlilerimiz de bu tezahür, rde huzurlarile bizim sevincimize iştirak lütfünde bulundular, Kud-! | retli hukümetimizin kıymetli ve-| killeri ve aziz meb'uslarimıza kah-| raman kumandanlarımıza muhte-, rem davetlilerimize ayrı ayrı te şekkür ve minnetlerimi arzeyle- rim. Akdenizin en güzel bir kenarın- da Gazi Mustafa Kemal için diki- len heykelin huzurundaki şu kud- retli tezahürat bütün dünyaya Türkiyenin bir kalp bir ağız bir dimağ olarak yalnız Mustafa Ke- mal ve onun yüksek idealleri için çarptığını Yalnız Mustafa Kemal ve onun canlı mefküreleri için ba- ğırdığını z Mustafa Kemal ve onun parlak gayeleri için düşün- düğünü gösterir. Geç kalmış bir şükran borcunu ödemek fırsatmı bugün bulduğumuz şu emsalsiz günde duyduğumuz yüksek ve te- miz heyecanı hakkile ifade ede- miyeceğime kaniim. İtiraf etmek isterim ki his edilip görüldüğü hak de anlatilamıyan ve gösterilemi-! yen bu taşkın ve coşkun heyecanı) ! hil parkı ortasında hâkim ve va- i olmakla beraber Gazilerinin vata- arz ve ifadede pek çok kusurlarım| olacaktır. Daha alti ay evvel bir harabe olan bu yerde bugün güzel bir sa- kur. yükselen büyk Türk evladının bu heykeli hepiniz ibi beni de! heyecanlara boğmuşstur. İzmirlile- rin bu heyecani tamamile mahalli- ne masruf tarihi bir kıymeti haiz na ve millete yaptığı hudutsuz bir çok hizmetlerinin yanında bu şük- ran hatırasının ne kadar küçük ve ehemmiyetsiz kaldığını görerek his ederek te mahcupturlar. Bu sa- de İzmirin sevgili Gazisine ve o nun emrile vatanı kurtarmak için yürüyen ve ölen aziz vatan kardeş- lerine basit fakat çok manalı mü- tevazi fakat çok sempatik bir şük:| ran Ve minnettarlık âbidesidir. Bu âbide Türk İzmirin tarihin: de şümullü maanları ifade ederek Anadolunun en mühim bir kapı» sında mukaddes milli mücadele ve milli inkılâbı daima canlandıracak ve ebediyen yaşatacaktır. Bu mü“ nasebetle şu âbidenin meydana gelmesine saik olan vatan millet ve onun istikbal ve istiklâli için seve seve canlarını veren aziz Ö“ lüleri taziz ve takdisi bir borç bir vazife bilirim. Sağ kalan mubte-| rem kahramanlara da Tütk İzmi- rin bu kadirşinas topraklarından| binlerce minpet ve şükran Türk milleti ve tarihi her zaman onların pak ve nezih vatanperver isimleri üzerinde titriyecektir. Aziz vatandaşlarım. Uzun yorucu umumi harp mağ- lâbiyetinin verdiği sersemlik ve acılarla lâyık olmadığı halde Türk ırkı dahil ve hariç müsterek kuv- vetlerin hemlelerile çok zalil bir hale düşürülmek istenmişti. Milli| izzeti nefsin ayaklar altına alındı ğı bir zamanda rubu sefil sultanın eşsiz sahillerile mer! temiz vatan- perver 'halkısile hiş haberleri - ol- madığı bir günde 11 mayıs 1919 da yabancı ellere teslim ettiği İz- mirimiz 9 evlül 1922 de dâbi baş- kumandan (Ordular ilk hedefiziz Akdenizdir ileri!) emrile ve bütün! dünyayı hayrete şark eden ani bir hareketle beklenilmiyen bir günde kurtulmuştu. İstilâ ve kurtu'ş günleri atsın- daki o kara güler bu günkü gazi neslinin gördüğü, bildiği, ya- şadığı ve unutması imkânı olma- yan çok acı bir tarihtir. İşte bu kara günlerin kâbusu altında boğulup bunalan millet müzmahil ümitsiz şaşkın, müteessir, hedefsiz ağlarken uzakları iyi gören Tür- kün tarihini iyi bilen imanlı bir baş çevirdi. Hayır Türk esir o!- maz. Türk toprakları verilemez diye haykırdı, O milli izzetinef- si yüksek, müstekil bir Türkiye | doğacak ve yaşayacaktır Dedi. Onun bu vatanperver ve kahra- man $csi sultanan idaresinin mu- tat intirika, zulüm ve kabrile bo- gulmak istenildi. Fakat o yumru- gunu sıkarak gösterdi. Göğsini ererek durdu. Mazlum bir mil- eti kurtaracağım diye israr etli. Toplayıcı iyi sevk ve idre idici yaratıcı ve iyi bulucu dahi ka- fasının kudretile hak ve hakikati bu vatamn asıl sahibi olan halka anlattı. Vatan hain ve düşman- larına karşı daima hayır, daima | olamaz, daima vatan ve millet kurtulacaktır dedi. İşte bu aziz ve imanlı baş bu- > takdis ve taziz ettiğimiz azi Mustafa Kemal başıdır. Baha biçilmez zaferlerle © millete mal olmuş iken bir tek zaferile bile milletin kalbinde ebediyen yaşatmıya hak etmiş iken huzurunu hayatını istihkar ederek tarihte görülmemiş em- salsiz bir inkılâp silsilesi yara- tan odur. Bu millet için rüya ve hayal sayılan şeyleri tahakkuk ettiren tam bir istiklâlden sonra demokrat bir cümhuriyet kuran Türkiyeyi ebediyen yaşatak ye- ni bir rejim yeni bir gıda yeni bir: ruh yeni bir heyecan yeni nin tarihi nutukları ? bir iman ve akide buriyetin hakiki kudret bir balarını tam ve kâmil vererek onu bilfiil İS! / gösteren onu halkın meli sevdiren tesis' ettiği yo tan fırkası ile halk g bedi sönmez bir ateş gibi yak meş'ale gibi yakacak kilâtı wvücude getire gençliğin imanlı kalbine yg âsil kanma tevdi eden Din perdesi arkasına saklan ik şahıs ve zümre ve faatleri ve Kayguları we bir milletin mukadderati pıyanların ellerinden kurtaran tekkelerin, rin Türk tarihinde açi lıkları kangıran oli kökünden kesip atm tedavi eden odur. Kadı! hakkında şarkta senel kökleşen fena muzır yıkarak yarım milleti bütüf pan, analarımızı Jüzumsu tıksız bir esaretten kurtar” ları sör'atli ve iltizamlı Pİ rakkiye sevkeden, kıyafeti tam şamil manası İle yasi medeni bir şekle sokan Efendiler; burada Ga: rattığı ve kurduğu milli met teşkilâtının gene k çizdiği esaslar dairesinde ettiği fırka teşkilâtı ve fırt; kümetinin temiz, yüksek * ve liyakat ile büyük sâ'y © dakârlıklarla Gazinin il getirdiği — inkılâpları 19 esas'arı, işaret ettiği bi nasıl tatbik ettiğini ve ğınıda kaydetmek isterim Gazinin vefakâr ve â) arkadaşları ve uzuvları, ve harp zamanlarında hi , yaratan ordular başında m€p ketin binbir müşkülât hatt” lâketlerle uğraştığı zam bükümeti Obaşında ne yüksek bir kudret göster se sulh aktinde ( diplor mec'is ve müzakerelerinin resinde ove me cude getirilen (zihniyet, inkılâplarının başında dar büyük liyakat ve göstermişlerdir. Sulh, inkılâp ve umran metinin hedefi, Türkün ve kiyenin kudret ve refahınd ka bir şey olmıyan halk fırk*w memleketin terakki ve itilâ “Yi da daha mühtaç olduğu ri yapması ve muvaffak her birimizin en candan zularından biridir. En mi rinden en cahiline kadar b radı milletin Türkiyenin ve kün refah ve saadetine ç3' rı daima seveceğinden ve da tasıyacağından bihs ; olabiliriz. Şurası muhakkak fi İzmir münevverleri ve İzmir, Xl leri, daima ve daima Gazif diği esaslar dairesinde işa" jd. ği hedeflere âsil ve temiz » merbutiyetlerile fedakâr: şarak yürüyen bu hükümeti, ma arkasında yürüyecekle! d Aziz vatandaşlarım; / kudreti, dehası ve daha bİ"gi mümtaz hassalarile büyük , p eline ve milletine ettiği mü” ve her biri biribirinden *“ hizmetlerile eserlerile Gai tafa Kemal Büyük şefimi? na lâyık olmak için / Biz İzmirliler bügün / tunçtan bü heykeli Akdedi” güzel sahilinde ebediyet© derken Gazinin yüksek hu 4 hürmet ve tazim ile eğili” "#7 içeriz. Kanımız ve canım”. sına da olsa onun Türk "1 g4 k nâfi ve hudutsuz gi | İerini Gezinin istediği #9) tarzda koruyacağız. 8 j Büyük Dâhi, çok yaşa a9” 1 rıcı, var ol aziz bâni, 7! p let, yaşasın cümhuriyet, Si Gazi, yaşasın Büyük Başv j met Paşa, yaşasın kadir$i" mirliler, i :