31 Temmuz 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

SAYFA 2 Bugün Kamutayda görüşülecek, olan kanun projeleri Büdce Encümeni dün sabah saat 10.5 de toplanmış ve hı kümet tarafından Kamutaya sevkedilmiş olan kanun projelerin- den büdee ile alâkalı olan şu projeleri & işerek; müstaceliyet kararı ile müzakere etmek üzere umumi heyete arzetmiştir Bu projeler arasında bulunan rüsu- Mmu sihiye kanununa eklenen maddelere dair olan 2810 numaralı kanunun yeri 'ne geçecek olan projenin esasları Şun dardır? — 800 numaralı rüsumu sıhhiye ka- 'nununun birinci maddesi şu şekilde ta- dil edilmişti Ancak Adalar denizinden Karadeni ze veya Karadenizden Adalar denizine &gitmek üzere boğazlardan transit olarak geçen ve boğazlar arasındaki limanlar- da tevakkuf etmiyen bilumum ticaret gemilerinden gayri safi tonilâto için al- tan frank esası üzerinden 0,07$ (75 san- tim) rüsumu sıhhiye alınır. Yukardaki fıkraya tevfikan rüsumu gihhiye istifa olunan transit gemiler evvelce koğazlardan - herhanği- birine Bgirdiği tarihten itibaren 6 ay zarfında Bittikleri istikametten avdet etmek Ü- zere boğazlardan aynı süretle transit o- Jarak geçtikleri takdirde yeniden tran- Sit resmine tübi tutulmazlar. “Yabancı memleketlerden gelen tay- yareler hakkında yapılacak sıhbi mua- emle veya bunların tıbbi muayeneleri “ve bunlara tatbik edilecek sıhhi tedbirler karşılığı olarak icra vekilleri heyetince tanzim olunan tarife üzerinden ücret alınır, — S00 numaralı rüsumu sıhhiye ka- nununun 9 uncu maddesinin ikinci fık- Tasına şu fıkra eklenmiştir. “Tonajı 250 yi geçen motorlu gemi Terden (100) lira,, Büdce Encümeni boğazlar rüsumu varidatının 200.000 lira kadar bir azlık Böstereceği hakkında hükümet — adına verilen izahattan sonra lâyihayı aynen kabul etmiştir. *** 2810 numaralı kanunun ilgası dola- yasiyle, İstanbul limanının inkişafını te- in için bu kanunutt transit suretiyle gemilerin zaruri — ihtiyaçlarına fıkrasına aşağıdaki fıkranın ek- denmesi hükümetçe teklif ve büdee encü- menince aynen kabul edilmiştir: (Boğazlardan transit olarak geçen gemilerin İstanbul limanında yalnız Turt ihtiyaçlarını temin veya acentele- riyle temas etmek üzere talimatname- derindeki hükümlere uygun olarak kısa bir zaman kalmaları bu. gemilerin tran- #it arfatını bozmaz.) pro- jeler arasında Büyük Millet Meclis büdeesine 51.267 lira zam; bazı daire- ler büdcesinde 87.030 Jiralık münakale, tenzil ve, zamma aid bir proje de var- dir. ** 25.780.000 Hiralık fevkalâde tahsisat verilmesi hakkındaki 3037 numaralı ka- nuna ek olarak hazırlanan ve büdce en- Cülmeninin, mikdar değişmemek üzere u- fak bir tadille kabul ettiği bir kanun projesine göre “fevkalâde menbalardan temin edildikçe milli müdafaa kara ve Aaskeri fabrikalar büdcelerinde yeniden açılacak hususi fasıllara tahsisat kayde- dilmek üzere daha beş milyon - liranın #arfına mezuniyet verilmektedir. Bu kanun mucibince tahsisat kayde- dilecek meblağlardan 936 mali yılı içe- Tisinde sarfedilmeyen paralar; aynı hiz- metin ifasına tahsis edilmek üzere 936 hesablarından tenzil ve 936 senesine devren varidat ve tahsisat kaydoluna- caktır . BHt Büdce enctimeninin aynen kabul et- tiği projeler arasında; memleket müd: faasının istilzam ettirdiği fevkalâde ih- tiyaçlar için senelik tediye mikdarı 7.5 Milyon lirayı geçmemek ve tamamı 1946 Mmüli senesi nihayetine kadar ödenmek Hzere 67 milyon liralık teahhüde giri gilmesi için olan 2980 sayılı kanuna ek olan bir proje vardır. Bu projeye göre: 2980 sayılı kanu- “Nun 2 inci maddesiyle senevi ikişer mil- 'yen liradan, dörtsenede sarfedilmek ü- Zere topçu mühimmat imalâtına tahsis olunan sekiz milyon lira 935 senesi te- Giyatı 1.800.000 ve 937, 938, 939 sene- *t milyon liraya tenzil edilmektedir. Bu tediyattan mütevellid - 2.000.000 liralık fark 2980 sayılı kanunun birinci mad- desiyle seneliktediye mikdarı olarak te: bit olunan 7.5 milyon liralık had linde kâlmak üzere top ve teferrilatiyle topmalzemesi alınmasına tahsis oluna- caktır. l deri tediyatı da 1.400.000 olmak üzere al- ** Dün sabah bükümet tarafından Ka- mutaya verilen ve Suriyede türklere ve “Türkiyedeki suriyelilere aid olan emlâk hakkındaki kanun müddetinin 3 ay da- ha uzatılmasına dair olan kanun proje- #i parti toplantısını mütcakib toplanan hariciye encümeninde - görüşülerek ka- bul edilmiştir. Hükümet müddetin uzatılmasmı es- babr mucibe lâyihasında şöyle izah et- mektedir: 'Vatandaşlarımızın Suriyede ve su- riyelilerin memleektimizde sahib olduk- Jart emlük hakkırda Fransa hükümetiy- de 932 senesinde Ankarada imza edilen itilâfnamede yazılı müddet zarfında iki taraf makamlarına verilen bir çok dos- 'yanın hepsini tetkikie imkân hasıl olma- dığından bunlara mütcallik muameleleri heticelendirilmesi için itilfnamede ya- zilt müddetin son defa olmak üzere 3 ay daha temdidi hususunda hariciye vekil- hiği ile Fransa elçiliği arasında mutaba- kat hasıl olmuştur. #** Montrö anlaşmasının tasdikma ait kanun projesi Hariciye ve Mült Müdafaa Encü- #eealerinden mürekkep muhtelit encü- men grup toplantısından sonra; topla- narak Montrö ve Boğazlar anlaşması. 'nın tasdikine aid olan kanun projesini müzakere ederek kabul etmiştir. Hükümetin esbabr mucibesi aynen şudürz *.2Yüksek Meclisçe malüm olduğu veçhile boğazlar rejimini tanzim etmek üzere birlkonferans aktolunması için Türkiye hükümetinin 29 mayıs 1936 ta- rihinde vuku bulan davetine alâkadar Devletlerden Bulgaristan, Fransa, İn- Biltere, Yunanistan, Japonya, Roman- ya, Sosyalist Sovyet Cumuriyetleri 1t tihadı ve Yugoslavya devletleri icabet etmiş ce konferansa yalnız İtalya - bi- dayeten daveti kabul ettikten sonra son anda Türkiyeye teallük etmiyen esbab - iştirak eylemiyeceğini 22 haziran 1936 da Montröde topla- 'nan boğazlar konferansı takriben bir ay 've Boğazlar mukavelenamesi 20 temmuz 1936 tarihinde imza edilmiştir. Yüksek Meclisin tasdikma arzedilen işbu mukavele bir mukaddime ile 29 maddeden ibaret bir asıl mukavele, bir protokol ve dört lâhikadan mürekkep- l Mukaddime: Mukaddimede Boğazlardan ve seyrisefaini Türkiyenin emniyeti ve Karadeniz sahildar devletlerin Karade- nizdeki emniyeti kadrosu dahilinde ko- Tumak süretile mukavelenin vapıldı tasrih edilmektedir. Birinci madde Boğazlarda denizden mürur ve vey- risefain serbestisi prensibini teyid et- mektedir. Birinci fasıl: Bu fasıl Boğazlardan ticaret gemi- lerinin geçişine mütealliktir. Sulh zamanında beynelmilel sıhi ah- kâm çerçevesi içinde vazedilen türk Mevzuatr mucibince sıhi kontrola tâbi olarak ticaret gemileri Boğazlardan serbestçe geçeceklerdir. Harb zamanında Türkiye olmadığı takdirde Ticaret gemileri Bo- azlardan geçmekte kezalik serbest ola- caklardır. muharib Harb samanında Türkiye muharih Mareşal Fevzi Çakmağın teftişleri Çanakkale, 30 (ALA.) — Genel kur may başkanı mareşal Fevzi Çakmak re- fakatinde albay Nizameddin Ataker, or- komutanr general Fahreddin Altay ve tümkomutanı Hüseyin Hüsnü - Kılkış bulunduğu halde dünkü gün Anadolu sa- hilini gezmiş ve bugün karşı sahile ge- gerek askeri kıtaatı teftiş etmişlerdir. Bu yıl üzüm ürünü çok nefis olacak İzmir, 30 (A.A.) — Üzüm piyasası- 'nim açılması yaklaşmakta - olduğundan ihracatçılar imalâthanelerini tanzime baş- damışlardır. Bu seneki üzüm ürünü yaların zaman Zaman / gösterdiği deği gikliklerden dolayr çok nefis olacaktır. Rekoltenin 580 bin çuval olacağı kesti- rilmektedir. Tavşanlı mezbahası Kütahyar 30 (A.Â)) — Tavşanlr mez bahası dün vâli — tarafından törenle açıldı. X, Ğ HABEL ae LE 31 TEMMUZ 1936 CL A İ İplik buhrani Ekonomi B;ıîmnlığı cezri tedbirler aldı Pamuk ipliği toptan satış fiatlarının Ekonomi Bakanlığı tarafından tesbit ve ilân edilmesi üzerine son günlerde Piyasada bit iplik buhranı baş gösterdi- #ini ve buna karşı Sümer Bank Kayse- Ti ve Bakırköy - fabrikalarının birkaç güne kadar piyasaya'iplik çıkaracakla- Tını dünkü sayımızda yazmıştık. Aldığımız mütemmim malümata göre, iplik buhranı, fiat tesbitinden dolayı memnun olmiyan fabrikaların ihdas et- tikleri sun'i bir buhrandı Ekonomi Bakanlığı, Anadoluda sayı- 41 oldukça büyük bir yeküna baliğ olan dokuma tezgâhlariyle münhasıran pa- muklu kumaş yapan bir kısım fabrika- darın muhtaç oldukları ipliklerin yük- sek fiatla satıldığını ve dolayısiyle bu fiatların halkın alım kabiliyetinin çok üstünde kaldığını maliyet ve satış - fiatlarının - kontrolu hakkındaki - kanuna istinaden ipliğin toptar fiatlarımı tesbit ve ilân etmiş ve bu fiatlarla fabrikalar için mutedil bir kâr payını da göz önünde tutmuştur. görerek endüstride Fiat tesbitine karşı vaziyet alan fab rikalar, evvelce piyasaya doğrudan doği ruya iplik verirken, fiat tesbitinden son ra, bu fiatın yalnız fabrikaların toptan satışlarına münhasır olmasından istifa- de ederek yüksek fiatla perakende satış yapabilmek için araya mutavassıtlar koymağa başlamışlardır. Diğer taraftan bazı tüccarlar da elle- rindeki iplikleri saklıyarak yüksek fis atla perakende satışlar yapmışlardır. Ekonomi Bakanlığı bu suretle sun'i bir buhran ihdas eden fabrikaları tes- bit ettiği gibi yüksek fiatla satış yapan tüccarlar aleyhinde kanuni takibatta bulunmağa karar vermiştir. Vekâletin gerek piyasaya Kayseri ve Bakırköy fabrikaları vasıtasiyle bol ip- lik çıkartmak ve gerekse buhrana sebe- biyet verenler hakkında takibat yap- mak süretiyle aldığı tedbirler kâfi gel- mediği takdirde ipliğin zaten pek yük- 'sek olan gümrük resmi indirilecek ve hariçten iplik idhaline müsaade edile- cektir. bulunduğu takdirde: Türkiye ile harb halinde bulunan bir memlekete aid ol- mayan ticaret gemileri - düşmana mu- avenet etmemek şartile - Boğazlardan serbestçe geçeceklerdir. İkinci fasıl Harb gemilerine aittir. Sulh zamanında harb gemileri kavelename sulh zamanında harb gemi lerinin Boğazlardan geçişi - hususunda Türkiyeye birçok haklar tanımaktadır. Şöyle ki: 2) Boğazlarda transit halinde bulu- nabilecek bütün hazb gemileri azamt olarak 15000 tonilatoyu ve dokuz par- çayr geçmiyecektir. Su Üstü hafif getnileri, küçük harb gemileri ve muavin gemiler, sancakları 'ne olursa olsun, harb gemilerine mü- teallik diğer ahkâma tâbi bulunmaları gartile Boğazlardan hiç bir rüsum ve tekâlife tâbi olmadan gündüz geçebile- ceklerdir. b) Karadeniz - sahildarı devletler zami iki torpido refakatinde olarak Bo- kazlardan geçirebileceklerdir. «) Mayi ve gayri mayi mahrukatın için inşa edilen muavin gemiler evvelden ihbar kaydına tâbi tutulmak- sızın boğazlardan serbestçe geçecekler- dir. â) Boğazlardan geçecek harbgemileri için Türkiye hükümetine diplomasi ta- rikiyle 8 gün evvel haber verilecektir. Kara denize gayri sahildar devletler i- gin bu müddetin 15 güne iblâğı arzuya şayan olduğu tasrih ediliniştir. €) Karadenize sahildar olmryan dev- detlerin Karadenizde bulundurabilecek- deri tonilâto. yekânu 30.000 i geçmiye- cektir. Şu kadar ki mukavelenin imzası tarihinde Karadenizde en kuvvetli do- nanmanın tonilâtosu — sonradan İâakal 10.000 ton tezayüd eylediği - takdirde mezkür 30.000 tonluk yekün öderece tezyid edilecektir. Ancak bu tezyid aza- mi 45.000 tonu geçemiyecektir. ) Boğazlardan geçen harb gemileri- nin içinde bulunan hava sefineleri kul- danılmayacaktır. £) Karadenizde sahildar - bulunma- 'yan devletlerin bu denizde bulundura- cağı gemiler yirmi bir günden fazla kal- mıyacaktır. h) Denizaltı gemileri: Denizaltı gemileri boğazlardan geç- miyecektir Yalnız Karadenize sahildar devletle rin işbu deniz haricinde inşa edilen ve- 'ya satın alınan veya tamir olunan de- nizaltı gemileri üssü bahrilerine iltihak etmek üzere - Türkiyeye vakti zamaniy- le ihbar edilmek şartiyle - boğazlardan gündüz ve suyun sathında tek başına Zeçebileceklerdir. Harb halinde Türkiye muharib ol- madığı takdirde: Bütün muharib devletlerin harb ge- mileri boğazlardan - geçemiyeceklerdir. Bitaraf gemiler yukarıda arzedilen ve sulh zamanının aynı olan ahkâma tâ- bidirler. Harb halinde Türkiye muharib ol- madığı takdirde muharib devletlere ai gemilerin geçmemesi - prensipine cemi- yeti akvam paktından mütevellid iki ne- vi tahdid konmuştur. Şöyle ki cemiyeti 'Aakvam paktından mütevellid bukuk ve vecibeler gerek Türkiye ve gerek diğer Akidler için câridir. Kezalik cemiyeti ak- vam paktı kadrosu dahilinde aktedilip işbu paktm 18 inci maddesi hükümleri- 'ne tevfikan tescil ve neşredilen ve Tür- kiyeyi bağlayan bir mütekabil müzaha- Tet mevcudsa taarruza uğrayan bir dev- Jete işbu muahede mucibince yapılacak müzaharet hallerinde muharib devletle- rin harb gemilerinin mürurü kabul edi miştir. Harb zamanında Türkiye muharib ol- Guğu takdirde: Mukavelenamede harb . zamanında Türkiye müharib odluğu takdirde harb gemilerinin geçmesi tamamen türk hi kümetinin reyine bırakılmıştır. Yani Türkiye hükümeti bu . takdirde isterse bütün harb gemilerine boğazları kana- -cektir. Harb tehlikesi Mukavelenamede Türkiye kendisini pek yakın bir harb tehlikesi tehdidine Mmaruz hissettiği takdirde boğazları bü- tün harb gemilerine kapayabilecektir. Bu halde Türkiye hükümeti keyfiyeti diğer âkidlere ve milletler cemiyeti u- mumi kâtibine tebliğ edecekti “Türkiye hükümetinin bu yolda ala- cağı tedbirin kalkması için ancak Ce- miyeti Akvam Meclisinin üçte iki ek- seriyetle bu hususta bir karar vermesi ve âkitlerin ekseriyetinin de bu reyde bulunması şarttır Sıhi hükümleri Gerek ticaret ve gerek harb gemile- rinin ne gibi sıhi tedbirlere tâbi ol cakları mukavelede yazılıdır. Transit olarak geçen ticaret gemileri için sıl rüsum alınmaması beynelmilel usul i- cabından olduğunu beyan ile bunun ilgasını taleb eden heyeti murahhasa- Jar nezdinde tarafımızdan vuku bulan (srar üzerine transit olarak geçen tica- ret gemilerinden Boğazlardan bir de- nizden diğerine gidiş ve geliş için mu- teber olmak üzere sıhiye rüsumu alın- masr kararlaştırılmıştır. Hava gemileri: Hava gemilerinin Boğazlardan geç mesi memnudur. Ancak bunlardan yalnız sivil hava gemileri Akdenizle Karadeniz arasında Türkiye hükümetinin göstereceği hava dan geçecekler ve uçuşları hak- (Sonu Sünci sayfada) Ankara bisikletçilerini davet Bölge bisiklet ajanlığından : Ajanlığın nezareti altında yapılacak toplu idmanlar için bisikletçilerle - yas kından temas edilmek ve ona göre bir program hazırlamak üzere bölge bisik- Jetgilerinin 2 ağustos pazar günü sabahi #aat 8 de eski İdman Cemiyetleri bina. # önünde bulunmaları rica olunur. OAPILITDELERLA İLRDE POLİSTE Hancı yolcuyu yaraladı Keçiörenin — Mecidiye , BERİSRMÜZ hancı Mehmed bir alacak meselesinden dolayı kavga ettiği Çubuk barajında a- tabacr Mirzayr bıçakla sol bacağındar yaraladığından yakalanarak adliyeye verilmiştir. Motosiklet kazası Satılmış adında biri motosikletle Yenişehre doğru gitmekte iken Hay- manalr Bekire çarparak alın ve dizle- 'Tinden yaralanmasına sebebiyet verdi #inden hakkında tahkikat yapılmakta- dır. DİL KÖŞESİ 'Tabiat güzelliğinin en göze batan- larını koynunda toplayan..., “Göze batmak,, tâbiri ancak hoşa gitmeyen şeyler için kullanılır. “Tabi- 'at güzelliğinin ” göze batması, hatalı bir ifadedir. Sonta “Tabiat güzelliği,, müfred olduğuna göre “en göze batan. darı,, nasıl cemi olabiliyor?. “Kasabanın imarı işinin en yakın bir gelecekte başarılabileceğini beklemekte olanların sayısı pek çoktur., “Başarılabileceğini beklemek,, © rinde üstüste yüklenen iki hata var, Evvelâ beklemek fiili ile iktidari ma: tar olan “başarılabilmek,, bit araya ge tirilemez. “başarılacağını beklemek,, de yanlış olurdu. Çünkü doğru olan "ba- Şarılmasını beklemek,, dir. “Her iki genç de bu işte- müddei menfaatlerden ziyade işlerinde yurdun güzelleşmesini ide olarak taşıdıklarını tebarüz ettirmişlerdir., Bir Anadolu kasabasından gazetesi- 'ne mektup gönderen bu muhabirin gü zel yazmak özentisi ifadesini çetrefi eştirmekten başka bir netice vermiyor. “Müddei menfaatler,, ne demektir? A: damıyoruz. Sonra “bu işte, dendikteri snora ikinci bir defa "işlerinde, diye tekrarlanıyor. - "İde,, kelimesinin bu muhabir mektubunda ne diye yer buls duğunu bir türlü anlayamadık, Bu mef- humu ifade için türkçede kelime mi bu: damadı? Hususiyle ki bu firenkçe SÖ zün manâsını da anlamamış olduğunu onu “ide olarak taşımak,, sekline sokie makla gösteriyor.