20 Eylül 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

v 4 Tarih sergisinden köşeler Maliyenin pavyonu bize ne anlatıyor? Başr I. inci sayfada tandaş ve bir cümle ile ya mesud ya bedbaht memleket... Hatırınıza derbal büdceleri kıyas. lamak geliyor. Fakat buna imkân yok- ki. Çünki saltanat, büdcesizdi. Büdce- siz devlet olur mu, diyeceksiniz. Belki Osmanlı imparatorluğu büdcesiz dev- let olarak tarihte tek kalıyor. ” Meşrutiyette bir büdce mefhumu buluyoruz. Fakat mefhum.. O kadar. Çünkü hükümet her sene kendi kara- riyle büdceye munzam ve fevwkalâde tah sisatlar ilâve eylemiş ve “Meclisi meb- usanın,, kabul ettiği büdceler artadan kayboelmüştur. Meşrutiyet açık büdce- den kurtulamıyarak ve belki de bir az- da onun tesiriyle göçüp gitti. Cumhuriyete gelince: Açık büdce bilmiyoruz. Denk büdceye dost olduk, büdceyi aşan fazla gelirimiz dünyadaki hususiyetlerimizden birini teşkil ediyor. Büdcenin yanr başında, bu büdcele- rin memleket işlerine nasıl taksim edil- diğini görüyoruz: Millf müdafaa, kü- tür, sıhat, nafra, iktısad, ziraat ve em- niyet hizmetlerine üç devir ne sarfet- miştir? Gözleriniz hayretle açılıyor: İlk iki devirde bir sürü sıfır'lar var de- ğil mi? Fakat gene bu ilk iki devirde milyonları yutan şw doymak bilmez is- me de gözünüz takılıyor:,. Hazinei has- sa!... Eğer bugün, bu memleketi batır- maya uğraşmış olan ve bu milletin di- şinden tırnağından artırarak göz yaşla- rı içinde zaptiyelerle kapitülasyona ya- tırdıkları millet parasını diledikleri gi- bi harcıyanları yakasından tutmak mümkün olsaydı, inanınız ki onlar da aynı şeyi göstereceklerdi: Hazinei has- * Ba. Milli, “gayrimilli” Biühassa meşrutiyet edebiyatında şuü “gayrimilli,, sözüne ne kadar çok rastlarız: bu “gayrimilli,, nin ekmek ve su kadar bol kullanıldığı devirde milli olarak, memlekette ne bir karış demir- yolu yapılmış, ne bir köprü tombazı konulmuş, ne bir fabrika bacası tüttü- rülmüştür. Cuümhuriyetin; hiçbir devlet hizme- tini bir an geri bırakmadan mütevazı bir büdce çerçevesi içinde bu işlere ne kadar harcamıştır, biliyor musunuz? 435.785.788 lira... ki buna harb endüs- trisi dahil değildir. Sergideki şu maliye köşesi tek ba- şına “milli ve gayri milli,, nin de güzel bir izahını yapmış oldu. Gene bu köşe, bize, üç devir maliye- sinin karakteristik bir vasfını canlan- dırıyor: mutlakiyet ve — meşrutiyette büdceler nasıl hazırlanır, netice nasıl çıkardı? Meselâ mutlakiyetin 1903 ve meşrutiyetin 1910 mali sene büdceleri 40-50 miİyon arasında dolaşan bir açık vermiklerdir. — Mutaliketde büdce olmamak ve dolayısiyle ilmi manâda “ bir hesabr kat? bulunmamakla beraber sâl muhasebesi namı verilen bir takım hesab cedvelleri, bize saltanatın bir tek yılının bile denk büdce yüzü görmedi- ğini anlatıyor. Bu kısımda duvarlarda gördüğünüz şu senedler; saltanatın senedlere rap- tettiği borçlarıdır. Devlet, ferde borç- Tw olur mu? Bunu biz bugün cumhuri- yet çocuklarına bir türlü anlatamayız ama, aramızda saçı ak olanlar, bu faci. ayı çok iyi hatırlarlar. Serginin bu köşesi çok dır. Üç devirde köylü: Mutlakıyette ve meşrutiyette türk köylüsü, ihtiraslar peşinde kanını dö- kerken varlığının son santimine kadar olan parasını da bir sürü isim altında devlete verirdi: 1903 senesinde köylüye isabet eden vergi vasıtasız vergilerin yüzde seksen beşine; 1910 senesinde de yüzde sek- sen sekizine baliğ olmakta idi. Köylüyü cemiyet hayatımızda en hatırı sayılır varlık haline getiren cum- huriyet onu kalkındıracak €n güzel ted- birbirini bu sahada almıştır: şu, durma dan kısalan oku görüyor musunuz? O, köylüye isabet eden vergiyi göstermek. tedir ki, bugün vasıtasız vergilerin an- cak yüzde 31 rini buluyor. *A$ Serginin maliye kısmını gezmeğe de- vam ediyoruz: bakınız saltanat 1854 den 1874 de kadar 20 sene içinde tam İ4 defa yabancı sarrafların kapısını çal. mış, milli gelirleri onların insafsız e- Hinde nasıl istismar ettirmiştir. İkinci Abdülhamidin bu memlekete verdiği en meşum rakam gene bu aradadır: 1889 dan 1908 senesine kadar on bir defa yabancılardan ödünç para alınmış- tır, Kısa ömründe meşrutiyet bu güna. hı tam 8 defa işledi. Cumhuriyete gelince: bizim üç is- tikrazımız vardır. Birisi, memleketin en hayati ihtiyaçlarından birine harca- nan kibrit istikrazıdır. İkinci istikra. zımız Ergani, üçüncü Sıvas - Erzurum- dur ki hunlar, türk vatandaşınmın, türk hazi olan gü iki sar eseri halinde karşımızda duruyor: dev. let milletinden alarak milleti için har. camıştır. Başdöndüren grafik: Şimdi sizinle maliyenin en mühim, en dikkatdeğer köşesine geldik. Bakmız: cumhuriyetin 937 senesi masraf büdcesi 231.020.000 Hiradır. Umumi büdceden ödemek mecburiyetinde bulunduğumuz konsolide ve dalgalı borçlarının yekünu ise 223 215.775 liradır. Bu vaziyete gö- re borcumuz, bir senelik masraf büdce- mizden bile azdır. Bir de şimdi komşu ve büyük mem- leketlerin büdce ve borçlarını bizimle mukayese eden şu levhaya dikkat edi - niz: bakınız İngiltere'nin borcu, büdee- sinin dokuz buçuk, İtalyanın beş, Ro- manyanın dört, Yunanistanın dört, AL manyanın iki, Bulgaristanın dört, Çekos- lovakyanın beş, Yugoslavyanın beş, Fran- sanın sekiz mislidir. Bir de siz, şimdi, bir an için gözü- nüzü kaptarak saltanat ve meşrutiyet yarı.müstemlekesi ile cumhuriyet Tür- kiyesini düşününüz: baştanbaşa ihmal edilmiş, bir vaziyette harab bir memle- keti tam bir yeni zamanlar diyarı hali. ne getiren azim ve enerji işte bu dün- yanm örnek muvazenesi içinde eserler kurdu. #43 Sergide maliye köşesini bir defada gezmek nasıl mümkün olabilir? Her grafiğin önünde bir dakikacık dursanız bile... Vakra sergiyi hazırlıyanlar kas. koca üç devri bütün mukayeseleriyle bir köşeciğe sığdırmışlardır. Fakat bu. rada her bir çizgi milyonların ve zih- niyetlerin sembolü olarak gözüküyor.. İşte şimdi asıl cumhuriyet maliyesiyle karşıkarşryayız: onu da yarın gezece- ğiz. Samih TİRYAKİOĞLU Sokaklarda dolaşan çocukları barındırmak için yerler yapılacak İstanbul, 19 (Telefonla) — İşte ça - lışan ailelerin ilk mekteblerde okuyan çocuklarının akşamları mekteb kapan- dıktan sonra sokakta dolaşmalarını göz- önünde tutan Maarif müdürlüğü çocuk- ların ruhi vaziyetleri uzennde fena te- sir bırakan bu hareketin önüne geç için bazı teşebbüslere giriş ir. Bu maksadla muhtelif yerlerde çocuk ba- rındırma odaları vücude getirilecektir. Maarif müdürlüğü bundan başka ta- lebenin mekteblere devamını temin için bu sene daha sıkı bazı tedbirler almak kararındadır. Bu karara göre mektebe bir gün gelmiyen talebeye derhal mek- tub yazılarak keyfiyet bildirilecektir. Evinde hasta yatan talebeye derhal doktor gönderilecektir. Bundan başka talebenin mekteb zamanı sinemalarla kahvehanelere gitmemesini temin için sık sık kontrollar yapılacaktır. Yarından itibaren ilk mekteblere ta. lebe kaydı muamelesine başlanacaktır. ULUS Türk tarih kurultayı ( Başı I. inci sayfada ) Ornburg üniversitesi Profesörlerinden Gordon Şilde. Kurultay Türk Tarih Kurumu Baş- kanı B. Hasan Cemil Çambel tarafın.. dan verilecek bir nutukla açılacak ve kurultayın fahri reisi, reis ve reis ve- İ >killeriyle kâtibler seçilecektir. Bu se- çimden sonra reis tarafından bir Nu« tuk söylenecek ve ondan sonra encü- menler seçilecektir. Müteakiben Türk Dil Kurumu a- dma genel sekreter B. İbrahim Necmi Dilmen, tarih fakülteleri adına Muzaf- fer Göker birer nutuk söyliyeceklerdir. Ecnebi profesörler adına da profesör Pittard bir nutuk verecektir. Türk Ta- rih Kurumu Asbaşkanı Bayan Âfet ta- tafından kurumun arkeolojik faaliyeti hakkında bir tebliğ yaprlacak ve bun- dan sonra da genel sekreter B. Muzaf- fer Göker kurumun ilmi faaliyetleri hakkında bir rapor okuyacaktır. Saat 17.30 da kongre namına cum- huriyet âbidesine törenle bir çelenk konulacaktır. Bn. Âfetin ziyafeti 'Türk tarih kongresine iştirak mek üzere şehrimize gelmiş olan ya- bancı âlimler şerefine Türk Tarih Ku- rumu Asbaşkanı Bayan Âfet tarafın- dan bugün saat 15 te Ertuğrul yatında bir çay ziyafeti verilmiştir. Yat Dolmabahçe önünden kalkarak Floryaya kadar gitmiş, orada Denizevi gezilmiş ve oradan kalkılarak Yeniköy önlerine kadar dolaşıldıktan sonra dö- et. nülmüştür. Bu çay Ziyafetinde kongreye işti- rak edecek yabancı âlimler, dil ve ta- rih cemiyeti üyeleriyle yakından tanış- m2zk ve konuşmak imkânını bulmuş- . lardır. İstanbual radyosunda Çok dikkate şayan olacağı muhak- kak bulunan ikinci tarih kurultayının açılma töreniyle bütün müzakeratı hab- kın iyice takib edebilmeleri için İstan- bul radyosu tarafından transmisyon yapılacaktır. Posta pulları Dolmabahçe sarayında — toplanacak ikinci-Türk Tarih Kurultayı adına bas- tırılan posta pulları yarından itiba- ren posta gişelerinde kullanılmaya baş- lanacaktır. K Bu pullar, 3, 6, 7,50, 12,5 kuruşluk olmak üzere 100.000 aded olarak basıl- mıştır. 6 ve 12,5 kuruşlukların üzerin- de Atatürkün büstleri, 3 ve 7,5 kuruş- lukların üstünde de Alacahüyük kazı. sında meydana çıkarılan tarihi heyke- lin resmi vardır. Tarih kurumunun tebliği İstanbul, 19 (A.A.) — “Türk Ta- rih Kurumundan» : 1. — İkinci türk tarih kongresi yü- ce Önder Atatürk'ün yüksek himaye- lerinde Dolmabahçe sarayında 20 ey. .lâl 1937 pazartesi günü saat 15 te açılacaktır. 2. — Kongreye davetliler kendi- lerine gönderilen kartlarda yazılı gün ve saatlerde türk tarih sergisini ge- zeceklerdir. Serginin ziyaretinden sonra davetliler ayrı kartlarla Dol- mabahçe sarayında bugün açılacak olan resim ve heykel müzesini de ge- zebileceklerdir. 3. — Tarih sergisi ile resim Ve heykel müzesinin kongreden — sonra umuma açılış programı ayrıca bildi. rilecektir. LKÜÇUK iç HABE.RLER] X Radyo ücretleri — Radyo kullan. mak için ruhsatiye bedelini bu ayın so- nuna kadar vermiyenlerden ceza alına - caktır. X Üsküdarda yangın çıktı — Üskü- darda Abdullah Ağa sokağında 83 nu . maralı evden yangın çıkmış, büyümesi. ne meydan verilmeden ıöndürühnfiş'ül'- X İki ingiliz b öi — Geçeni de İstanbul limanını ziyarete gehP Ka- radenize çıkan iki ingiliz kruvazörü bu- gün limanımızdan geçerek Adalar deni- zine çıkmıştır. X Prost'un yeni projesi — Prost sayfiye yerleri için bir proje hazırlamış- tır. Proje sayfiye evlerine muayyen bir tip tayin etmektedir. |sııon| Izmirde Balkan şampiyonluğu Güreşçilerimiz 5 inci defa Balkan şampıyonu oldu $ muhabiri: İzmir, 19 (H telefonla) — Beşinci Balkan güreş şam- piyonası bugün neticelendi ve Alsancak stadyomunu dolduran binlerce halk caş- kun tezahürler arasında, Balkan şampi- yonluğumuzu beşinci defa kutladı. Güreş milli takımımız 7 katagoriden altısında birinciliği almıştır. Yalnız 56 kiloda: Bris (y_unan) birinci, Kenan ikincidir. Evvela bugün yapılan müsabakala - yın neticelerini bildiriyorum: 56 kilada Bris (yunan) Mogolyok (Yugoslav) ile güreşti. Bris üstün güreşti ve sayı hesabiyle rakibini yenmiş sayıldı. 61 kiloda Antönoviç (yugoslav) ile Yaşar'ın karşılaşması çok heyecanlı oldu. Yugos- lav güreşçi ilk anda yaptığı hamlelerle güreşi kazanacak gibi görünürken Ya- şar, 1.47 dakikada tuşla neticeyi kazan. dı. Dünya şampiyonunun bu güreşi çok alkışlandı. 66 kiloda Pankiras (yugoslav) Yusuf Arslanla karşılaştı. İlk parti neticesiz bitti. Üçer dakikalık devreler zarfında bütün güre- şen Yusuf Arslan kazanmış sayıldı. 72 kiloda | Ankaralı Hüseyin Marko'yu nan) 14.14 dakikada tuşla yendi. Bu güreş de çok enteresandı ve Hü- seyin çok teknik olan rakibini üstün bir gayretle ve hasmının oyununu kul- lanarak mağlüb etti. 79 kiloda Pambatlis (yunan) ile Fişer (yu- goslav) güreştiler. Balkan ikinciliği için karşılaşan bu güreşçilerden — yu- nanlr sayı hesabiyle hasmınt yenmiş sayıldı. 87 kiloda Cafakis (yunan) Fişner'i (yugoslav) 6.46 dakikada tuşla yendi. Ağır siklette Çoban Mehmedin bugünkü rakibi oldukça çetindi. Fakat Mehmed daha müsabakaya başlamadan evel kendisi çok itimad ediyor ve şen görünüyordu. Bunun neticesi olarak rakibi Negri'yi (yugoslav) 9.14 dakikada tuşla yendi ve bu senenin son müsabakasını güzel bir şekilde kazanmak dolayısiyle uzun uzun alkışlandı. Takımımız Balkan şampiyonu Güreşler neticelendikten sonra, ha- kem heyeti ümümi vaziyeti bildirdi: Türk mill$ güreş takımı bheşinci defa Balkan şampiyonu oluyordu. Halk güreşçilerimizi bağrına bası- yor ve fuar münasebetiyle, İzmiri dol. duran binlerce kalabalık bu güzel ne- ticeyi kutluyordu. Umumi tasnifte sikletlerin netice- leri şudur: 56 kiloda: Balkan şampiyonu: Bris (yunan), ikinci Kenan, üçüncü Magol- yak (yugoslav), 61 kiloda: Balkan şampiyonu: dün. ya şampiyonu Yaşar, ikinci: Antono- viç (yugoslav), üçüncü: Filipis (yu- (yu- nan). 66 kilada: Balkan şampiyonu Yu- suf Arslan, ikinci: Pankıras (yugos- lav), üçüncü: Polikrayüs (yunan). -72 kiloda: Balkan şampiyonu: An- karalı Hüseyin, ikinci: Fişer (yugos- lav), üçüncü: Marko (yunan). 79 kiloda: Balkan şampiyonu: Mer- sinli Ahmed, ikinci: Panpatlis (yı- nan), üçüncü Fişner (yugoslav). 87 kiloda: Balkan şampiyonu: Mus- tafa, ikinci Cafakis (yunan), üçüncü; Mesner (yugoslav). Ağır siklette: Balkan şampiyonu: Çoban Mehmed, ikinci: Negri (yugoslav) üçüncü Krilis (yunan). Umumi tasnifte Balkan güreş ikinci- liğini yugoslav, üçüncülüğünü de yunan ekipi kazanmış bulunmaktadır. Atatürk güreş_giinü Halkevinde yapılan müsabakaların neticesi Dünkü sayımızda haber verdiğimiz *'19 eylül Atatürk güreş günü,, müsa- bakaları dün halkevinde yapıldı. Ayni zamanda mevsimin ilk müsabakala- rı olan güreşler çok heyecanlı geçti. Salonda epice kalabalık vardi.. Teknik neticeler şudur, 56 kilo — Ankaragücünden (Musta. fa) birinci, Demirspordan (Hasan) ikin ci, Güvençspordan (Halit) üçüncü. 6l kilo — Ankaragücünden (Ali Ömer) birinci, Demirspordan (İbra- him) ikinci, Bu kilonun üçüncüsü yok- tur. 66 kilo — Ankaragücünden (İsma- il) birinci, Demirspordan (Hakkı) i- kinci, Güvençspordan (Ali) üçüncü. 72 kilo — Güvençspordan (Celâl) birinci, Ankaragücünden (Mersinli Ah-” medin kardeşi Mustafa) ikinci, Demir- spordan (Mustafa) üçüncü. 79 kilo — Ankaragücünden (Cafer) birinci, Demirspordan (Muharrem) i- kinci, bu kilonun üçüncüsü yoktur. 87 kilo — Ankaragücünden (Rıza) birinci, Demirspordan (Affan) ikinci, bu kilonun da üçünücüsü yoktur. Ağır — Ankaragücünden (Necmi) birinci, Demirspordan (Namık) ikinci oldular. Kulüblerin aldıkları puvana göre, (Ankaragücü) birinci, (Demirspor) i. kinci, (Güvençspor) üçüncü oldu. Doğu muhteliti Galatasarayı 2-17 yendi ü İstanbul, 19 (Hususi muhabiri- mizden telefonla) — Bugün Doğu muh- teliti ikinci maçını Galatasaray ile yaptı ve beklenilmediği halde neticeyi 2-1 ka- zandı. Muhtelit takım bilhassa ikinci devrede ağır bastı ve enerjik hir oyun çıkardı. Sacid, Volasterdis, Salim, Eşfak, Nur barr, Bedi, Salâhaddin, Etiyen, Haşim ve Bülend'den mürekkeb olan Galatasa- ray takımının birinci devrede, dördüncü dakikada Haşimin ıyığiyle çıkardığı lden ve onu ib geçen on on beş dıkıık zamandan hariç bir faaliyet ve gayreti görülmedi. Doğulular insicam- sız ve gelişi güzel kurulmuş Ga!ntasaray takımını kolayca yendiler. İtalyanların Cevabı Başı I. inci sayfada Akdenizde harb gemileri Oran, 19 (A.A.) — Nyon anlaşması- nın tatbiki işiyle alâkadar olarak, dün öğleden sonra Oran'a altı fransız torpi- to muhribi, Elkebir Himanma da beş in- giliz torpido muhribi gelmiştir. a Paris, 19 (A.A.) — Toulon'dan bil- dirildiğine göre, Akdeniz filosuna men- sub birçok gemiler denize açılma em- Ti almışlardır. Âsiler iki ticaret gemisini zaptettiler Salamank, 19 (A.A.) — Kanarias kruvazörünün, dün gece kendilerine re- fakat eden üç harb gemisini kaçmağa mecbur ettikten sonra Minorka adasın- dan dönmekte olan Sister ve Jaimii ad- İr iki ticaret gemisini zaptederek âsi- lerin elinde bulunan Listenerec limanı- na götürdüğü bildirilmektedir. 20-9-1937 ——