25 Ocak 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7
Mili ram ee Mücadelede Nakşibendi Şeyhleri Ingiliz parası ile Bozkır ve Konya isyanlarını nasıl çıkardılar ? aşi gl Menemen hadisesinin başında / Nakşibendi şeyhlerinin bulunma” sı bundan evel yine Nakşibendi şeyhlerinin tahriklerile (o çıkmış olan isyan ve ihtilâlleri berkese hatırlatmıştır. Mücadelei Milliye devrinde zuhür eden Bozkır ve Konya isyanlarıda yine böyle Konyalı Nakşibendi şeyhlerinden Zeynelâbidin ile kardeşi Şeyh Rifat ve Şeyh Ziya Ef. gibi ta- rikat mensuplarının eseri oldu- ğundan bu çok şayanı ibret ve dikkat hareketleri bir kere göz önünden geçirmek faidedeu hali değildir. Mücadelei milliye esnasında Konyada üç isyan vak'ası oldu. Bunlardan biri Bozkır isyanıdır. Bu isyan İzmirin Yunanlılar ta- rafından işgalini müteakip mem leketin her tarafında olduğu gi- bi Konyada ve civarında yer yer teşekkül etmiye başlıyan kuvva- yı milliye hareketine mâni olmak için yapılmıştır. Fakat ilk kuv- vayı milliye teşkilâtı tarafından derhal bastırılmıştır. İkinci isyan kuvvayı milliyenin icbarı ile Istanbulda bir meclisi meb'usan toplanmış olduğu bir “zamanda gene bu maksat ile düşünülmüş, bütün isyan terti- batı, en küçük teferrüatına kadar bazırlanınıs olduğu halde tatbikata geçilmezden bir gin evel haber alındığı için is- “yaavhareketinin patlamazdan e- vel önüne geçilmiştir. büyük konya isyanı ise 16 mart İstanbul işgalini mü- teakip meclisi meb'usanın Ingiliz- ler tarafından dağıtılmasından, ve Ankarada büyük millet mec- lisinin o toplanmasından, Yunan işgal ordularına karşı ordu teşek- kül ederek mücadeleye geçilmesin- den sonra olmuş, isyan müreltip- leri o zaman cephede harbeden milli ordunun erzak ve levazım ambarı hükmünde bulunan Kon- yayı ellerine geçirerek bir taraf- tan bu orduyu iaşesiz bırakmak diğer taraftan Yunanlılara yar- dım için milli orduyu arkadan Vürmak emellerini takip etmişler- dir. Fakat büyük millet meclisi | hükümetinin vatanperverane ta- Kayyüzü sayesinde pek büyük bir tehlike şeklini alan bu son büyük Zâhir hale bakılınca demek Allaha ibadet hususunda bir takim adamların Şeyh ismi verilen bir reise intisap etmeleri ve ondan alacakları vesayaya tevfikan zikir ve fikir ile meşgul olmaları demektir. Bu itibarla hiçbir tarikatin herhangi bir $e- kilde zararlı olmaması lâzım gelir. Malbüki işin iç yüzü böyle değildir. Bunu ispat etmek için bu tarikatlerin adabını ve erkâ- nini bir ilmi ruh, bir ilmi terbi- ye mütehassısı sıfatile tetkik et* mek kâfidir. Fazla o arak mem- leketimizin geçirdiği müşkül mü- cadele senelerinde mubtelif ta- rikat mensuplerinin aldıkları va- ziyetler zâhirde ibadet cemiyeti şeklinde en zaman zaman | vatanda hiyanet teskilâtları haline isyan da bertaraf edilmiştir.! tarikat | inkılâp ettiği arhk tugün en açık bir hakikat olmuştur. İM Dini ibadet cemiyetleri olan tarikatler nasıl olupta vatan aleyhine hiyanet teşkilatları ha- line girebiliyorlar ? Mücadelei Milliye senelerinde ki Bozkır ve Konya isyanlarının içyüzü biraz tetkik edilirse bu nokta kolayca anlaşılabilir. Konyanın Şeyhzadeleri Üç kardeş nakşibendi şeyhi Genç isyanmı çıkaran şeyh Sait ile en son Menemen hadi- sesinde ele başı olan Derviş Mehmet nasıl birer nakşibendi şeyhi idiseler Konya ve Bozkur isyanlarını tertip edenler de Kon- i yada (Şeyhzadeler) unvanile şöh- ret alan üç kardeş idi ve bu kardeşlerin üçü de nakşibendi şeyhi idi. Her üçü tahsillerini medresede ikmal etmiş oldukları için ulümu diniyede mütebahhir olduklari hakkında umumi bir kanaat vardı, Üç kardeşten en büyükleri- nin ismi (Zeynelâbidin) ortan- | calarının» ismi (Rifat), en küçük- lerinin (Ziya) dır. Şeyhzadelerin © babalarından mevrus olan bir çok müritleri vardı. Bunların ayrıca (tekke) leri yo'ttu, Müritleri ile beraber tarikat ayinlerini Konyada bir cami içerisinde yaparlardı. Şeyh- zadeler Nakşibendi tarikatinin (Halvetiye) koluna mensup ol- dukları için. ayinleri “şu suretle olurdu: Şeyh ile cami içerisinde toplanır, Şeyh orlaya geçer, etrafına müritleri bir halka şeklinde dizilirler, ek lerine teşkil ettikleri Halka bü- yüklüğünde bir tesbih alırlar, bu tesbihi çekerek © sessizde iç- lerinden zikrederlerdi, Diğer taraftan şuru da kay- detmek icap eder ki babaların- i dan irsen şeyh olan bu üç kar- deşin İKonyada kendilerine mah- sus evleri, tarlaları vardı, Kendi maişetlerini şeyhlikle değil, hu- susi işlerile temin ederlerdi. Bu itibar ile Zeynelâbidin, Rifat ve Ziya Ef.ler haddizatında Kon- yahın namuslu ve iyi İnsanların. dan idi. N Derken (10) Temmuz inkılâbı | meşrutiyet | oldu. o Abdülhamit usulünü kabul elmek mecburj- i yetinde kaldı. Istanbulda 1324 meclisi meb'usanı toplandı. O vakit Ayasofyada, bilâhare Fın- dıklı sarayında içtima eden mec- lisi meb'usan azası arasında Konyalı şeyh Zeynelâbidin Ef, de bulunuyordu. Zeynelâbidin Ef, bu mecliste başlı başına bir varlık göstermiş değildir. Bu meciisin feshine ka- dar ismi ve şahsı hariçte nazarı dikkati celbetmemiştir. Yalnız ahval ve harekâtı o va- kit ittihat ve terakki cemiyeti merkezinin hoşuna gitmemiştir, Bunun içindir ki meclisi meb'y. sanın feshinden sonra yeniden yapılan intihapta Zeynelâbidin İ EK. ittihat ve terakki mebu'sları arasında o meciise gelmemiştir. Fazla olarak Konyada oturması o zamanki idare nazarında mah. zurlu telâkki edildiği için oradan uzaklaştırılmıştır. Hatırlarda bulduğu üzere (10) temmuz inkılâbını müteakip top- müritleri bir | i - Polâ Negri ———— Bir deha evisnmeye töbe etti artık yalnız çelişacekmış! Polâ Negri Polâ Negrinin, kocası prens Medivani aleyhinde açtığı talâk davası bitmek üzeredir. Kendisi artık Prenses Medivani diye de- gil, eski adı olan Polâ Negri di- ye tanınacaktır, Polâ, Londraya hareket etmiştir. Deyli Ekpres mubabiri kendişile görüşmüş, şu beyanatı almıştır: “Büyük aşkım Valantinonun ö- lümile ölmüştür. Artık bundan sonra aşkla meşgul olmıyacağım. Işimle, gücümle meşgul olacağım. Bundan sonra koca filân istemi- yorum. Yalnız çalışacağım. ,, Polâ Negrinin sözünü tutup tutmıyacağı yakında anlaşılır! © Mis Cermani Almanyada yapılan güzellik müsabakasında bu sene Mis In- grid Rişard kazanmış ve Mis Cermani namilâ Parise gönderil- miştir. Darülbedayi Temsilleri Bu akşam — İSTANBUL GELEDİYES manen Tİ YUMURCAK ed 3 perde Nakilleri ; M. Kemul, Nabi Zeki B. ler , | nl 1 Kişe hergün saat 13 den itibaren açıktır Alb, yaşına kadar olan Çocuklar tiyatroya kabul olunmaz lanan meclisi meb'usan içinde bir hızıp hadisesi oldu. O za- manki Balıkesir meb'usu Aptük Aziz Mecdi Ef. ile bazı arkadaş- Harp mı? Rus Harbiye nazırı Sovyetler aleyhine müthiş şeyler nazulandığını söylüyor ve ğ X xi ia 7 — VAKIT 75 Kârvnusani1931 — fiabe Moskova, 23 (A.A.) — Harbiye Na) mütecaviz memleket afazislide core v zarı Ceneral © Varoşilof, gençliğinin bir içtimnında hazırlandığını, bu takdirde Bu New York, 24 (A.A.) — New York ile Kanada arasında bulunan (o birçok yerlerden gelen haberlere göre havada sarı — kırmızı kuyruklu gayet büyük yapmak istediler ! işsiz bir açlık alayı tertip etmeğe teşeb! büs etmişlerdir. Polis-nümayişe mâni olmuştur. Sabahın dokuzundan öğle vaktine kadar şehir dahilinde süvari karakolları dolaşmıştır. Fransada kabine buh- ranı bitmedi Paris, 24 (A.A.) — M. Doumergue, Ayan, meb'usan (meclisleri, maliye encümenleri ve muhtelif gruplar reis- Jerile istişareye devam etmektdir. Ye ni kabineyi kimin teşkil edeceği bu ak- şam belli olacaktır. Gazeteler, M. Do- umergucin yeni kabineyi | teşkile bu- memür edeceğini (zannetmektedirler. Journal gazetesi, açıktan açığa sağ cenah veya sol cenah fırkalarma men masına göre merkezden cenahlara doğ ru bir ekseriyet teşekkül etmesini te menni eylemektedir. Petit Parislen ga- gün M. Lavali yahut M. Barthouyu| - ne 7! komünist!yan etmesi ve milliyete ekimmiyet ver söylediği! mek lâzım g nutukta, Alman cenerali Ludendorf müstakbel hn Van kitabma temas ederek, Soveyt Rus. Kine harbi olaca”ını ili (lara karşı filhakik amüthiş bir harp yet komünist gene harbni'fansını davet eylemistir. ini beyan (o etmiş ve | in daha »iyade bir mu e ederek Sov i vefanın müda | 1 # Nevyork civarında havada kuyruklu ve ateş i renginde bir yuvarlak görünüyor ve nteş renginde bir yuvarlak görüm ————— müştür. zetesi, sol cenah fırknlarile komünist leri ve lâyikliğe muarız bulunan sağ cenah soslayistlerini hariçte bıraka. cak, cümhuriyetçi fıfkaların geniş bir mikyasta anlaşması esasına dayana cak bir kabine teşekkülünü tahmin ve! arzu etmektedir. Bu gazete, böyle bir kabi başına OM. Briandın wvalım geçmesi muhtemel Teslihat konferansı gelecek sene topla- nacak İ Cenevre, 23 (A.A.) — Cemiyeti Ak- "vam meclisinin gizli içtimarda umu- İnt tahdidi teslihat konferansının 1932 rar verilmiştir. Konferansın içtima e deceği şehrin ve reisinin intihabı me selesi gelecek mayısa birakılmıştır. Hindistanda siyasi mevkutlar tahliye edilecek Yeni Delhi, 24 (A.A) — Umumi valinin iki güne kadar siyasi mevkuf- ların serbest bırakılması hakkında bir beyanname ji maktadır. r leri bu mevkufların bazı kayt ve şart ları ittihat ve terakki cemiyeti | yara tâbi olarak mı, yoksa mutlak su- azasından ve Melâmi tarikati İrette mi salıverileceği meselesini orta- müntesiplerinden Miralay Sadık (ya sürmüşlerdir. B. ile birleşerek meclisteki ye- nilik taraftarları aleyhine hare- ket etmiş'erdi! İhtimal ki bu ha- reketler arasında Konyalı Zey- melâbidin Ef, nin de alâkadar ol- duğu görülmüş ve ondan dolayı bilâbare ittihat ve terakki ce- Jdolayı son günlerde tevkif edilen M. İİ miyeti merkezi tarafından ona Bir İtalyan memu- tunun yaptığı iş Kahire, 23 (A.A.) — İstiyanm İs kenderiye okonsoloshanesi rından olan ve kaçak suretile 400 kilo esrar getirilmesine yardım eitiğinden Secehi, istintak hâkiminin yanından çıktıktan sonra cebinden bir revolver İli Türbe, eski Hilâliabmer bin, karşı aleyhtar bir» vaziyet alınmıştır”! çıkararak refhürlinde bulunan polis (Bitmedi) ii rr k ei Aİ 0 el elin lerin üzerine beş el kurşun atmıştar. Jö 10 ek İstanbul : Baar senesi şubatında içtimas davetine ka:| neşretmesine İntizar olun; Banı eyaletirien hükümet- memurla İ j çİ' izin vi Li kz Gü Heyet âlimleri bunu cevvi bir hâdise olduğ uzannında bulunmak tadırlar. yaralamıştır. Vaziyeti hastaneye kaldırılmıştır. Londrada bir delinin yaptığı cinayet « Londra, 24 (A.A.) bulunmuştur. Bu cesedin bazı âzası sakatlanmış veya koparilmiştır. Bu cinayet failinin timarhaneden kaçmış tehlikeli ve tetehevvir ve azgın bir de- li olmasından korkulmaktadır. Yarın davası (Üst tarafı 4 İnci sayihamızda) ' ” Bu kurşunlar kimseye isabet etmemiş | İşsizler bir açlık alayılyı,. M. Secehi bundan sonta meni kendisine doğru çevirmiş ve kendisini | Jağır surette Sarreyraek, 23 (A.A.) — Binlerce) gadiseyi mucip olan bu yaralı mevkuf di j "i — Londranın | cenubu şarkisinde bulunan Blackha- İth eivarmdaki bir gezinti in dün sabah 18 yaşında olduğu tahmin edilen genç bir hizmetçi kızın (cesedi. çe i gi 4 Ün gayrı mevkuf olarak muhakeme | kararının artık bu son safhada hükmen: bittiğini, şimdi tekrar gayr mevkuf olarak n lerini istedi. Diğer olduğu gibi gene müekkillerini masum olduğunu iddia ve hey hakimenin Adil kararını bekledi. ini söyledi. ş ş Etem Ruhi B.in müda dan sonra müddeiumumi B. Mi hi B.in söylediklerine temas ederek mumaileyhin kararname- yi iyi tetkik etmediğini, mubake- me safahatına nüfuz edemediğini müdafaasının maznunların heman serbest bırakalarak, müddeileri 21 bapse atmak şeklinde olduğunu anlattı. Etem Ruhi B.in itiraz- larına birer birer cevap verdi, Süleyman Tevfik B. in gazetede- ki vaziyetine temas ederek müd- dei vekillerinin arzuları gibi mu- maileyh hakkında heyeti bakis menin de şefkat ve merham bareket etmelerini rica ve gay- rı mevkuf olarak muhakemeleri teklifinin reddini talep etti. eğe hakime muhakemenin itam bulduğunu, gelecek e de kararı nihal ile: tabliye e kında da bir karar verileceğini söyledi. Ri Oğuz Do'tor Hafız Cemal Dahili hasta ıklar tedavihanesi Samadan modda her gün öğleden son ra sın ? den 4 de kadar erkek, kar dın ve çocukların dabiliye hastalıklar rini Divanyolundu 118 numaralı bur sust kabinesinde tedavi eder, Telefon İstanbnk. 2308 i | Doğum ve adm hastalıkları mütehassısı Dok “ aşit. Hüseyin N 4 tal vg
