20 Ekim 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

i ETT EŞ NE RE TET Ye e EZ EE YAY er fihen çok beni şikâyete getiren propa- —— 6 —VAKTT 29 Teşrineve! 1930 M. Meclisindeki Hararetli Müna- kaşalar Nasıl Geçmişti ? Ssrbest Fırka Liderinin edil, meli ve iktısrdi cephelerdeki tenk:tler ne karşı Vekiller terefinden verilen çevapiır vezih ve kuvvetlidir (Evvelki günkü sayımızdan mabat) (halde hükümet borcu için hükümet) JilMi$ olan zevata ait olduğunu söyle.| Bu fikrin ilmi olmadığını tesbit ede borcunu vermediği için rek geçiyorum. Arkadaşlar, en çok Fethi Beyin $i- mükellefleri arkadaşlarım pek iyi bilirler, Ben bulna muhalefet etmiş oluyo r ve bunun kanaate iştirak ediyorum. Bütün ar.|içindir ki hapsediliyor. kadaşlar da ederler ki temiz bir arka» Eşhas arasında ise teati edilen se- daşımızdır. Benim de kanaatim kemali|netler adi senettir. Bunun kanuna mu- ciddiyet ve samimiyetle budur. Maama| halefeti yoktur. (Kâfi sesleri) Efendiler, vergiler.. o (kâfi sesleri) gandalarıdır. Kendisi de ayni adam-|bazı vergiler için diyorlar ki. Ağırdır larla beraberdir gibi yolunda şayialar!ve burada dediler ki vergiler mes'ele yardır, dediler. Demek ki Fethi Bey)sini münakaşa etmek cürüm değildir. bu adamlardan itibarını ve kendi (Bu güzeldir. Fakat vergi tamamen & simlerini tenzihi nefsetmek istiyorsa, lınmayacak şeklinde bir propaganda- bu adamlar yabancılardır demesin nef|ya müsaade edilemez. Yaptıkları pro- sini tenzih edecek bir yol var, bu zan-|paganda şudur: Külli derde külli çare ma bu töhmete karşı gelmek idrakine bulmalıdır yani kendileri mevkii ktida- karşı gelmektir. Belki ben onu düşüne |ra gelirlerse külli derde külli çare bu.) PeTatör bir doktor, bir liman Feisi olur bilirim. Yalnız Fethi Bey biraderimize İlacaklar. Bu vergileri kaldıracağız de- soruyorum. (Beşiktaşta Rasih Ef, bi-)mektir. Bundan bu çıkar. Bu ise doğru raderimizin temas ettiği bir noktaya|değildir (Kâfi sesleri) bir kelime ile temas edeceğim çok u- Bir mes'ele daha var. (Gürültüler xun değildir. kâfi sesleri) yok efendiler, bu mühim Nasıl oluyor da teşkilât ile alâkası mes'eledir. Müsade ediniz. (Kâfi ses olmıyan ve aza bulunmıyan bir adam)leri) eminim ki müsaade edersiniz Ya- içeri giriyor da söz söylüyor? Ve bulrm gazetesinde Ahmet Beyfendi bira- cüretkârane hareket bir teveccüh ha-|derimizin bir beyanatı vardır. Ona Ya: Jinde tesbit ediliyor? Bu zat diyor kilrm gazetesi demir leblebi diye ad koy- İsmetler saltanatını yıkacağız. Bu söz|muş. gayet kabili izahtır, çok vazıhtır. Çün-| (o Meb'usların tekaüt bahsi: Müsade- kü inkılâp düşmanlığıdır, ki Fethi B.İnizle bundan da bir iki kelime ile bah- de bunu kabul ediyor. Bu adam inkılâp!sedeyim. Çünkü bu çok mühimdir. (Kâ- binasını yıkmak istiyor ve ismini dejfi sesleri) Tekaüt mes'elesi esas itiba- saltanat koyuyor. Yalnız bir nokta varjrile yanlış telâkki ediliyor. Yani bir dır ki burayı halletmek lâzımdır. İs-|hazine vardır, açılmıştır. Onun ismi metler inkılâbını, İsmetler satanatı di-|tekaüdiyedir, ondan istifade edenler ye tavsif ediyor da, İsmetler cümhuri-| meb'uslardır. (Böyle bir şey yoktur yeli diye tavsif etmiyor, niçin? Ben)sesleri) (gürültüler) yalnız on gün, i-İnim. Hiçbir zaman 928 mukavelesinden| mek istediler. bunu anlıyamadım, merak ediyorum.|ki sene meb'us olmakla tekaüt maaşı- Saltanat deyince bunu izah etmek lâ-İna istihkak kesbedilmez. Bu bir hakkı Zımdır. Bu da kabili izahtır, Ondan ev-|müktesep meselesidir. Hakkı müktese- vel muhterem lider İzmirde demiştilbin muhafazası (mes'elesidir. Burada ki (tek firkalı mes'üliyetsiz hükümet.) İbu mes'ele izah edildiği zaman şüphe- © Alt tarafını da ben söyliyeyim. Böylejsizdir ki bu nokta tavazzuh edecektir. hir hükümet saltanat olur, Fakat şüp-İ Meb'us olmakla memleketin güzide © hesiz ki muhterem liderin kastı bu|vatandaşlarınm itimadını kazanmış bir değildir. Lâkin doktor nutku burala-Jevlâdı hakkı müktesebini gaip mi et. ra kadar götürebilir. Bunun muhake-İsin? Çünkü müktesepliği (o kaybedece- — mesini tarihe tevdi ediyorum. Bir hü-|ğim endişesile memleket mütekâmil in- © kümet ki mes'uliyeti yoktur, üç yüz)sanlardan mahrum olmak için en çok — gidebilirsiniz? arkadaş birleşmiş istediğini yapar? O-İdokunulmıyacak ve omiktarı 40.50 yi © rada ne vardır? Buna sultanat derler.) geçmiyen, ne mali tahsisata, ne bütçe- © Doktor söylediğini buraya kadar gö-İye hiç bir tesiri olmıyan bir mevzua te- türebilir. Burada bu bahsi bitiriyorum.| mas etmek ve üzerinde bu yolda söz © Fakat tekrar ediyorum ki muhterem li-İsöylemek manasız bir şeydir. derin kat'iyyen kasti yoktur, Reis — Başka söz istiyen var mi e- Şimdi hapis bahsine geçiyorum:|fendim? Bu bahse de kısa cevap vereceğim. Di-| (o Başvekil İsmet Paşa (Malatya) — İhapsediyorsunuz bu kabili izah mıdır?) j münasebetleri olmadığı halde bir heye anan gazetelerin Efendiler, devlete vergi | borcunul'i idareye tayin edilmiş zevatın beyhu-! kâyet ettiği, Fethi Beyi ben ve bütün |yermiyen cürüm işlemiş oluyor. Kanu.|d€ tahsisat almalarını hoş görmemiş 6! efendi beyanttımılan #imsarlık isnadı" manasını çıkarmış gibi ifade etltiler,| Asla bu müna yoktur. Ben bu tarzda konuşmayı da bilmem. Süyliyeceğimi gayet açık söylerim kendilerini simsar- Lık hususundaki isnattan her suretle tenzih ederim, Ceplerini doldurmak hi- kâyesinin ihtisasları olmadığı halde 1i- man şirketinde heyeti idareye tayin e- diler. Öyle anladım ki ihtisasları ve Tabilirler. Bundan o zevatın yanlış yel re tayin olünmuş, ihtisasları »imadığı halde yanlış yerde bulunan bir takrm adamların beyhude para aldıkları mü. nası çıkar fakat cep doldurmak mana sı çıkmaz. Her ne ise bu tarzda de ol sa İzah meminuniyeti mucip bir şey Ve yalnız o zevatın ihtisasları mevzubahis ise kendilerini müdafaa (o edemiyecek bir vaziyette bulunmalarından ist'fad- etmemelidir. Onun muhatabı biziz. İt tisasları olmıyan zevatı yanlış yerlere intihap etmişler bunu bize şikâyet edi- rebilir. Fakat burada menühiyetle gür“ dük ki, haksızlık ve — yolsuzlukla dolu olduğu sözlerini ben yanlış işitmişim ve belki güzetede yanlış okumuşum. Yalnız işe ait bir takım şeylerde israr etmişlerdir. Bu noktda israr edecek de- im. Kendilerinin bu izahatı vermele- ri meseleyi tenvire kâfidir. Fakni mah remane muhtelif yerlerdeki beyanatla- rını neşretmiş olan hem de arkadaş larım dediği gazeteler neşriyatta bu- kuponlarını o alıp kendilerine takdim edeceğim. Sakin zn- manlarında okurlarsa kendi kanaatle. rini sarahaten ifade eden wözler hari- cinde her hangi bir ima Yapmıyacağı- mı, yapmak İstemiyeceğimi teslim «- derler, Mill iktisadi ve gayri milli iktisadi münakaşasına giremem (arkadaşları. mız çok izahat verdiler, Biz kendi prog ramımızda €sas olan noktaların tenkl. di nasıl bir iktısada delâlet eder onu mütehassıslar serbestçe o münakaşa & derlar, Dermansız ve talisiz diye kullandı- yorlar. Bize bir itirazları budur bir o-(Zım tabirlerden münkesir olmuşlar gi- Bern elçimiz geldi Yeni Bern sefiri Cetral Hüs- nü B. dünkü Ankara ekspre- sile şehrimize gemiştir. Cemal Hüsnü B. O Pendikte trenden inmiş ve motorla İslam bula gelmiştir. Cemal Hüsnü bey dün bir mukarririmize şunları söylemişt r: — Memuriyeti maballim olan Berne gitmek üzere itimatname- mi hamilen geldim. istanbulda on gün kadar ka- lacak ve cümhuriyet o bayramını memleketimizde geçireceğim. | | | | | rolü takınmalarına asla mahal verme- yiz (alkışlar.) Ali Fethi Bey (Gümüşane) — Muh- terem arkadaşlar. Bugün kendimi isti- zaha çekilmiş müteaddit hatipler tara- fından duçarı tecavüz olmuş bir hükü- met adamı zannediyorum. Halbuki be- nim mevkiim henüz teşekkül etmiş © lan ve programını okumuş olan hükü- görmüştür ve görebilir. Belki yakından jtanımıyorlar ve bilmiyorlar, fakat ta- mu diyorlar, Kendilerini temin ederim ki o doktoru orada liman reisi yapmak için biz çok emek sarfetmişizdir. Haki- katen o doktor orada liman orelsi, İz- mirde belediye reisi ve çok büyük işler nım dıkları ve UTmedikleri için kendi- lerini müdafaa edemiyecek (o vaziyette olr adıkları için bundan istifade ede- rek hücum etmemelidir, Osmanlı borç- ları meeslesinde 928 mukavelesini ken- dileri imza etmiş olmalarım ima etmiş bi gördüm. İnkisarlarını asla arzu et-İmetini programi bakkında tenkitkâr mem. Pakat insaf etmelidir ki mali id:|mülâhazalarımı arzetmekten ibarettir. diaları gayri İlmi olan bir itiraz karşı-| Fakat görüyorum ki müteaddit hatip- sında bulunursam bu iddianın derman|ler müteaddit vekiller; benden. müte- sız, isabetsiz ve talisiz olduğunu ispat.İmadiyen istizah ettiler. Bir çok sual- etmek mecburiyetindeyim. o Çünkü isler karşısında bulundurdular. Birçok pat edemezsem onların söylediklerinin | kusurlarımı ileri sürdüler birçok icra- doğru olması ve benim fikirlerimin der)|atımı fikirlerimi ve saireyi tenkit etti- mansız olması icap eder, Bunu asla ka-İler. Bu vaziyet zannederim ki berakis bul emtem. Onun için bu tavsifleri in.) olmak lâzımdı, onün için o vaziyetle saf ile söylesinler. İyice tetkik ederler.)xayri o mütenasip oolarak bazar. se kendileri de yerinde bulacaklar, kadaşların ifadelerine cevap. vererek Ali Fethi Bey (Gümüşhane) — Ha-|müzakereyi uzatmak istemiyorum. Baş- yır. vekil Paşa Hazretlerinin şimdiki nu- olduğmu zannediyorlar. Amir mevklin- de bulunan adamların öyle (vazifeleri! yardır ki hiç bir şart mukabilinde ön- Can vazgeçmemelidirler, Biz de o vazi- felerde kusur etmiş adamlar değiliz. 928 mukavelesinin vakıa mes'uliyeti be- dolayı kendilerini muatap tatmdım. Ta limat verdik tatbik etitler, imza alındı evvel ve sonra da mes'uliyet bizimdir. Mes'uliyet daima bizdedir, Onun için müsterih olsunlar. Mevzubahis olan Os mânlı borçlarının mes'uliyeti mukave- lenin imza tezah'ir eden iktisadi şer: öre sabit ölmisrder. Memnuniyetle gördük ki bu * hususta bizimle mutabıktırlar. o Tezahür eden iktısadi şeraite göre mukavelenin istil- zam ettiği paralar! tamamile ödemeği! ekil İsmet Paşa (devamla) Bü. tuklarını kemali dikatle dinledim. Ken il an ile ufak bir kıt'aya hücum disinini Insafa rücu etmiş olmasından ettiğimizden zarafetle bahsediyorlar.) 9ASİ arzı teşekkür ederim. Fakat bir Büyük bir ekseriyetle küçük bir ekajli.)nokta da yine insafsızlıkta israr edi- yeti istediğimiz gibi didiklemekle mu.|yorlar. Bize behemehal dermansızlık, zafferiyet örryor manzarasını y.|talisizlik vasfını veriyorlar, Efendiler, Halbuki böyle olsaydı bu gibi idialarda ve bu gibi ittihamlar- da bulunmak için kendilerini takip et- mek istemiyordum. Bu gibi iddialar be nim nazarımda kavli mücerretten iba- İrettir ve burada bunlar üzerinde mü- mi nakaşa etmek hiç bir faide İntaç etmi. ME Ee a Ma der | yecektir. Binaenaleyh buna bu noktai dts nazardan cevap vermiyeceğim her hal- haiz olmiyan riyazi ve mantı vtarakl İn beni li harkeneri hiv hamtemın kudreti yok ikem.her. buyurduklarma| şeya Sıhtım şirketinin menfaatini mu- her arkadaşımız ehemmiyet (vererek yafaza ile mükellef gösterecek İcabr ge bir çok delillerle cevap vermek külfe- ç; almış olmasından dolayı ayrıca te tini ihtiyar ettiler. Buna kendilerinin gekktir ederim. münakaşa bu kadar sürmezdi, Müna- kaşanın bu kadar siirmesi kendilerini yormak için değil, kendilerine ehemmi. yet verdiğimizi göstermek içindir. U- istemek mecnun olmalı dediler. Bu| memnun olması lâzımdır. Çünkü bu mille va bizimle beraberdirler, - |meselelerde vaziyet iyi kavranmazsa Bu izah etmelerinden sonra kendi-|kuvvetli ekseriyetin ekseriyetini zaif lerine hem teşekkür ederim hem de tak|aleyhinde istismar ettiği manası çıkabi dir ve tebrik ederim. Ziraat bankası|lir. Asla böyle bir mana yoktur, Bilâ- bahsinde söylediklerimi kasdi mahsus-|kis kendilerini bzimle eş muamelesine la kendilerini ittiham etmek için söy. mazhar ettiğimizden dolayıdır. Biz zu- lediğimi söylediler. Kasdi mahsus tabi-İlümden korkarız. Hem de memlekette yorlar ki: (şahsi borç için adam hap-| Arkadaşlarım, bir iki vazife vardır ki setmek © medeniyetsizliktir odediğinizlonu ifa etmeliyim: Muhterem Fethi B.. Amma söyledikleri bankaya zârar vejve söz söyledikticei — 8 Ss, İç, ne de Skot'un başka bir kitabını sınıfını, meşguliyeti tayi RNA ES SER Artiköller adasına seyahat Yazan: Andre Moruva rı Çeviren. Memet Reha Madam Aleksandr bir pence- |7€ defaatle söylediler; sizden bu hu- re açtı. Güneş perdesi altına şı- /9v9ta çok rica ederiz. ğınmış geniş bir balkondan, eği- len ka':20 ağaçlarının ince gök gelerinde maviye yakın yeşil bir göl görünüyordu. Uzakta, canlı bir mavi içine, siyah, daha ziya- de morumsu bir kütle halinde, | Mayana dağınm tepesi yükseli- VAKIr in tefrikası, İbanyo yapıp çamaşır değiştirmeği muvafık bulmaz muunız?.. isirin odanız dâ bu tarafta, sağdakidir., Öteki kapı da banyolarmıza açılır... Anna: mek isteriz. Artiköl'ler kimlerdir? Ma- yana nedir? Ruhiyat enstitüsü neresi yordu. dir? Bize caksınız? Bu kadar Antın kendinden geçmiş bir e ha'de: zannedemiyorum. — Ne güzel! diyordu. Fakat bu ikram kimden? Bizden bütün buna mukabil ne isteniyor? Aca- ba serbest miyiz? Madam Aleksandr atıldı: — Tamamile serbestsiniz, madam.) Burada bir iki hafta kaldıktan sonra Yalnız bir şart var: Ziyaret saatleri seyahatinize devam edersiniz. Hepsi|retile biribirlerine o kadar karışmışlar.İsandr'm ciddi görünen bu izahat, bulunmalısı-| bu kadar... 1840 ile 1860 arasında şöh-|dir ki, şimdi bir tane halis yerli bül-|bir lâtife var zannettik. Fakat hayreti-eğer siz bir Artiköl olsaydınız, bü #€| esnasında kabule hazır ri kullanmadım. Öyle bir tabir yoktur.|istedikleri gibi propaganda yaptıktan Reis — Afyon mebusu Ali Beyfen- dinin ve arkadaşlarının 15 imzalı bir takrirleri vardır, okuyacağız. Ali Beyin takriri okundu. Reis — Takrir 15 imzalı olduğundan İtayini esami İle reyinize arzedilecektir. ! Reylerini vermiyen zevat varsa lüt- fen reylerini versin. Istihsali ara muamelesi hitam bul- okumuşumdur. — Daha iyi.. Fakat 1861 de bu Sko-lolurlar. Yazarlar, resim yaparlar, mü- Cun Felemenk Hükümeti..den bütün)zikle, uğraşırlar; hiç bir ticaret, hatta sonra dâ mazlum, muştur. eder, Arti-jenstitünün hastalarını daima merak © köl'ler yalnız güzel san'atlarla meşgul|derler. Anna: — Ya Enstitü? dedi. Bize bunu da hukukile beraber Mayana adasını sa-İkitap ticareti bile yapamazlar. Bir Ar.lizah etmelisiniz. tan aldığını biliyor mu idiniz? Ben: — Bir dakika, dedim. Zannederim tiköl para sahibi olamaz. — Gayet kolay. Başlangıçta, Avrupa — Peki masrl yaşar? veya Amerika'dan gelen karışık ve da- — Bevo'lar dolayısile. Beo'larm çoğu laşık bir cmeiyetten evvel Artiköl'le- ki, bunun hikâyesini bir zaman oku-İbüyük servet sahibidir. Adada tabiatirin, yazacak sayısız o mevzuları vardı. Beyfendi,İrir de götürmüştü. — Memnuniyetle, Fakat ilkönee birlmuştum. o Galiba kendisine arkadaşlık) pek zengindir; kauçuk ağaçları, ve ma) Kitapları için lâzım olan her şey, ha dahaletmek için beraberinde birkaç muhar-|denleri vardır. Bütün devletler tara-|tıraları biraz karıştırmakla o meydana fından istiklâli, hukuku ve serbestisi fazlasile çıkıyordu. Hatta ikinci nesil — Tamam, Edip, ressam, veya hey-|tanındığı cihetle de ordu masrafı yok'İhile müşkülüta duçar olmadı. Maya keltraş olan her artişte bedava arazi/tur. Çalışmak istiyen burada a2 zaman) , 'ya nit mevzular vardı. Beo'iarın ha- veriyordu; fakat adayı bir daha , ter-|zarfında zengin olur. Fakat zengin bir) yatı, Artiköl'lerle Beo ( kadınların've de sarttı. Müstemlekeciler — Hayır, hayır, biz hakikati öğren-!ketmemeleri ve kanunların& itaatleri Beo'nun, karısının veya kızlarının Y&İpeo erkeklerle Artiköl kadınların aşk kendisini|gâne zevki; Artiköl'leri ( beslemektir.) çoraları.. Fakat bunlar az zaman 43 sene takip ederek Artiköllerin ilk| Beşle yedi arasında her akşam, tüccar) g, bitmişti. Bundan sonra, Artiköl'ler mi; içinde bil mi kadm ve erkek olarak tahminen üç|kerleme, içki ve yemeklerle yüklü ola- meni, e İmisli de hizmetçi gelmişti, İste halkın|rak hazırlnamış masalar Madam Aleksandr pencereyi kapa: diğer tabakası bunlardan doğdu; Beolki, Artiköl'lerin bir iki dakikalık hu- yıp bize birer koltuk gösterdikten son-| denildiklerini işitmişsinizdir. Bu, Sko-/zuru içindir. Genç Beo kızları onlara ra, tun kendi tabirinin, Beosiyen'in kısal-|hizmet eder ve buna mukabil, Artiköl. — O halde dinleyin, dedi. Fakat her) tılmışıdır. Nihayet, adanın pek kalaba:|lerin sarfedecekleri bir iki sözü kap- şeyden evvel sakin olun. Hiçbir suretlellık olmıyan, fakat, iyi halkı meydana|makla — eğer konuşabilecek bir hal ve tehlikeye maruz değilsiniz. ( Bilâkis..İgeliyor. Arada geçen yetmiş sene zar-İsinde iseler — kanaat ederler. fında artistlerle Beo'lar evlenmek su- İnestini teşkil ettiler. Bunlarla beraber,|ve çiftçi Beo'ların evlerinde, pasta, şe- biribirleri hakkında yazmağa başladı” lar. Fakat bu bazılarının gücenmesin€ sebep oldu ve İstenilmiyecek vaziyet” ler hadis oluyordu.. Bundan başks çoktanböri hakiki hisler (duymuyor lar ve artık ne kendilerinde, ne de bs$ kalarında tetkik ve tahlil edilecek bif şey kalmamıştı. Bazıları güzel san'at lerinin hâsıl edeceği ikinci d€ Mesel görürsünüz Her ikimize birden, Madam Alek.|!er eseri da!recedeki hislerle uğraştılar. i ha nız. Hem, Mayana bir adadır. Nereye|ret kazanmış olan ingiliz ediplerinden| manm imkânı yoktur, Ada sakinleri ya|miz o kadar fazla ve alâkamız o dere.|Yahatinizden sonra yalnız gemideki Antoni Skot'u hatırlar o mısmız? hani| Beo veyahut ta Artiköl'dür. On binelcede uyanmıştı ki, aklımıza yalnız da-|tıralarınızı değil, hatıralarınızın hatır* — Fakat ziyarete gelecekler kim?|“Kara Cins, atlı fena bir eserle cesim| baliğ olan halkın ancak altı yüzü Ar./ha fazla sorup soruşturmak geliyordu.|larımı da bastırırdınız; arkadaşımız ds» diye sordum. Arazinize girdiğimizden| servet sahibi olmuştu ve ondan da e-tiköl'dür. beri kimse ufak bir izahta olsun bulun|debiyat sahasından birdenbire çekilip madı. Bana etrafımızda esrarlı bir harortadan kaybolmuştu? va İçinde yaşamamızdan zevk duyan| Anna: lar var gibi görünüyor. Madam, bizi — Bu edibin ismini ve kitabın adr. tenvir edecek ancak sizsiniz... Bunu bi-İnt da biliyorum. Fakat ne “Kara Cin- hemiyeli yoktur. Bir kimsenin içtimailzamanda popüler olursunuz Beo'lar/zamıyorum?, atlı bir itirafanme — Peki amma, Artiköl'lerle Beo'la- rm arasındaki fark nedir? Yalnız a- sılları mı? — Hayır, doğumun burada hiç e- Ben: “kocamın deniz hatıraları, diye — Artiköl'lerden birinin yemeğinde|şey yazardı. Bu ( tükenmemiş ve ve hazır bulunabilir miyiz? zengin olan bir damardır. Mayayı — Pek tabii, hem davet edilirsiniz.bu senenin muvaffakıyetini, Ruçko'n Sizden bahse başlandı mı, adada az|yazdığı 16900 sayıfalık “Ben niçin Zi IBitmedil