9 Mayıs 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

i i Mayıs g çen m iyaret : 4 u Kızıl ordunun mehip ve müthiş resmi geçidi Türk sefarethanesindeki balo — inkılâp müzesini ziyaret — içinde otomobille dolaşılan fabrika — Fraksız, simokinsiz balo ve kadın tuvaletleri tafsilâtını vermek (değildir. | Gazetecilerimiz Kiyef'te matbuât kulübünden çıkarken i Moskova, 1 Mayıs çıDün gece bizim büyük elçili- Ziyafeti, ziyafetten sonrada y Vâresi vardı. Ziyafette yetmişe akın davetli bulunuyordu. Kö- tşağ kırmızı bir ay yıldızla biraz ğıda Türkiye o cümhuriyeti zi basılmış ve bu ikisini yıl- biz la dolu bir zemine asmış ema listesi, sofranın ilk iyetlerinden biriydi. Son yetide şekerlemeler ara- da Hacıbekir lokumları ikram tek oluyordu. Dikkat ettim: ya amızda bulunan Rus davet- * İokuma bizden fazla iltifat * Galiba daha memleket has. | teti başlamamıştı. Her noktasında Hüseyin Ragı- M, ince ihtimamını ve müsteşar 1) timet “ Cevat beyin burada kadınlığını pek iyi temsil e evsahibi olarak ta eri teshir eden nezahetini Tördüğümüz bu gece bu neş'eli an erken terketmek bir günah Tang fakat bakınız şu prog- Tm perşembe sabahı on bire yin Moskoraya geldikti. Öğ- a , biliyorsunuz, hariciye ko- aa evinde yemek yedik ki ten kalkış dördü buldu y $ : 4, Beken sonra İzvestiye idare- mi gezdik, yedide Krem ha Zecesine o gittik. Molotof h, fn ziyafeti ve suvaresi. Cu- iü kaçta kalkabilirdik, ğ Ampo otomobil fab- hama gittik, bir kısmını diğer ayrık içinde ve makineler by | da otomobille dolaştığımız de > ziyaretinden saat iki- inin hususi ziyafetine RE ebileiştik. iy buçuğa kadar süren bu van — m e kay, zdım Bu hususi olduğu İk, , <hemmiyeti de hususi o- Ta paletten Moskovanın » bi- N iş ediyeye muadil - Sovye- fa,“ Sayda, çaydan. Litvino- e gyz aetinde bulunduk; gece “ley kova operasındaki tem- Pissiniz pa İzvestiya ga- ii ir sürprizi takip etti; tdgitodan Moskovanın o “Gü- » kısmı otel Nasyonal sa- kağıda. bir gece eğlentisine ça- e. yatanımız ya- ulabildi. Yari sabahı, yani ik; lakılâ, Mİ 5 # dün müzesini ziyaret amele ve köylü tarihini omaddelerle dm bir müessese. Son gir- eğ salonda asıl inkılâbın de . , Olan makineleşme, istifa- i lâzım bir maharetle İlk mektup Ismet Pş. Hz. leriyle birlikte seyahat etmekte olan gazete- miz müdürü Hakkı Tarık Pe- yin seyahat intıbalarını bildi- ren, ikinci, üçüncü mektupla» rm evvelki gün ve dün der- cetmiştik. Dördüncü mektubu bu sütunlarda okuyorsunuz. Postada geciken ilk mektubu da bugün altıncı sayfamızda karilerimize takdim ediyoruz. temsil ve telkin olunuyor. Reji- me İnanmış bir kadının alışkın fakat musır tafsilâtı, O söyle- mek istiyor, biz ayrılmak istiyo- ruz. Dikkat ediniz: Ilk amele ga- zetesini altmış sene evvel bas- mışlar ! Ve altmış sene sonra 160 milyondan fazla bir köylü ve amele kitlesi içinde bu ihtilâl ve inkılâp adamları kapitalist namına bemen koparılmadık baş bırakmadıkları halde, halâ inkı- lâbı nüfusun onda birinden faz- lasına emanet edemiyorlar İ Müzeden çıktık: Kızıl ordu evinde diktatörlüğün en sevilmiş simalarından biri, Harbiye ko- miseri Voroşilof yoldaşın dün de bahsettiğim büyük ziyafeti var, Ondan sonra askeri müze ve at koşuları, İşte bizim büyük elçiliğin ziya- feti böyle bir günün akşamına geliyordu. Onun için ziyafet sa- ati yedi iken davetliler ancak sekizde tamamlanabildiler, Biz hep fıraklıyız. Molotof yol- daş siyah ceket, siyah pantalon üstünde yumuşak yaka. Maliye komiseri mutat çizmesi ve yakası kapalı haki ceketiyle (iştirak ediyor. Biz kıyafetimizle en var- lıklı günlerin müsavatım temsil ediyoruz; Sovyet adamları bu varlığa varmadan, kitlenin haki- ki hayatına uygun bir kıyafetten ötesine geçmek istemiyorlar. Beynelmilel büyük münasebet- lerden bemen tecerrüt halinde oluşları da bunun belli başlı bir sebebi. Doğrusunu söyliyeyim: Içim bizimkini az çok sun'i bu- layor. Bununla beraber görü- yorum ki kadınlar, giyiniş nok- tasından ber yerde aynı tema- yüldedirler: Meselâ madam Bo- diyeni en kibar bir Avrupa sa- lonunda bile dikkati muhakkak celbedebilir, . 4 Bu mektubun maksadı bize Rus ikramının ve Türk dostlu- ğunun zevkini tattıran bu ziya- ..ribiri ardınca, hepsinde bulu- narak Türk heyetine gösterile büyük hüsnü kabulün şükran ifade etmek için uykumuzdan ayırdığımız zamanların çokluğunu söylemek istiyorum. Bu şerait altında Vakıt karilerine bu gö- rüşleri bütün tafsilâtiyle takip etti- rebilmek içini bu gezişleri yapma” mak lâzımdı! Bilmem o zaman da bir şey yazılabilr miydi? Bu ge- ceki suvarede artık sevgili dos- tumun müsamahasını ıica ede- bilirdim; bununla beraber ikinci bir büyük sebep de bize daha gündüzden: “Yarın sekizde oto- mobile bin! Kumandası var,, de- nilmesiydi. ... Filvaki daha geceden ortalık bana tenhalaşıyor gibi geliyordu. Moskova bügün en az öç mil yonun şebri... Büyük bir kısmı ne kadar erken yatmak mecbu- riyetinde kalmış veya ne kadar umumi eğlenti yerlerine kulüp geceleri ikame edilmiş olursa olsun gene bulunduğumuz otelin merkezi bizi bu büyük şehrin her hangi bir saatinde gene bir sokak kalabalığıyla karşılaştıra- bilir. 1 Mayıs galiba takvimde değil, bu tarihin Sovyetler merkezin- deki fevkalâdeliğile de başlamış aaşek dür hep İ mayıs hazır- ika ec Fakat bu hazırlıklarda öyle manasız bir israf yok. Süs olarak asılan her levhada .ya:bir . Bolşevik şiarı, ya bir muvaffakıyetin rakkamla nisbetle ifadesi yazılı, Resim, iki resimden biri, ya Lenin ya İsta- lin. Her resimde bir mecburiyet- ten değil, şahsi bir zevk ve alâ- kanın bariz üzüntüsünü nakşo- lunmuş bulursunuz. oLenininki bazı' büyük binaların çatıjarına doğru tabii bir cesamette ko- nulmuş, Pravda gibi müessese- lerde de elektrik ampallerile re- smolunuyor. Kızıl Omeydande, bez üzerine yapılıp mezarı kar- şısındaki binaya Okunulan resim bu dört katlı binanın zeminde yere basmış veta çatısına kadar yükselmiştir. Moskovada bir tek renk var : Kırmızı, Otelimizin önü bugün başlanan metrepoli- ten inşasına dair büyük tersi- matla dolu: Metrepoliten hatla- rı bütün Şehrin altını yeryer dola- şacak, İnşaatın her sene 11 kilomet- resini işletmiye açması yeni plâ- nın vaitlerindendir. Bugün Mos- kova, heyeti umumiyesiyle, vazi- fe alanların müşterek malı, bir fabrika halinde, Şehir artık istiap haddini almış, Şimdiki karar da- ha fazla büyütemek için... Bu şehirde 1 Mayıs zannetmeyiniz ve zannetmesinlerki bir tatil günüdür. Hayır, 1 Mayıs Bolşe- vik idaresinin umumi bir hesap, | bir imtihan günüdür. Fabrikayı, toprağı tufeylilerden alan amele ve köylü geçen bir sene içinde bu kendi kendini darede vazifesini yapmış mı? Ade- ta hissolunuyor ki bunu büyült- mek bir geçim meselesi olduğu kadarda bir izzeti nefis mese- lesidir. İzzeti nefsin tatminini herşeyin üstünde görüyorlar. | Mayıs bütün Moskova, belki bü- tün Sovyetler bu imtihanı veri- yorlar. Asıl tatil yarıni Galiba bu yıldan itibaren 2 Mayıs tatil oluyor; dün mesai yılının son ©, İKM MN PS MAR vo stencil Bal ğMMMŞİD boar om lal, vrğeğuleydşğe iğ Nİ SAğ iyelik a Sovyetleri İngiliz ordusunda mania atlıyan motosikletler Bir kaç gün evvel Londrada yapılan askeri bir tecrübe esna- sında İngilizler askeri otomobil- lerle bareket eden kıt'alarını telsiz vasıtasiyle idare ettiler. i Otomobili kıt'alara sesle koman- Bu esnada görülen yenilikler» den biride askeri motosikletle rin maniaları atlamak için havayâ yükselmeleri ve maniayı aştık- tan sonra tekrar yere inmeleri- dir, Ja vermiye imkân bulunmadı ğından komandan olomobiline bir mürsele merkezi konmuş, her otomobilde bir ahezeyle teç- biz edildiği için bütün otomobil- ler bir anda kumandayı alarak istenilen Ohareketleri yapmıştı. Otoinobilli kıt'aların bu şekilde emir alarak aldıkları emirleri infaz etmeleri bir yeniliktir. A mmm günüydü. Bugün hesap verilmiş- tir; yarın dinlenilecek. Sovyetler en büyük bayramlarını muvaffa- kıyetli bir hesapta buluyorlar. Akıllıca bir görüş! .... Kızıl meydana. altmış yetmiş metre en, bin metreye yakın bir boy veriniz. Leninin kabri bu meydanı ortalıyor Meydan ye- niden açıldıktan ve bu mezar yapıldıktan sonra bu hale geti- rilmiş. Ben “sekizde otomobile binl,, kumandasını almak için iki saat evvel uyanmışım. Pencereyi açıp balkona çıktım : Bugün aşağıdan eli zenbilli, sepetli kafileler geç- miyor ve beklemiyor. Caddele- rin caddelerle telâki noktaları bazubentli kimseler tarafından alınmış. Yanındaki cadde de boydan boya bir tank alayı... Benim bu gördüğüm yöz elli kadar; geçi- yorlar, Kızıl meydandaki geçit resmi için mevzilerini almıya gi- diyorlar. Bir müddet sonra koridoru dinliyorum. Kuvvetli adımlarla uşak kapıları vurup duruyor. Bir tarafta komşum Yunus Na- di bey, öbür tarafta Yozgat meb'usu Tahsin Bey. Recep Bey- le Ali beyde bu sıradalar Nadi beyin odasına girdiğim zaman anladım ki saati üç çeyrek geri kalmıştır. Bir acele, bir acele Türk kolonisi holde toplandı. Ve sekizde otomobile bin! ku- mandasını overeceği (o söylenen Broun yoldaşın şimdi biz inme- sini bekliyoruz. Nihayet tamam- landık, çıktık... Otomobillerimizde birer yafta var. Otelin önü yolun iki tara- fından da birer iple kesilmiş, yaf- talar kolaylık gösteriyor. ismet pişayla Tevfik Rüştü beyin kafilesine biz ve Litvinof iştirak ederek Kızıl meydana geldiğimiz zaman dokuza çeyrek vardı meydan baştan başa dolu. Yalnız Leninin mezarı önünden bir oluz metre kadar geçit ayrılmış. lik defa olarak mezara bitişik bir noktada İsmet paşa için yapılan hususi bir tribüne çıkıyoruz. Si- nemalar, fotograflar daba biz meydana girmekle beraber işle- miye başladı Sant dokuz. Asırlık kilisenin saat kulesinden gelen çan ses- Bu askeri (omotosikletlerden sekizi tecrübeye iştirak etmişler» ! dir. Bunlar saatta 40 mil sür. atle hareket etmekte icabında havaya yedi kadem yükselerek 40 kadem kadar atlamaktadır. Motesikletlerin maniaları bu şe- kilde atlamaları da askeri yenilik» lerden biridir. —— nz leri... Istalin, Kalenin, Molotof ve bütün icra komiserleri... Meza- rn terasına çıktılar. Ismet Pş. yı oradan selâmlıyorlar. Voroşilof at üzerinde göründü. Tekmil ha- beri! Her kıt'a önünde durdu- ğu görülüyor, selâmlaştıklarını biri kısa, ikincisi uzun ve uğultu halinde akseden sedadan anlıyos ruz. Bu teftiş bir çeyrek saat sürdü ve merasim aynı terasa ! çıkıp radyo mürsilesi önünde yer alan Voroşilofun her üç kelime- den birini sağa, birini sola, #çun- cüsünü de karşıya hitap eder sus rette söylediği uzun nutukla baş- ladı. Hoparlör bize nutku kar- dan aksettirerek iki defa din- letiyordu. Teslihatın terkinden, Cenevre konferansından askere malümat veriyor. Biz silâhları büsbütün bırakmıya taraftarız diyorlar; fa kat bu oluncaya kadar kuvve timizi saklıyacağız ve arttıracağız. Karşımızdaki büyük binanın cephesinde Rusça, Ingilizce, Fran- sızca Çince “Zafer taarruzları yaşasın!,, lâvhalarıl Nutuk bitiyor, geçit resmi baş» lıyor. Üç saat. Motörleştirilmiş her türlü teçhizatiyle muntazam, mükemmel bir asker. Yüzlerce tayyarenin geçişi için aşağıdan yukarıya alkış yolladık. Ismet Pş. daha ilk defa Odesada ifade ettiği takdiri burada bir kere daha kuvvetlendirerek Tevfik Rüştü beye tekrar ediyor.Molotof, geçit resminden sonrada Voro- şilof, Paşanın yanıma geldi: Pa- şanın hararetli tebrikleri.. Sonra gençler teşkilâtı, sonra amele ve köylü kitlesi... Bütün meydanın enince gelen kafileler akıyor. Arada her kafile için bir şiar, yazıyla, resimle, rakamla bir fikir, bir hesap ki meydana vektiyle Kızılmeydan adı verik memiş olsaydı da bugün bu bay- reklar. bu şiarlarla burası bugün tamamen o Kizilmeydan olmuş olurdu. Kronzenin mezarı önünden bürmetli bir tahatturla geçiyoruz. i Kulenin büyük kapısıdan Krem» | line girerken bir kere daha dö- i nmüp bakıyorum Yakup Kadrinin dediği gibir — Yolga akıyor! hakkı tarık