12 Mayıs 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

— 4 — VAKIT 12 MAYIS 1931 VAKIT Gazi Hz. nin Nutku Ankara, 11 (Başmuharririmiz- den:) — Cümhuriyet H. fırkast- nın büyük kongresi memleketin ber tarafından gelen âzaların iş- tirâkile açılmıştır. Büyük inti- hap dan sonra açılan kongrenin ifade ettiği mana büyliktür.Bun- dan başka kongreyi açarken Ga- zi Hz. nin irat ettiği nutuk ay- nizamanda milli bir tezahlir ma- hiyetinde olan bu mühim içtimaa ayrı bir ehemmiyet vermiştir. Bu nutuk okadar uzun olmamakla be raber genetarihi bir vesika adde- dilecek hususi bir kıymeti haiz- dir. Birinci derecede bu nutkun kıymeti çok güzel ve temiz bir söz olmasıdır. Milli edebiyat | noktai nazarından bir sehli müm- teni olan bu nutuklarım, Gazi Hz. nin şimdiye kadar söylediği birçok nutuklar arasında bile Edebiyat âleminde müstebit zaman — Kerim Sabit — V. Mi teri edebiyat âleminde yahut şahsiyet leri hafızamda oldukça derin bir iz bı athanelerde bana uzaktan yakından e- dip, şair, muharrir diye gösterilenler oldu; fakat bunlar çöl rizgârlarının yer yer kabarttıkları kum tepelerine benziyorlardı ki üzerlerinden (tekrar hir hava dalgası geçince dağılıp sili-| nirler. Bunlardan yalnız bir isim hatırım da kalmış: Kerim Sabit, Zannederim, hariciye memurlarındandı; halük, be- sim hir gençti, ve elbet te şairdi, bu &ı ifatınm bürhanı olarak henüz tab-olun| > . müş bir mecmuni eş'arı vardı; emâali| emsali pek nadir bulunduğu İd- | gibi kalınlığı iki parmak arasında sr- dia edilebilir, Bilhassa nutuk ara- kışacak olsa parmakları yekdiğerinin! sında Gi Hz. nin ayağa kal hararetini hissetmekten men'edemiye- karak “Büyük milletimizin fırka- | cekti. mıza göstermekte olduğu alâka Bu kitabın ne ismini, ne muhtevi- ve. itibara karşı tazim ve hör- |yatını bilmiyorum; yalnız edebiyat â- metle eğilir ve ona minnet ve 'leminde, bu küçük bardağın içinde bir şökranlarımı sunarım, demesi le Zek kene ol. > i : idum; fırtınanın ba erciimanı Ha- him pal e ikikat matbaasıdan bütün edebiyat ci- (hanında iyi ve fena havalara hâkim 0- ber bütün kongre âzasınında ||, çak esen bir nefesti: Muallim Naci. ayağa kalkmak ve hörmetkârane |, Biten eğilmek suretile iştirak etmesi b bibi kit tuli k bi Muallim Naci Ahmet Mithat Efer içbir vakit unutulmıyacak bir (dinin hi ile is'at edildik! müessir lâvba teşkil etmiştir. ge mma ira adeta bir fikir ve edep dünyasının ca- C. H. Fırkasınn ve milletin İlisi tahtı olmuş bir müstebit sultan | reisi sıfatile milletin kongresini |kuvvetini iktisap etti. Doğrudan doğru! selâmlıyan Mustafa Kemal im- (ya Namık Kemalin müteessis şöhretine! peratorluğun kendisine verdiği eş easy ap ibiş i e, Rerajzadeye ve hu an yg ilm elk mr mülhem olan bütün gençlere karşı, esi atmış saltanatın ecnebilere bid- Kilatim gikirdtimi - sieeileiği veesöbb met eden paşası olmaktan is milletin istiklâli yolunda müca dele eden bir nefer olmağı tercih imkânını hedim ve selbedecek bir va; muhalefet alan Muallim Naci lisandu, etmiş ve mukaddes mücadeleyi başa çıkarmak için Sivasta bir nazma tasarrufta hakikaten pek yük- sek Iktidarmı, etrafında gittikçe daire! mektep dershanesinde büyük kongreyi açmıştı. si tevessü eden bir mukallidan halka sının perestiş avazelerile mestolarak.! istimal ediyordu. Onun için, biperva! < ör ç hücumlarla, bazan tek bir kelime re,i Gazi Hz. lerinin ne gibi teh- | hazan keskin bir cümle ile, kendi hal- likeli ahval ve şarait içinde top- |kasının haricinde kalabileceğine bük»; landığını çok gözel izak ettiği birinci Sivas kongresi ile bütün milli emelleri tatmin edilmiş olan bugünki Cümburiyet ölkesinin medilen her pervaza, biaman hamleler; tevcih ederdi. ” | Gazelseralıkta zamanının Feridi; merkezinde, yüksek Anadolu yaylasının üstündeki Ankarada toplanan kongre mukayese edi- denebilecek olan bu zafin kendinde de yeniliğe temayüller olurdu, ancak ne; lince ve o günden bugüne ka- dar gelip geçen hadiseler dü- zaman bu temayüllere müsaade else, derhal o tarzın üstatlarile kendi aley-| hine tebarüz eden azim bir fark ile su şününce derbal itiraf edilir ki rpilli mefküreye istinadın onun icaplarına (o tevessülün neticesi kut etmiş bulunurdu. Belliydi ki ilha- muvaffakıyettir. Gazi Hz. büyük mat ve sanifatını şarktan, divan edebi yatından alan fıtreti başka membalar. hakikati C. H. F. kongresi azası ile beraber Türk milletine bir dan gıda almak kabiliyetine malik de- Vurre daha batırlatmakla kalp- fildi; yalnız Ahmet Mithat Efendinin tavsiyesile öğrenmeğe başladığı fran- stzeadan kendisine kırık mana vererek! *imize yeni bir kudret vermiş- , Bu kudret elimizde bulun- “ukça omüşkülâtlar karşısında tercüme ediverdikleri (o manzumeleri cidden şayanı hayret bir muvaffakiyet böyük bir muvaffakıyet âmili olacağı şüphesirdir. le türkçe nazma tahvil ettikçe, lisana Mehmet ve vezne hâkimiyeti mutlukasından mü tevellit bir neticeye vâsıl olurdu. $ raları şiirlerini toplıyarak neşrettiği (Ateşpare) sinde, (Şerare) sinde en büyük kıymeti san'atkâranesine ga zellerinde tesadüf olunursa bunlar. dan sonra tercümelerinde, (meselâ (Sulli Prudam - Sully Prüdhomme) dan: Möâi siyah bir nice sevdalezâ uyün diye başlıyan tecrübesi kabilinden na-| zımlarında görülürdü. Yeni tarza mü- Kuvuetli hükümet |temayil şeyleri ise, mesdü “Kuru, Pa kaan, manzumesi, tıflane bir teşebbüsün fev| Devlet otoritesi İkine çıkamazdı. Hele nesri, lügat kita- Kuvvetli hükümet, devlet otoritesi honda mebzulen senetleri görülen li- | sözü son zamanlarda kılığını kıyafeti) san kuvvetile tezat teşkil ederek, mese ni değiştirdi. Kelimelerin zaman zaman|ı4 (Yazmış bulundum) risaleciğinde elbise değiştirir gihi manalarını değis| gümunesi görülen bir. çocuk şivesin tirdiklerini, hatta asıl mefhumlarının| den başka türlü değildi. ziddına manalar aldıklarını çok iyi bi- Hücumlarında ise ona hedef olan- Yiriz. İlarm müvazenesini derhal sukuta mün “Kuvvetli hükümet ve devlet oto-| ristesi hakkında son sene içinde yazı. hükümet - muatlakıyetti. ! lan yazılar, inkılâp firkasına hücum) O Devlet otoritesini, kuvvetli hüküme sları olarak, devlet otoritesini ve kuv-|ti en İyi tarif eden İsmet paşa oldu . vetli hükümeti ileri sürdüler. Muhalif! “Yalnız Büyük Millet Meclisinin gazetelerin lehçesinden doğan gülle; iradesi, Türkiye mukadderatı için kat'i devlet otoritesi » keyfi idare, kuvvetli! gir hükmü ihtivu ettiğinin sarsılmaz! GÜNÜN— lay! Sesi vezinle kafiyeden sükür çıkamıyan bir tenkit inazma cibifMi )nazarlarını farkeltikçe başını ağır bir İzarı boşalmağa başlamış kadehinin ye! .İrenkte olduğunu sudan uzun bir mah- iİrumiyetin karar veremediği saçları ile bir sultan — Gazelde Ferldi ezinde, kefiyede bir sakat var mı ? — Mide fesadı. Yazan : Halit Ziya derecede şedit olurdu. İşte bir gün akşama doğru Kerim elindeki mecmuai eş'arını sallıyarak, kahirane söylenerek, Babıâli eaddesin den iniyor gördüm. Karşılaşınca beni elimden yakaladı: — Rica ederim, be- raber geliniz!. dedi. toplandı, ledi, Bütçe enciloimaz mı? Bu suali karşılıyan İtaat ettim, e zaman galiba şimdimaileyhin sözleri şu suretle hulâsa| sında bütçe encümeni Sirkeci istasyonunun mahreç havlısını! edilebilir: İteşkil eden mahallin bir noktasında, dar ve basık bir birahane vardı, Üç kişi oraya girdik. Kenarda, tenhaca bir yere iliştik, onlar yan yana sedire, hen karşılarında bir iskemleye oturdum. Anlamakta gecikmedim ki genç şair Muallim Naci tarafından bir hü- cuma maruz kalacağından haberdar olmuş, Daha bunun tahakkuk edip et miyeceğine hükmolunamıyan haberile telâşa düşerek hakem sıfatile o zatı almış, ve meçmuai eş'arını başlan din- leterek veninde, kafiyesinde ilişecek bir nokta olup olmadığını ondna öğren meğe karar vermiş... Birde bütün tenkit, nazımda vez- ne ve kafiyeye, nesirde kelime ve göve- ye, sarf ve nahve inhisar eder, bü dai tahaddüs ©-| tesbit edilmişti, Vali kadroya) müdürlüğü yapmakta Meclis bu moktai nazarı esas İtiba-| pul edilmekle beraber rile iştirak ederek sıhhiye müdürlüğü müdürlüğünün releri tecavüz etmeğe, fikir ve his mınjkadrosuna kâtip tahsisatı ilâvesini ka- lâyet ve belediyenin takalarına yükselmeğe yeltenemezdi. Şair mecmuasını okurken ben refi)dürünün bir kâtibe ihtiyacımı da tes kına bükıyordum: Bu, İstanbuldan de-İlim ederek beyediye kadrosunda mev- Kildi, hatta Türk değildi; Musuldan,|cut olup geçen sene fazlalığı işaret edi len memurlardan birinin vilâyet shhiye müdürü emrine verilmesini Diyarbekirden, Süleymaniyeden, Bağ- dattan geldiğine hükmolunabilen hir nümune idi; bir nümune ki o diyar hal kinin acemce ile, arapça ile ülfetine, istidadına; Fuzuliden, ef'iden kasidelerle dolu hafıza kuvve! tine mebni © zamanın edebiyat dünya sında derhal bir kuvvet, bir şöhret ik- tişap ediverirdi. Bunlardan birkaç ta nesini görmüştüm, bunu birinci defa o- larak görüyordum, derhal anladım ki genç şairin onu hakem olarak intihap edişi hakkında pek yüksek bir fikir ta gıdığına kâfi bir delildir. O dinliyor muydu, dinlemiyor muy du, bilmem. Şairin sarsıra istifsarkâr hareketle müttekıyane iğerek o tasvip ve takdir işaretleri veriyor, ve dah: müteyakkız bir dikkatle gasonun ge lişini gidişini takip ederek gözlerinin sakit emirleri anlamağa davet eden na rine bir dolusunun gelmesini ısmarlı- yordu. Belliydi ki her zaman böyle se- havetle önünde tekrar edecek bira ka- dehlerine tesadüf etmek mutat değil- di, Kimdi? Ne yapardı? Belkimaarif müfettişlerinden yahut teftiş ve mua- yene encümeni azasındâandı; belki «e mathaalarda, kütüphanelerde yüvarla nün musahhihlerdendi. İştibaha. ma- hal bırakmıyan bir cihet vardı: Ne sile bol bol yağan kepekler.. Bütün bu sefilâne zevahirin altında nası! bir ha- yat saklıydı. Onu düşünmekten bile İr- kilen dikkatimi yalnız onun münekkit gibi görünen fakat hakikatte derin 14- kaydisini ifşa eden dinleyişi massedi.| yordu. diğer mi bul etmedi. Fakat vilâyet sıhhiye mü- memuriyetlerinden mem 3$ smın muvafık olmıyacağını adli, * tirdı. İçtimai muavenet için Bu kısımda içtimai muavenet fas lında 5250 lira vardı. Mecliş evelce ve tesisine karar verirken tahsisatının 5 bin lirasının da buradan alınmasına karar vermişti. Bu vaziyet te kalan 250 lirailebir iş yapılmak Belediye reisi Muhittin Bey bu noktaya işaret ederek bu fasil rem hastanesi imkânı yoktu. enes amana sasssanmsae sanar amman deme olunacağı kanaatindeyiz. Kuvvet li devlet otoritesi kuvvetli hükümet mefhumlarını bu suretle anlıyoruz. Devlet otoritesini her şeyden üstün tutmak: “Türkiye cümhuriyetini halkın ay rt ayrı fertlerden mürekkep değil, fer-|paradan verilmesi mevzuu di ve içtimai hayat için iş bölümü iti barile muhtelif mesai erbabına ayrnl- muş bir camda telâkki etmek esas pren- siplerimizdendir.,, Diyen fırka için pek tabil bir hare ket noktasıdır. bulabilir, yetecek Vilâyet âdi bütçesini kabul edildi. esseselere daha ehemmiyetlisini Modern devlet bir cemiyetin siyasi|değilse birkaç (yüz li ve iktısadi hüviyetidir. Türk milletini hâlâ baş sayarak bu rakamların mec muu halinde tasavvur edenler nihayetidır, 3 — 4 bin lirasının dam on sekizinci asrın fikirlerine dayana-liçtimaiye rak devletin varlığını tahdit eden hü- kümete, yahut da nazariyelerinin #oninin masrafı da çıksa haddi olan cemiyetsiz fert hulyasma|çıkacak, mülhakat su yollar” na yardım faslındaki beg bin z Türkiyede kafaları on sekizinci 4-İrem hastanesi masarifim. sakalından, eski bir redingotun Yine'sır Avrupası fikrile beslenen o münev-İsu yolları için meşkük renyine sızmış bir yağ tabaka) yerler çok defa devletin şe'niyetini an-iniliyor. O da buradan çi lamak istememişlerdir. yet Nitekim muhalefetin fikirlerini neş dalarlar . verem mücadele redenler de ilk hareket noktası olarsk)jar! on sekizinel asrın liberal felsefesinden ilham almaktadırlar. .. Modern #emiyette devletin vazife) çesi * patılmamasını, Rels vekili Necip B, — © fasıl için 3000 lira olsün Sanayi mektebi müd Beyazıt kazası azasından Ki söz aldı, sanayi mektebi müdüf ihtisas ve kıymettinden ba kararlas| adam bu paranın iki mislini fakat mektebi sanayi? le hir müdür zor bulunur!,, dedi” cede zam teklifi reddolundu, muallimi tahsisatı kabul edildi. İhtiyat para hangi birin? | htelif v4 raflara ait son kısmıda müzakti Bu kısımda mu yardım olarak para konuşulurken Tevfik Sali veremle mücadele cemiyetine edilen 500 liranm 2.000 liraya masını, dokter İhsan Arif ei il yei etfale verilecek 9 bin liranın liraya çıkarılmasını istediler. istenilen zamlar 10.000 liralık bütçe encümeni reisinin mun mükemmel bir taktikle dirhem © ve bir sözünü kabul ettirtikde” vekâletinin iş'arı mucibince bü tiyat para faslında bırakmak yeniden yei Etfal tahsisatı için Bütün bunlardan sonrâ tin Bey bu ihtiyat param! Şehir Meclisinde . Vilâyet bütçesi bitirildi Hizmetçilerin mazisi saklanmalı mi saklanmamalı mı ? Şehir meclisi dün öğleden sonra ikin | için tahsisat istedi. ci reis vekili Necip Beyin riyasetinde vilâyet âdi bütçesinin mas- raf kısmının müzakeresine devam etmiş Bu İstanbul ikameti esnasında, isini)cer olan bir sarsıntıya tahvil edecekİtir, Yeniden memur alınmıyacak Sıhhat kısmının müzakeresi es rakmış başka erbabı kalemle tanıştığı" Sahiti yanında bir tuhaf kıyafetinde. nasinda vildyet sıhhiye müdürü < Aliİsiniz, efendim? ma vâkıf değilim; kitapçılarda, kıra-|hir garip hey'ette birile, mütelâşiyane| Rıza Bey izahat vererek yeniden dispan serler açılması Üzerine muamelâtın ço- galdığını, bu işleri şahsan kendisinin yaptığını söyledi, bir kâtip tahsisatı kabul edilmesini istedi, meni reisi Hamdi Bey cevap verdi, mu Bütçe reisi Hamdi Bey 10 bin liralık , para ayrıldığını, belki bunlardı şey almak mümkün olabileceğini Hamdi Bey — Bilmiyorum, * lar tesbit edilsin, on bin Jirayı re taksim ederiz, ne düşerse. Reis vekili Necip B, — kahkah reisinin işitilmedi, aza ile beraber res Kadrolarımız pek mahmuldur; ende gülüyordu. Fasıl tehir cümen masrafı tetkik ederken mevcat lardan kimse çıkarılmasa bile hiç değil se yeniden memur alınmaması esasi- nt teklif etti, Hatta vilâyet ve beledi yenin tevhidi -üzerine den vaziyetten bahsederek 60 memur ilâvesi yani 70 küsur bin li- ra İlâvesi makamca istenilmiş, büt geçen sene çe encümeni bu teklifi de geçen sene kadrosunda 40 — 50 memor tasarruf edilmek üzere işaret edildiği halde bunlar da henüz müstahdemmiş. Bütçe encümeni reisi bazı mesainin tek sifi kabil olduğu ve yeniden memur #- lımmaması fikrindedir. sanayi olan tisas ve kıymetini Maarif vekdi bü zat için ayrıca reddetmiş| yüz lira kadar bir para gönd söyledi, bu yüz İiranm vilâyet sine konularak kendisine devam olunmasını istedi. Bu cereyan eden (o münakaşalarda encümeni reisi Hamdi Bey tebi müdürünün şahsi meziyetlefi sanayi derece itibarile di m mol ileriye suretile verdiği izahattan bu 10 bin llarlık ihtiyat parada rasını faslına nakli Tâz fi yor. Şilede açılması istenilen i çıks& cemiye g Nihayet hu mücalesei edebiye bit.İşi filân, filân fertlerin değil, hatta) yecekleri olduğunu ilâve etti, ti. Genç şairin merak ile dolu: “Rical ferdin mecmüunun değil, fertlerin bir/ fevkalâde bütçenin mi ederim, ilişecek bir şeyler vâr mı?,, su)leşmelerinden doğan yeni terkibin irs-|edildi. âline onun teskin eden bir baş silkinti:İ desini temsil etmektir. Geniş halk küt- lesinin menfaatleri, arzuları bu demek si tevap verdi. Şehir meclisi dün Müstahdemin tali Ben de bu edebiyat cihanının bu'tir. Binaenaleyh halk hakimiyetininİJimatnamesinin müzakeresi tenkit ve takdir levhasından alınmakkuvvetli bir devlet otoritesine malik ol lâzimgelen İntihar midemde teskine ça. masını tabil görmelidir. lışarak onların yanından ayrıldım. ——— bir kanaat halinde bulunmsı cümhuri:| switletin devlet otoritesini zaten inkâta yelin serbest ve feyizli idaresinin her| imkân yoktür. türlü inkişafları için temel taşıdır. Anarsik cereyanından uzak, vatan- İnkılâp yapan devletin, tarihinden) belediyede tutulacak Halit Ziya: Uşşaklzade | gelen içtimai sevki tabiisi devlet otori| rem olması hakkındaki sms |tesini kuvvetlendirmekten hiz alan bir) nakaşayı mucip oldu. Hasta, hırtlanba, bunak nazariye-| Jan idaşların haklarım ve hürriyetlerini te ler için hayatı çürütmek bulyasına düİ unu, vilâyet min eden bir hayat tarzı bu suretle İ-| şenlere sadece gülünür. kısmını, muhtelit e edecektir. SADRİ ETEM mış, fakat ancak üç mad imkân bulmuştu. Hizmetçile” Mahremiyet kaydi kahal” gü: İ nilhan alsin y” N fevkalâde g 4 iki b edildi. ürünü! maaşı San'at işleri kısmında sanayi tebi müdürünün maaşı 150 Jira eril sanayi a vr DE istenile” a hemi ik siliyer Ferah konuşulurken bu ( | il i * , dl! ç , N Ğ ti Ne ia PP | N N