14 Ocak 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

ON YEDİNCİ YIL. NO: 5196 ULUS Adımız, andımızdır cü -14 SONKÂNUN 1936 SALI Son haberlerimiz ücün- eeıyfamızclzıdır. Heryerde 5 kur. , — 5 Başbetke YAZIMIZ Sıksık eski yazıyı kullanmakta devam eden dostlarımızdan birini, geçenlerde, yazı makinesi üstün- de mektup —yazıyor gördüm: “— Oğluma yazıyorum, dedi. Çünkü eski harfleri bilmiyor!” Atatürk'ün devrim eserlerin- den her birinin en başta gelen has- sası, en derin milli ihtiyaçlara ce- vab vermek, ve onun için de, he- men yerleşmek ve kökleşmektir. Bu eserlerin arasında yeni alfabe, iki meseleyi birden halletmekle, şüphesiz türk milletinin kültür ta- rihinde eşsiz bir yer alacaktır. İki meseleyi diyoruz: Yeni alfabe ile, yalnız yazı davasını değil, dil da- vasını da, prensip bakımından, ba- *şardık. Son arab harfli yazılarla bugünküleri bir araya getiriniz. türk alfabesinin dil gelişimini na sıl zorlamış, ona umulmaz bir hız vermiş olduğunu göreceksiniz. Hiç arab harfi bilmeyen çocuk- lar, bu sene orta mekteplerden çıktılar. Fakat buna yalnız bir iki sene eski alfabe ile çalışıp, sekiz yıldanberi onu büsbütün unutmuş olanları da katınız. Hareketin za- feri ne olduğunu tahmin edebilir- siniz. Gazete ve kitab satışları, umduğumuzdan daha çok kısa Za- manda, normal dereceyi bulmuş- tur. Fakat yirmisinden ufak genç- lerin okuduğu dergi ve kitablar, a- rab yazısı zamanında hayal bile etmediğimiz bir sayıdadır. Çocuk gazetelerinin satışı ise, türk basın ve yayın hayatında hakiki rekor hükmündedir. Halk mekteplerinin ve köy terbiyesinin, yeni türk al fabesinin kolaylığından ne ka- dar faydalandığını göstermek için küçük bir misal verelim: Halk ve köylü için Ulus Basımevinde çı- kardığımız Yurd gazetesinin son nüshası 57,000 rakamını geçmiştir. Bu gazete için, parti, hergün yeni müracaatlar almaktadır. Fakat biz, ilk zamanlarda, daha rahat okunur diye, kalın ve kara harfler aldık ve bunlara alıştık. Şimdi kitab, dergi ve - gazeteleri- mizi hep bu üslüpta harflerle ba- sıyoruz. Onun için türk gazete ve kitabları ile, frenk gazete ve ki- tapları yanyana geldiği zaman, bizimkilerde büyük bir iptidailik göze çarpıyor. Bu kıyaslama, âde- ta, arab harfi zamanındaki İstan- bul gazete ve kitabları ile, Irak ve Hicaz gazete ve kitabları arasın- daki farkı hatıra getirmektedir. Son ve kati adım olarak, yazı- mızı beyazlaştırmak ihtiyacı kar- Pars Ajansile A.A, nın haber teatisi dolayısiyle - İran başbakanının hakkımızdaki dostça sözleri Tahran, 13 (A.A.) — Pars ajansı bildiriyor: Anadolu ve Pars ajansları arasında havadis teatisi servisinin a- çılması dolayısiyle, Başbakan İsmet İnönünün dostane beyanatına cevab olarak, İran başbakanı B. Mahmut Cam, Anadolu ajansına asağıdaki be- yanatı vermek İTütfunda bulunmuş- tur: — Ajanslarımızın, havadis teatı si suretile, iki kardeş milleti biribiri- ne daha iyi tanıtmak yüksek vazifesi- ne başladıkları gün, hakikaten mesud bir sevinç gunudur İnönünün tebarüz Ekselans, İsmet ettirdiği gibi, bu yeni bağın, milletlerimizin biribirleri- ni daha iyi anlamaları ve daha sıkı surette biribirlerine yaklaşmaları için hakiki ve kıymetli hizmetler görece- ğine kaniim. İran milleti, yüksek ve büyük şefinin aydınlatıcı önderliği al- tında, milletler camiasında kendisine gıpta değer bir yer alan asil türk mil- letine ait haberleri büyük bir zevk- le alacaktır. Anadolu ajansı vasıtasiyle, asil ve alicenap türk milletine, İran milleti- nin sevgilerini ve candan gelen hissi- vatını gnödermel,:le bahtiyarım.,, Kamutay dün hayvanlar vergisi kanununu görüştü Kamutay dün Tevfik Fikret Sılay'ın rveisliğinde toplanmıştır. Kamutay, Cu - mur Reisliği, ve Divanı Muhasebatın 934 Ağralı, bu kanunun yıllardanberi tatbik edilen eski k. bu & ma aid hükümleri aynen ihtiva ettiği cevabını yılı son hesabları hakkında Kamutay he- sablarının tetkiki encümeni mazbatası ile, hudud ve sahiller sıhat umum mü- dürlüğü 1932 yılı son hesabına aid mu- tabakat bey ive son hesab aid kanun projesi okunarak kabul edil- miştir. Hayvanlar vergisi kanunu Bundan sonra hayvanlar vergisi ka- görüşül p başl tır. On altmcı maddenin goıuxulmesı EL rasında köylünün bir nisandan itibaren başlıyan çalış bu dd zor- luk çıkartmak ihtimali olduğu hakkın - daki mütaleaya Finans Bakanı B. Fuad şısındayız. Buna Kültür Bakanlı- gı, mekteb kitablarında, biz de, gazete ve dergilerde, belki kısım kısım başlıyabiliriz. Önce bir ihtiyaç”"olduğuna, ih- timal doğru olmayarak, hükmetti- giniz bu ayrılığı, büsbütün âdet- leşmekten, hele yeni alfabe dev- rinde mektebe girmiş olanlara mal olmaktan vaktinde kurtarmış o- luruz. Herhangi bir basın sergi- sinde geri ve iptidai bir çehre ile görünmemiz için sebeb yoktur. F. R. ATAY NOT: Başmuharririmizin bu yazısı Avrupa gazetelerinin no1- mal harfi olan “beyaz” harflerle dizilmiştir. verdi. Emin Sazak (Eskişehir) Merinos ko- “(Sonu 5. inci sayfada) Kıral Karol'un yolculuğu etrafında Yolculuk sıyasal bir mahiyet tasımakta imiş Belgrad, 13 (A.A.) — Yarı resmi bir tebliğe göre, Romanya kıralı Ka- rol ile Veliaht Mişel dün Dedinye şa- b lmişl Petroviç'e giderek kıraliçe Mari tarafından ter- tib edilen ava iştirak etmişlerdir. A v- da, romanyalı davetlilerden başka, kıraliçe Mari, Naib Prens Pol ve baş- bakan Stoyadinoviç bul lardır. Misafirler gece yarısı ve h Bükreş'e hareket etmişlerdir. Kıraliçe Mari ile Prens Pol ve naiplik azası Topçişer istasyonuna kadar kendilerine refa- kat etmişlerdir. Alman haber alma bürosunun sı- yasal mahfillerden aldığı haberlere göre, Romanya kıralınım bu ziyareti yalnız İtalyaya karşı zecri tedbirler meselesiyle bundan çıkan duruma do- kunmaktadır. Aynı zamanda ve hele Avusturya başbakanı Şuşnig'in Prag seyahati ile alâkalı bulunmaktadır. Yugoslavya ile Romınyı Hııubıı.rı dinastisinin yeniden iş baş g sine bugün de mutlak surette muha- lif bulunmaktadırlar. Londra, 13 (A.A.) — Gazeteler, Romanya kıralı Karol'un Belgrada Serdar Feyz Mohammed Han İstanbulda İstanbul, 13 (Telefon) — Afgan Hariciye Veziri kekselans Serdar Feyz Mohammed Han yanında Kâ- bil Büyük Elçimiz B. Memduh Şev- ket de olduğu halde bugün İstanbu- la geldi. Dost memleketin Hıncıye Ve - zirini karşılamak — için, Afgan ve türk bayraklariyle süslenmiş olan ti; Mevki ve Merkez kumandanla - rma da birer kart bıraktıktan sonra öğle yemeğini Vali ve Belediye Re- isi, İstanbul Kumandanı ve Merkez Kumandaniyle birlikte yedi. Hariciye Veziri saat on altıda Cumuriyet anıtına bir çelenk koy- muştur, birdenbire gidişinden ehemiyetle setmektedir. Belgraddan Deyli Tele- — graf gazetesin bildirildiğine göre, ya- pılan tekziblere rağmen;>hy ıiyırçt bah- Mişel'le birlikte. sıyasal bir mahiyet petrol ambargosu meselesi ile bulunmaktadır. Römanya Kıralı Karol, Veliahd Prens — taşımakta ol dığına göre, bu ııyıret h lipl 0: tik ıe;ı!ııll— görüniııekledir. Romanya kıralının martta İngiltereye gitmesi ihtimal vardır. Bu seyahatin bazı dıploııı maksatlarla yıpılıcıgı söylel tedir. (Sonu 3. üncü ıayfalaj B d Haydarpaşa garında büyük bir ka- labalık toplanmıştı. Vali ve; Beledi- ye Reisi B. Muhiddin Üstündağ, İs- tanbul Kumandanı General Halis, Merkez Kumandanı General Feh - mi, Emniyet Direktörü B. Salih ve daha bir çok zatlar, Hariciye vezi - rini karşılamağa gelmişlerdi. Sayın misafirimiz trenden ine - rek kendisini karşılryanların ellerini sıktı ve selâm duran askeri müfre- zeyi teftiş ettikten sonra bir muşla Topane'ye geçti ve oradan Perapa- las oteline gitti. Harlciye Veziri orada öğleye ka- dar dinlendikten sonra saat 12 de Vali ve Belediye Reisini ziyaret et- Dağ ve kar aşılmaz engeller değildir 4 Bursada, Uludağda, Cumuriyet Holk Partisinin yaptırdığı dağ sporları #vi önünde kayakçılarımız (Uludağ'dan dönen Yazı İşleri Do'ehtorumuı NasuhiBaydarın buna dair yazısını altıncı sayfamızda okuyunuz.) S“Ulus,un Dil Yazıları ANA KÖK “Etimoloji, morfoloji ve fonetik bakımından Türk Dili” kitabında, bütün asli kelimelerin başında bu “Ağ” sesinin, yahut bundan doğ rudan doğruya çıkan seslerin es- kiden mevcut olup sonradan sen- koplandığı yazılıdır. Meselâ: ÜN — şöhret (1). — ün * mek - thetmek (2)1. ÜT, UT — izzeti nefis (3). OĞ -- üt — terbiyeye davet (4)|. ÜZ — hazakat, fend, ustalık (51. ÖK -- üz 4 mek — rey vermek, akıl öğretmek (6). GÜR — çok (7). ÖĞ 4 ür 4 mek kalabalık etmek (8). kendini me- toplanmak, (I| Kamusu Türki, Tuhtetüzzekiye, (21 Kamusu Türki L3) (Ar, haya) Melhamei Derleme fişleri. (41 (Wasihat) Uygur endeksi Dili Lügatı. (61 Çağatay Lügati, Lügati “Çağatay Tehçesi”, Courteille Lügati. (7| (Feyizli, mebzul) Babus, Semsiye Türk Büyük Türi. Pavet di GÜNEŞ - DİL Teorisindeki Mekanızma Yazan: Dr. Saim Ali Dilemre 1K ÜR — zaman, vakit (91. ÜĞ 4 ür * mek — müsabaka etmek (10). ÜĞ 5- ürt 4- mek — acele mek (11). YUN — arka (121. UĞ, U 4 yun — mak=peçille düşmek (13)|. TAR, taramak — aramak, tırı-_'î mak, karıştırmak (14). AH -- tar -- mak — istikşaf et— he mek. (15). SİN — çukur (16). a AĞ - sın 4 mak — tahaffuz (Sonu 2. inci sayfada) 191 Analytischer İndex Zu den b ersten Stucken der Türkische Texte, (10) Kelile ve Dimne tercümesi. (11) Kilisli Rifat'ın fişleri. 112) Dede Korkut Kitabı. (13) Derleme fişleri. (14) Kamusu Türki. (15) Pavet de Courteille Lügati. (16) Lehçei Osmani. Turfan Bi et— yAr Ş & | (8) (İstinas etmek) Babus; Kataca. (Yazısı altıncı sayfada) oğlan, Yarınki sayımızda İsmail Hami Danişmend'ir Güneş - Dil fonetiği — hakkındaki yazısını okuyunuz.