4 Mayıs 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

—— T —T7 el —— 4 - 5 - 1937 di aponyâ’;ia anayasa buhranı -J aponyada ordu ile siyasi partıler arasındaki mücadele, 30 nisan seçiminin neticesi belli olduktan son- ra ehemiyetli bir anayasa buhranı şeklini almıştır. Uzun bir tarihi olan bu mücadele, Hirota hükümetinin iskatı ve bugünkü Hayaşi kabinesi- nin iktidara geçmesiyledir ki had safhasına girmişti. Malümdur ki Hi- rota kabinesi ordu ile siyasi partiler arasındaki ihtilâf üzerine istifa etti. Burdan sonra, hükümet teşkili için yapılan teşebbüsler netice vermedi. Çünkü Japonyada imparatorun bir fermanı ile harb ve bahriye nazırları- nt ordu tayin etmektedir. Ordu da si- yasi partiler ve namzed olarak ileri sürdüğü başvekile itimad etmediğin- den harbiye nazırı tayin etmekten çe- kindi. Binaenaleyh hükümet teşkil e- dil di. Nihayet ord ısrarı kar- 5 partiler dlerini geri çe- kerek ordunun başvekil namzedi - olan Hayaşi hükümeti teşkil etmiştir. Siyasi partilere rağmen iktidara geçen bir hükümetin meclis ile iyi ge- çi i bekl di, Nasıl ki öyle oldu. Meclis her adımda Hayaşi hü- kümetinin icraat ve faaliyetine engel olmaya çalıştı. Parlâmenter idareler de hükümet ile meclis itilâfa düş- tüğü zaman yapacak iki şey vardır: 1 — Ya hükümet iktidardan çeki- lir. 2 — Yahud da meclisi dağıtır ve seçim yapar. İkinci yolu takib eder de seçim hü- hükümet aleyhine netice verirse, ar“ tık hükümetin iktidardan çekilmesi bir zaruret halini alır. Hayaşi kabi- nesi meclisi dağıtmış ve 30 nisanda berlerine d seçim yapmıştır. Telgraf ha göre intihabta Japonyanın belli baş- l iki siyasi partisi olan ve bu buhran- da beraber yürüyen Miusaito ve Se- tileri üç yüz elliden fazla mebus seçmişlerdir. Hükümet pı.ı:tiıi kırk mebus intihab ettire- bilmişlerdir. Japonyadaki devlet ıııe- kanizması parlâmenter olsaydı, hükü- metin iktidarı, seçimde kazanan par- tilere terketmesi lâzım gelecekti. Fakat Hayaşi, başvekâletten çe- kilmiyeceğini bildiriyor. Ordu da Y ni meclise karşı hükümeti müdafaa edeceğini ilân etmiştir. Esasen anay>” göre, hükü- iyukai par ise encak sanın bugünkü 'şekline metin istifası da japon politikasını, çinde bulunduğu - çıkmazdan kurta- ramaz. Çünkü hükümet teşki te bir harbiye tmesi Hi için A FETTET or yeni ve bir de bahriye - nazırı tayin © lâzımdır. Ordu bu iki nazırı tayin et- medikçe Japonyada hükümet teşek- kül edemez. Diğer taraftan de“""_n teşkil edeceği hükümetle de meclis çalışmak istemiyor. Anayasa buhra- nını da doğruan mesele budur. Üç gün evel yapılan .eçimde or- dunun, japon siyasi hayatına hakim olan iki büyük partiden ayrı bir Ü- çüncü parti teşkil edeceği ve bu par- tinin de ekseriyeti kazanacağı tab- min ediliyordu. Fakat bu tahmin ta- hakkuk etmemiştir. Bilâkis japon Ka- moyu ordunun siyasi meselelere ka- rışmasını ve japon dış politikasını - dare etmeğe teşebbüs etmesini tak- bih etmiştir. Bakalım ordu ve ordunun hü"ü" rtilere veri- meti, japon milletinin pa! len reylerde tezahür eden “iradesine boyun mu eğecek? Yoksa meclisi 'l' ga ederek askeri bir diktatörlük mü kuracak? Uzak şarkta bir çok şeyler bu karara bağlıdır. A. Ş. ESMER Mesut bir doğum Ekonomi bakanlığı müsteşari Bay Faik Kurdoğlunun dün bir oğlu olmuş ve adı Eşref Kurdoğlu konulmuştur. Eşref, B. Faik Kurdoğlunun babası- nın adıdır. Bay ve Bayan Kurdoğlunu yavruya uzun ve mesud bir hayat te- kutlar, menni ederiz. , ü DIŞHABERLER ) S Madrid yeniden bombardıman edildi Milisler Bask cephesinde yabancı askerleri Londra, 3 (Hususi) — Hükümetçi kaynaklardan bildiriliyor : Madr.id âsi topçuları tarafından iki saat müdde_tle bombardıman edilmiştir. Fazla zayiat ur. Dün saat 22 ile 23 arasında in bir noktasında şiddet- fasılasız patlama arpışma hakkında yokt Madrid cephesin li bir çarpışma olmuş, sesleri duyulmuştur. Ç tafsilât alan müşahidler dün saat i de iki âsi bombardıman tayyaresi Valansi- ya üzerinde uçmuşsa da, bomba atama- mıştır. Başbakan Kaballero cenub kıta- ları kumandanına bir telgraf çekerek, 8. Maria dö Kabera manastırının zabtın- dan dolayı kendisini tebrik etmiş ve & sirlerle ailelerine iyi muamele olunması- nt emretmiştir. Bilbao mıntakasında Bilbao, 3 (A.A.) — Havas ajansımını biri bildiriyor: Son muharebeler es- met kuvvetleri, geçen şu- ünü Kadiksde karaya çı- an efradından bir kaç muha nasında hükü batın birinci g kan altıncı italy nefer esir etmişlerdir. Bunlardan Angelos Polises isminde- ki nefer, italyan kuvvetlerine — general Piassom tarafından kumanda edil.diğini söylemiş ve dün iki saat içinde âsilerden 200 kişinin öldüğünü ve l'fir_çok]amun da yaralandığını ilâve etmiştir. Esirlerin üzerinde çıkan evraktan, askeri teşkilâtın en ufak teferruata kadar italyanlar tarafından yapıldığı anlaşıl- maktadır. İki ispanyol esiri i beyanatını teyid etmişlerdir. Dün sabah hükümet kıtalai talyan esirlerinin mahvettiklerini bildiriyorlar İspanyada çarpışan yabancı askerlerden bir grup İngilterede Otobüs Grevi Bitmedi Londra, 3 (A.A.) — Otobüssüz ka- gün, vukubuları muharebeler ölen ve yaralananları toplamakla meş- gul olmuşlardır. Bilbao'da esir edilen italyanlar Bilbao, 3 (A.A.) — Biskaya cephesin- de Bermeo mıntakasında milisler, İtal. yanların dün perişan edilerek dağıtıl. mış olan siyah ok adındaki müfrezele- rinin bakiyesini imha etmişlerdir. İtalyanlar, 400 ölü bırakmışlardır. İtalyanlar aynı zamanda dört kamyon dolduracak kadar malzeme terketmiş- lerdir. Guernica ve Durango mıntakaların. da âsilerin yapmış oldukları taarruzlar tadedilmiştir. Avala cebhesinde işare değer bir şey yoktur. Burgos ct rin bataryaları âsi bardıman etmiştir. Âsilere göre Âsi kaynaklardan bildiriliyor : B'ask cephesinde Guernika ve 'l'a'morabıe_ta bölgelerinde âsiler hatlarını ilerletmiş- lerdir. Aragonı Endülüs ve A_ıtu_ru ccphclerinde tüfek ateşi teîtı“edıln'.nr tir. Santander cepheşinde bukumetçılf- rin taarruzü püskürtühnüştür. Havas'a göre hükümetçilerin Burgos - S_antıîn- der yolunu kesmek teşebbüsleri âkim kalmıştır. “Eıpdnü” bhesinde cumhuriyetçile. lerin mevzilerini bom. kaza neticesinde batmış Umumi karargâhtan bildi.rildiğine göre âsi Espana zırhlısr verdiği işare. ti dinlemiyen bir ingiliz îıapumnu ko- valadığı sırada hükümetçılîr. tarafın- dan serpilen torpillerden birine çarpaı- rak kazaen batmıştır.Mürettebat gemi- içinde boaşltmış, bu müddet bir hükümet gemisi, ne de bir hükümetçi tayyare görülmüştür. Âsi İspanyanın milli bayramı oı?n 2 mayıs günü, Salamankada _bır.geçıd resmiyle kutlamıştır. Bu vesıl_e !le ge- neral Franko bir nutuk vermiştir. Amerika İspanya işinde tarafsız kalacak Vaşingtondan bildiriliyor : Ameri. kanın İspanya işinde tarafsız kalması- nı temin için dün imza olunan tarafsız- lık kanunu | haziranda, kanunfı.n bazı leri de hemen tatbik mevkiine ko- nulacaktır. Doğrudan doğruya ve_ya Pıl— vasıta İspanyaya harb malzemesi Igon- dermek ve kredi açmak yasaktır: ane, imhurreisinin izniyle toplanabılecek. yi intizam içinde n€ made CU tir. rı evvelki | lan Londra sokakları pazar günü 1926 se- yapılan i grevi hatırlat- mışlardır, Açık hava meraklılarından mürek. keb kalabalık bir halk kütlesi, metroya hücum ederek vagonları işgal etmiştir. Dönüş saatlerinde istasyonlar fev- kalâde kalablık olmuştur. Tahkikat yapılıyor "Londra, 3 (A.A.) — Sendika ve nak- liyat ofislerinin şefleri yarın çalışma- ğa başlayacak olan tahkik komisyonuna verilmek üzere delâil hazırlamakla meş- gul olmaktadırlar. Salâhiyetdar mahfillere göre, tahki- kat mümkün olduğu kadar etraflı yapı- lacak ve iş saatleriyle iş şeraitinin he- yeti umumiyesi tetkik edilcektir. Tahkik komisyonunun mesaisi as- gari bir hafta devam edecektir. O za- mana kadar grevin bitmesine imkân yoktur, Bir haftalık grev için nakliyat sendikası azaları 25.000 lira tazminat vermiştir. Londra, 3 (A.A.) — Eyaletler oto- büs müstahdemini grev komitesinin ya- rı geceden itibaren grev ilân etmek hakkındaki kararının ne suretle tatbik edileceği henüz malüm değildir. Bir çok hallerde şoförlerle biletçi- lerin hattı hareketleri, mahallt mülâha- zalarla taayyün edecektir. Hatırlardadır ki, B. Ernest Bevin tarafından idare edilmekte olan kuv- vetli milli nakliyat sendikası, bu grevi tanımamıştır. Sendikaya göre, bu grev, müddeti inkiza etmemiş olan iş muka- velesini feshetmektedir. Halbuki Lond- ra grevi, şimdiye kadar hükümlerine tamamiyle saygı gösterilmiş olan iş mu- kavelesinin yenilenmesi yüzünden çık- mıştır. Montrö'de en güç işler üzerinde anlaşma var Montrö, 3 (A.A.) — Kapitülasyon- lar konferansının işini süratle bitirece- ği anlaşılmaktadır. En dikenli mesele- ler hakkında anlaşma olmuştur. Umumi komisyona dahil bulunan bütün delegasyonu, intikal devresinin Mısır delege heyetinin arzusu vechile 12 sene olarak tesbiti ve resmen 1949 yılında nihayet bulmasını tasvib etmiş- lerdir, Mahkemelerin kurulması tarzına ge- lince, istinaf mahkemelerinin 11 i ya- bancı olmak üzere 18 konsey ihtiva et- mesine karar verilmiştir. Kahire, İs- kenderiye, ve Mansure mahkemelerin- de 40 1 yabancı olmak üzere 61 hakim bulunacaktır. Paris Borsasında Vaziyet Paris, 3 (A.A.) — Geçen hafta bü- tün mali piyasalarda hakikt bir fırtına hüküm sürmüş ve Budapeşte ve Prag gibi ikinci derecedeki piyasaları da si- lip süpürmüştü, Bu şehirlerde silâh kıymetlerinin düşmesi, büyük bir krize sebeb olmuştur, Paris borsasında dış piyasadaki buh- ranın reaksiyonları görülmüş ve iç un- surun tesirleri de krize inzimam etmiş- tir. Pazartesi günündenberi borsada bu iki unsurun tesirleri görülmeğe başlan. mıştır. Evvelâ geçen cumartesi günü Juho, Vinsen'de bir nutuk söyliyerek hükümetin büyük nafıa işleri için ta- sarruf parasından 10 milyon frank temin etmesini istemiştir. Sonra amerikan pi- yasası, zayif kalmakta devam etmiş ve enternasyonal piyasalarda da ilk mad- delerin kıymeti inmiştir, Ertesi günü bakanlar heyetinin top- lanarak cebren istikraz yapılamıyacağı hakkında karar vermesi rantlarda ha- fif bir yükselme temin ettiği için piya- sa biraz kendini toplamıştır. Çarşamba günü borsa, fransız kıy- metlerinin iyi bir vaziyette olduğunu teyid etmişti, fakat enternasyonal kıy- metler ve bilhassa cenubi Amerika kıy- metleri hızla düşmüştür. Bunun zahi- ri sebebi, Johannesburg'da ve Loudra- da yapılan ve sağlam görünmiyen spe- külasyon muameleleri olduğu söylen- mektedir. |KUÇUK DIŞ HABERLER X Varşova: — Buradaki sosyalist nümayişleri esnasında bir çocuk ölmüş ve bir kaç kişi yaralanmıştır. Milli bay- ram dolayısiyle yeni hâdiseler çıkma- sından korkulmaktadır. — Polis ihtiyad tedbirleri almıştır. X Berlin: — B. Göring Berline dön- müştür. X Berlin: — B. Hitler, bir kaç gün- denberi burada bulunan italyan endüst- riyelleri heyetini kabul etmiştir. Heyet meçhul asker âbidesine bir çelerâk koy- muştur. X Sofya; — Filibe panayırı 11 ya- bancı firmanın iştirakiyle bugün açıl- mıştır. X Varnsdorf (Çekoslovakya) — Do- kuma endüstrisinde başlıyan grev ge- nişlemektedir. Şimdiki halde 3000 işçi grev halindedir. X Yeni Orlean: (Amerika) — Şid- detli bir yağmur ve dolu rekoltenin bü- yük bir kısmını mahvetmiştir. Fırtına yüzünden beş kişi ölmüş ve bir çok kim- seler yaralarmmıştır , FDİRAHA Kurulan ve kuran Ankara 'TAN'da M. Zekeriya, yedi yıllık bir fasıladan sonra Ankara'ya yaptığı seyahatin üzerinde bıraktığı hayran- lık ve takdir hislerini anlatıyor: “Değişiklik Polatlı istasyonundan başlıyor. Evvelce burast küçük ve vi- ran bir köydü. İki harab hanı, bir iki kerpiç evi vardı. Şimdi burası mamür küçük bir kasaba olmuş. Polatlı'dan itibaren Ankara'ya kadar her şeyin değiştiği görülüyor. O kurak ve ço- rak vaha yeşermiş, ormanlaşmış, zen- ginleşmiş, yollarla sü l iş. Anka- ra istasyonuna bu intibalarla giriş za- ten sizi yenilikler ve büyük değişik- likler görmeye hazırlıyor. Ankara hakikaten tanınmıyacak kadar değişmiş, Yollar baştan başa asfalt ve tertemiz. Yenişehir modern bir Avrupa mahallesi, otomobille Çankaya'ya doğru uzandık. Kadı- köyden Suadiye'ye giderken bu ka - dar yeşilliğe, bu kadar çiçeğe ve bu kadar güzelliğe tesadüf edemezsiniz. Büyük Banka binaları, yeni dev - let daireleri, Ziraat enstitüsü, sergi binası, heykeller, âbideler, mektebler kısa bir zamanda çöl ortasında yeni bir medine kuran türk azminin bir ifadesi halinde yükseliyor. Fakat beni en çok hayrete düşü- ren, 923 de Ankara'ya ilk gittiğim za- man oturduğum viran, perişan fakat o vakte göre, Ankaranın en güzel ev- lerinden biri olan evin yerinde ilk milli opera binasının temelleri atıl - mak üzere olduğunu öğrenmek oldu. Bana o vakit, “Bu binanın yerinde on beş sene sonra bir opera binası göre- ceksin,, deselerdi gülerdim. Bugün bu bir hakikat olmak üzeredir. Yer şimdi tesviye edilmektedir. Yakındı temelleri atılacaktır. Belki 1940 - da burada ilk operayı seyretmek müm- kün olacaktır. SULHUN DESTEĞİ TÜRKİYE:; Cumhuriyet'te Abidin Daver Tür- kiye'nin gerek yakın şarkta, gerekse Balkanlarda takib etmekte olduğu dostluk ve sulh siyasetinden bahse - derek, osmanlı imparatorluğunun acz ve zaafı yüzünden 1910 dan 1920 ye kadar beş harba sebebiyet vermiş ol- duğunu buna karşılık cumhuriyetin on dört yılının tam bir sulh, sükün ve yapıcılık devresi olduğunu — tebarüz ettirerek diyor ki: “ Bir sekiz senede beş harba vesi- le ve sahne olan osmanlı saltanatını, bir de 1923 den yani 14 seneden beri sulh ve sükün içinde yaşayan Türki- ye cumhuriyetini düşününüz. O za - man sulha hizmet bakımından iki devlet arasındaki büyük farkı anlar- sınız, 'Türkiye Cumhuriyeti evvela bütün komşulariyle, sonra bütün diğer dev- dai (| | letlerle iyi geçi tutmuş, fakat, yalnız kendi hesabına, herkese dostluk elini uzatmakla yani pasif bir sulhseverlik takib etmekle b aynı d htelif misaklara, anlaşmalara ve Milletler Cemiyetine girerek aktif bir siyasi rol de oynamıştır. Atatürk Türkiyesi, tuttuğu bu sulh yolunda daima mu - vaffakiyetle yürümektedir; çünkü, sulhu yalandan değil; candan seven ve isteyen bir devlettir. Sulhseverliği- miz o kâdar samimidir ki yarattığı - mız sulh havası, nihayet, her münase- bet ve temasta bulunduğumuz devle- ti sarıyor. Balkanlarda birkaç yıl için- de bu kadar kuvvetli bir sulh havası husule geldiyse bunda Türkiyenin hissesi “çok büyüktür.,, Muharrir, Türkiyenin * muhtelif komşu memleketlerle münasebetleri - ni gözden geçirdikten sonra şöyle di- yor: “Hatay meselesi halledildikten ve Suriye, istiklâlini temin ettikten son - ra, şark misakına cenup komşumuzun da iştirak etmemesi için, hiç bir se « beb kalmaz. * Akdenizle Karadenizin, Balkan « larla Anadolunun, Avrupa ile Asya- nın, şarkla garbın elele verdikleri çok mühim “siyasi - coğrafi” mevkii, kuv- vetli ordusu, muntazam idaresi, dü - rüst siyaseti ve samimi barışse verliği sayesinde, Türkiye, dünyanın bu kıs- da sulhun desteği ol t ş B <n öadlinl ei SN iz  hek aha Mi b d Şaniiiii- eeelik l DGi A di e Zlk di ördlei . 5 gel KEEKLÜZke Za bt 4 H di