11 Ocak 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7
| Son Elli İlimde Tarakki Yazan : Salih Murat De Broglienin spekülâsyon yeke ei ortaya attığı fikir bereket versin Al fidir,. man Schrödinger tarafından riyaziye bağlarile bağlandı. (Mevce müihaniki) nin ortaya koyduğu nazariyeler İngilte|si rede G. P, Thomson ve Amerikada Da vidson ve saire tarafından yapılan tec rübelerle takviye edildi. Bu Tomson mazariyesinin vasıflarından bi ri olan 6G. P, Thomsonun oğludur. Bu oğul hayatta olan babasının nazariyesi!dam mİ bir kat daha ileri getirmiş oluyor,'dır. madde bünyesini tetkik eden (Brogz) ler de baba ve oğuldur. Terak| - 2 — Ziya nedir? bu sürati görerek ben bu asra) 3 — (baba oğul) asrı diyorum. İngiliz fi- zikçilerinden (Richardson) sıcak cisim lerin elektron neşretmesi GUL EDEN MESE NELERDİR? nasıl çalışır? denilen şubeyi tesis etti ve me mahsus fizik Nobel zandı. nin bir kısmı ve bir kısmı Sene İçinde Amerikalılar tarafından keş Lİ Elli senedenberi nazari ilim cephe- nin geçirmiş olduğu inkilâplardan bir kaçını hulâsa etmiş oldum, HALLİ İLİM ADAMLARINI MEŞ. İdaki mesafeyi katettiler. Dünyanm en Bu satırlar hulâsa edilirse ilim a- ların aradıkları o şeyler Şunlar. 1 — Atom nedir ve nasıl çalışır? Kâinat makanizması nedir? İlim adamların bir i kısmı bu saha in üzerinde|larda çalışırlarken diğerleri bunlar bulunarak ( Termoiyyon )İdan aldıkları neticeleri tatbikat saha. e 1928 senesi|sına çıkararak binlerce ihtiralar mey- mükâfatını ka.dana getiriyorlar, Bu yan mahsulleri- mükâlehiesi dinleri; ordu. Taktelbahir meselelerine pek ehemmiyet veren İngi izler tahtelbahirin mevkiini tayine hiz met &den (İdrofon) cihazında mühim tadilât yaptılar. Bu sayede hem deni- zin dibi ve hem de tahtelbahirin mesa- fesi küçük bir aletle ölçülebiliyor. Tel sizle cihet tayinine mahsus cihazlarla siste gemi ve tayyarelerin mevkileri ta yin ediliyor, 1100 KİLOMETRE SÜRATLE BER- LİNDEN AMERİKAYA (6) SAATTE GİDECEK TAYYARE Tayareler o ıslah edildi. iri büyük tayyaresi olan Do - x Dernler tayyaresi (60) tonluk hamule ile uçtu ve ilk tecrübelerinde 169 kişi taşıdı. Şimdi Yünkers fabrikasının gizliden bir tayyare inşasile uğraştığı anlaşılı- yor. 8 kile irtifadan saatte 1100 kile- metre süratle uçacak olan bü tayyare vefBerlinden Amerikaya 6 saatte gidecek demektir. Eğer bu tayyare Berlin ar- znda uçarsa güneşle beraber seyrede cek demektir, NELEVİZYON NEDİR? Uzaktaki İnsanları gös termek için televizyon icat edildi. Hat NOBEL FIZİK çi : da harp i s KAZANI e ğ yl Bir taraftan ine emi çift yollu televizyon w Bu sene fizik o Nabel ni i fizik yani mühendislik div adımlar! ö0i iki şahıs hiribirini görerek konu (Raman) ismindi 'atıJla inkişaf ediyor. Bir azda tatbikat sa); , /0* Umumi harpte Tolon tersane eki bir Hint sinde yüksek tekerrürlü (1000000 teker liye veril|has ireli; â miştir. Kalküta darülfünunu: AT meme çene le meç semi ar ps roma EM mun fizik|dım. Savtu bize yaşındadır. zardan “enteresan bir adamdır. E len Asyalıdır, yani Asyada âli ve tirmeye başlamış demektir darülfünün tahsili görmemişti saniyen|kayt usulleri çıktı, ir. 16 ç Sm kolec tahsilini bitirdikten a a me ye memurluğunda bulunmuy e KAYDEDİLİR? sonradan Kalküta darülfünan un al ze edilmiştir. Altr ge lardı. Riyazi fizik orniya darülfünunundaİmalü in ik Milikagın a artmardada bir müdde mann » O Sene si azalığma intihap atımız inkişaf etti N tİusulleri değişti, İngiltere akademi hararetteki bir b edilmiş ve geçen|fon kaln N ” pları artiz .— yy hükümetinin (Sir) rütbir hal arzediyord Ma Maddenin yapısını anla| usulile sunda fizikgilerle kimyacılara|wi plâkları di Ğ yi a dinliy bitik hizmetler edecek olan ve mevcel görürler, G Ye ii : mihanikine Yeni hir tatbi tler içli u. gramofon kalıp K, sahasr teş-|müşkül sesin mühtelif (Raman) hadisesi ingiliz Gilaşlındaki. giğdetlerile kâydedilebilme,|! la ie eti büyük hizmetler)sidir. Gramofon: fabrika üzen ve mevce mihanikihe yeni)landığı mihaniki eg le 3 eden (Raman) |uzaktı. ki rü Gg vilerinden Stokes|lünün elektr katini celbeden sesidir, (*7 RAMAN HADİSESİ NEDİR? Raman hâdisesi 'Tyndall Ziyanın yayılma hâdi bi büyültüp küçültebildi. arzedeyim, atom bünyesine git TUİ) O mesah yordu. Birkaç sene zikçilerinden (Compi Şimdiye kadar!iSİn Üç seye Jüzum vardı, tecrübeler (Enfra ** Eİbİ bir kayit <ihazı, zİya © yapılı. gibi bir müşeddide, “ Amerika fi. hi Eibi ziyadan ünn: a peh ke mpul. Bunları birl bulmuş ve bu yüzden Nobel mükâfatı, “Sli filimlerdeki terki kazanmış idi. Raman adi ziya ile ya |92hİt oluyorsunuz. in z Plma hadisesini tetkik ederek usulü)”<*İ Yaman bir am; id “ pratik şekle sokmuştur. Raman e 4 kil y Senesi martında ziyanı nden müteessir msyilerde yayıldığını keşif ve ita et | ME biribirinden tetik miş idi, İşte monokramatik (tek renk. li) ziyanm şeffaf Raman bül cisimlerde yapılması eli foto ü vücude geldi. Son bi una filen pöpoluri sesi döndüren gramofon- ilerledikçe sese ait da yapılan gramo. Bilâhare radyo ları yapıldı ye- aradaki farkı ramofon işlerindö #h büyük usul bunü'teminden Amerikair mihaniki usu. iki muadelini buldul, Tyndallin nazarı diz.|Du sayede plâklar ıslah Ganim.” şe Radyo lâmbalarının icadı teşdidini temin etti, Sesi iste tahvili ile kaydi usulü ” pa pek mürekkep şeklidir. Burada dir. Fakat sesli film pek ye radyo lâmbası müteessir olan hir leştirince sesi film T sene zarfında uldür, ometre uzaktaki HELYON GAzı NEDİR? sesi deniyor. Bu hadise ki atıl gazlerden argon elek rürlü) ses üzerinde tetrübeler yapıl mış İdi. Bu neyi mevcelerin küçük mah lâkatı öldürdüğü görüldü. Kısa tulde ki radyo mevceleri insanım derecci ha raretini (40) dereceye çıkarabiliyor, MET VE CEZİRDEN KUYVET İSTİRSALI Alimler met ve cezirden, dalgalardan is limler met ve eezirden; dalgalardan is- itifade ederek makine çalıştırmak isti yorlar; Fransız muhtefi ve mühendisle irinden Clande denizin > satlındaki &u ile dibindeki sy dereesi hararetinin fark lı olmasından istifade ederek makine çalıştırmağı düşünüyordu. Küba ada- şında Yapılan tecrübeler muvaffakiyet le neticelendi ye 25000 kilovatlık bir ma kine yapılacaktır. Amerikadaki bina ir- tifar Avrupanın en mürtefi kulesi olan Eyfeli geçti 190 metre irtifsmda bina- ar Yapıldı. İlmin tatbik sahasındaki terâkkiyalı ciltler dolusu kitaplar teş- kil edebilir, Alimler kâinat mekanizma sını anlamağa çalışırken mühendisler ve mütehassısların teveccüh ettikleri saytler 'şunlurdıt: — Iktısat, refah, ko laylık, Otomebilci Ford toptan usul olan (Mass Product) usulünü çıkarttı. Bir otomobil 30, 40 amele saatinde meydana geliyor ve yevmiye 8, 10 bin otomobil yapılıyor. Bu usul diğer sanayie de si rayet ediyor. Sanayiin bu seri terakkisi hem iktısadiyat ve hem de içtimaiyatta yeni yeni prensipler çıkarıyor. 100 sene evvel ölen Tredgold mühendisliği şöyle tarif ediyordu. (Mühendislik tabiatin büyük kudret membalarını insanların refahına hizmet için kullanışlı bir şek Zifiri karan'le tahvil etmek san'atidir.) 21 sene ev- mum meşa-İvel Seott namındaki mühendis verdiği Alman â- NASIL un arasmda sesin kayt kırk derecei n pek müziç perdelerinin Jarıfiim * ku). kuvvetin mildiği gi Sesin ziyaya yeni değil. midir. Bu iş Neon lâmba. elektrik hüc. iyata hepiniz elektrik hüe. larca nutukta bu tarifi şu suretle tadil edi yordu. (Mühendislik tabiatin malzeme ve kuvvetlerini İnsana hadim bir şekil- Havada|le sokmak üzere İnsanları tevcih ve ida ektronlürm mahrekle arma dol trik Jâmba|re san'atidir.) Bir de İngiltere makin. rini değislirme- olduruldu (De, san'atidir.) le İngiltere e sile derdi. ini değiştirme. yapılı, helyom Wi e mühendis cemiyeti reisinin bu sene irat ie MEVCELE METRE Em yonun havadan istihsali pek ii e ri, NASIL BULUNUR? mal oluyor. Amerikalılar bı "| SON FEN TERAKKİYATININ Bu satırları bitirdiğim İtaklıklardan çıkan tabi gazda, ©“) O MAHZURLARI DA VAR! ma gelen bir iki dökü zaman aklı yorlar, Bu gaz balonlarda ven ayır. Makine mühen- Yı geçemiyece-İrinde kullanılıyor. Balon p-rojen Yel disleri cemiyete bir takım ihtiralar ge- Sim. A sy siyam şa kilerinden (Michle.|yüzde (90) x hidrojendi le ratini yüksek bir him| Yanmıyan helyom bu tek 4 İe tayin etti ve ziya hakkın geçiyor. i eri Aynstayna izafiyet naza m vaz'ında hizmet etti. Bugün i ie zayi olsa ziya mevce|ital 2 emsan yeniden yapa-İni) ra ül. demisine mensüp bir kalkardı Nİ, idi ahı (Hall) ve arkadaşları ile Avrupa a İn mevceleri (50,) mi/imkân dahil | m er. Milikan “1926., da sistemini di ültra (x) şunların keşimesafeler İli 2 mevcesini kilometre'yo lâm le nn şualarla bu mev)ğimiz vdsl e l fasıla 54 ziya oktavına| meyda; agrim merikada sun'i saikalar'di. di mem kadar çıkarıldı. Ra: DÜ ai lediğine göre bu voltajı ” Milyona Rtomu parçaya dei büyük zaferlerin! pluts seyid Geçen asrm bidayeti na getirdi. Mikron) Bü a TEMİN EDEN Nepton bu tehlikenin önüne TELSİZ TELGRAF arasında telsiz muhâber ine girdi. Bilâhare inim) çıkararak az kudretle uzak te konuşmağı temin etti. Rad basının icadı (Brodkastin) dedi ve dinlediğiniz radyo sistemini ŞMAN SİPERLERİNDEKİ KÂLEMELERİN DİNLENİLM Harbi Ni mümüde osilozgraf vasıtasil üşman topunun mevkii tayin edildiği bu kazalarmın| gi irmişlerse mütevellittir.| amdır. Mecralarla nehirleri zehirliyo ruz; zehirli gazlerle hâvayt bozuyoruz; ihtizazlarla sinirleri bozuyoruz; gürül tülerle kulaklarımız sakatlanıyor, bi- doğru)çimsiz fabrikalar tabiatin lâtif manza- Mareo)|rasını ihlâl ediyor. Mühendisler ve â- sahasına çrİlimler baş başa verip bu mahzurları İ- nde Amerika)zale ederlerse insaniyete büyük mik: yasta hizmet etmiş olurlar, Bıraktığı mız sahaya girecek olanlar işleri biraz daha ileri götürerek randömünları tez ar ıslah edil'İdirine Iiyakat kesbetmiş olurlar. İşte nazari ve tatbiki ilmin garpteki MÜ- İiüihtelif safhalarını hir sinema şeridi ESİNİİ gibi gözünüzün önünden geçirmiş olu yorum. igibi garp cephesinde siperlerde kullanı| lan mikrofonlarla düşman aske-ininj İ | — VAKIT #4 Kânunsani 133) —-: Ihtikâr yapmiyoruz!, Sarraflar cüzden işleri üzerinde kâr değil bazen zarar ediyorlarmış! Bir sarraf dükkân Sarrafların “maaş cüzdanları mukabilinde : yaptıkları ikraz iş- lerinde ihtikâra saptıkları ve fa- hiş faizle para verdikleri son günlerde sık sik mevzuu bahsedil- mekte ve bir çok kimseler bu işten acı acı şikâyelte bulun- maktadırlar, Evvelce bu mesele- nin şehrimizde bulunan maliye ser müfettişi Nâzım beyinde dik- katini celp ettiğini ve kendisinin böyle cüzdan mukabili işler üze- rinde ikraz yapmak hususunda Emniyet sandığı veya Ziraat ban- kasım münasip görerek bir pro- je hazırladığını yazmıştık. Gerek ziraat bankası gerek emniyet sandığı bu gibi ikrazlara esas itibarile taraftar olduklarından alâkadar makamlann müsaadesi alındığı takdirde bu projenin derhal tatbiki cihetine gidilecek ve maaş sahipleri pek müsait şartlarla bu müesseselerden istik- raz edebileceklerdir. Dün bu ibtikâr iddiası ile ya- pılan şikâyetler üzerinde bizzat İ sarrafların: .ne- düşündüklelerini de bunların birçoğu mata:| yit ederlerse ve tatbiki ilmi, cemiyete bahşettiği büyük menfaatleri bozmıya| hiraz uzattığım bu yazıdan dolayı kari rak, ikmale çalışırlarsa herkesin tak») ere itizar ederim : ikale yazdım, yüksek mühendis mektebi! Feridun, Sadrettin Bize yalnız tellâllığı düşen garpteki mecmzasında reşredilecektir. ” muazzam terakkiyatın tesiri altımda|edenler oradan okuyabilirler, merak ederek öğrenmek istedik Tşte Büyüzit “civarında” görüştü- ğümüz sarrafların verdikleri ce- vaplar: ustafa Sabri Bey — İbtikâr sözü varit değildir. Aldığımız faiz miktarı yüzde beşi geçmez. Halbuki bununda bir kısmı za- rarlara gitmektedir. Meselâ elin- deki cüzdanda 60 lira istihkakı görülen bir cüzdan sahibinin ma- alındığı zaman elimize yalnız 20 lira geçer, diğerinin icra ta- rafından haczedilmiş olduğu ve- yahut bir yerde memur olduğun- dan fazlasının tevkif olunduğu © na karşi para verdiğimiz eshabı maaştan ölenler de bulunur. Bu taktirde bizim verdiğimiz para da ölür. Bunların içinde bizden para almak için cüzdanını bıra“ kanlardan derhal bir istida ile cüzdanını kaybettiğini 'muhase- beye bildirenler pek çoktur. Bu ihpaw üzerine cüzdanın yenisini alacağından elimizdekinin hükmü kalmaz. Esasen son emre göre cüzdan sahiplerinden gayrisi ma- aş alamamaktadır. Binaenaleyh bu vaziyet kar- şısında sarrafları ibtikârla itti- ham etmek doğru bir şey değil dir. İhtiyaç sahiplerinin. sıkıntı içinde bulunduğu bir sırada yap- tığımız ikrazatın faydasını inkâr edecek bir cüzdan sahibi tasav- vur edemiyorum. Maamafih iktisadi buhranın ne- ticesi olarak müşterilerden mü- him bir kısmının bile cihetine sapmaları ve aldığını ödememek için çeşit çeşit vasıtalara müracaat etmeleri bizi yıldırmıştır. Gün- den güne esnafımızın adedi ek- silmektedir. İzzet bey — İşimizde; ibtikâr kat'iyen yoktur, “eğer ibtikârla iş görmüş olsaydık iş yapacak müşteri obulamazdık. (Halbuki benim müteknit, memur, muallim ve balkla muamelem vardır, bum ların biç birinden hoşnutsuzluk görmedim. Aldığımız faiz yüksek bir faiz değildir. Bugün almakta olduğumuz faizi indirmek kabil olamaz, çünkü verdiğimiz para- ların bir kısmı borçlunun ölümü ve ödememek için hileye sapması üzerine ölmektedir. Ben müessesemle halka Zararlı değil faydalı oluyorüm” itikadın- dayım. Mühim bir ibtiyacın defetmek için müessesemizden para tedrik etmeğe muvaffak olanların bizden şikâyete tenezzül edeceklerine ihtimal vermiyorum. Maamafih bizim müesseselerimizin para verme şâraiti ağır görülürse muhtaç olanların daha ehven şeraitle para temin edebilmeleri temin oluamalıdır. Zararlarımızı tenzil ettikten sonra tevzi ettiğimiz AMIN senevi faizi e Mal almakta (oldukları faizdende vakidir. Bundan başka cüzdanı- | aşağı düşmemektedir. Avrupaya giden talebemiz Müderris Salih Murat Dün gidenlerden bir grup trende Muhtelif ihtisas mekteblerine tahsil görmek üzere dün de bir talebe (kafilesi (o konvonsiyonel trenile Avrupaya hareket etmiştir. Giden talebeden Kemal ve 191 Bu hadiseye ait mufassal bir ma) Tevfik B.ler Viyanada Halil, , Nazım, Daniş, Merak) Sadettin, Mitat ve Fazıl B, lerde Berlinde tahsil edeceklerdir, i ? | i | EMİ eğ ey a re ge yy ye yay a Şe gm << gy — gg gaga my — a ay ei Bemar yy kad a
