1 Ağustos 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

Kanatsız tufeyli Bir gazete yazıyor! Malkâranın Yörük Muhittin - Beyim ortakçısı Mah- mut ağa bundan'üç sene evvel (250) kuruşa bir çift yemeni ak mıştır. Bedelini taksitle ödeyen Mahmut ağa, üç senede bu ye- meni “için, .mütemadiyen «artan falz neticesi tam (78) lira ver- miştir. Balık işinden anhyan bir dos- tum anlattı: Balıkcı senede 40 liraya )20 lira faiz verir. Resmi istatistiklere göre? Alelâde ikrâzatta fsiz yüzde onbeşten aşağı düşmez. Üye Mahalle sarrafı, ayda bir lira için on kuruş alır. Yabi bir hira sene sonunda 120 kuruş getirir. İaiz , © Köylü ve fakir halk tabakala- arının iztirabını anlamak ister- seniz faizcinin yüzüne şöyle ba- kmız kâfidir. Ne köylü, nede fakir tabakalar vergilerden muzta- riptir. Vergi ve faiz Vatandaş başına vasati düşen vergi 16 lirayı aşmaz. Büyük harpten evel Türk va» .. tandaşınm verdiği vergi (1.25) | lira idi Bu para kâğıda tahvil edildiği zaman nispet bugünkü miktardan daha aşağıya düzmez. Halbuki harpten evelki (1.25) altını alım kabiliyeti bugünkü «16 liradan daha fazla idi. Ümümi servetin yüzde (33) ü- vi teşkil eden vergiler ile kolay r-şikâyet sesidir. Halbuki vergi şikâyeti gibi gözüken” derdin “aslı köylünün ve halkin boyuna faizciye kanından, 'canından, al- nının terinden, çocuğunun gıda- sindân, karısının çamaşırından, hayvanmın o yeminden aşınp verdiği ve “bir türlü ödeyemedi ği borcudur. #ninlâpçı Türkiye köyde, şe hirde, kasabada tahta kurusu, at sineği, bit nevinden bugün türeyen tüfeyli ile sıkıdan sıkıya mücadeleye girmedikçe vergileri meteliğe indirsek ızlırap İnmiye- cektir. Vergiyi vermek için öküzünü salae köylünün ıztırabı fazizcinin eseridir. Geçen sene Türkiyede rehin ierilen -(30) bin bina faizi yüzünden sahiplerinin elin den çıktı. derebeylik fakir Parasile uran bu tüfeylinin kafasını ezmek inkılâbın şiarı olmalıdır. Sivri sinek çekirge Devlet otoritesi tüfeyli çekirge ile tüfeyli filoksera ile döğüşüyor. Sivri sinek ve malarya ile dö şüyor. Türkiyenin kesesine musal'at olan. kanatsız twfeyli. sivrisinek ve çekirgeden daha imansızdır. Sivrisinek, çekirge mevsim göz- ler, halbuki bu kanatsız tufeyli yaz kış; ilkbahar son bahar gece gündüz, sabah, akşam, öğle demez, Türk cemiyetinin bütçe- sini kemirir. Sarı yüzlü köy basta fakrüddemli şehir çocuğu” Dun sıhhatini ve hayatımı emen tufeylidir. ! köyünden » Hatıralar AE Mektep, gaz: —60— Mektebi idadi! Hizmet idaresi; Ka İrataş evi bunların üçü de bence bir de mekti; üçünün de arasında öyle sami mi rabıtalar vardı ki bunları bir kül lün üç cüz'ü saydırahilirdi. Mektebin talim ve idare heyetinde beraber bulu /nılan simaların tatil saatlerinde gazete İidaresinde bulunulurdu,'ve - ekseriyet, üzere Karataş evinin geceleri 5 meta- Jip ve mesai günlerinin nefes alınacak, İdinlenilecek, ve eğlenilecek fırsatları- İnt teşkil ederdi. İ oeimizde ruhan, fikren bizimle “be raber olan iki şahsiyet vardı ki menşe- EŞ Bir koltukta üç karpuz ev — Banka ile mektebin tasruzu — Ap- turrahman Efendile Mahmut Esat Ef, — Buda geçer yahu ! — Tevakkuf biimiyen bir faaliyet, sın Br ve MR | Yazan : Halit Ziya 'gişelerin kapanmasma Omüsadif zâ- manlarda ancak vasıl olabilmek hele- İenğiii dolu rüyalarda o çırpınır dim, İ Yorgun fakat memnun bir hayat. Abdürrahman efendi de daima mü cadeleden yorgun fakat daima mü- izafferiyet kazandıran yorgunluklar İdan sonra memnun bir adamdı. Onun İbuhran zamanları âsabımı teskin eden mefturiyet tehlikelerine karşı ruhuna İkuvvet veren bir devası vardı. Yazı (masasında önüne nasıl İçası teradiif “ederse bir kâğıt par) ona elinin mi Seyahat Mektupları Her işte temizlik .. Samsun 'vilâyetinde mühim bir dert olan hayvan hırsızlığının da önüne geçildi Barosunun sevimli valisi İbrahimpmuş. Bu mecburiyetten muafiyet, an Etem Reyden, vilâyet işleri hakkındadak, öldürülmüş bir domuz kuyruğ! malâmat edinmek için hükümet kona'getirmekle mümkin imiş. Şehirde ot £ma gittim. Vali Bey sabah sâat se-rup dâ avlanmağa (o çıkamuyanlar d ikiz buçuk için randevu vermişti. Tamibeş lira vererek bir kuyruk satın ala zamaninda makamında buldüm. Di. İrak bunu hükümete teslim ediyorlai ger bütün memurlar da heyeti vekilelmış. Şimdi birçok kimseler de de nin tayin ve tesbit ettiği bu zamanda|muz ile maişetlerini temin sd yerlerinde idiler. yorlar. . demektir. (o Avcı, domuzu Vali Etem Ber, Samsuna gelelilkuyruğunu beş lirara sattığı gibi ef henüz beş ay olmuştur. Kendisi istiklni de burada kurulan bir fabrikay lâl mücadelesi zamanında — Demirci,İsatıyormuş. Bir İsviçreli, Samsund Gördes kaymakamlığını ifa (o ederken|($7) bin lira sarfederk bir buz fabr sakallı kaymakam namile anılırmış.İkası yaptırmış Orada köylüden, di O havalide bütün mücadelenin devamlmuz avcılarından satın aldığı dı ettiği müddetçe düşmanla, silâh elinlmuz etlerile sucuk imal (ediyormu de, dağlarda çarpışmış. ve milli mü-| Bir okka domuz eti, (burada 10-1 avı (leri medrese olduğuna göre vehletenhaniki bir hereketile muttasıl yazar. cadelenin belli başlı simaları arasına) kuruşa satılıyor, bir domuz da 10-1 İbizden uzak olduklarına htkmedilebi- lirdi. Ömürlerinin ilk kısmına sahne olan muhitin İfilen sadakatı tammeyi muhafaza ot. jmekle beraber teceddütperverlikte yı rei felâh bulan öyle kavi eri vardı ki yekdiğerine muariz Jzanne« ilehilecek olan iki tarzı telâkki. İgâne « İakid inin nasıl hattı vasıl İğine mevcudiyetleri ile birer bürhan İgöstermiş olurlardı. Bunlardan biri mektebin o müdürü Abdürrahman elendi idi. Bu zat mek tebi inşa ettirmekten başlıyarak heye ti talimiyeyi teşkil etmiş, hatve be hatve önünde katolunacak merahili her türlü müşkülât ve mezahimi o sabrile, sebat ile galebe oçala çala aşmış ni- hayet o mektebi heş seneliklen yedi se- neliğe, niharilikten leyliliğe çıkarmış "idi, Karşısında bütün eski tarza taraf- olanlarla hemen bütün Şehrin ef- İkârr umumiyesini arkalarma takan es ki hocalar türlü mevani ihdas ederken 6 biran fütur getirmemiş ve mekte. bi hakikaten emsali arasında zâmanm en yüksek tahsil müessesesi dereeesi- ne ckarmış idi. Heyeti talimiyenin de İzmirde mü- İnever ve etrafını tenvire kadir. kim. ler varsa onlardan — terekküp etmis ol İması onun mesaisini tetviç eden İmes'it bir mazhariyet olmuştu. Mektebin en mes'ut evsafından bi- ri belki birincisi talebenin hocalar fl: İhissen ve fikren mukareneti, hocalarım talebeye karşı bir büyük birader sıfa. tile merbutiyeti idi. * Hele bizler, genç hocalar, mektebin son sınıfları tale-i İbesile sinnen o kadar az bir mesafe ile; ayrılmış idik ki arada mevcut münase. İbet büyük çocuklarm çocuk gençlerle temasma benzerdi. Birçok seneler geçtikten sonta bün. lardan İcimrimi ittihadü terakki hfiküme. tinin muhtelif namlarla naziri ve mec lisi meb'usan reisi — Halil Bey kimini cüm setin Nafia (vekâleti sa Bey — olarak bul- endime yaş hakkı deni len imtiyazm hangi tarafa ait olaca- ğında şüpheye düşerdim. Mektebe, açrlır açılmaz, gayri milis unsurlardan , bilhassa müseviler den Türk edebiyatı o derslerile kalbi faaliyeti mektebin son sınıfında tevkif etmiyerek İstanbulda tahsillerini “takip ettiler; Ve orada (telkin olunan türklüğe muhabbet (hislerini burada türk muhilinin müte İmayiz simaları sfatile tenmiye etti İller. müsteşar dukça kend lim ırklarına ait | Mektebi idadide artık yalnız yiik- sek sınıflar uhdemde kalmıştı. Son İraları Fransızca dersime inzimam &- den Türk edebiyatı derlerile “kalbi alâkalarımın günden güne, arttığna dikkat ederdim. Ve burada geçen sa ntlarıma bayatımmn oen güzel zama.Jahazekâr nazarlarımın hücumile hera-İtitretirdi. nı nazarile bakardım, Yalnız beni tazip edenbir dert İvardı: Mektep santlerile banka saat lerini telif etmek. Mektepte refik- İlerimin sahah ve öğle derslerini ba. na Bırakmak süretile gösterdikleri İlâtfa ve banka erkânmın müsamaha İsma rağmen alaturka © ve alafranga saatlerin taaruzundan mütevellit ör. İle sıkıntı günlerimin ezaxı zihnim. İde ver etmişki hâlâ hazen mektebin|yet asabi küçük cüssede bir zat idi kijca geçtiklerine sahit oldum. İders saatini kaçırmak © ve banlaya birleşebilece-| dı: Buda geçer yahu? | Bu da geçer!.. Evet, hep (o zeçerdi, an'analına içtihaden Velâkin seneler de beraber, arkalarmda!ğinden gelmişti elemlerden, cidallerden, füturlardan,! kesillerden ve nadiren zeneirin pas. larla örtülü ye'saver (haklarında parça parça kırmızı tebessümlerini koyarak gözleri aldatan neşvelerle dol İgun bir ömrü de sürükliyen senelerle beraber her şey geçerdi; ve o seneler; | . Geçmiş zaman olur ki hayali cihan jdeğer. | Nidai hüsranımı obrakarak geçip İgitti, | Mahmut Esat efendi. Hayatrmda bu derece tahsile meftun, adeta marizane,| mecnunane bir İbtilâ ile merbut © biri İsahsiyete müsadif olmadım. Bana tercemei hâlini anlatırken ne kadar şayan! hayret noktaları kayd. ettim. “Medrese tahsilinden sonra © zaman açılan jik darülfünunda dersle- ri takibe başlamış ve darülfünün Ah- dülhamit idaresinin : -evhamile kapa- İnmca yalnız kendisine bahşolunan bir imtiyaz ile harbiye mektebinde erkân: iharp smeflarmın riyaziye - derslerine İsadik bir müdavim olmuş. Daha son: | ra mektebi hukuk... İmtihanlara çalı şırken bir elile mübtelâ olduğu hastar| lığın ihtilâçlarile çırpman » refikasını| taptederek dersi bazırlayışlarını öyle müessir bir surette anlatmış idi ki bu- nu bir zihayat lâvha halinde vere) rüm, İ İzmirde bir an boŞ durmadı. Bir) yandan mektepte hikmet, kimya, tari-| hi tabii, ocehir, müsellesat, hendesei resmiye ökünür, “bir yandan bü ders. lerden riyaziyeye müteallik © olanları bizim Arehimöde diye telkip © ettiği- imiz vilâyet mühendisine devretmek| liçin riyaziyeye hakikaten şayanı küy-l iret bir istidadı olan bu zatı ikzar eter, mahkeme Fiyasetinini ağır vazifesi ara- sında (nasil bulunduğuna faaccüp ledilen saatlerde bunlara yeliştikten baş ka gecelerini muhtelif sanlara, O © icümle fransxzeadan tercümelere hasre- Bunlar da onun faaliyet açlı derdi. ğü doyutmağa kifayet etmezdi. Baş !kalarına da bir istirahat nefesi aldir- mıyan bumarazın #İrayet #ohumlar;. nı aşılardı. | Bir aralık Tevfik Nevzadı rüsumat jkâtipliğinden tenfir edercesine hukuk tahsiline sevketti. Bir hattı O hareket çizdi, ve ona az zâmân sonra İstanbul. da mektebi hukukta dava vekâleti im tihanlarımı pek büyük We muvaffakı- jyetle geçirmek imkânmı verdi. İ Hatta beni de aşıladı, Meşgalemin | başımdan aşkım olmasına merhamet ef-" miyerek : “Benden ibret al!,, diye muw- her almanca ders almak için mağlâp etti. Widemann isminde ibr Asarı afika| mütahassısı sıfatile gelerek İzmirden) ayrılamıyan, Uşşaki zade çocukları-! nın hemen hepsinin muallimi Kad: 23-| de Kmin efendinin Luka (Okahvesinde| şatrane refiki olan bir ihfiyar almanı muallim olarak intihap ettik. | Bu rat her manasile âlim fakat ya- ben bu müşkül disanın bir bürlü zaptü| girmistim liradan aşağı tulmuyormuş. İsviçre Etem Bsy, buraya Bayazıt valiliİnin bu sene, eylülden itibaren 15 » İ Valilik ve kaymasİhin domuz sevkedeceğini işittim. kamlık ettiği yerlerde bütün mesaisi) © İkinci müesdeleye eylülden sönr ni temizlik işlerinde teksif eden Sam:jhaşlanılacaktır. Vali bey: sun valisi; Buraya gelince bazı vİİâİ O Domuz mücadelesi (o sayesinde yet işlerinde temizleme ameliyesi İCiimit ederim ki, mahsulâtı arziye h ra etmiştir. e Hemen denebilir ki Samİhir zarar görmeden kurtulacak, He sun, beş aydır mütemadi bir temizlik'de memlekete hariçten bir miktar p ameliyesine sahne olmaktadır. İskân), girecektir... demektedir. da temizlik, tefvizde temizlik, ma- Sanısunda fare mücadelesi de m (iada temizlik, belediyede £ temizlik.İçaffakıyetle neticelenmiştir. Vezirkt hayvan hırszlarından temizlik, mMü-leğ giraat memurunun İcat ettiği b zır hayvanlardan temizlik, sâri hastarlaye; ile bütün fareler yüzde yüz WU Uklardan temizlik... hulâsa her şeyde edilmiştir. bir temizlik... Samsun valisinin her işinde, da Temizliğin devam ettiği bu beş AYlma halkın menfaatini o düşünen » içinde yapılan işler her türlü tahmi- halk mazarmda da devletin şeref » nin fevkindedir. haysiyetini düşürmemeğe çalışan b Uzün zamandanberi, bilhassa bu| seç, mümeyyiz var. Yapılan işler havalide uğraşılmakta ve içinden bir rafmdâ konuşurken diyor ki: türlü çıkılamıyacak bir halde bulu. ty Bari İskân işieFi hede ikeel edlimiş|, , 7 Eer işimiz hayalden ziyade h gibidir. Bizzat vali, "Karişik olan işle | kikate istinat etmelidir. Şimdiye k ri köğülüydolaşarak; mahallinde hal.) 027 EAİESEi EEsieşyrialaşiMimle ka letmeğe muvaffak olmuştur. Halen bir hakimiyet temin etmemiştir. Ya ü il lerde, her zaman İüzumeı s badele işi hitam bulmuş|lsn bütçe ev bak büyadiğ masraflara tekabül edecek varidat k4 , i izü k bel a da, ağrısı muş, bu hayal yüzünden gere İK diyeler ve gerek idarel hususiyeler hi ibi bi alan çe nl ka, müteahhitlere karşı borçlandıklı w y binnetici İan“kanuhun: tamamii tatbikile seeta|rı şeyleri ödiyememişler, atik kaldırılmış bir vaziyettedir. halkta Müsümete karşı ne de po hi Hayvan hırsızları, “derhal mahkemeye) itimatsızlık hissi uyanmıştır. Mest verilmiş haklarında cezri murmele tat miz, her yerden edi halk İle, bik * edilmek suretile vilâyetin bütün let arasındaki münasebatı hüsü te kazalarında hırsızlığın önü almmıştır.|2im etmek, devletin şeref ve haysiya Bilhassa muzır hayvanların itlâfı|tİNİ daima halka karşı muhafaza et işinde büyük mesailer (o sarledilmiş- mektir. i tir. Hele yüz. binlerce domuzun itlâfı) Bu fikre istinaden, Etem B. işe baş çok büyük bir muvaf/akıyetle intaç e-Jladrğr gin hilümem kaza balediyelerin: i bi i, hat dilmiştir. , Bn hayalide, mahymtatı ar) bir 1aMMM, Yaprak bütçelerin i l öl edebi di vı iyı < er apeme çile muzlardan korunmak, o kadar müşkül Era, t z bir işiimiş ki, her tarla sahibi, tarla lerini bildirmiş, evvelki senelerde ka- sındaki. maheulünü. bu hayvanın elin.) baran ve fakat o nispette o borçlanan den koruyabilmek; için her, tarlada bir belediye bütçeleri, bu sayede yüzde el bekçi bulundurmak mecburiyetinde Ji tenezzül etmiştir. Hatla Same imiş Etem Bey Samsun valiliğini dejnun , merkez belediye bütçesi 600 bin ruhte edince, ehemmiyet verdiği iğle.|Jira iken bu sene bu miktar, 900 bin rin arasına bu meseleyi de sokmuşilirâya indirilmiştir. Sene başmda tan ve eylüle kadar bülün. domuzları it-izim edilen *e bir milyon yüz bin Tire lâf edebilecek şekilde tedbir almış tutan bütçede hu Otedhir sayesinde tr. Bu hususta bir de kanun varmış.!(9X) bin Jiralık bir tasarruf yapılmak Bu kanun tatbik edilmeğe başlanmış. imkânı elde edilmiştir. Sehirli, köylü her fert, eylüle kadar) (Etem Beyin Samsundaki ( faaliye bir domuz öldürmeğe meebur — tutyj.'diiden birisi de yıllardan beri sürün app yaz mökte olan memurin muhakemat eneli pt altma alımamıyan tasriflerinde İymeiinde (926) senesinden bile kalmış müarnidane hâtalar yaptıkra hötünevrak varken, bu defa bunların “he N. lar çatlatârak o Ne değişleri men hepsi ikmal edilmiş ve temizlam olurdü ki önü kıpkırnını sapar ve san-İmiştir. Bu sene yeniden memufini ta- ki almanlığın şerefine tecavüz eeliimiş- Jire sicilleri üzerinde yapılacık tetki- çesine sar'aya, tutulmuş gibi oserâpa'kst ile tasfiye ve tekaüt myâmeleleri i de ikmal edilecektir, O zaman biz ikimiz kaş kıs gülerdik.| Şimdiye kadar oçerek belediyesi Mahmut Esat efendi İzmirden sonra/ve gerek hususi muhasebesi külliyetii durdu mu, hayatında bir tevakkuf der borç altımda kalan (Rimsün, Etem resi geçirdi mi? Önün istirahat “anılBeyin (çek titiz olenbu ( tedbirile ancak mözarımda çalmak mukadderdi.'borçlarını da ödemeğr | Haslarıştar. Bü da geçer Yahu! Mep geçip git Kendisinden Samsun, birkiç sene için tiler. Biçare Abdürrahmen - efendi! sadece borç ödemekten Tiska bir ve en, », etrafımda daha daha yüzlerce zife istemiyecek, hilâhat meksan refiklerin destlarım-hep hirihiri ardrs- lan imar islerinin ikmal düşünülecek! İtip i Halit Ziya: Uşşak zade, Talt Mümtas