11 Haziran 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5
5 — VAKIT 11 Haziran 1930 — | Türk yunan itilâfının metnini neşrediyoruz bunların üzerine konmuş olan Millet Meclisinde — | Türk İktisadi mesail etrafında tenkitler (| Zinci sahifeden devam | MR şen e eki şeker fabrikaları bu tenkidin Memleketimizd mevzuunu teşkil etmektedir Ankara, 10 ( Telefonla) — Bu gün B.M. Meclisi saat 2de toplandı... Devlet Bankası lâyi- mukavelesinin müzakeresi Yarındki celseye bırakı larak ilk ve orta tedrisat musllimleri hakkında ki kanun lâyihasına ge“ çildi ye bilâ müzakere kabul edildi, Bundan sonra damızlık hay- yanların icabında (o meccancn tevzii lâyihası müzaker edildi. Iktısat Vekili Şakir Bey beya” batta bulunarak şimdiye kadar 2500 Merinos koyun ve koçu Zetrtilip tevzi edildiğini, tecrü- neticesinde iyi neticeler alındığını, 10 sene zarfında bu suretle yün. ihtiyacımızın karşr ,İanacağını ümit ettiğini; Merinos- İarın Bursa ve Balikesir havali- #inde 100 bin lira ile yeniden Wubayaat yapılacağını söyledi ve lâyiha kabul edildi. Müteakıben Şeker şirketine İ buçuk milyon lira avans veril- mesine dair lâyhanın müzakere- sine başlanarak İktisat Vekilin- den izabat istenildi. İktısat vekili Şakir Bey dedi ki: “— Şeker için Alpullu ve U- şakta ilk tecrübe olarak birer fabrika tesis edildi. Alpullu fab- rilası şimdiye kadar normal va- ziyette bulunmuş ve şayam memnuniyet netice vermiştir. Uşak fabrikası ise senelik is- tihsali ile masarifini karşılıyama- Mış ve kanunen tasfiye edilecek bir hale gelmiştir. Bunun için Yeni bir şirketin teşekkülü za- Tart addedilerek bunun ziraat VS sanayi ve maadin bankaları” Da verilmesi münasip görülmüştür. Ragıp B. (Kütahya) bu mese- le hakkında yeri fazla tenevvür *tmek istedi. Ağa oğlu Abmet Bey; «— Hükümetin bu fabrika için Verdiği para miktarı nedir? Fab- rika idareşizlikten mi, ader ki- yeden mi bu bale gelmiştir? dair tedabir alınmalıdır. Vekil bey cevap vererek: “— Halkın hisse senetleri için *ndişe mevzuu bahis değildir, dedi, Hükümetçe tedbirler alın- Miştır. Fabrikanm sermayesi 1 Milyon 200 lira idi. Zararı ise milyon liraya baliğ olmuştur. Ikın bunda 400 bin lira | Sermayesi vardır. Bu sene fab- m kâr temin (edileceği ümit ediliyor. Pancar da geçen Seneye nisbetle iki fazla hasılat Yecektir, Ancak fabrika 4 te üçünü kay- betmişti ve tasfiye lâzımdır. bilinmiyen bir şey memle- pe” Birerse bazı hatalar olur. biz İştede bazı hatalar oldu, çok kusurlar oldu. Darlığın da lay tessiri oldu, idarede kusur- Fa abrika geçen sene 330 vagon Mer itihsal etmiştir. Fakat « gterakim borçlarının faizi çok İ acne kâr verilemedi. Bu © de ldakal 500 vagon seker Ç ÜaCağI tahmin ediliyor. atile hariçteki maliyet fiatı ara- Emin B. ( Eskişehir) — Pan- sında çok farklar bulunduğu car için ta Bileciğe kadar to hum ve para dağıtılmıştır. Böyle olursa fabrika nasıl işler? Mes- eleyi o esasasından balletmeli, Fabrikayı fabrika olacak yere götürmeli. Besim Atalay B. — Eskişehi- re götürelim | Emin B. — Evet, Besim Ata- lay B. muvafık buluyor, Eskişe- hire götürmeli | Besim Atalay B. — > yeri eyde yapkığımız gibi orada Hranyedilik yaptık.laraf vardır. — Ne gibi? Sesleri. Besim Atalay B. — Gidin, ba- kım. Geçen sane fabrika dönme yuvasına dönmüştü. Bu sene de otomobil yuvasına döndü. —Dönme ne demek ? sesleri. Besim Atalay Bey— Efendim.. Şey.. Bir şey demedim. Yani orada dönen israfattan bahset- tim. (Handeler..) Şekerler orada çürüyor. Dağıdılsaydı bari ne olurdu ? Bir heyet gönderelim görsün. Bir taraftan 3 saatlik köylere bir şey dağıtılmadı. Bir taraftan Pazarcığa kadar tohum ve para tevzi edildi. Sen onu oradan kaldır, Biçer in kenarına götür, Hâlâ tezek kullanan memlekete getir. (han- deler) Ağaoğlu Ahmet Bey — Türk | köylüsünün verdiği bu parayı titizlikle takip etmek lâzım. Ce- hil ile bu gibi işler yürümez. Böyle cahilleri ve salâhiyeti ol mıyanları devlet bütçesine mu- sallat etmekten sakınmalıdır. Ben şimdiye kadar bu işin saiki cehalet zandediyordum. Şimdi işidiyorum ki mesele İsraf, vazi- fesizlik, belki de sui istimaldir. Bunları işittikten sonra bu pa- rayı nasıl verebiliriz? Vekil Bey- den sual sordum. Kat'i cevap vermelidir. Ben bunları işittikten || sonra nasıl rey verebilirim? Zamir Bey (Adana) Hükü- metin şimdiye kadar bu fabri- kalara verdiği para miktarını sordu. İktısat vekili Şakir B. kürsüye gelerek dedi ki: “ — Uşşak fabrikasını şimdiye kadar bir çok defa mütehassıs- lara tetkik ettirdik.Gayri iktisadi olmadığım — söylediler. Geçen seneki istihsalât 23 bin ton idi. Bu da gösteriyor ki fabrikanın yeri gayri iktısadi değildir. Bir senedir fabrika idaresinde israf olunduğuna kani değilim,mes'ele gayet vazihtir. Tasfiyeden sonra oatada bir- çok borç kalacak. Bundan baş- ka 50 bin ton pancar, ve veri- 6 lireya mal olur. Bizde ise 25- 30 lira arasındadır. Arada 3-4 misli fark vardır, , Zamir Bey (Adana) — Cihan piyasasında şekerin kilosu 9,5 kuruşa, bizde 41 kuruşa male- dilir. Bu işte devam manasızdır. Bu parayı başka bir yere sarfe- derek daha fazla randman al- mak kabildir. Tahsin Bey (Aydın) — Bu fabrikanın Uşşakta yapılmasına rapor verenlerin ve müsebbiple- rinin tecziyesi lâzımdır. Emin B. (Eskişehir) — Mes'ele iyi tetkik edilmek için gelecek seneye talik edilmelidir. Ağaolu Ahmet B. — Evet, gelecek seneye kalmalıdır. İktisat Vekili — Bu iş kanuni safhasında takip olunacak ve tasfiye muamelesi (yapılacak. Müessesenin açıkta kalmaması iç'n bu kanunun kabülü lâzımdır ,, Bundan sonra kanunun encü- mene iadesine dair takrir red- dedilerek kanun kabul edildi. Celse yarına talik edildi. Mec- lis yarn şabah onda toplana- caktır, Perşembeye dağılması ma Alkazar — Tarzanın kızı Bar ve Müzikhoilert ilk şart ilândır savaşmak, havada fa- yyaresiz açma çalış- mak gibidir muvaffak olmak istiyorsanız gazete ilânna ehemmiyet ve- riniz ; Gazete ilâm ilânların İşte ilân tarifemiz; len birçok avanslar kalacak, Biz Sind » “ bu kanunu bunun için teklif et- EĞ Sm Nİ &k. Hükümet şimdiye kadar bu i yuk e ydi m fabrikalara dört milyon seksen lg, weli bin lira vermiştir. Bnnun iki bu- çuk milyonu sermaye, bir buçuk milyonu da icabında verilecek avanstır. Memleketimizdeki mi İlân memurumuz size fay- dalı bir ilânm şekil ve üc- reti için hizmet etmeğe ha- zırdır. aliyet fi- muhakkaktır. Hariçte şekerin tonu 7 — Yunan tebeasinm İstan- bul mıntakası dahilinde kâin gay- ri menkul mallar üzerindeki ta- sarruf hakları işbu mukavele- namc ahkâmı ile haleldar ol- mayacaktır. 8 — Türkiye hükümeti kendi tabiiyetinde bulunan ve elyevm İstanbulda hazır olan bilcümle rum ortodoks tebeasının İstan- bula geldikleri tarih ve doğduk- ları yer ne olursa olsun etabli hakkını, tanıyacaktır. Ayni etabli hakkını, (Türkiye (o makamatı tarafından verilmiş pasaportla Istanbulu terketmi olan gayri mübadil eşhas hakkını da tanr yacaktır. Bu suretle aile reisi etabli tanınmış olan zevce, erkek ve kız sagir evlât, ve kocaya varmamış reşit kızlar İstanbul daki aile reisine iltihak etmek hakkmı haizdir. Kezalik reşit oğlu ayni vechile etabli tanınmış olan dul analar oğullarınn yanına gelmeğe mezundurlar. 9 — Evlenme, emvali gayri menkule alıp satma ve serbest seyrüfer etme hakkında yukar- da zikrolunan eşhasa karşı mev- cut tekayyüdat refedilecektir. 10 — Gayrimübadil olup İs- tanbulu terkettiği halde işbu mukavelenin 28 inci maddesi mucibince avdet hakkından mah- rum bırakılan türk tabiiyetindeki rumların Türkiyedeki menkul ve gayrimenkul malları ile İstanbul da hazır bulunan ve yabut hak- ları tanınmış rum Etablileri ve İstanbul mmtakası © haricinde İİ Süreyya Kadıköy — Aşk zambeğili Kazanmak için E| haricinde olup garbi Trakyada ilânsız kazancı artırmaya en ko'ayı, en Ucuzu, en te- E irlisidi ni Sonuncu anyılada Sabri Kurup 125 5 kâin menkul mallar Türkiye hükümetinin yedi tasarrufuna geçecektir. Bu kabil eşhasın Istanbul mmn- takası dahilindeki emvali bun- dan müstesnadır. Bu mallar üze- rindeki haciz derhal kaldırıla- caktır, 11— Elyevm Garbi Trakyada hazır bulunan Yunan tabiiyetin- deki Müslümanların tarih ve ma- halli tevellütleri her ne olursa olsun etabli hakları Yunan hükümetince tanımacak ve bunlar Türkiyedeki etablilerin müstefit * olacakları haklardan Yunanistada aynen istifade edeceklerdir. 12 — A. Yunanistanda kâin ve garbi Trakya mıntakasını terk ile avdet hakkından mahrum edilen Yunan tabiiyetindeki müs- lümanların menkul ve gayri menkul malları. B — Garbi Trakya mintakası elyevm hazır veya avdet hakkın- İ dan istifade edenlerin menkul İ ve gayri menkul malları, C — Garbi Trakyada kâin Tiesretinisde , san'alnızd olup haziran 927 tarihinde muh- telit komisyona Yunan heyeti murahhası tarafından verilen lis- tede yazılan mallar. D — İşbu mukaveleye merbut listede yazılı ve mesahai sathi- yesi mecmuu yedi bin Yunan dönümüne baliğ olan arazi Yunan hükümetinin yedi tasarrufuna geçecektir. Yukarıdaki kayıtlar haricinde Garbi Trakya mınta- kasında elyevm hazır Müslüman etablilerle, avdet hakkından mah- E| ram olacak eşhasın Garbi Trak- ya mıntakasındaki mallar üze rindeki tasarruf hakları hiç bir suretle haleldar olmıyacak ve iü hacizler kaldırılacaktır. 13 — (Tarafeyn hükümetleri yukarıda mevzuubabsedilen men- kule eşhasından herhangi birine ait emvalin iradı veya mukabili dolayısile her türlü iddiadan fe- rağat edeceklerdir, 14 — Muhtelit komisyonun 28 numaralı kararının 3 üncü mad- desi mucibince tesviyesi lâzım gelen bedeli icar ve sair -tahsi- lât mesailini tarafeyn hükümet- lerinden her biri kendi tebea- sile doğrudan doğruya halede- cektir. 15 — Yunanistan bu muka- velenin meriyete girdiği tarih- ten itibaren bir ay zarfın” muhtelit komisyon emrine 475 bin ingiliz lirası tahsis edecek- tir. Bu meblağdan mubtelit komisyon 150 bin İngiliz lirasını İstanbul mıntıkası (haricindeki mallarma mukabil İstanbuldaki Rum etablilerine, ve avdet hak- kından mabrum olanlara tazmi- nat olarak tevzi edecektir. B — 150 bin lirasını, malları işbu mukavele mucibince Yunan hükümetine intikal eden Yunan tabiiyetindeki etablilere tazminat olarak tevzi edecektir. Bu tevzi meselesi muhtelit ko- msiyonca ifa olunacaktır. Müte- baki 125 bin lira mubtelit ko- misyon tarafından 3 taksitte Türkiye hükümetine tesviye ol nacaktır, 16 — Yunan hükümeti garbi Trakyadaki müslüman etablilere ait olup iadesi memnu olan mal- ların sahiplerine ledilhace taz- min için muhtelit komisyon em- rine Ayrıca 15 bin İngiliz lirası tahsis edecektir. 17 — Avdet kakkından mah- ram olanlar, Türkiye cümhuriye- ti makamatından pasaport al maksızın Istanbulu terketmiş olan, elyevm hariçte bulunan Türk tabiiyetindeki Rumlar ile Yunan cümburiyeti makamatından pasa- port almaksızın garbi Trakyayı terketmiş, elyevm hariçte bulu- nan gayri mübadil Yunan tabii- yetindeki Müslümanlara Türk ta- büyetini tanımadığı her iki hükü met kabul © etmişlerdir. Bu suretle yeni tabiiyet iktisap etmiş olan zevat eski memleket- lerindeki Oomedeni haklarından mahrum kalmıyacaklardır. 18 — İşbu mukavelenin tatbi- ki her iki hükümetçe muhtelit komisyona tevdi edilecektir. 19 — İşbu mukavelenamenin teshil veya tatbiki hususunda wubtelit komisyonda hadis ola- cak her türlü ibtilâfta bitaraf azanın hakemliği umnmi surette kabul edilmiştir. Avdet ediyorlar Türk - Yunan ( itilâfnamesinir. imzası üzerine Ankarada “bulu- nan Muhtelit mübadele Türk, Yunan bitaraf azasının yarın şehrimize avdeti beklenmekte dir. Frofesör Doktor M. Lutfi Gühane ve (Cerrah; hi Maran tşerih miami Dahili ve hatasi hasisların Cuma ve Püsar madu her gün idden esnra Divanyola Şekerci Sokak N.7de kabul etmektedir. Telefon: İst 2236
