20 Temmuz 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

20 TEMMUZ 1936 PAZARTESİ kundakları takdide bu Himanlara ilica Küt Söğelrde bir göna saptümüe. yacaklardır. MADDE 20 — Harb zamanında Türkiye muharib ol- duğu takdirde 10 ilâ 18 inci maddeler hükümleri tatbik olunmıyacaktır. Harb gemilerinin geçmesi tamamen türk hükümetinin reyine bırakılacaktır. MADDE 21 — “Türkiye kendisini pek yakın bir harb tehlikesi tehdidine maruz hissettiği tak- dirde, işbu mukavelenamenin — 20 inci maddesi hükümlerini tatbik etmeğe hak. kı olacaktır. Yukardaki fıkranın Türkiyeye bah- gettiği hakkın Türkiye tarafından is - #imalinden evvel boğazları geçmiş olup bu suretle tâbi oldukları limandan ayrı bulunan harb gemilerinin bu limanlara iltihak etmelerine müsaade olunabile - cektir: Bununla beraber şurası mukar - verdir ki Türkye, t bu maddenin tatbikine sebeb olan dev - detin gemilerini bu haktan istifad ettir- miyebilir. Türkiye hükümeti yukardaki birin. ci fıkranın kendisine bahşetti; yeti istimal ettiği takdirde bu hususta diğer âkidlere ve Cemiyeti Akvam kâ. tibi umumisine tebliğatta bulunacaktır. Eğer Cemiyeti Akvam meclisi Türkiye tarafından bu süretle ittilaz edilen ted- birlerin haklı olmadığına üçte iki ek - ariyetle karar verirse ve eğer işbu mu- kavelenameyi imza eden diğer ükidle- rin ekseriyeti de kezalik bu reyde bu- Tunursa Türkiye hükümeti mevzuu bahis tedbirleri ve kezalik işbu mukavelena. menin 6 ımcı maddesi mucibince alacağı tedbirleri kaldırmağı tcahhüd eyler, MADDE 22 — İçinde veba, kolera, sarıhumma, le. kelihumma vakaları veya çiçek hastalığı Zuhur eden ve yahut yedi günden beri zuhur etmiş bulunan harb gemileri ve kezalik bulaşık bir limanı beş kere 24 saatten az bir müddetten beri terketmiş bulunan gemiler, boğazları karantina al- tında geçmeğe ve boğazların bulaştırı!. masına mahal biraknsarsak için yemide Mevcud vesait e lazım gelen tahatfur ar ve hareketi iş - Hava MADDE gemileri Karadeniz arasında sivil hava gemilerinin mürurunu temin mak- sadiyle Türkiye hükümeti, memnu mın- takalar haricinde olarak, bu mürura mahsus hava yollarını göstereci tir. Sivil hava gemiteri türk hükümet he gayri muntazam uçuşlar için üç gün evvel haber vermek ve muntazam ser- visler için geçiş tarihlerini umumi suret. te evvekce haber vermek suretiyle bu yollardan istifado edebileeekirdir. boğazların yeniden askerileştirilmesine rağmen, Türkiye hükümeti, Türkiyede cari hava nizam- Namesi mucibince irin alan sivil hava gemilçrinin tamamen emin Avrupa ile Asya ar üzerinde uçmaları için lâzım gelen tese bilâtr gösterecektir. Uçmak müsaadesi verildiği haller i- şin boğazlar mıntakasında takib oluna. Cak yol zaman zaman gösterilccektir. bilmek için, sentetik ve kısa olmalıdır. Bundan do- layıdır ki bu eserin müellifi hakkında bir eser kaç düzine cildden mürekkeb - olurdu. tir, Bu sebeble, muciz olmağa ve birçok esaslr mei- humları dar bir sahaya sıkıştırmağa ve ancak, ipti- dal olmamağa, halka realitenin gocukça bir şe umuma yayma,, işi de cahile de bitab etmektedir. Teşebbüsündeki cüreti, muhakkak ki, göz önün- de tutmaktadır. Bütün insanı küçük - bi sayfalarına hapsetmeğe kalkışmıştır. Tabildir ki bunda şöyle böyle muvaffak olmuştur. Her biri kendi mevzuunda ondan çok bilgin olan ve onu sat- hi bulacak olan mütehassısları tatmin etmiy-ceği- ni bilmektedir. Bu kitabta fazla teknik teferrüsta Tastlıyacak olan ihtisassız halkı da tatmin edemiye- ektir. Halbuki bizlerin ne olduğumuz hakkında Gaha iyi bir anlayış edinmek için busus? fenlerin Mutalarını yemalaştırmak ve aynı zamanda, hare- ketlerimizin ve düşüncelerimizin ahengi altında saklanan fizik, şimik ve fiziyolojik mekanizmaları ilerile tarif etmek zaruridir. Yarı bas #arılamamış acemice bir teşebbüsün - her türlü te- #ebbüs yokluğundan daha değerli olduğunu kabul da, kalın çizgi “kendimizin tedvinine kalkışmamıştır. böyle bir eser, ne kadar telhis edilirse edilsin, bi o, herkesin anlayabileceği bir sentez yapmak hafifletilmiş veya ini sunmamağa uğraşmıştır. “Fenni görmekten çekinmiştir. O, âlime Umumi hükümler MADDE 4 — 24 temmuz 1923 tarihli boğazlar r. jimine müteallik mukavelename muci bince teşkil olunan beynelmilel kor yonu vazife ve salâhiyetleri türk hüleü. Mmetine İntikal etmiştir. Türk hükümeti AA, 12, 14, 18 inci maddelerin tatbikatı. 'na mütedsir malümatı vermeği ve ista- tistikleri toplamağı teahhüd eyler. İşbu mukavelenin boğazlardan harb gemilerinin geçmesine teallük eden bü. 'tün hükümlerini icra etmeğe türk hür kümeti itina edecektir. 'Türk hükümeti, boğazlardan yakm- da ccnebi bahri bir kuvvetin geçeceğin- den haberdar olunca diğer âkidlerin An. kara'daki mümessillerine bu kuvvetin teşekkülünü, tonilâtosunu, ve boğazlara dühul için derpiş edilen tarihi ,ve ica- bında avdet için muhtemel tarihi bi recektir. Türkiye hükümeti cemiyeti akvam kâtibi umumi şene birer rapor verecek ve bu raporda boğazlarda ecnebi harb gemilerinin ha- zeketini gösterecek ve işbu mukavele- namede derpiş edildiği üzere ticaret ve bahrı vehavai seyrisefain hakkında fay- dalr bütün malümatı verecektir. MADDE 25 — İşbu muahedenamenin hiç bir hük- mü Türkiye için veya cemiyeti akvam azâsından bulunan bütün diğer âkidler için cemiyeti akvam paktından müte- vellit hukuk ve vecibeleri ihlal etmiye- cektir. Nihai hükümler MADDE 26 — İşbu. mukavelename mümkün mer- tebe kısa bir zamanda tasdik olunacak- tır. Tasdiknameler Fransa cumuriyeti hükümetinin Paris'deki evrak hazinesi- 'ne tevdi edilecekti Japonya hükümeti tasdikin icra edil- diğini Paris'deki diplomasi — mümessi vasıtasiyle Fransa cumuriyeti hüküme- tine bildirmekle iktifa etmek salâhiyeti- İ haiz olacaktır ve bu takdirde tasdik- nameyi mümkün olduğu zaman tevdi e- decektir. Türkiyenin tasdiknamesi dahil oldu- Hu halde altr tasdikname bu süretle tev- “di edilince bir tevdi zabrtnamesi tanzim kılmacaktır. dilen tebliğ. tasdiknamenin muadil addedilecektir. ista evvelki f İşbu mükavelename, — bu zabrtname tarihinden itibaren “ meriyet mevkilne girecektir. Franta hükümeti - yukardaki fıkra- da derpiş edilen zabırtnamenin musad. nacak tasdiknamelerin zabıtnamelerini bütün diğer âkid devletlere verecektir. MADDE 27 — Meriyete girdikten itibaren işbu mu- kavelename 24 temmuz 1923 Lozan mu- ahedesini imza eden bütün devletleri iltihakma açık bulunacaktır. Her iltihak diplomast tarikiyle Fran- 4a cumuriyeti hükümetine tebliğ edile- cek ve bu hükümet de diğer âkidlere bil direcektir. Bu iltihakın hükmü Frans hükümetine tebliğ edildiği günden it baren meri ve muteber olacaktır. MADDE 28 — İşbu mükavelename me; yete gir etmek gerektir. ilmi” Zira dece lerin, hekimlerin, kaç satırda telhiş etmek b tecrübelerinin ve bı kitabın Müelli İnsan hakkında bildiklerimizi küçük bir cild haline getirmekteki ameli zarurelin ciddi bir zarae tt olmuştur. Bu da, müşahede ve tecrül celerinden başka şeyler olmayan faraziyer matik bir şekil vermektir. Fiziyoloji: terbiyecilerin, sosyolojistlerin yıllarca dikkatlerini sarfetmiş ol dukları çalışmaları, ekseriya, birkaç kelimede, bir- hemen her cümlesi, bir âlimin uğraşmalarının, sa- ze 'en de bir tek tetkikine hasredilmiş bulunan bütün öm: desidir. Müellif, kendisine tahs kaçınılmaz eksikler karşısında bırakmıştır. , bu işe başlamadan önce güçl JULUS tarihten itibaren 20 senelik bir müddet için eâri olacaktır. Bununla beraber işbu - mukavelena- menin birinci maddesinde temin olunan mürur ve seyrüsefain serbest ipi gayri mahdud bir müddet irdir. Mezkür 20 senelik devrenin hitamın- dan on sene evvel yüksek Skidlerden hiç irisi Fransa hükümetine mukaddem bir fesih ihbarnamesi - vermediği takdirde, işbu mukavelename iki sene geçinceye kadar meri kalacaktir. Fesih ihbarnamesi — gönderildikten sonra bu ihbarname Fransa hükümeti tarafından diğer âkidlere tebliğ edile- cektir. İşbu mukavelename bu madde hü- kümlerine tevfikan fesih edilecek olur sa diğer âkidler yeni bir mukavele hü kümlerini tayin etmek üzere bir kon- feransta kendilerini temsil - ettirmeği teahhüd eylerler. MDDE 29 — İşbu mükavelenamenin meriyete gir. mesinden itibaren her beş senelik - bir devrenin hitamında âkidlerden her biri mükavelenamenin bir veya muhtelif hükümlerini tadil için teklifte bulun- mak teşebbüsünde bulunabilirler. silmek için, yüksek âkid-| ından dermeyan olunan tadil talebi, 14 üncü veya 18 inci mad- denin tadili mevzuu bahis ise diğer bir âkid tarafından ve başka maddelerin ta- Gili mevzuu bahis ise diğer iki âkid ta- rafından takviye edilmelidir. Bu suret- le takviye edilen tadil talebi, cari olan beş senelik devrenin hitamından üç ay rine diplomesi tarikiyle netice istihsa - Ji mümkün olmazsa yüksek âkidler bu hususta toplanacak bir konferansta ken- dilerini temsil ettireceklerdir. Bu kon- ferana ancak ittifakı arâ ile karar vere. lecektir, ancak 14 ve 18 inci maddele- ve mütenllik tadil -meseleleri bundan müstesnadır, ki bunlar için yüksek â- kidlerin dörtte üçünün ekseriyeti kâfi gelecektir. Bu ekseriyet Türkiye dahil olarak Karadeniz sahildarı âkid devlet- Terin dörtte üçünü ihtiva etmek üzere he sap edilecektir. Yukarıda anılanmurahhaslar derini tasdik fade- zımnında işbu mukavele ntrö'de 20 temmuz 1936 da 11 nüsha olarak yapılmıştır ve murahhas- Jarın mühürlerini havi olan birinci nüs- ha Fransa cumuriyeti hükümetinin ev- Tak hazinesine tevdi edilecek ve di leri âkid devletlere verilecektir. PROTOKOL Bugünkü - tarihli mukavelenamenin imzası esnasında zirde imzasr bulunan murahhaslar, kendi hükümetlerini teah- hüd altına alarak Stideki ahkâmı kabul ettiklerini beyan ederler: 1. — Türkiye, mezkür mukavelona- me mukaddimesinde tarif edilmiş olan boğazlar mıntakasını derhal yeniden as- kerileştirebilecektir. 2. — 15 ağustos 1936 dan itibaren “Türkiye hükümeti mezkür mukavelena- mede muüsarrah rejimi muvakkaten tat- bik edecektir. 3. — İşbu protokol bugünden itiba- 'Ten meri ve müteberdir. vi imkânsızlığını biliyordu. Ancak, buna teşebbüs cuniş olmasaydı bir başkası mutlak teçebbüs ede- cekti. Zira, insan bugün, medeniyeti, girmiş oidu- Ku yolda takib etmekten #cizdir. Zira insan dog. tereddi etmel liği ile gözüci yıldızlar âlemini! Tanlık kanunlara baj ir. Bu bi lde, cetiği hudi T — tereddisi, medeniyeti Golayısiyle, azametli müşahede kütlelerini pek kı- —hanın azametini de yıkabilir. Bu kitab bu sebeblerle a bir tarzda telhis etmiştir. İşte böylece de, hâdi. — yazılmıştır. Fakat kırların sükünu içinde değil, selerin tarifine müddza şekli vermiştir. Bazı zahimt — New - York'un karışıklığı, gürültüsü ve yorgunlu. hakikatsizlikleri bu sebebe atfetmelidir. Uzvi ve — gu içinde yazılmıştır. Müellifi, kendileriyle zama. dimaği hâdiselerden çoğu pek şematik bir şekilde — nırmızın ciddi davaları üzerinde yıllardanberi anlatılmıştır. Ayrı şeyler, bu süretle, bir araya top. — rüşmekte olduğu filozof, âlim, hukukçu, ekonomist, Tanmıştır. Uzaktan bakılan bir dağ silsilesinin çe — büyük iş adamı olan dostları tarafından bu gayreti — papaslar şidli plânlarının biribirine karıştığı gibi... Unutma- — sarfa sevkedilmiştir. Bu kitabr. meydana getiren malıdır ki bu kitab realiteyi ancak tahmini bir şe- — hamleyi ona, nafiz bakışları Amerika ufuklarının — v kilde ifade etmektedir. Bir peyizaj taslağında bir ölesinden —Avrupa'yı da kavrıyan Er&deric R. fotoğrafideki çizgilerin vuzuhunu aramamalıyız. Coudert vermiştir. Muhakkak ki milletlerin ço- Geniş bir mevzuun kısaca izahı, bu izahı, önünden — gu, Şimal Amerikası tarafından açılmış olan yolda nü, ya- ledir. Cansız madde fenlerinin güzel- kamaşan insan, vücud ve şuurunun, iler kadar çetin, fakat daha ka- medikçe bunlara itaatsizlik edemiyeceğini anlama- 'ndisini kosmik rİne rapteden zaruri münasebetler riyle zeküsının münasebetlerini de zemdir. Doğrusu, insan her şeyden öi yürümektedirler. Endüstriyel medeniyetin zihniye: ti ile usullerini körükörüne kabul etmiş olan mem. |Boğazlar mukaveles bugün imzalanıyor. (Başı 1. inci sayfada) komitesinin muhtelif akorlara göre ter- tip ederek tabettirmiş olduğu yeni mu. kavele projesi reis tarafından madde madde reye konmuş, ve bazı maddeler hakkında küçük birer müzakereden son Ta kabul olunmuştur. 18 dakikalık bir teneffüsten sonra gene gizli celseye devam olunduğu va- kit, doktor Tevfik Rüştü Aras Lozan muahedesinin 23 üncü maddesinin der- desti imza olan mukavelede tatbik şek- Ji tespit edilmiş olduğunu ve Türkiye- 'min Lozan sulh muahede T ah kâmına, bütün teahhüdatına olduğu gi- bi sadık kalması tabii bulunduğunu, ve bu meyanda askeri mezarlıkların bakı » mına, murakabesine ve ziyaretine lâzım gelen teshilatr şimdiye kadar — olduğu gibi göstermekte bittabi devam : ğini söylemiştir. Türk murahhasının bu beyanatı, bü- tün heyeti murahhasalar tarafından “Türkiye lehine samimi, parlak teza'tür. ler yapılmasına vesile teşkil etmiştir. Bundan sonra büyük salona geçilmiş, ve bu sefer gazetecilere ve samline de açık bulunan resmi celseye başlanmıştır. Mukavele tasdik ediliyor Reis Brus, yeni tanzim edilen muka. vele metninin hususi celselerde madde madde okunarak kabul edilmiş olduğu. 'nu ve bu vesile ile şimdi mukavelenin heyeti umumiyesini reye - koyacağı söyledikten sonra, “Çuelgu'un deman- de-teil Ja parole?” sualiyle bütün dele. gasyonların reylerini sormuştur. Hiç bir taraftan itiraz vaki olmadı. ni gören reis, yarım dakika kadar bek. ledikten sonra “La nouvelle convention des Dötroits est adoptâe a Tunanimit€” cümlesiyle türklerin bu en haklı dava. Jarını konferansta hazır bulunan büt milletlerin tasdik etmiş olduklarını bü. *tün dünyaya ilân etmiştir. Bunu mütcakip Lord Stanley ile baş- Atyan nutuk serisi, bir taraftan konfe. Tansı cidden yüksek bir liyakatle idare etmiş olan reis B. Brus'a karşr bütün heyetlerin teşekkür duygularını bildir. mekle beraber, bir taraftan da Atatürk Türkiyesi hakkında ayni heyetlerin ne derin bir hürmet hissi beslediklerini göstermiye de parlak bir vesile teşkil etmiştir. Bunlar arasında Pol Bonkur'. N, japon murahhası / Sato'nun, ikinci Politis'in ve bütün Balkan devlet- leri murahhaslarının sözleri ehemiyet. le kaydedilmek icabeder. Tezahürat arasında Türkiyenin bu konferanstan bir kat daha büyümüş ve yükselmiş olarak çıktığı yalnız bizle. elbetmekle kalma, mış, ayni noktaya bir çok murahhaslar tarafından nutuklarında işaret edilmi İmza merasimi, pazartesi akşamı İs. vişre Baatiyle saat 22 de büyük mera. simle Montrö - Palas salonlarında ya- ptlacaktır. İstanbul gazetecileri Çanakkale- ye hareket ettiler İstanbul, 19 (Telefonla) — Montrö'e leketler, ya dahi orada ları ğlr olduğunu ve tehlikeye gire ve bi i de nesicle. âleme öğrenmesi el- dir. Onun imizin güzelliğini de, hattâ ci- gö Rusya gibi İngiltere, Fransa, ve Alman. karşısındadırlar. Bütün insanlığı cakları fiziyolojik ve dimaği menşelere çevrilmeli- — | dir.Bu kitabın, zamanımız insanına taalilük eden ilmi mutaların bir araya toplanmış bir hulâsasını. herkesin erişebileceği bir hale getirmekten - başka — gayesi yoktur. Medeniyetimizdeki başlıyoruz. Birçok insanlar, bugün, modern ceml- yetin dogmlarından kurtulmak tab, onlar için ve aymı zamanda, yalnız” politik ve sosyal değişiklikler deği de yıkılarak beşer 'nin meydana çıkması zaruretini tasavvur eden cüre etliler için yazılmıştır. Bu kitab, günlük vazifeleri çocukların terbiyesi, ferdin teşekkül - ve idareş lan herkese, terbiyecilere, ijienistlere, subaylarına, mühendislere, endüstri şeflerine, ilahş . sadece bedenimizin, şuurumuzun ve cihanın eee rarını düşünen zatlara, hulâsa, her erkeğe - ve het kadna hitab etmekte ve müşahede kendimiz hakkında kendimize ihbar ve ifşa ettikler rinin bir kısa izahının sade'iği içinde vmum dini sunmaktadır. de yarın boğazlar mükavelenamesinin. imzalanmasından sonra boğazlar bölgex Si hemen askeri kuvvetlerimiz tarafını dan işgal edileceğnden, İstanbul gazete- cileri kahraman askerlerimizin girişinde hazır bulunmak üzere Çanakkaleye ha- reket ettiler. Ankara ve İstanbul radyoları im- z0 merasimi hakkındaki haber- leri neşredecekler 24 temmuz 923 tarihli Lozan müahen devi ile kabul edilmiş olan boğazlar re, jimini, beynelmilel vaziyetin yarattığı — hüzürsüzlük - karşısında yurdümüzün. emniyetini temin maksadiyle yeni şex — Talte intibak ettirmek için hükümeti. mizin daveti üzerine alakadar devletler iştirakiyle Montrö'de toplanmış Jan konferans, dünkü toplantısında, ye. ni mukavele projesini tasvib etmiş bur — Tunüyor. Yurdumuzun müdafaası bakımından olduğu kadar Avrupanın bugünkü siya #i durumu itibarile de dönüm noktası teşkil eden bu netice, bu akşam İsviçre #ati ile 22 de yapılacak olan imza mes asimi ile Türkiye harici siyasetine dağe “ma hâkim olan dürüst ve açık hareketin bütün milletlere imtisal nümunesi teşkil © kadar bassasiyetle durarak hallini yük bir sabırsızlıkla beklediğimiz Hazlar meselesinde varılmış olan netice, bütün memleket içinde bir sevinçle karşılanmıştır. Bügün mühtelif yerlerden aldığımız telgraflar bunun en güzel Madeleridir. Anadolu ajansr, bu tarihi hâdiser safha safha memleket içinde ıt temin için elinde bulunan imkinlardan istifade ederek bugün at 18 den itibaren devamlı bir neşriyata başlıyacaktır. Gerek Ankara ve gere Tatanbul radyoları bugünkü emis rında Boğazlar mükavelesine aid has berlere en geniş bir yer ayırmakla bee raber sant 23 den itibaren de daimi olar Tak açık bulunacak ve Montrö'den, im- zaya tekaddüm eden saatlerdeki hava — ile imza merasimine ait olarak alacas — umiz haberleri devamlı sürette neşres — deceklerdir. < Biz, 22 haziranda ilk toplantısını ya- pan ve Milletler çemiyeti konsey ve ae samble toplantılariyle inkıtaa uğramış — bulufmasına rağmen Boğazlar konfe- ransının bir ay kadar kısa bir zaman i- çinde ve beynelmilel münsebatta endir. tesadüf edilen bir muvaffakiyetle bu davamızın balledilmiş bulunmasından dolayr karilerimizi en içten hislecle tebrik etmeği bir vazife sayarız. (A.A.) SE T RRAKIRARRE AĞADA Yazılaımızın çokluğu dolayısile “Cengel kitabı,, tefrikamızı bu- — gün koyamadık. Okurlarımızdan ür dileriz. 3 irleşik Devletler gibi aynı tehlikeler dikkati makina: — n ve fizik âlemden dönüp insan vücud ve ze- — kâsına; mevcud olmasalardı makinaların da, New- ton ve Einstein lemlerinin de meveud. olmiya zâfı duymağa istiyorlar. Bu ki- endüstriyel medeniyetin terakkinin bir başka tele hekimlere, nuallimlere, avukatlara, hâkimlere, ordu. 've tecrübeni AA