10 Ocak 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2
MEĞG SAYFA 6 F ——— — — SAYFAR SAYFA 2 LENGİSTİK BİR SEYAHAT Güneş - Dil Teorisine göre: «Elbistan' adımın tetkiki Alp (b). Elp (b) kelimelerinin u kelimeler olduğunu yukarda öğren- iştik. Dağir manasına olarak — Alban denildiği gibi büyük, müstakil ve be- 'yaz dağ manasmna olarak Elbürz de de- nilmektedir. İslâmdan sonra Arap Dil ve Edebi- Albistan da halk etimolojinin şekli de değişti. Mollalar bu şirin ve gerçek- 'ten cennet gibi yeşil memlekete Arap telâffuzu ile Elbistan demeğe başladı. lar. Kaide ve metod tanımıyan bu halk etimolojisi; fiziyolojik bünyeyi taz - yik ettiği için genişliyemedi. Fakat y gadı. Onu - türk fonetiğine uydurarak Albastan yaptılar. Bu şekilde kelime al 've bostan parçalarına ayrılıyordu. Da- rende ve gürün semtleri hâlâ bu yan - dış biçimi kullanır. Halk etimolojisinin kelime - morfo- “lojisinde ve semantiğinde yaptığı deh- getli ve esastan uzaklaştırıcı değişme- leri bir dereceye kadar izah edebildim ganırım. Şimdi İlbistin şeklinin nasıl v a Albas & al Elebes — —eğt el İlpeşin — — iğ *i Elebeste &* İbisin — —iğ * il “Tablo gözden geçirilince beş mmede de (1,2, 3, 4) üncü unsurların ay- ar kıymette olduğu anlaşılır. Güneş - — Dil teorisine göre yapılmış tetkikleri — weamnalizleri takip edenler (b, p, m, £, v) kategorisinin (Ş) ve kategorisi ile ve — hepsi bir arada bir birleriyle yer değiş- “Hirebileceklerini tabii anlarlar. Vokal - Jerin de semantik fonksiyonda önemli ve esaslı bir rol oynamadığı malümdur. (Z H al Hab t as) — alapas her dört kleimenin de “anası olmak tabildır. yt Şimdi teker teker unsurları tetkik ) ağ — ana köktür. Işık, sürat, ha- teket ve bunları bir arada mecazi ketlerini ifade eder. 2) al —- bu anlamın çok geniş, çok bol ve mebzul olduğunu gösteren ele- mandır. 3)7ab — bu çok geniş ve bol ışık.süre “atve hareket anlamını temsil eden, göz. teren unsurdur. —| Bu süretle meydana çıkan (ağ * al — ap) — ÇAğalap) aşığı, sürati keti ve onların memzucu olarak, zekâ iltima etmek, lemean etmek, şaşaalanmak, (Burhan, ve Ege “mıntakası) Yalabık — direhşan, latif, lemadar, (Babus) — Yalabaç — Mümessil, nebi, — resul CUygur. Radlof. C. TIT) Yalbırtmak — Hareket ettirmek. Yelbirtmek — Hareket (Müteferrik, Kilisli Rifat). 4) As — bu unsur, oldukça bir ge- nişlik ve bolluk ifade eder. Halbuki kelimede o rolü daha fazlasiyle ifa e- den (V. 4 L) unsuru vardır. Aynır ro- İü yapan iki unsurdan biri () olmak gerekdiğinden bu as elemanını (V. * — ) olarak kabul etmeğe mecburuz. Za- 'ten bu kelimenin Altay ehçesindeki gekli . Alpak dır (5) Böyle olunca As kelimeyi tamamlı- “yan ve isimlendiren unsur olmuş olur. AU e G aa 5 'gon morfolojik şekli ile de ÇAlbis) / kendisinde gayet geniş ve bol bir ışığın “hareketin ve #üratin tam ve mü. / kemmel olarak tecelli ettiği bir obje ve- “ yasüje demek olur. Figüre manada ise “bu kelimeden akıl ve zekâyı ve bunlar- Ja ilgili bütün manalrı çıkarabiliriz. Nitekim * Tlbi Televut lehçesinde (Radlof C. 1) sihi Tipeçin —- Kazan lehçesinde (Rad - dof C. I.) Casus ettirmek. Bahçe anlamına Elbistan akıl ve zekâ hareketleri anlamına İlbistin meydan aldığını tetkik edeceğiz: “Türkçenin Yakut Lehçesinde kelimenin manaları şunlardır: bu Albas — (Karş. Algas ve Alban, Al- bin, Alıp ve Altay lehçesinde Albak, Kazan lehçesinde Albastı) Birinci mana: Hilekâr, hainlik, açık gözlülük, iğfal aldatma, iğfal edici, aldatıcı. İknici mana » Sihirbazlık (1)”. Bunun Elbes ve Elpes şekilleri de Elbes: “Sagay, Şor, Kazan lehçele- rinde" birden bire, ansızın (2). İlpeşin: (Kazan lehçesi) İstihba - ratçı (3) Elcbeste, Eleben — gesi) ansızın, beklemeki ğim vehim mahsulü mefhumların Al - bistan ovasında ve dağlarındaki bu te- dakki bize bu kelimenin hangi mal olduğunu açıkça izah edebili Kelimelerin alt alta analizlerinden yapılmış olan şu tablo bizi aydınlata- caktır 6 © © © Habtast.t. Hebtest . 4*. * ep teş Hin 4 * eb t estet t eğ * ib Hes Hit H in İlpelemek — Kazan (RadlofC. T.) İstihbar etmek. Elber — Balkar lehçesinde muamma.| manaları vermektedir. Bu kelimenin sonuna (V. #T) un- suru gelince bu manalara bir dinamizm bir aksiyon vermiş olur Bu aksiyonun file glediği süje veya objeyi göster - mek için de bir elemana ihtiyaç vardır ki onu İlbistin kelimesinin sonunda bir (V, * N) olarak görüyoruz. İn eşaşı ta; sağır kef dediğimiz (inğ) dir. Şu halde Giğ H il 4 ib H is -Hit * inğ) ve hi ir devredeki mor - fol hangi tarihi (ğ H il H ib H is Hit H in) ve nihayet — İlbistin Çok ışıklı maddelerle çok zeki in - ULUS ULUS 10, soNKANuN 1937 PAZAR iç HABERLERİMİZ Ankara'da Geçen yılın aynı daha soğuk ve yaj mevsimine göre, geçen - havalar, son yirmi dört saat içinde yurdun muh- telif mıntakalarında tam bir kış hava- S1 vaziyeti göstermiştir. Dün, şehrimizde, evelki günkü karr eriten bir lodostan sonra, saat 15.30 da başlıyan cenub fırtınası şiddetini gittikçe artırmış; saat 17 de saniyede 20 metre sürat bulmuştur. Rüzgârın bu şiddeti- 'ne rağmen suhünet, eveli güne göre 7 derece daha sıcak olmak üzere sıfırın üstünde beş dereceye kadar çıkmıştır. Meteoroloji enstitüsünden aldğımız malümata - göre, dün Trakya ve Ege mıntakalariyle Marmara sahilleri, Or 'ta Anadolunun garb ve şimal çevresin de hava yağışlı geçmiştir. Yağış, kar ve karla karışık yağmur şeklince olmuş sanların, aklu zekâ - hareketleriyle il - gili manaların dinamizmine sahne ol « muş bir yer anlamı veren önemli bir addır. İşte bunün içindir ki arablaşmış softa zihniyeti bu İlbiğ, İlbiç, Elbeste gibi kelimelerin manasından İblis bi - gimine intikal etmek ist dist ve onu İb-. gibi kullanmağa çalışmıştır. Gelecek makalede İblis kelimesiyle İlbistin adını işliyen unsuları tetkik edeceğim. HöR. TANKUT. () Pekarski Yakut Tügati s. 70 (2) Radlof Lügati s. 813 (3) Radlof Lügati s. 813 (4) Zolorniteki, Attay gati s. 42 (5) Verbitski Altay - Aladağ Iügati. Aladağ T- Memlekette kış Yurduun her tarafında çok şiddetliyağmurlaryağıyor. başlıyan fırtına gece geç vakte kadar sürdü. Rüzgârın şiddeti saniyede 20 metreyi buldu Son yirmi dürt saat içinde €n çok yağmur Antalyaya yağmıştır. Yağışla- 'rın Antalya'da metre murabbama bırak- ygramdır. Dün, İzmir ve İstanbula da bol yağmur yağmıştır. Bu- radaki yağışlar İstanbulda metre mu- rabbarma 21, İzmirde 39 kilogram su bi- rakacak-kadar kuvvetli olmuştur. Devamlı yağmur yağan mıntakalar- da hava, 2-3 derece 1sınmıştır. tığı su 56 En soğuk ve sıcak yerler: Dün havanın en soğuk olduğu şehir Erzurumdu. Suhünet Erzurumda sifi- 'rın altında 19, Karsta 18, — Malatyada 13, Sıvasta 11, Diyarbekirde 10 derece- nin üstüne çıkamamıştır. Memlekette, en sıcak şehir ise sıfı- rın üstünde 15 derece ile Dörtyol ve 13 derece ile Çanakkale ve Manisa'dır. Ankara Beleliyesinin faaliyeti Ankara belediyesi — şehir içindeki muhtelif yollara ve bahçelere önümüz- Gki mevsimde 17 bin ağaç dilmeğe ha rar vefmiş ve bunun için hazırlıklara başlamıştır. Şehre bilhassa çam getir- tilecek ve yeni çamlıklarla Akköprüde bir fidanlık vücuda getirilecektir. Hollânda ile olan Hicaret işlerinde takas Hollanda ile hususi takas muamele- lerinde ithalâtın ihracattan evel yapıl- masına izin verilmiştir. Bunun için İt- hal edilecek mal bedelinin tamamınm veya aynı kiymette bir banka / teminat mektubunun cümburiyet merkez - ban. kasına yatırılması şart koşulmuştur. Cüceler setayorlar Y a yaıMatLTadv Gayet .heye- canlı bir kongre, son günlerde, Budapeştede, erkek ve kadın, binlerce cüceyi bir araya ge- Bunlardan, boyu topu topu 60 san- timetre olan biri, söylediği bir nutuk. Ja cücelerin arzularını izah etmiş. gibi hayvanlar arasında — Jüzumun- dan fazla büyük evlerde yaşamak- tan, ehrama benzer merdivenlerde çıkmaktan biktik, usandık. Bu- dapeşte civarmda kendimize mahsus şehir kuralın. Buranın evleri, kil vasıtaları, hayvanları ve eşyası knedimize göre olsun. Devler bura- ya ancak hususi vesikalarla girebil- sinler.. Dördüncü çocuk için Fransada, dördüncü çocuğu dün- yaya gelen ailelere üç yüz frank mü- kâfat verilmektedir. Ancak bu mükâ- yarısı doğumdan ve yarısı da do- fan çocuk bir yaşına bastıktan sonra ödenmektedir Evet; yarısı çocuk bir yaşına bas- tıktan sonra; çünkü ilk #un ölmesi ihtimali çoktur. Nüfusun artmasını teşvik için ku- rulmuş olan bu. üsüle, böyle hasis bir tasarruf fikri karıştırılmış olduğuna işaretle şikâyet eden insaniyetçi fran- #7 muharriri soruyor: “— Bundan başka, ebe, parasımı almak için bir sene mi bekliyor?,, Kıraliçeler saltanatı Geçen gün evlenen Prenses Juli- ana, günün birinde Holanda tahtına çıkacak olursa, bu memlekette, 1890 da başlanış bulunan kıraliçeler sal- tanatı hiç inkıtaa - uğramamış caktır. Şimdiki karaliçe Vilhelmin'in babası Üçüncü Güyyom © tarihte o olu ket manivelâsını yavaş yavaş ve sonra, bir parmağınızla da, manomet- venin elektromanyetik nâzım manomet- kaldırır. vesini — açarsınız. Bunlar tamam o- hunca yapacağınız gey alttaki müs- kuğu hafifçe açmaktan ibaret kalır. —O zaman? —O zaman, fincanınızı doldurup knhvenizi içersiniz. Bir liste Son nüshasını €72,500 basan meş- hur Gringoire gazetesi, şimdiki hükü- metin amansız düşmanıdır. Hattâ Dahiliye Nazırı Salengro'nun intiha- rına da onun hücumları sebeb oldu. Bu gazeteye eski Başvekil Andrö Tardicu her hafta ve arasıra da Hen- ri Beraud yazıyor. Bu zatın son ya- zılarından birinde isimli cisimli bir liste varı / Başbakanlıkla - diğer Ba- kanlıkların hususi kalemlerinde tam 31 yahudi şahsiyeti çalışıyormuş. Hu- susi kalemlerin Fransa — Bakanlıkla- rındaki ehemiyeti malümdur. rand diyor ki: “Parla- mento, nazırları kontrol eder. Fakat mezaretsiz nazırların / mani Henri Bu şefler ve memurlar da.. vs.” Fakat siz mübalegaya bakmayı- © kadar yahudidir! | ekeF v bnalar Te ! lsı'ANıuı. TELEFONU I Anadolu tahvilleri düşüyor BORSACILAR DEMİRYOLU ŞİRKETİNE BAŞVURDULAR İstanbul, 9 — Borsa acentaları, müş- terilçrinin haklarını korumak için Ana- dolu “Demiryolu Şirketine başvurarak tahvil fiatının - düşmesine sebeb olan vaziyet hakkında şirketin dikkatini çekmişlerdir. Bugün öğleye kadar” obligasyonlar 36.40 liradan 3770 liraya — düşmüş ve 38 de kapanmıştır. Son günlerde türk altununun res- f kıymeti olan 925 kuruştan fazla be delle toplanıldığı hakkında bir şayia vardır. Bu şayia Yunanistanda türk ale tunlarının 1025.1035 - kuruş - arasında satıldığı hesablarna dayanmaktadır. 'TALEBE CEMİYETİNİN HESABLARI İstanbul, 9 — Feshedilmiş olan Ta- debe cemiyetlerinin hesabları tasfiye edilmektedir. Bunların yerine Halk Partisi vilyet merkezinde - fakülte ve yüksek mekteb delegelerinden mürek- keb bir konfederasyon kurulacak ve bu. teşekkül, talebe işleriyle uğraşacaktır, İSTANBUL BİNALARININ KATLARI İstanbul, 9 — Belediye İmar Mü « dürlüğü İstanbulda resmi, hususi bütün binaların yükseklikleriyle kat sayıları. 'mr tespit edecek ve yeni plânda Tacaş Hul amfitcatr'ının muhalasası ÜNİVERSİTEDE SÖMESTR TATİLLERİ İstanbul, 9 — Üniversitenin büt fakültelerinde sömeste tatili bu ayım n beşinci günü başlıyacaktır. FAKİR TALEBEYE YAPILACAR YARDIM GENİŞLETİLECEK İstanbul, 9 — Bugün Parti merke- zinde Vali ve Parti Reisi B. Muhittin Üstündağın reisliği altında Parti kaza reisleriyle Halkevi reisi, hayır cemi- yetleri delegeleri, Maarif müdürü ve Daimi encümen azâları bir toplantı yap- mışlardır. Bu toplantıda İlk ve orta mekteblerle liselerde fakir talebeye ya pilacak yardımın esas itibariyle birleş. tirilmesi ve genişletimesi kararaştırı! mıştır. HALKEVLERİNDE MUSİKİ HAREKETLERİNİ ARTIRMAK İÇİN İstanbul, 9 — Gene Valinin reisli- Hinde konservatuvar müdür ve mual- limleriyle Halkevi reisleri bir toplantı yapmışlardır. Bu toplantıda Halkevle Tinde musiki hareketerini artırmak çe- zeleri görüşülmüştür. Güzel sanatlar akademi- sinin heykeltraşlık profesörü İstanbul, 9 — Güzel sanatlar akade- misi heykeltraşlık şubesi profesörlüğü- 'ne tayin edilen B. Bellin şehrimize gek miş ve akademimizdeki - çalışmalarına başlamıştır. Göçmenler için Trakyada yapılacak evler Edirne — Trakyanın muhtelif yerler rine yerleştirilen göçmenler için yapır dacak evlerin inşaatına nisanda başlana caktır.
