18 Mart 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7

Otuz milyarlık serveti idare eden adam Kendisini öldüren Kreuger nasıl yetişti, neler yaptı ? Kibrit kralı milyarder OKrew ger'İn (intiharı hakkmda otel» grafla gelen haberleri karilerimize| bildirmiştik. Avrupa postası cihanın! €a zengin adamının hayatı ve intiha- TI hakkında malümatlâ doludur. Bu malümatm mühim noktalarını aşağı Ya naklediyoruz: | Tahkikat İ Kreuger'in intihar ettiği binanm; kapıcısı tahkikat hâkimine şu tafsilâ-| ix vermiştir: — Mösyö Kreuger dört seneden» beri apartmanında otururdu. o Cu - ma günü Amerikadan çeldi. Mösyö Titteorin o ziyaretine geldi. Be - raber yemek yediler. Akşam Mösyö Kreüger çıktı, Vanıyeti tamamen gay n tahil idi. Her gün çıknrken gayet tatlı konuşmak ve çokça bir şey he diye etmek adetiyken yalnız şapkasile| selâm verdi ve dalgın dalgm çıkıp gitti. Kapıdan bakıyordum. Yürüyerek uzaklaştı. Halbuki o vakte kadar da- ima bir otomobil kiralardı. Az sonra gene yürüyerek avdet etti Gayet meşgul gözüküyordu. Mutlaka int'.i har için kullanacağı silâhr satın al mıştı. Ertesi günü oda işlerine bakan Madam Baro dışardan öte beri Inmi- ya çıkmen (birçok kimseler telefon ettiler. Hepsini apartmana raptedi »/ yordum. Maamafih cevapsız kalıvor « lardı. Anlaşılan o sırada Mösyö Ereu ger intihar etmişti. Hizmet kadını madam Baro da gere kahvaltısını götürdüm. Öğle yes meğini evde yeyip yemiyeceğini sor - dum. Fakat gayet dalgın duruyordu. Bana evvelâ (hayır) sonra (evet) desi di. Fakat cuma günü pardeslisünün “Mtinden birinden anahtarları alır ken bir silâh fabrikasmın kataloğunu Kördüm. Şu halde Mösyö Krevger 0 #rada bir silâh satm almak tasav - Yurundaydı diye hükmolunabilir. Cu- Martesi sabahı çarşıdan avdet etti -| Blm zaman mösyönün paltosu ve man tosunu asılı gördüm. Kapıyı vurup İçeri girdim. Mösyö Kretyer yatığ” ma uzanmıştı. Öğleden sonra içtimaz Bideceğinden dinlendiğini zannettim. Mösy8 Littorin ve madam Kara Bok- Man gelince motlaka yanma girmek İstediler. Onları odaya pötürdüm. 0 vakit efendimin ölmüş olduğunu far kettik Hesap olunduğuna göre Kreuger mart sonunda 120 milyon İsveç kuro- nu kadar bir para tediyesine mecbur» du. Buna lâzım olan mebaliği tedarik İçin Avrupa seyahatini ihtiyar ettiği tahmin olunuyor. İngiliz, Frnasız ve İsveç banserlerinin cumartesi günü toplanarak Obu parayı temin için Kreuger müesseselerinin varryeti ma liyesini kontrol etmeleri kararlasmız. tı. Krewger cuma günü öğleden son- Ta İsveçin en mühim bankalarmdan birinin müdürü Mösyö Vallenberg ile xörüştü, bu muhaverede Kreüger hel ki de cumartesi içtimaında bir netice elde edemiyeceğini hissetmiş ve onun meş'üm kararımı vermistir. ! Kreugerin Fransada hüyük mali Menafil vardı, 20 milyon sermaye ile tesis olunan bankasının sermayesi 100 Milyona çıkarılmıstı. Şurası gariptir ki Fransada Kreuter bankası binası- hım konturatı bu sene nihayet buluyor! $u. Krewgerin muamelâtını yakm « an takin eden biri demiştir ki: — Milyarder tam ve mükemmel bir teşkilât vücuda getirmek kaydile #enelerdenberi etrafımda tetnikçi ve! Müamelâtı idareye muktedir kimseler. Bu yetiştirdiği kimseler İşleri gayet iyi ihata ettiklerinden Krevrerin eseri payidar olacaktır. Nasıl yetişti ? Ereuger 1899 senesinde ( İstok - kolm mühendis mektebinden çıktı, Vi gok sewehatler yaptıktan sonra VON de memleketine dönüp beton İş « eri yapmıya başladı. Kreuger üç se- ne sonra kendisi gibi fanl bir mühen| disle anlaşarak bir şirket tesis edi « yordu. Bu mühendis Toll'dü ve şir » ketin ismi (Kreuger and Toll) oldu. Manmafih Toll daima ikinci plânda kaldı ve bütün işi Kreugere bıraktı, Umumi harp, bütün dünyadaki büyük sermayedarların olduğu gibi onun da servetini artırmıştı. Fakat Kreuger, hetüz, maliyeci şahsiyetini ortaya koymamıştı. Sadece sanayi ile uğraşıyor ve şirketin işlerini inkişaf ettiriyordu. Bu aralık, Kreuger, baş W başına bir iş yapmıya karar verdi ve Svenska 'Tandsticks yani İsveç kibritleri tröstünü tesis etti. Bu mik masebetle şunu hatırlatalım ki İsve - çin yarısmdan fazlası kâmilen orman Wk arazidir ve Rusya müstesna, dün- yanınihiçbir yerinde, kibrit, İsveçte istihsal edildiğinden daha ucuza mal olamaz. oİşte Kreugerin servetinin menbat bu kibrittir. Harp bitince, Krenger mall de - hasını meydana vurabildi. Zira, bü - tün hükümetler ve devletler, o harbi sonuna kadar devam ettirebilmek için son meteliklerine kadar sarfetmiş » Ter, aynı xamanda harp esnasmda bü tün servetlerin; kendilerine vermekte tereddüt etmemiz olan sermayedarlar! gene borçlarmı ödemek vaziyetinde kalmıslardı. Halbuki paraları yoktu. Kreuzer, harp esnasında kazandık « larıyla bu fırsatı bekliyordu. Parası » nr, en İyi şerait altımda verebilmek için bekliyen tefeciler gibi, Krenger, bireok devletlere bore para vermiye başladı. Buna mukabil fazla faiz al mıyor, sadece kibritleri satabilmek için inhisar istiyordu. İş basında olan devlet reisleri, milletlerini harp uçü- rumunun kenarma kadar sürükledik ten sonra da iktidar mevkiinden ay « yg yi Kibritlerine inhisar vermedi ama, Pa- Tis piyasası ona tamamen açılmıştı ve Kröyger and Toll şirketinin yüz kuron krvmeti olan hisse senetleri kr sa bir zamanda dokuz bin frança yük selmisti. Aynr zamanda, bir çok hisse senetleri de satılıyordu. Bu suretle değil ecnebi hükümetlere, kendi hü - Wimetlerine bile para istikraz etmek İstemiyen sermayedarlar Krewrerin kanalıyla paralarmı dağıtıyorlardı Zi ra Kreügerin ismi, onlar için en bü- yük bir kefaletti. Faaliyetin inkisafı Artık Kreuger faaliyetini hityük bir süratle arttmığor, > muhtelif mem » leketlere istikrazlarda bulunarak mu kabilinde inhisarlar ve bir çok men «| faatler temin ediyordu. (Documents Politik) meemuasından aldığımız ma Tümata nazaran Kreugerin para ver. diği devletler şunlardır: Fransa, Ak manya, Ekuafor, Estonya, Yunanis tan, Yuzoslavva, Letonya, Polonya, Romanva, Macaristan, Portekiz, Bre-| zilya, Peru, Amerika, Holanda, İngfi| tere, Cekoslorakya, Avusturya, Japon Kröygerin faaliyeti gittikçe muh aAanusus Kreugerin faaliyeti gittikçe muh - telif sanayi subelerine ayrılıyordu. İsveçte bankalar açıyor, İskandinav « ya ve cenubi Afrikada mühim demir madenleri alıyor, dünyanın en mü - him şirketlerinden o Telephones Eris son gibi şirketleri kontrolüne alı- yordu. Bundan başka altın madenleri de vardı. Pier burada Kreugerin e linde olan işleri saymak icap etse, w yun bir liste. yapmak Tâzımeelir. Yal nıx şunu söyliyelim ki, bu suretle Krewger otuz milyarlık bir serveti idare ediyordu. Fakat her şeyin bir de dönüm noktası olduğu gibi, bu fevkalâde sah siyet de, iki senedir devam eden ik- tısadi buhran karşısmda yavaşlamıya ve hatta durmıya mecbür kalmıştı. Fakat, Krevger sadece işlerini dur - durmustu. Bina dahilinde bir hasarat yoktu. Maamafih buhran devam edip gidiyordu, ve, bir çok spekülâsyon - lara sebep olup esaslı servetleri Ol « mıyan spekülâtörler elinde bulunan aa m amma şirketin hisse Senetleri de düşmiye Fikir hayatı | Gülhane Müsamereleri Bu seneki Gülhane nbbi müsamere- lerinin aluncsı evvelki gün Gülhane konferans salonunda yapılmıştır. Mpallim Fuzst Kâmil & taratındın nadir görülen bir hüyevzı papilomu, | Haydarpaşa âskeri hastanesi dabiliye mü- tehassısı Dr. İhsan Rifat B, tarafından bir &rombo anjelt, dahilire muavini Dr. Ne tullah B. tarafından teteni, maellim Ni- yazi İsmet B. tarafından Ceybi vetedi tümörü musilim Sani Yaver B. tarafın- dan özolazötomiyle şifayap olmuş meri tazayyuku, müderris Tevfik Salim paşa tarafından nadir vilâdi bronşektazi vak'a- ları takdim edilmiştir. Intaniye muav Dr. Hulüsi Hasan &, tarafından kolirl.ü seröz vak'alarnın emilleri ve tedavileri hakkında bir tebliğ yapılmıştır. Münaka- şaldra mesilim Abdülkadir Lü, Sant Yaver, Lürli, Fuat Kamil, Niyazi İsmet, Kemal Hüseyin, Kâzım beylerle Dr. Ih- san Rifsr ve Nami beyler iştirâk etmiş- lerdir. başlamıştı, Fakat Kreüger aldırmıyor du. Zira, onuu için asıl olan (İş) ti, (Gurur) değildi. Hisse © senetlerinin düşmesinden müteessir olmuyordu. Çünkü, borsa müvaffakıyetlerinin ma U piyasalardan hariçte, ecnehi ve si- yasi tesirler altında bulunduğunu bi liyor, ve birçok hükümetlerden ala » cakh bulunduğundan onlara tesir ya pabileceğini tahmin ediyordu. ,,, Ah $u Almanya... Kreuger, bu tahmininde haklı ol makla beraber, üç milyar alacaklı ba lunduğu Almanyanm borçlarını tes cil için ortaya attığı siyasi ve vaziye- ti tahmin edememişti. Borçlar ve ta mirat meselesi, Kreygeri müşkül va- ziyete soktu. Krewger Almanyanm tarafımı tutamazdı, zira Fransadan da nincaklıydi. Alacağktıların hiç bis rini darıltmak isine gelmiyordu Diğer taraftan, yukarıda © göylediğimiz se.) beplerden hisse senetleri mütemadi. yen düsüyordu. Şirket sermayeleri | “donmuş,, vaziyette olan devletlerden | para alamıyor. buna mukabil taah: hüdatını vermek mecburiyetinde bulu nuyordu. Bu şerait altında yeni ser. mayeler bulmak da kabil değildi. Kre' ugerin İdare ettiği isler refah devre-! lerini artık yaşamışlardı. Esasen her devirde, o devrin ih: tiyaçlarından doğan ve onlara cevap veren bir şahsiyet yetişir. o Kreuger,| devrini yaşamıştı, Simdi, bütün dün- ya bir iktisat ve tahdidat devresine girmişti, ve vaziyet Kreuger âyarın. da insanlarm yetişmesine müsait de- gildi. z Her halde Krevker de bunu anla mrs elsa gerek ki, son zamanlardı her şeye rağmen Kendini kurtarmak için çabalıyordu. Hususi hayatı EKreügerin Paris, Londra, Berlin Nevyork ve İstokholmde şubeleri var dr. Her gün, ayni zamanda bu şehir lerdeki hususi ikametrâhlarinda © nün ne zaman hanki şehirde olacağı malâm olmadığı İçin sofrası kurulur dü. Dünyayı kendisine faaliyet daire si olarak pek dar bulan bu iş ve para kartalı da kâh Nevyork, kâh Berlin veya Dondradaki evlerinden birinde yemeğini yedikten #ohra vapura, veya “tayyareye atlar, başka ufuklara gi- derdi, Elli yaşında kadar vardı. Tatlı ve nazik, hoş bir adamdı. Otomobili, yarış atları yoktu. O yalnız muazzam teşebbüslerini idareyle mesgul olur! du. Pek çok sevahat ederdi. Fransız! maliyesine büyük hizmetleri olmuş tur. Fransanın en buhranlı zamanm da kendi hesabına 300 milyon frank lık Fransız eshamt Satın aldı, 1926 dn Fransaya iki milyar ikraz etti, Gayet ihtiyatkârdr. Kendisine mali âlemin bir artisti derlerdi. Milyârderin buhran © yesiyle inti. har ettiği hakkında bir mektup zuhur etmesine rağmen bazıları kendisinin hususi hayatında hazı emeller peşin- de koştuğu ve kalbi arzularının hu sule gelememesi üzerine esasen yor- gün olan dimağı mühlet olarak in- tihara karar verdiği hakkında bir ri vayet çıkarmışlard. Maamafih mils yarderin bunlarla bir alâkası bulun- duğuna dair henüz hiç bir delil bulu- namamıştır. ————————— 7” — VAKTT 18 MART 1937 Devlet Demiryolları ilanlIğrı Idaremizin mülga eski maizeme deposunda bu kerre toplanan kısmen burda ve kısmen tip harici mubtelitülcins lüks ve radyum lambaları 110 mumluk mum kuvvetinde binlerce ampüller, müs- tamel elektrik odinamoleri telgraf ve elektrik tellerine mahsus izolatörler ve suporları, lâmba şişeleri, karyola ve karyola som- yaları yazı makinesi, kubilya ve civatalar ve bunlara mümasil bin kalemi bulan bir çok hirdevat aleni müzayede suretinde satılacaktır. Müzayede 2-1 V-32 de saat 10da başlıyacaktır. Ta- lip olanların yevmi mezkürda mağaza müdürlüğüne müracaatları ilân olunur. Malzemeyi görmek ve malümat almak istiyenler müzayede tarihine kadar her gün sabahleyin saat sekiz buçuk- tan akşam beşe kadar mağazaya müracaat edebilirler. (1011) Idaremiz için pazarlıkla mübayaa edilecek olan 20 kalem yol halısı, hamal arkalığı, emayye levha, şeker. kestane fişeği, kon- trplaka, ampul, su kovası ve saire gibi muhtelifülcins malzeme- nın pazarlığı 21-3-32 tarihine müsadif pazartesi günü mağazada iera kılımacağından taliplerin yevmi mezkürda saat 9 dan 11,30 kadar isbatı vücut ederek (| tahriren fiat vermeleri bu baptaki malzemenin listesi mağaza dabilinde asılmış olup numune geti- rilmesi icap edenler için pazarlık günü numunelerinin beraber getirilmesi nemunesiz vaki olacak teklifatın kabul edileceği ilân olunur. (1062) Haydarpaşa ve Usküdarla civarında mukim demiryollar men- subninin tedavileri zımnında her gün gidecek doktorlar için bir sene müddetle ve aleni münakasa ile bir otomobil kiralana- caktır. Bu işe talip olacakların Haydarpaşaişletme müfettişliği ka- leminden tedarik edecekleri şartnameyi okuyarak 26-3-932 cu- martesi günü saat İ5te mezkür müfettişlikte icra edilecek mü- nakasaya yüz lira teminat akçesini hamilen iştirâkleri ilân olu- uur. (947) Istanbul Belediyesi ilânları Fatih Belediye Müdüriyetinden: Semti Mahallesi Sokaği No. Nev'i Ihale T, Gün Saati Unkapanı Hacıhalilattar Kuruçeşme 5; Hane 19 4-932 Salı 14 Cibali Iskele caddesi 0 Yanbane © ee Samatya Hüseyinağa (Sahil 14 Arsa e “ Şehremini S. Meydanı (o 78 N. h dükkân önündeki tarik fazlası “ K. Mustafa Pş. Seferikoz caddesi (o 6 Arsa 20:4:932 çarşamba “ Samatya o Ttamvay C, 305 Baraka mahalı ©“ o“ Unkapanı Haraççıkarabaş kayık iskeleX “ * * “ Balâda mevki ve ihale tarihleri gösterilen belediye malı em- lâk ve arsalar icara verileceğinden taliplerin yevmi mezkürda “daire encilmenine müracaatlari, (1058) Beyoğlu Belediye Şubesi Müdüriyetinden: Beyoğlunda Yenişe- de Vişne sokağında kâin 19 No. Il iki kattan ibaret kâgir nata- mam bina harap ve maili inhidam olmakla ve sahibi yapılan tah- kikata nazaran meçhul olmasına binaen tarihi ilândan itibaren on beşgün zarfında izalei mahzuru, olmadığı takdirde ebniye kanununun 4B inci maddesine tevfikan Belediyece yıkılarak enkazının satı- lacağı tebligatı kanuniye makamına kaim olmak üzere ilân olu- nur. (1056) istanbul Polis Müdürlüğünden Memurini zabıta için imali muktazi 231 takım sivil elbise ve 231 takım sivil kaput ve olm'ktar sivil şapka kapalı zarf usulile münakasaya çıkarılmıştır. Teklif olunacak fiat battı lâyık görük düğü takdirde 27-3-932 tarihine müsadif pazar günü saat 14te ibaleyi kat'iyesi icra edilecektir. Taliplerin şeraiti ve nümunele- rini görmek üzere idare komisyonuna ve teminat akçesile teklif mektuplarını yevmi mezkürdu sanat 14dekadar Vilâyet defter- darlık dairesinde müteşekkil mübayaat komisyonuna müracaat eylemeleri ilân olunur. (857) SA. dan | 3. K. 0. AL. Ko. Tophane fırınında mevcut 1000 ki! için komisyona şasi ve teferrüatını lo ekmek kırmtısı (satılacaktır. Ta « görmek İçin mezkür garaja ve yev » Tiplerin — kırınlıyı görmek üzere fıri- mi ihalede komisyona gelmeleri, (138) na ve şartnamesini almak ve ihalesi! (1047) Za PR am e ele le ni 19 —3 — 92 cumartesi günü saat) 16 da yapılacağından komisyona müs! racaatları, (136) (1045) . “ », Selimiye kışlasındaki 140 araba gübre satılacaktır. İhalesi 26 « 3 « 932 cumartesi günü saat 16 da komisyon da yapılacaktır. Taliplerin o şeraiti görmek üzere her gün ve pazarlığa iştirâk edeceklerin de yevmi muay- yeninde komisyona müracaatları. | (137) (1046) : » * Birinci tayyare taburu ile Tay» yare mektebine ait ve Şişlide tram - vay caddesinde (Ford fabrikasında iki adet 507 modeli müstamel elli do» kuz parçadan ibaret (şasi moför ve) teferrüatı opazarlıkla (satılacaktır. İhnlesi 26 — 3 «- 932 cumartesi günü saat 16 da komisyonumuzdu — yapıla- caktır, Taliplerin şartnamesini almak # . K. 0, Nakliye taburunda mevcut hurda altmış yedi aklem malzemenin aleni münakasa #le satılacağı ve 9 — 4 — 992 cumartesi günü saat 16 da ihalesi komisyonumuzda yapılacaktır. 'Taliplerin hurdaları nakliye tabu - runda görmeleri ve münakasaya İştis rk edeceklerin de şartnamesini alas rak komisyona vakti muayyeninda müracaatları, (125) (1044) ? * * Kayseri ve Talas yolundaki pave yonlarla OEfker'de bulunan kıtaa - tın beş aylık ihtiyacı olan (306,000) kilo ekmek (3 nisan 982 salt günü saat 14 te kapalı zarf usuliyle ihale edilmek üzere minakasaya konmuş « tur, Talip olacaklarm şartnamesini görmek üzere hergün Kayseride VI K 0. SA. AL, KO. müracaatları ilâm olunur. (183) (4019) j i | | j | i hunili iğ ia iii