22 Şubat 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

Avrupa Mektuplar! Brükselde verilen konferans Tp anmanın martı, er ikemi ürk halk tiyatrosunun ecnebi bir memlekette tanıtılması bize bir çok dost kazandırdı yl al alla era j8 & keldeki hususl o muhabirimiz- rikalılar ve tahsisen Rokfel- tâ, rm tarafından Brüksel da- iy na ve Belçika irfan âlemine *dilmiş olan muazzam “Fon- e verultairi; binasında on ta devam etmek üzere bir seri Brüke, tertip edilmişti. Ra «1 darülfünununun felsefe ve ii fakültesinin himayesine tev an bu konferanslar “Roman cer Ve klâsik, Tisaniyat kulüplerinin Mi” gok tanınmış profesörler ta“ M verilmektedir. “Tiyatronun arı, adını taşıyan bu serinin ilk #aSmıI teşkil eden ve bundan bir j AY evvel verilmiş olan konfe- | a ine tintrosu,, na ait idi. Bunu iL, trajik, Lâtin, Acem, Yunan ke- Misir tiyatroları takip etti. Ye aftanın konferansının mevzuu halk tiyatrosu,, idi. Bundan sor bat ile İngiliz, Ispanyol, Alman, , Flâman, Fransız tiyatroları ir, e Şubat cuma gecesi “Fondation uni hire, in konferans salonu Pro TT, darülfünun ve ilim mensup” Türk kolonisi erkânt, Türk tale ile dolmuştu. Tüksel maslahatgüzarımız. Anvers solosumuz ticaret mümessilimiz ve sisen bu konferansı dinlemek üzere kaya gelmiş olan san'atkâr Er-| ul Muhsin Bey samiin meyanında| ürk halk tiyatrosu, konferansı» deruhte eden Liğge darülfünunü pro ragözün menşeini daha eski Türk hu yatında aranması İCAP ie mb temayil bulunduğunu ifade edi. Profesör Karagözü tiyatro tekniği noktasından tahlile tâbi tutarak Mok-| "erin kamedilerinde takip ettiği he; İdefin Karagözde mevcut olduğunu. bilhussa bu nefis Türk tiyatrosu-| nun orijinalitesinin çok dikkate değer bir cihetinin de eşhasın “Bir kandil yeya bir mum, IŞIĞI altında, perdeye, renkli gölge halinde aksettirilmesinde aramak Tâzımgeldiğini söyledi. O an da samilerden birçoğunun hafırından geçtiği muhakkak olan bir şeyi profe- sör ilâye etmeği unuttu, yshut bunu göylemeğe pek cesaret edemedi. Bence bu, sinema, hatta sesli sinemanın — çok iptidai bir şekilde de olsa — eSa- sının karagöze irca edilebileceğidir!... Profesör sözü tiyatronun eşhasma naklederek “Hacivad,, ı ve Karagöz ile Hacivadın rollerindeki hususiyeti izah etti, diğer daimi eşhastan “Bebe Ha- mit,, (Kastamonulu Memiş) (Şık Bey) (ibiş) (Takacı laz) ve taklitlere €sus teşkil eden (Ermeni, Rum, Yahudi, '&-em, Arap, Arnavut, Frenk) tiplerini saydı. Artık Profesör kürsüsünden hakiki karagöz oynatan bir san'atkâr liyaka- güz piyesini nakletti. tile gene bizzat tereime ettiği üç kara-| miamen asrfleştirilmiştir. Hakiki ve eid Yarım saat kadar süren bu kısım) yatrosu kıymetli san'atkârları sayesin- tamamen canlı bir alâka, zevk ve kah-İde Avrupanm bir çok tiyatrolarına mu kahalarla dinlendi. Her piyes uzun alİadil ve bir çoğunun da fevkinde adde- kışlarla karşılandı. Diyebilirim ki muh-| dilebilir. Dünyanm en lâtif Jisanların- Bu işe sizde şaşın 20 bin kişi veremli, günde beş kişi ölü- yor, kaç verem has- tanesi var ? ğ Istanbulda yirmi bin ve remli yar. Yani kendisinin verem olduğunu bilerek kay- de geçenler. o Veremlilerden bükümeti haberdar edenler kimbilir ne kadar, Şehrin tam ve kat'i bir sıhhiye istatisti- gi olmadığı için bu hususta bir şey söylemek mümkün de- ğildir. Yanlız günde beş ki- sinin veremden öldüğünü bi- liyoruz. Istanbul her gün beş kişiyi vereme kurban veriyor. Şu halde Istanbulda verem salgın bir halde demektir. Derhal akla gelecek p ve rem hastaneleri ne haldedir? Sözü olacaktır. Bunu akir nıza getirmeyin çünkü 90 hirde fakir veremlilerin teda- visi için ayrılan yatakların mecmuu yüzü geçmez! Günde beş kurban veren halk Istanbulun yüzde 11 nü- fusunu teşkil eden fakir halk- tır. Hükümet halk hükü- metidir. Belediye halk beledi- yesidir. Bütçesi halk bütçe- sidir. Fakir halka lâkayt ka lan bu belediyenin halk bele diyesi olduğuna siz de şaşin- Biz de şaşalım! di bir ihtimama mazhar edilen türk ti- tege Resim sergisinde danslı çay 3 — VAKIT 22 ŞUBAT 1931 —— San'at Âleminde Dün Beyoğlunda “müstakil ressamlar,, sergisinde bir donsli çay verilmiştir. Ressamların sergi ile beraber çay da vermeleri sergiye bir çok kimselerin gelmesine sebep ol- muştur, Eski karpiç binasında bulunan sergide Türkuvazın balalayka orkestiresi vardı. Bundan sonra sergi kapatıla- na kadar her cuma ve pazar günleri danslı çay verilecektir. Sergi açıldığı gündenberi, beş gün zarfırda 700 kişi ziyaretçi gelmiştir. Resmimiz dünkü danslı çayda bulunanlardan bazılarını gösteriyor. üre rma 89000106208 0080 0008090400 Yaaa Gana aaa . nden (M. August Brieteux)| terem profesör o gece o tarihi sahnele-İdan biri olan türk diline edebiyat ve eri, lar arasında kürsüye geldi. Türk- m Şok iyi tanıyan, türkeeyi fevkalâde, t bir şive ile konuşan profesör bu tu. Eymetli ve kalabalık bir sami alıy bilhassa asri Türk tiyatro İ İni temsil eden kıymetli bir san'at- Kk. ımda bulunmakla duyduğu NA . .... .. derin zevki izah ederek söze başlar Profesör konferansına tahsis ettiği Mikaddemesinde Türklerin Anadoluyu Sthettikten, bir millet halinde taazzl k devlet kurduktan sonra her ye- İ millette olduğu gibi Türklerde de İtbiyatın komşuların tesiri (o altında Hacivatla muhavereleri ve bütün eş- hası bir araya toplıyan taklitli “Sandal la Üsküdara geçiş, sahnesini anlatır- ken profesör de bizzat kahkaha ile gü- Tüyor, her cümlede bir (görüyorsunuz yü Me mikiki,, GYUTEK Sâmınu neşesini teyit ediyordu. Karayözü ikinci bir halk tiyatrosu, olan (Orta oyunu) takip etti. Profesör karagöz ile orta oyunu arasındaki fark ri bütün oynaklığı inceliklerile aynen| sahne hayatımda muvaffakiyetler dile- yaşattı; hele, karagözün tekerlemeleri rim. ... 6 şubat cuma geceçi Brükseldeki Türk kolonisi için tarihi hir gurur g& İcesi oldu. Dundan bir müddet ği başka bir müderrisin ilmi hakikâtlerden uzakla- şarak âleykilâr bir pröpağanda cereya- nına kaptırdığı konferansın gerek Brük seldeki Türkler üzerinde gerek Türki ları şu suretle izah ediyordu: “Kara-| yede yaptığı fena tesir henüz hatırlar» gözde sahne eyhası deve derisinden ya-|dan silinmemiştir, Yakıtta gene bu sü- pılır ve renkli olarak perdeye aksetti.|tunlarda bu tecavüzkâr konferansa da İrilir. Karagözü oynatan ve bütün tak-İir İzahat vermiş, Brükseldeki Türk ldığınr, divan edebiyatınm tamamen Sebi Gesi MO 'litleri yapan ekseriya bir tek kişidir.|fençliği namına edilen protestoyu me$- Bem üslübunun bir taklidinden ibaret) oyy oyununda ise şahıslar hakiki, ya.|Tetmiştim. duğunu söyledi. Avrupanın bir çok! illetlerinin edebiyatmda Yunan Tel san'atkârlarının nüfuzunu hi tarak bunun tabit görülmesi icap| i ilâve etti. Türkçeleştirilmiş| ttmce kelimelerden mürekkep bazı flar okunarak bunları fransız ak- a tâbi tutulan Lâtince kelimelere Yek —. ettiği “Türkmen kızı, koşmasile mani okudu, ayrıca darbrmesel- timizden on kadar mümune gösterdi uk ©sprisine temas ederek bu mere "Nasrettin Hoca,, dan bahsetti. e dun iki fıkrasını aslındaki ruh İ “ hiç bozmadan nakletti. Bunlar:| ra ri “hocanın eşeğini kaybettikten türkü söyleyip sevinmesi, sevin: ay Sebebi sorulunca ya üzerinde ben ia unsaydım,, demesi diğeri de me? Mink hesabı,, hileye isi er ikisi de salonu kahkaha Yurdu, Profesör mukaddemeyi bitirdi ve | geçti. On dokuzuncu asır) tağ İnci asrın iptidalarına kadar ig v1 ve Osmanlı Türklerinin bas ta halk tiyatrosunu teşkil eden * Biz, ü tahlil etti, Bununla scem; Meta, MS tiyatroları arasındaki müşa- *n temas ederek Karagözün tama Dig olduğunu tamamen Türk Sözün ifade ettiğini iddin ederek Ka” “Şe aslmı ve membamı münakaşa la Küşteri,, nin bu meyandaki en bahsetti, (Şeyh Küşteri) nin Miley, amilerinden birinin inşasında ederken etrafındaki ameleye isa, ni canlıdır. Vakıtın ve ona imtisalen diğer gö- Sahne alelâde bir sokaktan, açık|Zetelerimizin mukabil neşriyatı Belçi- bir meydan kahve ocağı, kahve takımları; gelen eşyadır. Orta oyununda başlıca daimi dan ibarettir, dekor bir ma.|Kanın bazı gazete v€ mecmuğlarmda bir iki iskemle, bir iki nargile bir/aksi tesir yapmıştı. Halbuki bu defa “Türk halk tiyatro- su,, konferansını dinliyen üç yüzü mü-. eşhas ikidir şe Pişekâr.,, Bun-; tecaviz ve herbiri başlı başma bir irfan : lardan başka bir de (Zenne) bulunur.|ve ilim muhiti msil eden samilere debiyatına R uhitini te ti. Sonra Halk edebiyatına E&|.. yatroların her ikisi de mevzu ve| Türklük için telkin edilen muhabbet kı eğlendirmek. bizzat fransızcaya nazmam ter: EA tübarile bir noktada birleşir: Hal| ve hissiyat yüz binlere liraya mal © lacak pi laların temin edebilece Profesör orta oyununa ait memleke|Zinden çok daha yüksektedir. timizce malüm bazı tafsilât daha vi İlmi bir mevzu üzerinde her dikten sonra bir orta oyunu piyesi,türlü icabatın tesirinden kendisini ma- ve nakletti. Bu da karagözün piyesleri ka- dur samiini alâkadar etti ve eğlendir. sün bulundurarak hakikati görmesini bilen ve onu ifadede zevk duyan Bek çikalı muhterem profesör (M. Auguste Muhterem profesör; konferansını) Brieteux) ye Türklük namma bir defa şu sözlerle bitirdi ve son derece alkış.|daha teşekkürü vazife biliriz. landı: “Artık bugün türk tiyatrosu ta- ( mtüz oynatarak cami İİ nşaatınm £ i Nesine mâni olduğunu Gi bir Bir zengin tapan. “e a feda tarafından bizzat müşahe-| pibidir. Büyük bir kon $ bi diğine dair halk arasına yayık! arasi yardır. Faka rip hikâyeden karagözün ilk mües-| mebzul P ki k bir emeli, —. darı Şeyh Küşteri olduğu manası bir hırsı, yuz ir, Bu a hı yeldrğinr, maamafih fikrince bu ri) Ju bir hayat YA Pek tatminkâr olmadığını, Kar, ya acırım. brüksel: Esat Adil uasanasama sansa sase s0. Çizgilerle fikirler : Asil; hırslar ve yüksek emeller Bir demirci tanırım. Sabahtan akşama kadar çalışır. Bir gün İşini ihmal ermez Fakat bu fakir adamın ruhu yüksektir. Akşamları işini bitirdikten sonra okurdu En çök merek ettiği şey sema idi. Onun içir geceleri semayı tarassut ederdi. e ŞA MN UM ŞNM Mahtelit mübadelede Komisyonun işleri tesri edilecek Tevfik Kâmil Bey dün An- karadan şehrimize geldi Iki aydanberi Ankarada bulu- nan Muhtelit mübadele komüisyo- mu Türk murhbası heyeti reisi Tevfik Kâmil B. dün şehrimize Tevfik Kâmil B. bir mubarri- rimize beyanatta bulunarak de- miştir ki — Ankarada komisyona ait - muhtelif işleri takip ve intaç ettim. Bu meyanda komisyon mesaisi için lâzım olan tahsisat meselesi de halâ olundu. Komisyon işlerinin mümkün mertebe tesrii için icap eden tedbirleri alacağız. Komisyon da vaziyeti tetkik ettikten sonra lözum görülürse teşkilât tevsi Komisyonun ilgası şimdilik mevzubahs değildir. Mesaisini ikmal edinceye kadar devam edecektir. Bu işlerin biran evvel bitirilmesi için de çalışılmaktadır. Buradaki işlerimi ikmalden son- ra tetkikatta bulunmak Üzere Garbi Trakyaya gideceğim. Ha- reketim buradaki işlerime tabi olduğundan şimdiden bir tarih Bu demirci ufak telek tasatruflarla bir gün küçük bir teleskop aldı. Evinin kü- çük bahçesinde mütevazı bir rasathane yaptırdı ve ruhunu İlim (zevkile tatmin Se görüşenlerin gözii ve günlü açılırdı. Bu fakir adam O in. “ dan çok yüksek değil mi taa — Büyük karagöz balosu Darülbedayi san'atkârlarından: Hazim ve Behzat Beyler tara fından büyük bir karagöz balo- su verileceğini yazmıştık. Bu hu- sustaki hazırlıklar tamamen ik- mal edilmiştir. Balo, varınki pa- zartesi günü akşamı Tepebaşın- da Darülbedayi tiyatrosunda ve- rilecek, saat yirmibirde başlıya- cak, geç vakte kadar devam edecektir. Balo maskeli ve mas- kesiz olacaktır. Kotiyon tertibatı ve tevzintı hakkında verilen ha- berler pek alâka bahşedici ma- hiyettedir. Baloda Hazim B. tarafından karagöz da oynatılacaktır. tesbit etmek kabil değildir. Etabli işi Diğer taraftan vilâyet Rumla- ra verilecek etabli vesikası işle- rile meşğul olmak üzere yirmi memur tefrik etmiştir. Vilâyet maiyet memurlarının nezareti al- tında bu memurlar nüfus şübe- lerini “dolaşarak Rumların kayıt- larını, çıkarmakta ve © bunların * itilafnamenin aktinden beş sene evveline kadar burada bulunup bulunmadıklarını tesbit ederek birer cedvel yapmaktadır. Bunlardan on beş bin kişilik bir liste bugünlerde komisyona verilecektir. Komisyon bu liste üzerinden octabli vesikası ve- recektir. Bezi Rum firarileri avdetmi ediyorlar? Muhtelit mubadele komisyonu tarafından sahiplerinin firari ol- madığı beyan edilerek iade edilmesi vilâyete bildirilen Rum emlâki hakkında vuku bulan mü- racaatların son zamanlarda ço- alması nazarı dikkati celbet- miştir. Tetkikat neticesinde bazı fira- rilerin avdet etmekte oldukları; hissi hasıl olmuştur. Müracaat da bulunanlardan bazılarının da va- ziyetleri o şüpheli (görülmüştür, | Tahkiksta devam edilmektedir. YRiyete Trekyada teftişler Edirne, Kırklareli, Tekirdağı vilâyetlerinin dahiliyece mülkiye müfettişlerine yaptırılmakta olan teftişleri bitmeye yaklaşmıştır. Müfettişlerden bazıları Istanbula dönmüşlerdir. e Mn ö Izmir mazrif emini Orta tedrirsat umum müd ve dm tayin edilmiş bizi m? maarif emini Fuat Beyi Ankara erkek İlini 1lü Mitat Beyin tayin o olunduğu memnuniyetle haber alınmıştır, A ai Dün geceki yargın Dün gece saat 21 de Beyazıt» ta Çatalhanda bir yangın çık- İ mış fakat derhal yetişen itfaiye tarafından söndürülmüştür. , zilin e iü i # . i i