12 Ocak 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

lez Geçen yazımda — büyük sanayie malik devletler ev sanayiinin ve el dezgâhlarının yaşamakta devam ettiğini söylemiş ve bunun bizde de böyle olacağına işaret etmiştim. Ev sanayli ve küçük sanayiin böylece tutunabilmeleri haiz - bulundukları bir takım bedii ve sosyal hususiyet Terden ileri gelmektedir. Bir kerre güzel ve meşhur ev iş deri bulunan milletler bili ler, macarlar, ruslar, romer garlar, japonlar, isveçliler, ler, fransızlar, ingilizler, italyanlar, ve almanlardır. Yalnız şurasını kay- detmelidir ki, Doğu Avrupası mil- letlerinin ev işlerinde ulusal karek- 'ter ve motifler hi de Batı Avrupasında ev işle kasyona daha yakındır. Ev sana) kik olunursa bunun kil eden birer sanat olmayıp şehir ve gi lür. Bunun içindir ki kendi esas ye şayış kaynaklarından mada ev sanat lariyle iştial eden — halkın kazancı- fazla ve refahı o nisbette yük- — 1 —Eİ veya ufak, basit ve ucuz — makinelerle yapılabilen işler: Dikiş, nakış gibi; 2 — Maliyet itibariyle iş bölümü- mün lüzumsuz olduğu el sanatları; © 3 — Her vakıt modası değişen iş- el işleri. Bu saydığımız şartlar” bugün bir — gok sanatlarda mevcudtur. Mesela: #epetçilik, saç firketeleri; oymacılık, eldiven dikişleri; — her türlü beyaz " İler, suni çiçek, çocuk oyuncakları, “Hik (bazı kısımları), ufak çelik ve demir işleri, ve saire gibi. Avusturya — bilhassa Viyana — gehriyle Avusturyanın diğer büyük — gehirlerinde (Salzburg, Linz) ev sa- — mayü çeşidleri fevkalâde ileri gitmiş- för. Bu sanayün, merkezleri Viyana- da bulunan iki büyük teşekkülleri “yardır. Avusturyada kadın ev sana- yü için ayrı bir müessese kurulmuş- tur; Lehranstalt für Frauengeverbe — Bu teşekkül yalnız Viyanada de- — l Avusturyanın bir çok yerlerinde ve ihtiyaca göre her türlü ev sanat- ları kursları açar, okutur ve ehliyet liknamesi verir. Avusturya hükü- di yardımlarda bulunur. Çekoslovakya — Çekoslovakya- n en tanmmış ev sanatları şunlar: — eflik, teneke ve çinko mamulatı, — tahta ve moblecilik, oyuncaklar, — #rikotaj, dantelâ ve nakış ravatlar, kıymetli taş - takl dökme ve saire, . Çekoslovakya hükümeti ev sana- gü istihsalatını korur ve daimi yar- — #ğmlarda bulunur. Hükümet, ticaret “ye sanayi odaları, güzel sanatlar ve yük endüstri k. gâhları meselesi sosyal bakmdan tet- esas itibariyle başlibaşına bir iştiğal - mevzuu teş- — püro sigaraları, kuyumculuk, saatçi-| de mevcut küçük - sar eti bu teşekküle muntazaman mad- dır: Bileme taşları, biçakçılık, rende- leri, kı- şısında el şehir müzelerinin yardımlarıle mem- leketin muhtelif yerlerinde ev sana- yü âmilleri için sanat kursları açar, Çekoslovakyada - sanat müfettiş. leri'de vardır. Bunlar istihsalin mo- dern, muntazam ve rasyonel bir şe- kilde yapılmasını temine çalışmak- la beraber sanat erbabının - mevcud sosyal yardım ve sıhi tedbirle Fesinden istifade etmelerini de ter ederler, İsviçre — büyük sanayiin kuru- luşuna kadar İsviçre sanayii hemen kâmilen ev sanatlarından ibaret bu- Tunuyordu. Fabrikalar ” kuruldukça ünden güne zayıflama- ve sönmeğe yüz tuttu. Ev sana- yünden açıkta kalanlar - fabrikalara amele olmağa geç kalmadılar. 1934 de ev sanayilerinde çalışanların adedi 133.000 iken 1920 de bu ra- bugünkü ev sanayü ir kaç kaleme - inhisar 1 — makiş ve dantelüâ işleri, - 2 — Saat sanayii; saatın bazı li mensucat işleri. Fransa — Fransada ev sanayii sız dantelâ sanay 'ev. sanatlarından sada düni yönel bir hale getiren en büyük âmil elektirik kuvvetinin ev sanat- larında kullanılabilmesi olmuştur. Bu sayede Fransanın ev sanayii © derece ileri gitmiş bulunuyor ki bükümetin yardımıma bile ihtiya- ci kalmamıştır. Fransız ev sanayii bilhass Jura dağları mıntakasında toplan- mıştır. Buradaki belli başlı ev sa- natları şunlardır: Tahta, Gallalit, Sellüloit oymacılık ve dülğerci Tü kutular; kıymetli ve taklit taş- işlemeleri; saatçilik; meşhur - Sı. Etienne kurdelaları hep Jura mın: takasında imal olunur. Bunlar Pipo sanayüni de ilâve etmeli: İtalya — Ev sanatları İtaly: 'nın bilhassa şimal kısmında yerleş-) miştir. et bunların sosyal vaziyetleri ve istihsal metotlariyle yakından alâkadar olmuş ve 1927 yılında korporasyon nezaretinde milli ev sanatları ve küçük sanat- larla meşgul olmak üzere bir baş müfettişlik vücüde getirmiştir. Bu baş müfettişlik İtalyanın 96 yerin cemiyetleriyle iş bi dir. Baş müfettiş , Şimdi kısaca muhtelif Avrupa dev- | yaymak üzere ketlerinde ev sanayünin ne suretle | düstria namında bir mecmua çıka- erganize edilmiş olduğunu görelim: | rılmaktadır. Macaristan — Macari tanda ötedenberi mevcud ve tanınmış el sanayii şunlardır: Oymacılık, mo- bilyacılık, sepetçilik, her türlü de- ri işleri, bazı ufak demir sanatla- rı, tahta kap, tencere yapmak, pa- muk keten ve kendir. mensucatı, ri el ve ev sanayiini himaye ve teş- vik etmeye başlamıştır. Bu mı satla o sene büdçesine 10,000 Ku- ron konmuştur. O zamandanberi hem bu para yardımları artırılmış ve hem de kurslar ve sergiler açı- Bugün macar ev sanayiini ileri , | götürmek çarelerini araştırmak ve bu sanayi erbabını teşkilâtlandır- 'Macar ev sana- namında bir teş- Ayrıca macar ticaret ve münakalât nezaretinde bir kü- çük sanatlar ve ev sanayü şubesi de mevcuttur. Görülüyorki küçük sanayi va- Piyer Bugün başlıyan Amerika kongreni nin Avrupa için hususi bir ehemiye: ti vardır. Bu kongrenin ründemine a: lınmış olan başlıca mesele, 31 ağus- tos 1935 “bitaraflık kararı” nn - ta- zelenmesi ve belki de kat'i bir kanun haline konmasıdır. Mesele bizi yakın- dan ve birçok sebeblerden alâkadar eder lardan birincisi şudur: Bitaraf: lık kanununu teyid etmekle harb edenlere satılması yasak köngre, olan harb silah ve vasıtaları listesini yeni- den gözden geçirmek — mecburiyetin. de kalacaktır. Bilhassa, bundan böy- le petrolun kara listede bulunup bu- lunmıyacağını tayin edecektir. Imdi unutmiyalım ki, B. Laval geçen gün mecliste, petrol ambargosu meselesi nin Birleşik Devletlerin alacağı kara- va bağlı olduğunu söylemişti. Ameri- ka İtalyaya petrol satmakta devam e- derse, petrol zecri tedbirinden bahs- etmek beyhude olur. Aksi halde, ya- meselenin er geç ortaya konulacağı muhakkak- kânlı mıdır? Bu iş bir an önce daha kolaydı. Ö zama: yan Birleşik Amerikayı petrol aml gosuna götürüyordu. Harba sebebiyet vermekten suçlu bir devlete şahsi ka- zanç hiırsiyle petrol satanlar aleyhin: de halkta büyük bir hiddet vardı. Di #er taraftan Amerikan kamoyu Mi letler Cemiyeti azası olan elli devle kuvvetli bir cere tin, saldırçana karşı zecri - tedbirler meselesinde oy birliğiyle rey verme lerinden çok duygulanmıştı. Bu yüz Yen köngrenln GmErjik BiF KAFAT Va: mesine vaziyet çok müsaiddi. Fakat, ilkkânun başlangıcından - beri Paris Amerika kamoyu bu meseleyi İn- re ve Fransanın boyün eğmesi şeklinde tefsir etti ve bu yüzden sal- dırgana karşı bütün dünya ile elbir. diğı yapmak hususunda duydüğü şevk çok kararı, bu se 2 katiyetle Fakat kongre münakaşaları yal 'nız bu noktadan Avrupayı alâkadar edecek değildir. “Bitaraflık kararı" harbeden her fi aynı müame leye tâbi tutar. Cenevre paktının ter sine olarak, saldırganla, saldırılan a- da bir fark gözetmez. Bu karar, rruzun mahküm edilmesi esası üze- i vine kurulmuş değildir. Sadece, Bir: deşik devletlerin, kendi menfaatleri- '»in araya girmediği kavgalara karış- mak istememek arzusuna karşılık ve- hükümetin li yardım ve kont bir ta- kım cemiyetlerle esaslı surette teşkilâtlandırılmış bulunmaktadır. Bu suretle büyük ve küçük sanayi yani fabrikalarla el tezgi rolu sayesinde ve mesleki iş sahaları ayrı olduğundan — yan de yana pek güzel çalışabiliyor mektir. Memnuniyetle - kaydetmeli ki İktisat vekaletimiz mevzu - ile yakından alâkadar olmak - üzere bir küçük sanayi direktörlüğü ku- rulmuş ve memleketimizde kurul- makta olan büyük endüstri' nin yanımda geniş halk kütlelerinin geçinme vasıtasını teşkil eden el ve ev sanatlarının modern surette teşkilâtlandırılması ve rasyonel sürette çalışması imkânları da a- raştırılmağa başlanmıştır. Dr. Orhan conker yekliyle Amerika için bir daimi ka- 'nun haline geldiğini farzedelim. Bu demel harb halinde, Fransa bi tecavüze maruz kalmış olsa bile, dırganla olduğu gibi harb va: Fransaya da talarınn satışı kesilecektir. Bazıları Fransanın bu takdirde ihti- yacını başka yerlerden daha kolaylık- İa temin edebileceğini düşünerek mese- leye ehemiyet vermiyenler var ben daha im. Bu karar, saldırgana sal- deşik Amerika'nın — bi fazla endüstrileşmiş baz ıdevletlerin, mace- ra aradıkları gün işe girişmelerini ko- laylaştıracaktır. Diğer taraftan Amerikanın - bita- raflığının daha cesaret ver rafı vardır. Amerikalılar, devletler gemilerinin darbeleri altın- da denizde boğulan Amerikan vatan- Eenebi karikatürleri /ırr'ıı"'l vi 'ı'“Jı '"t ı 12 SONKÂNUN 1936 PAZAR Amerika, petrol meselesi ve bitaraflık La Repüblik gazetesinde Brosolet yazıyor: daşlarının intikamını almak için yüz sene arayla iki defa harba girmiş ol halinde, vatandaşlarının kendi mesu- liyet ve hesablarına seyahat etmeleri ve federal hükümetin, bir felaket ha- ünde, asla işe karışmamasıdır. Şu halde, harb hal giltere (mazide olduğu gibi) dona: de, mesela l masının Amerika ile çarpışması ihti- malinden korkmıyacaktır. Bu hal, de- niz meselesini, İngiltere için ve netice ibariyle de bütün deniz memleketle- ri için bir hamlede de; Akde- nizde olduğu gibi, Manş denizinde de değişebilir. timaller bu karardan sonra Herhalde görülüyor ki Amerika kongresini takib ederken bizi düşü dürecek mevzular eksik değildir. .H"J'ı' W'b YA I”' e — Söyleyin bakalım, habeş meselesi hakkında siz ne biliyorsunuz? — Kara gömlekli aklarla, ak gömlekli karaların boğuşması. Deniz konferansı: Bir anlaşma teklifi üzerine.... — Biribirimizden sımsıkı ayrılıyoruz! Fölkişer Beobahter'den