23 Eylül 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

SAYIFA 4 Biliyormüsunuz || Ki? N $ Meşhur italyan şairi Gabri- ı:l Dıııunçıyo birkaç yüz sayıfa- bir eser yazmış, bunu - İtalya- nn Paris elçisi eliyle Fransa Cu- mur Başkamı Bay Lebrön'e sun- muştur. Bu ynılıı- lıııy:l !ıfııı—lırc Fransa'nın İtalya ile beraber olması ve onun asığlarını koruma- 81 için italyan şairi, şu sözleri söy- lemektedir: “Biz, her zaman ulusal hürri- yetimizi korumak uğrunda bütün îll'(mlerin karşısında ayakta dur. « Bu kadar silahlanmış ve bu kadar korkak olan bugünkü Av- rupada cömerdlikten bir iz, bir eser kalmamıştır. Kısa görüşlü politikacılar, tah- ta kafalı işyarlar tembel tembel hiç olmıyacak şeyler üzerinde ko- nuşup dururlarken enerji ve hür- riyet duyguları içinde bulunan genc bir ulus, onları sapıtmaktan alıkoyuyor. Mesele, biribirine eşit olmıyan uluslar arasında bir çarpışma de- ğildir. Mesele, Avrupa medeniye- tinin esasını ve kökünü teşkil e- den yüksek bir düşünüşün, bir fi kir kuvvetinin zaferini başarmak- tır. Şüphesiz, bundan büyük hul- yalar dağmakta ve bunu genişle- tip büyütmektedir. Bu büyük hareketin karşısında ise zavallı politikacılar, banker- ler, iş adamları karşı koymak isti- yorlar... Fransada yetkili çevenler, ital yan elçisinin bu mektubu Fransa Cumur Başkanına vermesini şaire duyduğu saygıdan ötürü özel bir hareket saymaktadırlar. Bunun sı- yasal bir anlamı yoktru. $ Harb hazırlıkları dolayısiy - le İtalya'daki işsizlerin sayısı a- zalmıştır. Geçen — temmuzda 637,972 işsiz sayılmış, ağustosta 628,335 kişiye düşmüştür. Geçen yılın aynı aylarındaki işsiz sayısı 866,570 imiş. $ Uçuş halinde bulunan bir uçak içinde biri çıldıracak olursa her halde pilotun hali yaman olur. Bundan birkaç gün önce Bir- leşik Amerika — hükümetlerinde çok tanınmış bezbol şa.npiyonla rından Koneke pazartesi gecesi Detroit'da, Toronto'ya uçmak üze- re bir uçak kiralamıştır. Toronto- ya varmazdan az önce, Koneke, uçak içinde deli gibi tepinmeğe başlıyor; çılğınlığı daha ileri gö- türerek pilota ve kendisiyle birlik- te uçmağa çağırdığı bir. paraşüt - çüye saldırıyor. Pilot ile arkadaşı, uçağın dar hücresi içinde deliyi bağlamağa uğraşıyorlar; başa çı- kamıyacaklarını anladıktan son - ra, bir yangın söndürme makinesi ile çılğını yere seriyorlar. Pilot güç hal ile uçağı idare ederek, yere iniyorlar. Yere indikten son- ra çılgını ölü olarak buluyorlar. dur ve bu, çok açık bir hakikat- durumundadır. Saatte 700 kilometreden artık bir hızla giden uçak gibi, 400 ki- Tometre hızla uçan bombardıman uçağı da İtalyandır. Ve bir uçuşta on iki bin kilometre uzağa gide- cek üç motörlü, 325 kilometre va- sati süratli büyük uçak italyan yapısıdır. Ve bana öyle geliyor ki Avru- panın bu son karışık durumunda baş rolü politikacılar değil,, harbı yapacak olan uçmanla uçak mü- hendisi oynamaktadır. Bu da, ha- vacıya ve hava endüstdisine vere- ceğimiz yüksek önemi değerlen- dirmeğe yaramaktadır. Şakir Hazim GÖKMEN Fransaile İlal_» anım durumu ve lngilıı—reııin oynıı(lığı rol Günün en önemli meselesi Habeşistan italyan anlaşmazlığı ve bunun Avrupa dengesi üze- rinde yaplığı etkilerdir. Habeş istan da İtalya gibi Uluslar Sosyete sinde üye olduğu ve eldeki andlaşmada da bir devletin öt eki devlete saldırmasının önüne ge çecek maddeler — bulunduğu için mesele haylı zamandan be ridir, Cenevre'de görüşülüyor. Okurlarımız, meselenin aldığı son evreleri bilirler: Anlaşmazl ığın kotarılması Beşler Komi- tesine verilmiş, o da önergesini vapmıştır. Dünkü gazetemizde İtalya'nın bu önergeyi reddet- tiğini ajans haberi olarak bild irdik. Bugün bu sayıfada bu red ka->rından önce iki ingilir ve bir italyan gazetesi tarafından Fransa'nın, İtalya'nın durumu ve İngiltere'nin oynamak istediği rol hakkınta yazılmış üç bet - keyi dilimize çeviriyoruz. Bu Betkeleri okumab, durumun gelişm esini anlamak faydalı olacaktır. 46 eylâl 1935 tarihli Deyli Heralâ gazetesi yazınış olduğu bir başbetkede diyör ki: İtalyanın bütün üyeleri Bay Muso. lininin ağzını kullanan bakanlar kuru. Tu son toplantılarından birisinde ital. yan - Habeş anlaşmazlığında herhan. gi bir kotarma önergesini kabal etmi. yeceğini söylemiş. Bu karar, Ceneverdeki beşler komi- tesini işi daha uzatarak bir uzlaşma for. müki bulmak zahmetinden kurtarabilır. Bu komite, her ne kadar Uluslar Sozyetesi andlaşmasının — 15 maddesi tekniğine uygun olarak — çalışmıyorsa da bumun tuhuna göre çalışmaktadır. On beçinci madde, herhangi bir an- laşmazlık hakkında Uluslar Sosyetesi könseyinin yapacağı bütün — önergeleri doğru ve yerinde sayar. Herbalde beşler komitesi, Paris gö. rüşmeleri sonunda varılan — sonuçlara göre akıllıca kararlar almak yükümün. dedir. Çünkü sosyete — andalaşmasına aykırı bir karar almak ona itaat etme. mek demektir. Komite kararının tatbikatta bir ital yan kontroluna varabilecek bir önerge. de bulunmasını ileri sürenler vardı. Şimdi italyanlar bakanlar kurulu nun verdiği kararla komitesinin böyle bir şey yapması ihtimali ortadan kalk. mış bulunmaktadır. Romada verildiği söylenilen karar, böyle bir önergenin faydasır olacağını göstermiştir. Şimdi konseyin ve komitenin en doğ ru kararı alması ve en dürüst önergede bulunması, ve Uluslar Sosyetesinin bu karar ve önergeyi arkalaması, ikisi. ne de düşen ödevdir. B. Musolini, hiç bir kotarma öner- gesini kabul etmemeğe karar vermiştir. Bunun anlamı şudur: İtalya, Habeşis tanı zaptedip kendi topraklarına kat . mak dileğindedir. Eğer gerçekten italyan başbakamı bu noktada ayak direrse o zaman Ulus. lar Sosyetesinin ve Uluslar Sosyetesi. ne bağlı olan bütün devletler için İtalya ya karşı zecri tedbirler almak, bu suretle ona yapmak istediği şeyi yaptırmamak bir ödev olur. Her ne kadar Musolini bunu anla. mıyorsa da, bereket versin, Uluslar sos- yetesi bu karar etrafında birleşmiş gö. Tünmektedir. Sosyete, şuna kanığdır ki eğer bu meselede bu tedbirler alımnmıyacak ©- lursa barışı korumak üzere kurulmuş olan bu makina, artık işliyemiyecektir. B. Musolini de, bu memleketteki bir takım halk gibi, Pransa hükümetinin durumunu yanlış anlamak dileğindedir. O. hâlâ son dakikada Fransanın İ. talyaya karşı beslediği dostluğun onun Uluslar Sosyetesine karşı — olan bağlı. lığını geride bırakacağı hulyasındadır. Onun için italyan başbakanı, son zamanlarda korkmağa başladığı zecri tedbirlerin önüne geçecek oluraa Fran- sa ile arasındaki dostluğu —daha fazla kuvvetlendireceğini söylemektedir. Bay Lavalin söylevi, . onu yanlış anlatmak uğrunda — gösterilen bütün gayretlere rağmen . Pransanın ergele. rine karşı kuvvetli bir yükendir. — Bu, Roma'da anlaşılmamış, yahut yanlış an- toplanmış olan uluslar — tarafından çok iyi anlaşılmıştır. Musolini, bütün önergeleri dinlemi. “yecek olursa o zaman Ufuslar Sosyete. sİ son ve kestin sözünü söylemek mev. kiinde kalacaktır. O zaman İtalya, iki şeyden — birini tercih etmek durumunda kalacaktır. Ya önergeleri kabul edecek, yahut harb kararımı verecektir. Şayet harb kararını verecek olursa ©O zaman bütün örgütlü dünyayı karşı- sında bulacaktır ki, böyle bir meydan okuma ve dünya ile çatışmanın da yal. mız bir tek sonucu vardır. Trahlhısta Senusi kabileleri ital- yanlara karşı ayak - landılar mı ? 16 eylâl 1933 tarihli Deyli gazetesi yazıyor: Herald B. Musolini'nin — Trablusgarb'a ax. ker göndermek kararmın sebebi orada- ki Senusi kabiyleleri arasında ayaklan. malar ve azılar başlamış olmasından ile. ri gelmektedir. Vaktiyle italyanlar buraları yatıştır- dıkları zaman toptan Mısır toprakları. na sığınmış olan Senusilerden bir kı- sım, yeni durum üÜzerine yeniden Trabh. las'a geçerek orada yeniden — ortalığı karıştırmağa başlamışlardır. Romadaki italyan çevenlerinin id- dia ettiğine göre bu kabiyle önderile. rinden ikisi Mısır ve ingiliz makamla- riyle sıkı bir temas halindedir. Trablus . Misir sınırinda italyan as. kerlerinin biriktirildiği haberi Mosra varmış, fakat Kahire'deki italyan ma- kamlarr kabiylelerin sükün içinde oldu. Kunu söylemişlerdir. Bir takım italyanlar da buraya as- her göndermekteki ergenin biraz sonra Eritre ve Somaliye gidecek olan bu as. ketlerin Trablus'ta Afrika havasına a. lıştırmak olduğunu söylemektedirler. Misır başbakanı Tevfik Nesim paşa cumartesi günü, italyan - habeş anlaş. mazlığı ilerlediği takdirde İngilterenin Mısırı müdalaa edeceğini söylemiş, ta- kat sonradan bu diyev geri alınmıştır, Fransa - İngiltere İtajyan taraftarr olan ingiliz gazete. $i Deyli Meyi, 16 eylül 1935 tarihli sa. yısında “İngiltere ve Fransa,, başlığı altında yazdığı — bir başbetkede diyor ki: Habeşistan buhranının uyandırdığı merak ve beyecan arasında insanın içi- ne sinen bir hâdise olmaktadır. Birkaç haftadanberi olup biten bâdiseler Fran. sa ile İngiltereyi biribirine daha faz. la yaklaştırmıştır. Bu bulhran içinde Fransa ile İngil tere, harb zamanında olduğu gibi, kar- gılıklr iyi dilekler ve güvenle çalışma. lıdırlar. Bundan yıllarca önce Deyli Meyi, bu âki devlet arasında tedafdi bir ittı. fak yapılması fikrinin — avukatlığını yapmıştı. Eğer o zaman bu ittifak yapılmış ve buna göre bher iki taraf da silahlan- mış olsaydı, o zaman, Avrupada bugün. kü durum baş zdi. Böyle bit ittifak, herhalde çetin tedbirlere başvurmaya yol açmazdı. Bütün fransız delegeleriyle dost 0- lan Cenevredeki aytarmız bize gönder diği haberlerde fransızların eaki müt tefikleri İtalyays” karşı zecri tedbirler alınmasına taraftar — olmadıklarını bil. diriyor. Baştan ayağa kadar silahlanmış ve gün geçtikçe daha fa>'a silahlanmakta olan bir dünya içinc. Lagiltere, bugün- kü müdafas gereç ve araçlarım kâ'i bulamaz. Harbtanberi sartlar değişmiştir. İ istiyenler — için giltere, Uluslar Sosyetesine üye olmak suretiyle sırtına yüklenmiş olan sorav- Tarı artırmış bulunmaktadır. İngilterenin elinde bugün sıyasası. nın gerekli bulduğu derecede silah yok. tur. Bundan dolayıdır ki Deyli Meyi, son birkaç yı) içinde ingilir kuvvetle- rinin artırılması gerekliğini biteviye müdafaa etmiştir Bugünkü durum — tehlikelidir.. Bu durum, harbtan yıllarca önce Lord Ro. berte'in İngilterede yurdu korumak için yükümsel askerlik ustulü kurulma- sınr müdafaa ettiği zaman kadar teh. Hkelidir. O zamandanberi ise bizim durumu. müs hayliden hayliye değişimiştir. Yabancıların silahları eskisinden fazladır. İngiliz silahları ise 1914 yılın- daki nisbetten daha aşağı düşmüetür. Boşlukları doldurmak ve soravları. miz karşıtında açıklıkları kapatmak zamanı gelmiştir. Bundan dolayı Lord Roberts'in ö- nergelediği şekilde yükümsel hizmet kabul etmekte daha fazla geç kalma. malıyız. Bugün selamette değiliz; zayıfır ve bundan dolayıdır ki bugünkü vazi. yet, bütün imparatorluğu rahatsız et- mektedir. Bir yöney almak . gerektir H4 eylll 1935 tarihli İ) Corriere Del. Ia Sera “Milano,, dan: Pay Laval Cenevre'de, ince, Diya « laktik ve tamamiyle parlamanter bir söylev söylemiştir. Bay Laval bu söylevinde bir taraftan Uluslar Sosyetesi paktma sadık ve bu paktın ödevlerine bağlı olduğunu tekrar etmiş, öte taraftan da İtalya'ya kargı duyduğu kuvvetli dostluğu anlatmıştır. Bu söylevde acı çapraşıklık göze çarp » maktadır. Bay Laval'ın solcu partilerine karşı, 20T durumu gözönüne alınmalıdır. Bu partilerin en yüksek oruntakları, Eryo ile Bonkur, Cenevre'de fransız b.. ; bakanınım yanında — bulunmaktadırlar. Bu iki zat italyan ve faşist rejiminin düşmanlığiyle tanmınış şahsiyetlerden - dir. Habeş delegesinin söylevini ilk &l - kışlayan Eryo ile Bonkur olduğu unu - tulmamalıdır. Bunlar fransır demokrasi- sinin oruntakları olduklarını ileri sür - mekte ve Lavalın hareket ve sözlerini şiddetle kontrol eylemektedirler. Bun - dan başka Fransa'yı kendine — eğiltmek için İngilterenin yaptığı baskıları da he- saba katmalrdır. İşte Fransa dış bakanı Cenevredeki söylevini bu şartlar içinde söylemiştir. nin istediği dayanışma kendi asığları ile ilgilidir. İngiltere yalnız kendi asığları gerektirirse, Fransa ile beraber hareket eder, İngilterenin ihtarlarını Pransanın reddetmesi icabederdi.. Fakat Laval bu- na kıyışamamaktadır. Mademki Pransa resmi bir mahiyet- te İngiltere ile dayanışmasını ve paktın tatbikine taraftar olduğumu ilân ediyor, © halde İtalya ile aktettiği moral ilgiler ve bağlar ne olacaktır? Önemli ve va - him bir mesele karşısındayız. Bu haki- katı B. Laval de çok iyi takdir ediyor. Tatlyanın dostluğu rüzgürların — istika - metlerine benzetilemer. Eğer İtalya ile Fransa arasında bir ayrılık olurrs> bımun sürekli olacağı bilinmetidir. Laval'in nhuslar sosyetesi paktı hak- N , - 23 EYLÜL 1935 PM—xmı:.ı , Komşularımızda neler oluyor? İRAN'DA: $ İran hükümeti arteziyen ku- yuları açmak için, Avrupa'dan ge tirttiği uzmanlarla ülkenin her ya nımda araştırmalar — yaptırmıştır Uzmanlar, yaptıkları araştırmala: rın raporlarını hükümete vermşi lerdir. $ İran hükümetinin Sovyetler Birliği ile yapmış olduğu tecim an- laşmasına göre, İrvan, Sovyetler Birliğinden 180 milyon riyallik mal satın alacaktır. Sovyetler Bir- liği de İran'la aynı tutarda alış ve- ri. yapacaktır. YUGOSLAVYA'DA: $ Yugoslavyada Dubrovnilk şehrinde toplanmış olan arsmulu sal havacılık kongresi kapanmış - tır. Kongrede, dünyayı devretmek için yapılacak bir hava yarışın - dan uzun uzun bahsedilmiş, gele- cek köngrenin 17 ağustos 1936 ta- rihinde Varşovada toplanması ka- rarlastırılmıstır. Arsmlasal havacı hk federasyonunun büyük altın madalyası Londra - Melburn ya- rışında birinci gelen uçman Skot'a Kont dö Lâvo kupası da sürat re- korunu kıran uçman Ancelo'ya ve rilmiştir. Kapanış gününün akşa - mı yabancı delegelere bir — şölen verilmiş, ertesi gün de delegas- ğ:ıln Dybrovnik'den ayrılmışlar- $ Yugoslav hükümeti 17 eylül tarihinde yaptığı bir toplantıda, devlet işyarlarının aylıklarının azaltılması hakkımndaki buyurul - tu - kanununu onaylamıştır. Bu me sele hakkında çıkarılan bir bildi - riğde, geçinmek için lüzumu olan şeylerin fiatlarının ucuzlamasın - dan ve son yıllarda devlet büdce- sinin açıkla kapanmış olmasından dolayı hükümetin, işyarlara verdi- ği “pahalılık zammı,, nı kaldırmak zorunda kaldığı söylenmektedir. İçinde bulunulan genel — buhran yüzünden vergilerin arttırılması imkânsız olduğuna göre bu tedbir bilhassa gereklidir. Bu tedbirle ci- de edilen ekonomi 400.000.000 di. narı bulmaktadır ki bu, işyarlarla emeklilerin aylıklarının yüzde 7 si nisbetindedir. Bakanlar ve ilbay - lar başta olmak üzere en ufak iş- yarlara kadar herkesin aylıkları indirilmiş, yalnız muvazzaf küçük subaylar bu tedbirin dışında bı - rakılmıştır. $ İki Çekoslovak sosyetesi 10 bin vagon buğday satın almak üze- re Yugoslav tecimerleriyle konuş- malara girişmişlerdir. Konusmalar iyi bir safhada olup yakmda sa- tışın yapılması ihtimali çoktur. L İ kında yaptığı apoloji gülünçtür. Zaten Fransa uluslar sosyetesi paktımna hiç bir zamanda İnanç duymamıştır. Fransanm uluslar sosyetesi paktına verdiği önem derecesini kendini sağlamak için yaptığı ayrı ve türlü sücl andlaşma ve anlaşma- Tarla ölçmek kabildir. Belki Bay Laval bu anlaşmazlığın or. tadan kaldırılması için beşler komitesin. den büyük umudlar beslemektedir. Fa- kat bu da yanlış bir harekettir. Çünkü İtalya, bu komisyonun genkurulunun vereceği kararları tanımıyor. İtalya - Habeş anlaşmazlığı silâh ile kotarılacaktır. Çünkü medeniyet ve tü - zenin icabı budur. Bunun için Fransa hükümetinin hir yönev alması lâzımdır, ve bu yöneyin de şimdiden tayini gerek- v