2 Eylül 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9
Güzel Bartında Tertemiz bir kasaba “su,, dan ma- ada her şey bol ve ucuzdur. Bartın : Bartın, değil Karadeniz sa- hilindeki, hatta Anadolumuzun belli başlı en çok mamur kasa- balarmdan biridir: “hatta bu tefevvük bir çök vilâyet merkez- lerine de teşmil edilebilir, Kasabada 2000 ni mütecaviz ev olduğu gibi köyleri itibarile en çok rakama insliktir. Bugün Bartın k ” Ee olay lniğ AŞRLO) 2 Bartında, son seneler zarfında ciddi belediye faaliyeti görül- meğe başlanmıştır. Burada genç bir belediye beyeti bulunuyor. | Bu gençlerin faaliyetleri, daha boğazdan içeri girerek kasabaya yaklaşırken göze çarpiyor. Bo- ğazın bir kenarında tertemiz bir bina yükselmiş. Burası yeni ve fenni bir mezbahaki gözel bir bina bir çok vilâyetlerimizde bile yoktur. Bartında çok şiddetli bir ibti- Yâç her zaman göze çarpmak- tadır; le içecek ve kullanı- lacak bir damla bile su yok. Herkes bu ezeli derdin teham- möl edilmez bir halde esiri bu- lanuyor, Ben bu esaretin ne de- rece feci olduğunu Bartın kızla- rının suyu omuzlarında küplerile 10-15 dakikalık mesafede bulu- nan dereden taşırken görünce daha çok anladım. İçilecek Su, doğrudan doğruya (Asker suyu) namı verilen ve kasabaya on kilometre mesafede bulunan bir yerden kamyon ve arabalarla getiriliyor ve çok pahalı satılıyor. İşittiğime göre belediye bu işi halle karar vermiş, batta belediye reisini de Ankaraya gön- dermiştir. Şimdi belediye bir kaç su menbaı bulmuş, planlarını, keşiflerini yaptırmış ve tastik için . vekâletlere göndermiştir. Aynca elektrik işide su işini alan bil şirkete devredilecek ve iki mühim dert ortadan kalkmış bulunacaktır. Bartında itfaiye teşkilâtı da mükemmeldir. Bartında bulunduğum bir kaç gün zarfında çok hoşuma giden bir hale şahit oldum. Burada, Anadolunun bir çok yerlerinde Halepteki hadise mü- nasebetile ne diyor? Bundan bir müddet evvel Halepten gazetemize yarılan bir mektupta, orade cereyan eden bir cinayet hadisesi anla! id. Hacı Murat efendi isimli bir zenginin genç bir kadınla evlendikten ve bu uğurda bir çok para sarfettikten sonra gene zevcesini mes'ut edemediği #öy- lenildiği yazıyor, hanımın Mu- rat efendinin genç şoförile bazı hafif hareketleri görüldüğü Yo- kandaki kaydolunuyordu. Neticede hanımın Halepten ay- , Tıldığı, şoförün Hacı Murat efen- l dile kavga ettiği, şoförün bal- ;! kondan aşağı âtılarak öldüğü ve Murat efendinin bu katil fülünin faili olmak töhmetile tev- Dün matbaamıza gelen bir genç hanım, Halep mktubunda Efendinin refikası kendisi oldu- ğunu söyledi. Bu hanın ismi Naciyedir. Bize verdiği izahat | ER Hacı Murat i görülmiyen güzel bir zevk yar. Evler, © mağazalar, © dükkün- lar, müessesat, tertemiz. Gözel bir hükümet konağı, muntazam bir belediye dairesi İve çok şık mağaza ve müesse- seler, temizliğin en son merte- besini bulmuş bir otel derhal voşa gidiyor. Kazanm iktisadi — faaliyeti diğer yerlere (Onazaran fena değil. Ancak iş kereşteciliktir.. Bartma bir iki saat mesafed dört kereste fabrikasi S.B çok köylerin maişetlerini hı bu fabrikalar temin siğürler, Bartın iskelesinin önü kereste- leri yükliyerek İstanbul ve Iz- mire götürecek olan yelkenli lerle dolu. Bartından her gün vasati iki gemi yükleniyor. Bu suretle senedeki umumi istihsa- lat ve ihracat otuz bin meri mikâbı bulmaktadır. Ençok sev- kiyat yapılan yer İstanbul ve Izmirdir. Bartınlı bir çok kereste tüccarlarının İzmirde de bir şu- beleri varmış. mİ eid Bartın ihracatı arasında yu- murta da ikinci derecede ebem- miyeti haiz bulunmaktadır. İne- boludan sonra, Türkiyede ikin- sevkolunmaktadır. Senedeki yu- murta ihracatı 120000 ile 150000 arasındadır. Aynca tavukçuluk çekirdekçilik te Bartına haylı varidat temin ediyormuş. Yumurta ve kereste işile meş- gal olan köylünün bu ihracat rakamları yüzünden cebinden para eksik olmamaktadır ve bu- na mukabil ucuzlukta vardır. Bu yüzden burada mütekaidine çok tesadüf olunuyor. Bartında her şey ucuz temin ediliyor, Ucuz olmıyan yegâne Şey, (su) dur, Hatta dondurma bile çok ucuz. Bir porsiyon beş kuruşa satılı- yor. Sıcakta herkes içecek sa bulamayınca derhal dondurmaya i koşuyor. İ Bartın iktisadi vaziyet itibarile ve gösterdiği evraktan edindi- ğimiz kanaat şudur: Naciye H. Halepte Hacı Murat Efendile evlenmiş, kendisinden ikide ç0- cuğu olmuştur. Hacı Murat Ef. gerçi zengin bir adamdır, fakat Naciye H. saadet için servetin kâfi olmadığı kanaatinde bulun- duğundan ve Hacı Murat Efen- dinin muhtelif huysuzluğundan dolayı kendisile geçinememiştir. Naciye H. buna rağmen çocuk- larnın biraz büyüyüp leyli mek- tebe gidebilecek yaşa gelmesini beklemiş, çocukları gece yatsı mektebine girdikten sonra Hacı Murat Efendiden ayrılmış, Tür- kiyeye ailesinin yanma gelmiştir. Naciye Hanımla kocasımn şoförü arasında bir münasebet vukuuna asla ihtimal verilemez, bu itibar- la böyle bir şayianın çıkmış ok masını teessörle karşılamak lâ- zımdır, Naciye Hanım, eski zevcinin şoförünü öldürdüğü ve bu yür- den tevkif edildiği haberini duy- duğunu, fakat bir çok geçimsiz” likleri olmasına rağmen bu ada- mın bir cinayet ika etmesine ihtimal vermediğini söylemek- zamanda gemi inşaatına da fe kalâde müsait bulunmaktadır. Büyük yelkenli ve büyük mav- nalar inşası burada çok terakki etmiş, Her gün bu sahadaki inşaat faaliyetine devam olunu- nuyor. Hatta bir iki sene evvel Istanbul liman şirketi için 50 kadar mavnanım inşası da bu- raca temin edilmiştir. Ayrıca haşebi sanayie burada çok & hemmiyet veriliyor... Amasradaki çekicilerin imal etmekte oldukları eşya bir zera- fet ntmunesi addolunmıya lâyık- tır, Bir çok ceviz ve diğer ahşap mamulât ber tarafa sevkedil- mektedir. Bartında okuma faaliyeti de cidden takdire değer. Herkes boş zamanlarını gazete ve kitap okumakla geçirmekte ve posta zamanlarımı dört göze bekle- | mektedir. e VAKIT 2 Eyi 1930 — | Geçen nüfus tahririnin neticeleri . Kesafet, cinsiyet, bekârlar, evliler, dullar, boşamış ve boşanmışlar, gençler ve yaşlılar, okuma bilenler Ankara muhabirimiz yazıyor. İstatistik Umum Müdürlüğü, 927 senesi nüfus tahririnin Mu- fassal neticelerine ait üçüncü fa- sikülü neşretti. Bu suretle geçen nüfus tabririne matuf işlerini bitirmiş oldu. Son rakam'arm kat'i ifadeleri önünde yapılan mukayeselerin ocazibeleri var. Güldüren ve ağlatan hakikatler- le karşı karşıya kalıyoruz. Kita- ban her faslını tetkik ederek barı noktaları tesbit ediyorum. Âza- mi ve asgari miktarlar esasları- mızdır. Kesafet: Memleketimizin en kalabalık yeri, Istanbulun Avru- kısmıdır. Kilometre murab- ama 186 kişi düşüyor. Nüfusu en kıt yer de Hakâri wilâyetidir, kesafeti 1,6 dir. Evleri en kala- balık vilâyetimiz Kars bulunuyor. Burada 100 eve 747 nüfus dü- şüyor. Bu nisbet İstanbulda 723 tür. Evlerinde en serbest ve ra- hat oturanlar da Bileciklilerdir. 100 evi 237 kişi işgal etmiş. Cinsiyet: Türkiyede kadmlar erkeklerden 520, 512 fazladırlar. Umumi nüfusun yüzde 51,91 ini teşkil ederler. Kadınlarımızın, nüfusça erkeklere hâkim olduk- ları vilâyetlerin başında Rize var. 1000 erkeğe 137i kadın düşü- yor, Gene 1000 erkeğe karşı Kastamonuda (1264, Orduda 1240, Çankında 1226, Denizlide 1221, Trabzonda 1217, çelde 1210, Boluda 1205, kadın vardır. Evlenmek için kadın bulamıyan ve beğenilmeyen erkekler, bu kadım bol vilâyetlerimize hicret etmelidir. Kadını kıt yerlerimiz de var. Beyazıtta 1000 erk. 829, Karsta 882, Vanda 905, Bitliste 906, Hakâridr 926, Cebelibere- kette 941, Adanada 957, Istan- bulda 965, kadın isabet etmek- tedir. İstatistikler gösteriyor ki, kocasız kadınların da bu vilâyet- lere baş vurmaları icap ediyor. Bekârlar: Umumi nüfusun yüz de 48 huçuktan fazlasını teşkil ediyorlar. Bekâr erkeklerin en çok bulunduğu yer, kadını erkek- ten en çok olan, Rize vilâyeti- mizdir. Erkeklerinin yüzde altmış ikisi bekârdır. Kırşehir, Cebeli- bereket vilâyetleri de bekâr er- kekleri fazla yerlerdendir. Bekâr kadınların kesafet yerleri de Kars, Hakâri, Beyanıttır. Fakat kadın- ların erkeklerden ziyade evlen- dikleri tesbit edilmiş bulunuyor. Bekâr nisbeti erkeklerde yüzde 55,57 iken kadınlarda 42,09 dur. Evliler Memleketimizde evli nisbeti erkeklerde yüyde 42,60 kadınlarda yüzde 41,97 olmak üzre umum nüfusta yüzde kırk iki 27 dir. Erkeklerde en zayıf evli nisbetine Rize, Adana, Ce- belibereket; en yüksek evli nis- betine Bilecik, Hakâri, Kasta- monuda tesadüf edilmektedir. Kadınlarda en yüksek evli nis- betine Van, Hakâri Gümüşane; İ en zayıf evli nisbetine Muğla, Rize, Istanbul vilâyetlerinde te- sadüf ediliyor. Dullar; Bütün memlekette er- keklerde “4 1,53, kadınlarda ",15, 02 olmak üzere dul nisbeti he- yeti umumiyede 48,53 tür. Her vilâvetin nisbetleri buna yakın olduğu gibi dul kadınla du! er- da her vilâyette yekdiğerine ya” kındır. Boşamış ve Boşanmışlar: Fa nisbet bütün memlekette erkek lerde 900,26 kadınlarda İ olmak üzere, heyeti umurs 440,58 dir. Boşanmış kadın beti bemen hemen bütün v yetlerde boşanmış erkek nisbex tinden yüksektir. Gençler, Yaşlılar: Umumi nü- fosun yüzde 48,06 sını 20 yaşın- dan aşağı olanlar, gençler teşkil etmektedir. Genç kadınlar, ya- atları erkeklere nisbetle daba az oldukları halde kâhil kadınlar adedi yaşıtları erkeklere göre daha çoktur. Okuma bilenler : Arap barf- lerile okumak bilen nüfus erkek- lerde yüzde 12,99 kadınlarda 3, 67 olmak üzere umum nüfusta yözde 8,61 nisbetinde olup oku- İ mak bilen nüfusun mikdarı ia, 496 kişiden ibarettir. Eğer kadn ve erkek nüfustan tahsil sinnin- de olmıyan yani yedi yaşına kadar nüfus çıkanlarak nisbet- ler hesap edilirse okumak bilen- ler, erkeklerde yüzde 17,42 ka- dınlarda 4,63 olmak üzere umu- mi nüfusta yüzde 10,58 nisbeti- ne baliğ olur. Yedi yaşım mütecaviz nüfusta okuma bilenler, erkeklerde en fazla İstanbuldadır. Bu nisbet yüzde 53,70 tir. Enaz da Hakâ- ride 3,08 dir. Kadınlarda da yar ' bu mukayesede en cok Istanbulda 100 kadından 36,9” sinin ve enaz Bitliste 0,13 ürün okumak bildiği tesbit edilmiş. Kadın, erkek yedi yaşını müte- caviz nüfusta okuma bilenlerin yüzde nisbeti, ehemmiyetleri #i- rasile her vilâyette şöyledir: Ha- kâri 1,85, Van 1,92, Amasya 2,29, Bitlis 2,60, Mardin 2,96, Yozgat keza, Beyazıt 3,47, Ak saray 3,57, Tokat 3,76, Kars 3, 97, Urfa 4,02, Bursa 4,10, Gü- müşane 4,54, Diyarbekir 4,61, Malatya 4,68, Siirt 4,75, Maraş | 4,93, Şebinkarahisar 5,01, Erzu- Talât Mümiaz | kek nisbeti arasındaki inhiraflar j rum 5,04, Çorum 5,19, Çankırı 5,28, Ordu 5,49, Elâziz 5,54, Sinop 5,67, Artvin 5,79, Kuşe hir 5,95, Sivas 6,17, Gaziantep 6,25, Kütahya (6,34, Afyonkara- hisar 6,62, Denizli 6.80, Antak ya 6,89, İçel 7,01, Kastamonu 7,12, Erzincan 7,33, Giresun ke- za, Trabzon 7,62, Cebelibereket 8,13, Konya ve Niğde 8,17 Zon- guldak 8,18, Kayseri 8,35, Ma- nisa 8,72, Aydın 9,01, Samsun 9,27, Muğla 934, Bolu 9,95, As dana 10,46, Balıkesir 1050, Burdur 10,86, Rize 10,97, Epsr- ta 11,1), Kuklareli 11,67, Mer- sin 12,07, Çanakkale 12,08, E- dire 12,23, Telirdağ 1243, Ankara 12,94, Kocacli 17,44, eskişehir 14,17, Bilecik 15,50, İ lamir 21,22, Istanbul 45,48 dir. 21 sö nesi nüfus tabriri net duğundan, okuma kususuadca A- rap haflerinin ©5735 alındığını unutmamak lâzımdır. O harfler- deki güçlüğe karşı bugünkü Türk harflerini Ny Millet mektepli faaliyeti nazarı şimdi bu nisbeti gişdiği elbette a-lesılır. Namık Edip a
