13 Eylül 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

Y EYLÜRL 1935 CUMA Yar: - sıyasal, . . ; Film şirketleri Film, nasıl bir propaganda si- lahıdır? Bizde bunun hakkında bulanık bir bilgi vardır. “Film etendim, deriz, radyo ile beraber dünyanın en korkunç propaganda vasıtası- diır!,, Fakat niçin bu böyledir? Şim- diye kadar memlekete her türlü tilm girdiğine başka memleketler- de ise hiç de her türlü Hilm sokul- madığına göre, gelen ve gösteri- len filmlerin zatarları &) Terbiye bakımından çocuk- lar üzerinde, b) Ahlak gevşekliği bakımın- dan büyükler üzerinde €) İhtiva ettikleri propaganda uansurları bakımından yurddaşla- rın sıyasal görüşleri üzerinde e) Bizden başka memleketler hakkında verdikleri bilgi bakımım- dan (mesela zavallı Çin) ulusun genel bilgisi üzerinde incelenmemiştir. Sadece tekrar ,edip dururuz: Propaganda mühimdir; tilm kor- kunç bir propaganda silahıdır v. s. V. 8. Geçenlerde, zaman zaman ol- duğu gibi, Ankara sinemalarında bir Çin tilmi seyrettik. Bu filmin Çin ve çinli ile ancak bunları kü- çük düşürmek ve çirkinm göster- mek bakımından bir ilgisi olaca- ğrnı o zamanki bir yazımızda söy- Tedik. Ve biraz da arsıulusal film kontrolundan bahsettik. Bugün karşımıza bir “Abdülhamid., fil- mi ve bir de şü Musadağ., imı çı- karıyorlar. Bunları yapan aym film şirketi olmasa bile, şüphesiz aynı zihniyettir. Bu gibi filmlerin arkasında te- na bir maksad gizlenmese bile, ön- letinde, bilgisizliğin ve bazı mem- deketleri bir panayır gezdirir. gi- bi göstermek arzusu nn koştuğu muhakkaktır. Kaldı ki, bu gibi filmleri tfena maksaddan temizle- meğe çok zaman imzân yoktur. Biliyoruz ki bu gibi tilmleri çeviren şirketlerin şerrinden Al- İmanya yahut İtalya gibi memle- ketler de — kurtulamamaktadır. *Kâh büyük finans mülesseseleri, kâh büyük sanayi kurumları, kâh sadece liberal yahat yahudi dos- ta bir sihniyet bugün bu yarın o memlekete karşı bir film çevirt mektedir. Teşkilatlı memleketlerde, bu gibi tilmlerin zaratı memleketin dışında kalmaktadır. Çünkü sıkı bit kontrol bu gibi titmleri içeriye sokmamaktadır. Fakat dışardaki zarar da; nihavet bir — zarardır. Çünkü düriya kamoyunu yanına yahut karşısına çevrilir. görmek, besün on süs'ü bir devlet için bi- le baslıca istir. N İşte bu bakımdan, bir takım propagandalara bilerek alet olan ve bundan kendilerine fayda pa- yı çıkaran film şirketlerine karşı yapılacak - bir şey vardır. Bu da, #memleketleri sıyasal yahut kül- türel yahut sosyal bakımdan kö- tü göstermeğe çalışan - filmlere karşı bundan şikâyetçi olan mem- leketlerin kendi aralarında bir an- laşma yapmaları ve bu gibi film- lere karşı fil> nazarlarını toptan kapamaları,, dır. Türkiye bır tilmi, Almanya bir başkasını, Fransa bir üçüncüsünü ederse, şirketler yasak işi- ni hattâ reklem gibi kullanarak gene kazanırlar ve memleketlerin onuru ile oynamak işinden dön- mezler. Fakat bir anlaşma olur ve bu gihi filmler her tarafta yaşak edilirse, film şirketleri, meydanı pek boş bulamıyacaklarını anlar- lar. Çünkü bir film şirketi için bir propaganda filmi çevirmek hem kolaydır hem de kârlı. Propagan- da filmi ustalıklı çevrilirse arsm- lusal büyük yığınlar üzerinde bir polemik makalesi etkisi yapmı_k- tadır. İlgili memleketin her şekil- deki itirazları ise filmin satılması üzerinde reklam rolü oynamakta- dır. Çevrilmekteki kolaylığa ge- lince, “Masadağ,, tilminin çevsil- İÇ HABERLER,| Köylüye ideal tip tohumluk buğday |Türk Tarihi Araştır- dağıtılacak Adapazarı tohum arıtma istas- * yonunda üretilen ve o yöre için çok verimli olan mentana adında- ki buğday cinsinin değiştirme su- retiyle o dolay çiftçilerine dağıtıl- ması Tarım Bakanlığınca karar- laştırılmış ve dün istasyon direk- üne lâzım gelen emir veril- miştir. Finans Bakanlığında yeni atanmalar İzmir Defterdarı B. Ketan Va ridat Gencl Direktörlüğüne, bu ö devi vekillikle yöneten B. Esad Bakanlık etiild bürosuna, etüd bü- rosundan B. Cemal Yeşil muha- sebe genel direktör v ğine, e- tüd bürosu direktörü B, İhsan İz- mir defterdarlığına atanmıslardır. B, Cemal Yeşil dün yeni ödevine başlamıştır. Pamukçuluk uzmanı gezisinden döndü Pamuklarımız hakkında ince- lemeler yapmak üzere pamuk höl- gelerine gönderilen Tarım bakan- lığı pamukçuluk uzmanı B. Bay- yo ve Bakanlık Büro Şefi B. Seyfi Adana'dan şehrimize dönmüş- lerdir. Uzman vereceği raporu ha zulamaktadır. Muğlada üzüm ürünü Muğla, 12 (A.A.) — Darı ürü nü yetişmiş ve biçilmeye başlan- maıştır. Kuraktan bu ürüne de zarar olmuş ise de ürün son yağıştan fayda görmüştür. Bu yıl bu ürün geçen yıldan yüzde on eksiktir. Bu yıla üzüm yılı dense yeridir. Geçen yıldan pek fazla üzüm ye- tişmiştir. Üzümden pekmez ve bestil gibi kış yiyecekleri yapıl- maktadır. Ankara radyosunda yenilikler Son zamanlarda programında önemli yenilikler yapan Ankara radyosu dün akşamdan başlayarak daha zengin şekilde çalışmaya baslamıştır. Bundan sonra Cumur başkanlığı örkestrasının değerli elemanlarından secilmiş bir salon orkestrası haftanım perşembe, cu- martesi, pazartesi akşamlarında batr müziğinin secgin parçalarını Ankara radvosunda çalacaktır. Süecl uçaklarımızın Anadolu turu (Başı | inci sayfada) ödevlerini beklediğimizden daha üstün yapacaklarına olan güvenimiz tamdır. * İstanbul, 12 (ALA) — Türkiye ha- va turunun ikinci günü şöyle geçmiştir: Havanın fena olmasma karşın gene uçuşlar fasrlasız olarak devam etmiş ve sabahleyin Diyarbekir — grupundan bir filo Sıvastan hareketle İstanbula gele- rTek yere inmiş ve biras sonra tekrar yoluna devam etmiştir. Üçüncü filo da öğlecen sonra İstan- buna inccektic, — — z mesine şu unsurların bir araya gelmesi yetmiştir: 1. Franz Wertel'in olması 2. Kitabının Almanyada me nedilmesi (Türkiyenin teşebbüsü ile) 3. M. G. Meier şirketinin ya- hudi olması 4. Mamulyan efendinin bu şir- ketin nezdinde sözü geçer bir re- jisör olması. yabudi Burhan BELGE ma kurumunun gezisi İstanbul, 12 — Türk tarihi a- raştırma kurumu üyeleri asba: Bayan Afetin başkanlığı altında ve Trakya genel ispekteri Kâzım Diriğin refakatında büğün 18 de Truva ve Ege bölgesinde bir etüd gezisi yapmak üzere Ertuğrul ya- tıyla İstanbuldan ayrılmışlardır. Kültür Bakanı İstanbulda İstanbul, 12 — Kültür bakanı B. Saffet Arıkan İstanbula geldi. Pendikte inerek Heybeliatlada İs- met İnönüyü ziyaret etti. Oradan Dolmabahçe sarayına gelerek türk tarihi ve türk dil kurumları çalış- maları ile uğraştı. * İstanbul, 12 — Atatürk köp- rüsü hakkında gönderilen önerge- ler incelenmektedir. Hafta içinde bir karar verilmesi ihtimali vardır. * İstanbul, 12 — Gümrükte 180 tonluk bir şeker kı ğ dana çıkarıldı. İşin iç güne kadar anlaşılacaktır. * Tecim odası Türkiye ile İran transit tecimi hakkında bhir rapor hazırladı. Maden arama işleri Maden arama enstitüsiü üç ko'dan petrol, simli kurşun ve linyit araştır - malarına devam ediyor Bilindiği üzere, Ekonomi Bakanlığı maden işlerini ilki ayrı kurum ile yö - netmektedir. Birincisi rektörlüğü; bütün işletmelerin fenniğ ve sosyal güvenlik bakımından kontro- lunu, maden arama haklarının, maden bırakığlarını üstermesini, — Ekonomi Bakanlığının maden sıyasası kanunla- rını ve bükümlerini yeritmek isini üze- rine almştır. Bu örgüt memleketimiz madenlerinde yaratılmak isteı nitiklerin teknik Çalışma sistemine uy- gun suürette organizasyonunu bitirmek işini önemle göz Önünde tutmaktadır. İkincisi, özel bir kanınla kurulan maden inceleme vt arama enstitüsüdür. Bu enstitünün başlıca isi, memleketin değerlendirilebilecek madenlerini ilmiğ bir sekilde meydana cçıkararak işletme çarelerini aramaktır. Fakat işletmenin kurulması enstitü- nün çalışma alanımın — dışındadır. Bi büyük ödev; kurulmasi bir kanunla kararlaştırrlan Eti Bank tarafından ya pılacaktır. Enstitünün Üçe ayrılmış olar arama kolarının çalışmaları her gün gelişmek tedir. Bir grup, Petrol aramaktaıdır. Bu iş Mardin yöresinde Basbidin'deki son- dajla Mürefte'deki petrol aramaların. da merkezlesmtkmiir. Bu grup, ayrıca memleketimizin petrol noktasından u. mud - verebilecek bölkelerinde jeolojik incel>meler yapmaktadır. İkinci grwp. metalik madenler araş- tırmaktadır. Keban simli kuzşun made. ninin araştırılması bu grupun bugünleği başlıca l.ıuwkndiı. Bundan başka Bulgardağı simli kurşun madeninde de incelemeler başlamıştır. Ayrıca memle. ketimizde işletilmesinden — ekonomik faydalar beklenebilecek olan bazı krom ve bakır gösterileri ile de uğrasacaktır. Üçüncü grup linyitlerle uğraşıyor Bu grupun çalışma merkezi Tavşanlı ve Kütahya bölgeleridir. Ayrıca ekonn, mik önemi olan memle'cetin linyitleri de tirasiyle intelenecektir. Bnstitünün merkez örgütünde jeoloji Bervisi ile bütün araştırma — ga nuçlarını inceleme bakımından karşıla. yabilecek bir laboratuvar kurulacaktır. Bu iş için lâzım olan urmanlar - birer birer angaje edilmektedir. maden gencl di- bir . : İçme suyu projeleri . .. hakkındaki öğre - we neğin eşasları İçme su projelerinin ne suret- le hazırlanacağına dair olan öğre- nek bugünlerde resmiğ gazetede çıkacaktır. Öğrenek esaslarına gö- re: 2443 sayılı kanunla köy, ilçe ve iller için getirilecek içme suyu- na aid enstalasyonların proje ve keşiflerinin hazırlanması ve bun- ların incelenmesi bu öğrenek hü- kümlerine göre yapılacaktır. Suya ihtiyacı olan uraylar her şeyden önce yakınlarında bulunan kaynak, yeraltı suları, akar sular, gölle bend arkalarında toplanmış sulardan içme sularını alacaklar- dır. Bu suların mevsime göre har canmaları saptanacak - ve sıhhiğ muayencleri yapılacaktır. Su araş- tırmalarında içme sularının imkân olduğu kadar memba suyu olması- na ve şehre akıtılması kabil olup olmadığına dikkat edilecektir. İl ve ilçelere getirtilecek sula rım kimyevi ve bakteriyolojik tah- lilleri yaptırılacak ve Sağlık ba- kanlığı suların içilebileceğine dair karar verecektir. Projeler hazırla- nırken adat başına ortalama ola- rtak kabul edilecek suyun saptan- ması söyle olacaktır. Nüfusu 5000 & kadar olan yer- lerde 50-60 litre, nüfusu 5000 den 50000 e kadar olan yerlerde 60-30 litre, nüfusu 50000 den fazla olan yerlerde 80-120 litre. Suyun duru munu ve sıhhiğ vasıflarını, har- canmasını saptayan genel rapor hazırlandıktan sonra İç bakanlığa gönderilecektir. Rapor bir ay için: de incelenecek ve onaylandığı takdirde su projelerinin yaptırıl- masına başlanacaktır. Uraylar projelerin eksiltmeye könmasıtı kendileri -yapacaklar: dir. Bayindırlık bakanlığı su yapı- sını her zaman kontrol edebilecek- tir. Bırakığı verilerek yapılacak iç- me su enstalasyonu için kamuğa- sığa aid bırakığlar hakkındaki ka- nun ve ona bağlı öğrenek dışına çıkılmıyacaktır. Ş. Karahisar kanarası $. Karahisar, 12 (A.A.) — U- vay tarafından yaptırılmakta olan kanara kurağınım temel atma tö- reni yapılmıştır. tüze odacılarının elbiseleri Tüze odacılarına kurşuni renk- teve omuzları ile kolları be- yaz kordonlu bir biçim elbise yap- tırılmış ve dünden başlayarak giy- dirilmiştir. bua yırn yol programmmmda SAYIFA 3 İstanbul gazetele. rinin başyazıları * de B. Abidin Da- Cumhuriyet /7 0 vuşmaları döleyisiyle diyor ki: « Uluslar sösyetesinde parlak söy - bevler verilir, çifte komiteler toplanır, uzun rapoclar hazırlanırken B. Musg lininin ı.nbtının tükenmesi İhtimali çoktur. «Demir tavında dövülür» sözü- nün elbette italyanlarca da bir muka - bili vardır. İtalyanlar da bu tavı kaçır- mak fikrinde değiller lar sösyetesi ile İngi r. Zaman, ulus gin yardımıcı idir rek B. lini, bu güz mevaiminden kalkışması ihtimali hayli kuvvetlidir Belki de, bazı fransız — yazıcılarının tavsiye ettikleri gibi, Şanghay ve Şa ko mezelelerini örmek — tutarak, barb & ise de, İtalyanın © Bütün bunları dü Muse- istifadeye ilan etmeden Habeşistan İtalyaya kal kışacaktır. Hulasa bir haftalık -çalışma sına bakılınca, uluşlar — sösyetesinden bu işi kestirip atması beklenmez, işin uzayıp gitmesine ise, İtalyanın taham- mülü yoktur « KURUN — g: zon öödikcleri başlığı altırda Kurun intzalı başyazı da deniliyor ki; * B. Çaldarisin kıralcılara iltihakın dan sonra, geneleyun — nasıl bir netice vereceğini düşünmeğe öyle zannediyo- ruz ki, lüzum yoktur. Esasen cumuri- yetçi partiler, on saylav intihabında olduğu gibi, geneloya İştirak etmemek niyetinde bulurdukları cibetle, geneloy yalnız kıralcılar — reyile yapılacak ve tabiatiyle karallık lehinde neticelene - çektir. Öyle görüdüyör ki, bu şartlar için- de yapı! >ık bir geneloy komşu ve dos memlekette rejim mücadelesini bitir - miş olmryacak ve bugünkü * içli dışlı mürcadeleler içden içe devam Edecektir. ZAMAN da «Başlangıç fe- na değile Başlıklı başyazıda deniliyor ki: « Tayyare propagandası hususunda yapabildiğimiz en büyük marifet İs - tanbulun üstüne bomba yağdıran uy - durmma bir tayyare resmi koymaya, ve yahut acem basması mahud resimlere rTahmet okutan adi resimler tertibine inhisar etti. Bununla sözde halkı ted hiş edip tayyareye para vermeğe teş vik etmek istedik: Gazetelerin bu aczi karşısında en iyi 'tayyare propagandası, — İstanbula başlıca büyük şehirler Üzerinde her ün filo halinde on beş yirmi tayyare uçmaktır. Halk bu uçuşları — gördükçe yaptığı fedakârlıkların aaârı filiyesi - ni de görmüş olacağından şevki artar ve o nisbetle tayyareye fazla yardım eder. İşte bu nokti nazardan da başlan - mış olan manevraları çok şayanı takdır görüyoruz. Ve bunların devam etmes. ni de dileyoruz.» asfalt yapılması «t.er)dâştırılan yolların asfalı ianma işi hızla devam etmektedir İsmetpaşa kız enstitüsü önünde çalışan aslalı — dökme makineleri, (tesviyei türabiye) si yapılan yollara asfa'ı dökmeye baş < — İryacaktır. Resmimiz bu makineleri çalışma halinde göstermektedir.