23 Şubat 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

© —e—vVAKIT ŞUBAT 1932 Halk N Baş tarafı dünkü sayımızda! © Halk dershaneleri ve kurslar Talimatnamemizde altıncı şu - © be olarak gösterilen (Halk ders - © haneleri ve kurslar) teşkilâtının © ehemmiyeti büyüktür. Harf inkı- İbr sıralarında, Büyük Reisin ku! © mandası altında, memleket münev verleri tarafımdan açılan irfan se -| © ferberliğinin 3 — 5 ay içinde ver- diği muazzam ve harikalı netice,| üphesiz, hafızalarımızdı, hâlâ anla yaşamaktadır. Bu mi «| © sal (Halk dershaneleri ve kurslar) | şubesinin, ümmilikle mücadele- © den başka, memlökete belki her! Il başıma bes yıl o kazandıracık N ar, faydalı, müsnet neticeler © versWleceği ümidini beşlemiye ve © söylemiye elverişlidir. — Kütüphane ve neşriyat şubeleri r 7 numaralı kütüphane ve neş « riyat şubesine gelince; her Halk © evindz, bir okmua salonu bulun- © ması Halk evlerinin ilk tesis şart- © arından sayılmıştır. Halkevi kü- © tüphanelerinde, Halk e" maksat © ve gayelerine uygun kitaplara, yer © verilmiye dikkat olunacağını taf- sile hacet yoktur, İk Köycüler © Bindi şube (Köycüler) ünva - nı alacak arkadaşların subesi - dir. Cümhurivetin, raillf idarenin ilk günden beri memleket nüfusu- mun dörtte üründen fazlasını teş- kil eden köylümüze ne kadar bii- © yük İerymet ve ehemmiyet verildi- iri hepiniz bilirsiniz. Size bu © vadide unutulmaması lâsım selen, © milli hatıralardan biri olarak bi - © pinci Bürük Millet OMeclis'nin ! Mart 1922 tarihli celsssine ait za - © oküyacağım: “Tü-kivenin anhibi ve öfemdisi kimlir? (Kö 22“ Çinde siyasi hayat: tür. kadar hüküm sürmüştür. İ H gayeyi İstihenle matuftur. brtlardan alm» ww bir kaç s-*rr| dır ki dalar). Bunun cevabımı — derhal! birlikte verdik. Türkiyenin haki-! ki sahibi, efendisi, hakili mü tahsil olan köylüdür. (Siddetli ve sürekli alkıslar.) O halde herkes- ten dı'ha çok ferah ve sandeta müs tabak ve İâyık olan köylüdür. | Türkive Büyük Millet Meclisi bül kümetinin İktisadi siyaseti, bu as- | “Yedi asırdanberi cihanm dör köşesine sevkedilerek — kan'armı! akıttığımız, kemiklerini yabancı! topraklarda bıraktığımız ve yedi. asırdanberi emeklerini ellerinlen alıp israf etti#'miz ve buna yola bil daima tahkir, terzi'le mukabe. le ettiğimiz ve bunen rin larma va ihsanlarına karsı nankö” lük, küstah'ık, cebberlıkla usak menzelesine indirmek istediğimiz İ bu azli sahibin huzurunda bu gün! hicap ve ihtiramla hakiki vazryo-| Umizi alalım (Şiddetli alkışlar). “O zaman Bolu meb'usu olan mer- hum Tumatı Hilmi bey Oo yerinden haykırıyor: —— Yaşa, ulu ruhlu pa- şam yaya!. — 10 gün sonra, emonu yıl dönü- müne erişecek bu (sözler, benür kurulus o ve kurtulus mücadelesi isinde bulman bir devlet reisinin, Gari Re'sin, Büyük Mer'is hern » rundali beyanatmda işit!Td1. Ceb- bar, milletle ilişiğini o kesmis ve yorasalasmış bir ele ta'tamatrmea! milletin kendisinlen dean yeni bir idare tarafradan telretinmarak. atıldığını #Sstsren vesTemlar aras! srnda bn birlenç cömleriin, pek he sasi bir ehemmiyeti vardır. Hakim esaslar Bumlarm telâffarundan sonrı- 1 e Devlet bünyesinin temeli köylüdür, — m İ? mmm TARİH EL KİTARI smmm Çinde halk ırki vahdetten mahrumdur. Çinde iki kısım halk görü & K Tür: (Yerliler) ve (Orta Asyadan gelenler). Çinde siyasi hayat beş imparatorlarla başlar. Bunlar milâttan (3000) se © e evvel hüküm sürmüşleridr. En mühinemi (Fuhi) dir. Kanselu bir Türk- k Beş imparatorlardan, sonra (Ceular, Yinler, Hiyalar) isimlerini taş © yan üç Türk sülâlesi milâttan evvel (2202) senesinden (280) Bu zamanlar Çinde derebeyler hükümdarın idaresi altında toplanıyor- Tardı. Bu üç sülâleden sonra kısa bir zaman derebeylik hüküm sürdü. — * Nihayet derebeylerden birisi (Cenk) Çinin diğer derebeylerini mağ « © Mipetti. Ve meşhur (Çin seddini) yantırdı. tor! © (Milâttan evvel “249,, senesinden senesine luğunu tesis etti. “201,, senesine kadar) Cenk öldükt-n Atlak, 2 — Mill varlığın sihhat ve 16-| İâmet kaynağı köylünün refah ve saadetidir, 3 — Köylü korunmalı, fikren, irfanen yükseltilmelidir, 4 — Köylüyü ezen vergiler kal- dırılmalı ve himaye edenler konul» mahdm, Gibi prensipler tatbikat saha» sında hâlim esaslar halini aldı. A- sarım kaldırılması, köyleri mer - kezlere bağlıyan yollarm eoğaltıl- ması, köy mekteplerinin binlerce artması, sıtma mücadelesi, Os - manlı saltanatında köylü hissasi- ne düşen yüzde 40 deresesindeki| vergi nispelirin yüzde 11 e indi- rilmesi, dünyanın en gürel halkeı kamımlarından biri elan köy kanu mu, tarlasız kö“lülerin toprak sa- hibilelmmması, Büyük Millet Mec Tisine doğrudan doğruya sapan ba şmdan gelen körlü meb'uslarm il thakı hep bu i Mart $22 boyana- tınm inkişaf ve tekimül safhala - nd. Halk evlerinin körcülüğü. bil- hassa, körlüyle sehirli, köylüyle münevver Ümre a terms ve münasebetin arttırılmasını istih daf eder. Bu arir'tan cok bütvük va haymrlı neticeler doğacaktır. Köylerimizden bir çoğunun mek » tepsiz, memlsket ve dünva havat ve hadistiyle irtibatsız bulundu- Herm döşünmek, bir mefkfre icin hizmst alar taşryan'ar önündeki, atılma #ahasmın. wfulz geniş İğini sösterir. Müşkültü ancak yewmak için mfütalca eden Türk geneliğine vazife #nhazmrn engin- liği tereddüt vermez, Köylerde çalıssesk arkadar'a- rrnma seerlterdem, kövlere taah - svs olarak belki haftada bir çrka- çel, falent em mr 0 009 müru ba İsmek hir ' Mmlçitea olan bütün vasıtalarla (o yardıma çalışılacaktır. Muhal bir temenni yok Köycülük, bütün münevverle - rin köylere tasınması ve köylerde yerleşmesi gibi muhal bir temenni ifade etmez. İmkân bulanlar onu yamabilirler. Fakat, havatloriva zifeleriyle şehirlerde bağ!ı olanlar! bu maksat için tatil zamanların - dan istifade edebilirler. Binlerce,! belki on binlerce münevverin se »| çecekleri, benimsivecekleri saha- larda, gökten inmiş ıslakatrılar tavruyla değil, müsavi Türklük! ve kardaşlik şertlarivle köylerimi- zin merlent, sıhht, bedii ve fikri! tekâmülüne çalıştıklarını tasav-| vur etmek, ne tetir, ne vüksek bir heyecan veriyor. Mill yükse İs şayesinin bu cok verimli çalıs- ma meydanma, #ayretlerini vak- fedarek arkadasların asil ve mu- kaddas ferasat drıym'larmı simdi. dem bövmet ve tebeille n'kıslarım. Wüze ve vergi İsleri Talimeatnamemizin 9 uncu #e- besi müze ve sergi izleriyle vöra- sacaltır, Bn şabernin müze #rubu kendi mrntakasmdali tarihf eser ve abidelerin mütnlansma ve k3- runmasısa çalısazak, her gün bir krannı ie brralemadan kayha'ım gi- den mill) Kinaarafıra ves'alarımı arayıp tepİryaenk, mahalli müze- ler karulmusma vera kurulmus © lanlar zeneinlermesine hizmet edecek. Cürherivettan evve'iki devir ba İerenytn'ini dienteiz(iin « den, anlavmarlı#mdan ve his moteirliğindem delay ne kader ew mera srülem ve manakara else hakfı alrr. Mir, yarreki nesle. rim An isi yerahama etmaşi anlism sinem yivnda, hir yeli yöre g- İnme Tam alamama Terek ea ...........5.4.000 50000. 00000050600 504000000 - evleri neler yapacak ? | Reşit Galip Beyin Ankarada açılma merasiminde söylediği hitabe Eski medeniyet eserlerini kort mak, onların kıymetini bilmek medenilik şiarlarındandır. Zaten bemen her vilâyetimizde Ata y#* digârları üzerine titriyen, onlari tetkik ve muhafazayı İrusust mef” gale edinen bir çok değerli va * tandaşlar var. Eski eserlerin © runması, mahiyetlerinin tanmnı$ sr ve müzecilik sahasında yapıla” bilecek bütün işler hakkında, mer“ kez, şubelere yardım olmak üze“ ra, en salâhiyetter bir arkadas& şimdiden bir eser yazdırmıştır. Ha zır olan bu eser basılarak ştrbelere gönderilecektir. Her Halk evi mmtakasında bir inkılâp müzesi tesisine de hususf ehemmiyet v€ rilecektir. Sergiler gurubu 8 uncu şubenin Sergiler grub&* na gelince, bu da, güzel san'at” ler ve milli mamulât ve masnust& ait olarak iki zümreye bölünmüş” tür. Bunlardan birinelsinin lü * zum ve ehemmiyetini kısaca teb&* rüz ettirebilmek için hepinizin #ö züne çarpmış olması şüphesiz, bir müşahedeyi arzedeceğim. Bir vilâvetlerimizde, hatta gazine v€* ya diğer umumi toplanma yerin yahut vilâyet zenginlerinin evle * rine girdiğiniz saman duvar! iyi niyetlerle asılmış bazı resim * ler, şüphesir, milli bir duygu v8 sevgiyle büyüklerimizi ve milli mü cadele safhalarmı tasvir eden lâv” halar görürsünüz. Fakat, bunlard8 san'at o kadar feci bir işkencey€ uğratılmış haldedir ki, milli zev” kimiz ve san'at seviyemiz hakk” da, bımlara bakarak kanast edin” mek lâzım gelse, çok ağır hüküm” İer karşısında kalmaklığımız tabil olur. v4 Mevsim varın? .»............. — mn TARIH EL KİTABI smmamumı İ e urganlardaki madeni eşya ve (E-mitaj) müzesinde bulunan Türk ma“ denciliğine ait kıymetli eserler, Türk madenciliği hakkında bir fikir ver * , miye kâfidir. te aittir, Eski Türkler, yalnız bakır, tunç, demir değil altın da işlemeyi biliyor- r. Hatta Tukyu Türkleri vergilerini işledikleri madeni eşyayla tediye & derlerdi. Eski Türk şehirleri ; Eski Türk şehirlerinin bir çokları Kumlar altında kalmıştır. Bazıları” nm isimlerini tarih kaydeder. Bazıları hakkında tarih malümatı yoktur, yeni keşfolunmuştur. Otrar, Cent, Yangı kent, Soznak harabeleri tarihin kaydettiği şehirle“ Atbaş, (o Almalık, Balasaygın, Tavas, Kulan, Barshan, Sws i sülâlesi de bir kaç yıl içinde bitti ve Çinde ihtilâer basladı. İhtilâl. © ci derebeylerinden biri (Han) sülâlesimi kurdu. (Mz. 202 —Ms. 320) mi © İlditan sonra üçüncü asırdan (14) üncü asra kadar Çin mütemadiyen Türk — İstilâlarma uğradı. (14) üncü asırda Ming) sül4lesi bir yerli tarsfmden © teşkil edildi. Çinin son hükümdarı (Mançu) sülâlerins mansupta. Bu süs — Mile (1644) ten (1912) senesin- kadar Çine hâkim oldu. 4 Çin şimdi bir cümhuriyettir?.. Çin medeniyeti Çin medeniyetini kuranlar Türklerdir. Çinde medeniyetin ilk eserle- ri Sari nehir kenarında vücuda gelmiştir. 9000 sene evveline kadar çıkan Türk medeniyeti Çini taş devrinden çıkardı. Çinde yazı ve edebiyat Çin dili tek heceli lisanlardandır. Kelimeler Jini değiştirmez ; kii bnm. ye rçayla resmedilir ve YL pd doğru hi Çinde resim, mimatlık, heykel ğ inde resim eskiden beri mevcuttur. İtibarlı bir meslektir. Miayatür- vi ilerdedir. Mimari husus! bir tarza maliktir. z inliles ük, ince, zarif eşyalar vücuda getirmekten hoşlanırlar. a Miyesem taşmdan mini, mini heykelcikler yaparlar. çinicilik, ipek dokumacılığı harikülâde inkişaf etmiş - ği © Çin edebiyatı €n kadim edebiyatlır. Çin kütüphamesi maşkurdur. Bu kütüphane mukaddes kitaplarla, tarih, fesele ve edebiyata, hayoia sik © anar terekkün eder. ” yamı i i Li di yat iğde adl ie Md S7 Gk eeedi Ari Sx el Ğİ | Bema Türkler temelde KR eesiği (Sibirdeki Sus) Suyap, Nüzket, Sütken, İibalık, Selci gibi bazı Türk şe“ hirlerinin yerleri bulunamamıştır. Medeniyet merkezlerli Orta Asyada medeniyet merkezleri nehir kenarlarında teşekkül etmiş * tir. Şimalt Mongelistanda Selenga — Orhon, Bolkaşla Isık gölü arasında (Yedi su) adımı taşıyan İli boyları, Garbi Türkistandaki Çu, İnci (Sir 4 derya) ve (Amuderya), Öküz havalisi zikre şayandır. Milâttan evvel Vill asirdan sonra kurulan Türk devletleri ,Bolli başlı devletler şunlardır: 1 — Orta Asyada Türk — Hun imparatorluğu. ğ ei ei Ml Yere imparatorluğu Hun devleti. — Avrupa — Hun imparatorluğu ve Avar im; torluğu. 5 — Garbi Türkistenda (Ak Hüner) devleti. el © — Orta Asyada Tukyu ve Kutluk devleti, ; i ,7 — Karadeniz şineslinde muhtelif adlarla teşekkül eden Türk devlet" eri, i 8 — Asya Türk imparatorluğundan sonra Orta Asyada muhtelif adla” Ja teşekkül eden devletler. 9 — Aral gölü cenubunda Saman oğulları devleti. 19 — Aral gölünden Hindistana kadar uzayan Gaznev! devleti. ' 11 — Sir mehri şarkında Karahanlılar ve Karahata devleti. 12 — Selçuk devleti. 13 — Hartemsahiler devleti, i 14 — Büyük Timur imparatorluğu. © | ek 15 — Hindistanda (Bobür) imparatorluğu. 15 — Asya, Avrupa, Afrikada Türk — Osmanlı imparatorluğu.' 17 — Türkiye Cümheriyeti.