10 Şubat 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

-1937 —— Puşkin Yazan : Burhan Belge Puşkin için yapılan merasim ve verilen ehemiyet gösteriyor. ki 'de doctrinarisme devresi artık kapanmıştır. Kültür, her şeyden önce insani bir değerdir. Bu insani değer, bilhassa büyük ihtilâl ve ilâç devrelerinde ya sosyal özünü yahud da teknik şeklini değişti- rebilir. Fakat insani kaynaklarından aslâ uzaklaşamaz. Eski sosyal kriteryomların yerini yeniler alınca, kültürün ebedi 0- lan insani kriteryomları, yeniden — ve otomatibk bir surette iadei i bar eder. Ve buna takaddüm eden müca'dele devresindeki “gaye uğ- runa sanat,, - “sanat için sanat,, ştarlarnın fütilitesi anlaşılır. Sovyet Rusya'da kültür doktrinarizmi devresinin kapanması demek, yeni ce- miyetin resanet ve tabiilik peyda etmesi demektir. Puşkin bayramı, Sovyet Rusya'nın dostlarını bilhassa bu noktadan sevindirse gerek- tir. Puşkir in kendisine gelince o, menşei itibariyle suni ırk - nazariyesi- sını, hangi ırktan hangi milletten hangi renkten gelirse gel sin sadece insanın zaferini sembolize eder. Klâsik rus edebiyatını kuran adamın İbrahim Hannibal adındaki habeşli ile baltıklı bir kadının sulbünden gelmesi, her büyük eserin hem büyük bir şahsiyetin hem de içtimai muhitin bir produit'si oldu- ifunu ispat etmez mi ? Puşkin, hususi hayati bakımından olduğu kadar eseri bakımından da, nazariyeleri şaşırtan bir örnek ve semboldür. Puşkin'in Edebi hüviyeti - Yazan: Yaşar Nabi kapısında durdurulan Müjik rin dostlarından mısın ki içeri girmek - istiyorsun?” sualine “Bütün — Rus, Puşkin'in dostudur” cevabını ver. iyük sanatkâr hakkında Gerçi Puşkin, bu saydığımız diğer üç isim derecesinde enternasyonal bir. yulunmiyor. Fakat dan sonra yaralı olduğu halde e- vine — götürül - mek üzere ki ğa bindirilirken töyevski'leri hazırlıyacak zemini ve havayı yaratmış olmak itibariy. le, insanlığın şükran ve takdirine daha az hak kazanmış değildir. Dil ki edebiyatın temelidir, bir dil pPeygamberi olmak başlı başına bir. adı milletinin hafızasında ebedileş- tirmeye yetecek muazzam bir hü. PUŞKİ Puşkin'in karısı güzel Notali Gontzarvo Puşkin'in düellosu bir edebiyatın temel taşı olmak me- ziyetini de katarsa, hatırasına Sov- yetler Birliğinin bazırladığı ölçü. de mutantan bir anma merasimi, onun hakkında ancak bir kadirşi- maslık olur. büyüklüğünü de katmış nadir bah- tiyarlardandır. beste hayran ruhu, iyiliği in ve hüriyetin aşkını halk yığın. Jarının şuürüna yerleştirecek alev den mısrağlar dokumasını bilmiş- ü Cemiyetin bünyesinde en korkunç tahrib mikropları olan taassub, ri. ya, zorbalık gibi dejenere hislere karşı keskin hicivleri, insanlığın kulağına haykırılmış en ülvi telkin- derdir. in'i muhakeme ederken, devri. in amansız sansürünü ve pek genç yaşta ölümü bir ân best bir hava içinde yazılmış olay- dı, eserinin elimizdekinden ne ka- savvur ettirecek mahiyettedir. Yaşar Nabi yuşkin karısına kur yapan Baron Heekeren -d'Anthesi bir defa 17 sonteşrin 1836 dâvet etmeğe karar vermişti. Fakat Baron karısına karşı aş'kâve sler beslemediğini, baldızını sevdiğini — söyliyerek onunla evlenmeğe talib oldu. (t için, Puşkin düellodan vaz geçti ve iki rakib bu suretle bacanak oldular. Fa- kat 26 sonkânunda karısiyle bacanağı arasındaki gi bahseden imzasız bir mektub, şairi çileden çıkardı. 27 sonkânun 1837 tarihinde öğleden â rakib karşılaştılar. Önce Baron Heckeren-d'Anthes ateş ederek Puşki- mi yaraladı. Yere yuvarlanan şair, dzleri üzerinde yarı doğrularak ateş etti.. O da rakibini yaralamıştı. Fakat kendi yarası daha ağırdı. İki gün iztirab içinde kıvrandıktan sonra, 29 sonkânunda öldü. randevudan CÜ YILDÖNÜ! FAL YAPILIYOR Puşkin'in ölü- n yüzüncü yıldö- Sovyetler — Birliği'nde, şimdiye kadar hiç bir edibe n: US şai R nümü sib olmamış derecede büyük merasim ve faaliyetle anılmak- tadır. Bu münasebetle yapılan işlerden en mühimi Puşkin'in eserlerinin rekor teşkil eden ra- kamlarla yeniden bastırılması- dır. Matbaalar bir yıla yakın za- mandanberi şairin manzum ve mensur eserlerini basmaya ye- tişememektedir. Puşkin'in ilimler akademisi tarafın- dan hazırlanmış olan tefsirli ve notlu 18 cildlik bir külliyatı 540.000 nüsha, 6 cild üzerine hazırlanmış daha muhtasar di- iğer bir külliyatı da 750.000 nüsha bas Jacak. Ayrıca şairin müteferrik eserler rinin baskıst 8.400.000 ve Puşkin hak- kında herkesin anlıyabileceği” bir dille yazılmış olan tetkik kitablarının baskısı 8.000.000 nüshayı bulacaktır. ütün sövyet tiyatro ve operaları gairin eserlerini oynamaktadırlar. Bir çok büyük ve küçük şehirlerde ma- uf heykeltraş'ar tarafından yapılmış o- 'dan heykelleri dikilmektedir. Bunların i- çinde büyük eb'adda olanları gibi birer küçük büst halinde yapılmış olanları var- dır. Rusyanın muhtelif yerlerinde şairin içinde oturmuş veya bir müddet kalmış olduğu evlere birer anma Javhası ası. Jacak, ayrıca Leningradda son oturduğu ev müze haline konacaktır. Hemen bütün mekteblerde edebiyat dersleri bugünler- de yalnız Puşkin mevzuuyla meşgul ol- maktadır. ütün sovyet radyolarının neşriya- 'tında Puşkin, büyük bir yer almış- tır. Şairin muhtelif rus kompozitörleri BÜYÜK RUS ŞAİRİ PUŞKİN'İN ÖLÜMÜNÜN YÜZÜN. 'Ü MÜNASEBETİLE BUGÜN BÜTÜN SOVYET RUSYA'DA HİÇ BİR EDİBE NASİB OL- MAMIŞ DERECEDE BÜYÜK MERASİM VE İHTİ- N'İN ÖLÜMÜNÜN Yüzüncü YIL DÖNÜMÜ nn lilün Üi Ölümünün yüzüncü - yıldönümü anılmak ta olan meşbur rus edib ve şairi Aleksandr Sergeeviç Puşkin tarafından bestelenmiş şiir ve piyesleri ea müntehab orkestralar tarafından çalına- i hakkında izahat verilecektir. Ve bu neşriyat sıra. cak, şairin hayat wve eserle siyle dünyanın başlıca memileketleri için kendi dillerinde izahatla ayrı ayrı - tek- rarlanacaktır. Yarın gece saat bizim sa- atimizle 22 ile 23 arasında Türkiye için türkçe izahatla bususi neşriyat yapılacak ve konser verilecektir. Sovyetler birtiğinin, rus edebiyatının kurucusu Puşkin için haırlamış olduğu bu coşkun ihtifal programı, edebiyatın yüksek mevki ve ehemiyetini resmi bir. şekilde tebarüz ettiren, büyük bir kadir şinaslık eseridir. Bu vesile ile bütün dünya gazetele. ri büyük rus edibi ve şairinin hayatı ve eserleri hakkında makaleler neşretmek- te ve ölmesine sebeb olan acıklı düelle hâdisesini anlatmaktadırlar. Puşkin'in genç yaşta ölümü sade Rusya için de- #il, beynelmilel edebiyat âlemi için de büyük bir kayıp olmuştur. Kendime yükselttim kendi gücümle El harcı olmıyan bir âbideyi, Milletimi ona çeken yol Asla dikenlerle örtülmüyecek, En yüksek sütundan daha yukarı Eğilmiyen başı göğe değecel Ve ruhum sazında yaşıyacaktır. Bir şair kalsa da yer yüzünde tek Şöhretim ebedi uzayacaktır. Adımı anacak ne varsa diller Muazzam Rusyanın içinde yer yer Mağrur Slav oğlu, ve Fin evlâdı Dağında başı boş dolaşan Tunguz, Ve bozkırlar dostu kalmak, beraber. Sevecek her zaman beni milletim, Çünkü asil hisler dağıttı sazım. Bu zulüm asrında hüriyet dedim. Dedim düşenlere merhamet lâzım. Puşkin'in şiirleri Exegi Monumentum Ben ölmiyeceğim bir lahza, hayır!... Ey ilham, boyun eğ ilâhi emre: Ne hücumdan çekin, ne taca göz koy. Kayıtsız ol methe ve hakarete, Aldırma ahmağın söylediğine. YANKI Orman!. Bir canavar böğürse sende, Av borusu ötse, gökler gürlese, Bir şarkı tuttursa uzakta bir kız, Bütün bu seslere boşlukta yalnız Cevap verir gür sesin. Dinlersin gürleyen yıldırımları, Çılğın dalgaları, esen rüzgârı, Sesin yankı verir köyde çobana Fakat cevab veren bulunmaz sana. Şair sen de böylesin. Puşkin, karısiyle münasebette bulunduğunu imza- sız bir mektubla öğrendiği Baron Dö Heekeren - D' Anthes'i düelloya davet etmiş ve düclloda yaralana- rak, 29 sonkânunda ölmüştü. Şairin naşi ölümünden 'on gün sonra 15 şubat 1837 tarihinde Mihailoskoie'ye gömüldü. Aristokrat mahfillerde lâkaydlıkla karşılanan bu ölüm, edebiyat âleminde ve halk arasında büyük bir te- essür uyandırdı. Tam üç gün, kadınlardan, ihtiyarlar- dan, çocuklardan, mekteblilerden mürekkeb 30.000 ki- şilik büyük bir kalabalık, şairin naşi önünden geçti. Sokakta halk Puşkin'nın evine girebilmek için uğ- raşıyordu. bir çok ağlayanlar vardı. Yabancı elçiler a- rasında, şairin ölümünün en fazla halk tabakalarını müteessir ettiğine dikkat edip bunu hükümetlerine bil- direnler bile vardı. Şairin ölümüne halk tarafından gösterilen bu alâ- ka aristokrat mahfilleri telâşlandırmaktan geri kalma- dı. Çar bile heyecana düştü. Gazetelerin Puşkin'in ne suretle öldüğünden ve rus edebiyatında oynadığı rolden bahsetmeleri men olundu. Puşkin'in piyesleri, tiyatroların repertuvarla- rından çıkarıldı. Şairin ölümü dolayısiyle halkın hid. detine tercüman olan bir şiir yazdığı için Lermondof Kafkasyaya sürlüdü. Nümayişleri bertaraf etmek için cenaze merasiminin günü ve saati değiştirildi. Şair geceleyin, gizlice defn olundu.