24 Temmuz 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

SAYIFA 2 Doğu ve Batı Devrim hakkında Bir Çin aydını ile konuşmalar (Türk dili) Tirşe rengi, az demlenmiş ye- şil çayın gene karşısında ve bu sefer birkaç kişiyiz. Hemen her şeyden bahsediliyor. Ben dostumun, zaman ancak gülümseyen çekik gözleri- ne bakıyorum. 'nın bir ucunda onlar, bir Fakat biribirimizi ne kadar az tarıyoruz. Bir avrupalı “Çin hakkındaki ilgimiz Çeççuen köylüsünün Avrupa işleri hakkın- daki bilgisi ile belki ölçülebilir. Çok şık bir kadın bir. gün bana Kontüçyüs'ün Çin'de yetişen bir ağaç olup olmadığını sormuştu. Bu kadın, Pire'yi bir mandaren ve Laoçö'yü de güneş hastalığının mikrobu sanabilirdi.., diyor. K:ıdmı kendimi: olarak alabiliriz. Ha sırlık bir medeniyeti olan Çin'i yalnız çocukluk masallarından ta- nımamamız için sebebler yok mu- dur? Dört yüz milyonluk bir kala- balık için biraz beynimizi yormak boş bir zahmet sayılmamak ge- rektir ve bu dört yüz milyon kişi yalnız kırlan; sı yemekten, afyon çekmekten ve ocak çekirge- si döğüştürmekten başka şeyler de yapmaktadır; sonu daha belir: miyen geniş devrim hareketleri- ne girişmiş olmak gibi... Ancak, dostum kendileri hak. kında ağzını bile açmıyor, hep bi- Ki soruyor, örnek tutmak istediği türk devrimi üzerine sorularının ardını arasını kesmiyor: — Arabça ve farsça kelimeleri yeni harflerle nasıl yazacağız? di- yordunuz. — Arabça ve farsça sözleri ar- tık kullanmamağa; türkçe düşü- nüp, türkçe yazmağa çalışıyoruz. — Her düşündüğünüzü anlata- bilecek kadar türkçe kelimeniz var mı? — Güçlük iyi ve doğru düşün mededir. En olgun dille anlatıla- cak kötü ve yanlış fikirler hepimi- zi daha çok kaygılandırmalıdır. Güzeli ve iyiyi izaha gelince; biz- de bir sınıf halk güzel ve iyi de- mez, “latif, nefis, eltat, enfes, mü- kemmel, ekmel,, gibi yüzde beş türkün anlayamıyacağı sözleri kullanırdı. Dava, türk dilinin er- kinliğidir. Türk dili başka dillerin ardısıra yürümiyecek, kendi kuv- vetlerini bir araya toplıyarak ken- di çevresinde egemen olacaktır. Türkçenin türklük kadar eski ve geniş kaynakları vardır. Bun- Tar wzun zamandanberi bakımsız oldukları için üzerlerini yabancı otlar bürümüş, toz toprak kapla- mıştır. Şimdi — yapmakta ol - duğumuz şey, onları arayıp - bul- mak ve bulduktan sonra da - toz- dan ve topraktan, ottan ve pas- tan kurtarmaktır. “Türk dilinin ulusal, tükel bir dil haline gelmesi hakkındaki cid- diğ çalışmalara devam edeceğiz.,, Bütün mesele gayeyi iyice be- Hirtmektedir. Prensip doğru ol- duktan sonra ona götüren yolda rastlanabilecek engeller çabuk devrilir. — Yani, gazetelerinizde çıkan bütün yeni kelimeler dile büsbü- tün maledilmiş değil midir? — Diller, onları konuşan in- sanlar gibi zamanın değişişlerin- den etkilenirler. Yaşıyan diller . yerlerinde duranlar değil, gelişen- lerdir. Bizler, “zararın neresinden “dönülse kârdır,, diyebilmiş - olan- larız. Asıl kârı bizden sonra gele- cekler elde edeceklerdir. Türkiyenin birkaç şehrini ve onun merkezi olan Ankarayı gör- zaman lerde bitmiş, eksiksiz sayılabile- cek hemen hiç bir şeyimiz yok- tur, fakat eskiden adı ağıza alın- maktan çekinilen, kutsallaştırılan birçok kurulları, yurdun asığı böy- le istediği için, yıkıp ya yerini bırakmağı, yahut daha iyisi! mağı ödev bildik. Eski dil - yeni dil meselesi de bunlardan biridir. Biz yenisini kuruyoruz. Onu gü- zelleştirmek de çocuklarımıza dü- şüyor, — İşitiyorum ki yeni kelime- lerle yazılan yazıları anlamakta güçlük çekiliyormuş! — Kabahat hem yazanlarda, hem okuyanlardadır. ve bir yazı hangi dille yazılırsa yazılsın onu anlamakta güçlük çekenler bulu- nabilir. Biz, arabça ve farsça kurallara dayanan bir kırma türkçe konuşu- yor ve onun en ağdalısını yazıyor- duk. Birçok yazarlarımız, şimdi, onun etkisi altında kalarak, ken- di kendilerinin çevirmenliğini e- diyorlar ve kötü çevirmenler ol- dukları için de okunmuyorlar. Okurlara gelince: Onların ka bahati ya içtemsizliklerinde, ya- hut rahatlarım her şeyden üstün tutmalarındadır. Olup bitene ya bancı kalanların onu anlama: kânı var mıdır? — Kontüçyüs “kendinizi dur- madan yükseltiniz,, demiştir. — Her büyük önder “durma- dan çalışınız,, der. N. BAYDAR .— Gündelik LOZAN (Başı 1. ci sayıfada) bunları gündelik gazete sütunla- rında sayıp dökmenin imkânı yok- tur. Bununla beraber, geçen nes- lin duydukları acıları o günlerin çirkinliklerini yeni neslin çok iyi bilmesi ve yakından kovalaması lâzımdır. İşte bu felâketli sayı- faları tarihin göğsünde bugün Lozanda son defa olarak göm - dük. Bence Lozan, kazançlarımızın en büyüğü, işin tinel tarafıdır. Yukarıda söylediğim türel kayıd- lar, moralımız üstünde çok kötü bir görüş biçimi yaratmıştı. Ka - nımız Avrupalı olduğu ve ulusu- Mmuz bugünkü ak soyun temeli ol. duğu halde, zekâ ve kabiliyetçe Boşku seykürden'biç Tazkdı ol dığımız gerçek iken, biz kendi mizi onlardan ayrı, ve onlar da bizi kendilerinden üstün sayar - lardı. Onlar türk ulusuna sö - mürge ulusları gibi bakarlardı. İşte Lozan bu görüş ve düşünüş biçimini de kaldırdı. İnönünde ilk zaferin bize zev- kini tatdıran büyük İnönü, daha çetin olan bu savaşın eşsiz kah - ramanıdır. Asırlardanberi yur - dumuzda sine sine yerleşen ve yurdumuzu ayrı ayrı yerleşme mıntakalarına ayıranların kımıl - danmaları hoşlarına gitmedi. Bu- nun için Lozanda çok çetin ko - nuşmalar oldu. Bu korkunç ze- Kü ve aipir kavgücan dayanabik mek için İsmet İnönü gibi çelik bir irdeye lüzum vardı. İnönü, kendisine özgü, görülmemiş bir soğuk kanlılık ve serin bir lojikle yürüyerek tarih karşısında omuz larıma yüklenen büyük ödevi en parlak bir surette yaptı. Gele - cek bütün türk nesilleri ve dün - ya diplomasi tarihi bu işi daima Ööğerek anacaktır. Türklerin Lozandaki kazancı, k tarihinin en büyük anıtlarır- dan biridir. Türklerin döğüşerek düşünerek, kısaca türk zekâ ve kapasitesinin elde ettiği büyük kazancı çok güzel kullanmasını dik. Türk o gün söylediği va çizdiği yolda her gün sağlam a- dımlarla yılları geride bırakarak her gün gittikçe artan bir hızla ülküsüne doğru yürüyor. Yeni açılan üfuklara doğru giderken o günün başlangıcını çok saym ve kutlu.bir gün olarak anmak biz için sevzilkbir ödevdin. N. A. Küçüka ULUS 24 TEMMUZ 1935 ÇAKşA: DIŞ HABERLER Fransız basını İtalyaya temkin tavsiye ediyor (Başı 1. ci sayıfala) Övr gazetesi ise, İtalyanın kabul edip etmiyeceğini soruşturmakta, zira, «görüşmeler sırasında onuruna bir çok yaralar açılacağını ve dünya kamoyu - nun kendine karşı dönmesini görmesi li vardır>. diyor Fransanın durumundan bahseden Eko dö Pari de şunu yazıyor: « İtalyaya yardım etmek hususun - daki dileğimiz büyüktür. Ancak en ye i arstulusal yükenlerimizi tanrmamaz. k edeme İtalyaya karşı, dostçasına bir tarafsızlık Fakat faşist hükümetinin arsıul ekleriz. Zira, prensipler yasaya başeğmesini ken- disi Avrupa sıyaşam den vazgeçme: Bundan başka Eko mürge yerla k ingiliz ve fransız « r luklarının uzun & rulduklar hatırlatarak, — İtalyaya temkin “Uluslar dayanmakta olan Av sro diy ölçük padaki mevri - ileri sürüle lerimizi bırakmaklığımız etesi ka- amanda büyük h Eritreye ta an — gördükleri nı hatır- latıyor. ve: * n hatır- lamıy Anlaşma umudu yok! Londra, 23 (ALA.) — İtalya - Ha begistan davasında bir - kotarma yolu bulmak için her g Çi olan dip- lomatik girdiği: yoktur. Görüşmelerin önemi yal erecek henliz hiç bir irx Düzme bir habeş prensesi A.A.) — Habeşistan dış bakanı tarafından, Amerikanın eski Adisababa elçisi B. Murray Jakibi'ye telgrafta habeş İmparatoru- Nevyosk, 23 çekilen b vn amca kızı olduğunu söyliyen pren- ses Tadanya'nın diyevi için “açık ya- İan,, terimi kullanılmaktadır Uluslar sosyetesinin toplanması Paris, 23 (A.A.) — B. Laval, dün yük elçisiyl tür. Bu görüşmede akşam ingiliz görüşmüs ki, Fransa hüküm meti gibi, uluslar sosyetesi konseyinin, 25.5 te kararlaştırıldığı Üzere, 25.7 de toplanması gerekeceği fikrindedir Ualunal hâdisesi önceden mi hazırlanmış? gazetesi, talyanlar geleri yaymaktadı Bu belgelerin, cumunu ör şlerin, Ualual hü- den rladıklarının bir belges' olduğu söylenmektedir. İtalyan elçisi imparatorun yıldö- nümünde bulunmadı Adisababa, 23 (A.A.) — İtalya orta elçisi Negus'lin yıl dönümü dolayısile verilen kabul töreni ve gölende bulun- mamıştır. Elçi, Negas'ün İtalya hakkın da söylediği son d düşmanca dili buna sebeh gi evdeki ermiştir. Londranın habeş elçisi avam ka- marası üyelerine diyevde bulundu. Londra, 23 (A.A.) — Habeşistanın yeni Londra elçisine, habeş davasını an- latmak fırsatır vermek üzere — par mentodaki bütün partilere mensup üye grupları tarafından avam kamarasında şam yemeği verilmi Habeş elçisi, şu diyevde bulunmuş- “— Ha söle karşı şistan bugün acı bir me ndadır. Kendisini kadar. karuyan. tanrın: imdiye bundan sonra da kan dökülmesine kargı koruyacağına ARARARARAARAADARAARRARAARARANZ Atatürk'le % ğ Fransız $ cumur b Fransız ulusal bayramı dolayısi - le Cumur Başkanımızla Fransa cu - ür başkanı arasında — şu telgi gekil M. Albert Lebrun Cumur Başkanı Paris iyle Ekse - alarımı $u- ! bayram dolayı Tansınıza en içtem kutla ! ftansız ulusumun gönene ve genliği için beslediğim dileklerin kabulünü rica eder Kamâl Atatürk s Kamâl Atatürk, Vaşkanı Ankarâ Türkiye ( iyadesiyle — duygulanarak n teşekkürlerimle birlikte ker yen y Albert Lebrun YAARAAAARARARDAZ BİRLESİK DEVLETLER'DE: Deniz kuvvetleri arasındaki nisbet Vaşington, 23 (A.A.) — Deniz kuv vetleri arasındaki nisbetlerin ortadan kaldırılması hakkında Sir Bolton Ey res - Mousell'in dün avam kamarası da yaptığı diyev, deniz çevenleri ta hayretle karşılanmıştır. Resmiğ çevenler, bu bususta — biç irler B. Bitman'a göre, Sir Bolton Mou ralında!: bir şey söylememekte n diyevi, Vaşington deniz andlaş 4 ni ve anlaşmaların birer paçavra telâkki edileceği bir dev renin başladığını işaret etmektedir. Vaşingtonun resmiğ çevenleri, de 1935 yılı mması için pek 92z umud bu niz könferanslarının tekrar topl handuğu fikrindedirler. Herald Tribü bazt yetkili çevenl gâzetesine Ayres İngilterenin kruvazörle karar vermiş o yormaktadırlar, İNGİLTERE'DE: Belfastta karışıklıkların Belfast; 23 (ALA.) — 12 * danberi hapse kı bulmuştar.. Gene dün akşant bazı u- fak tefek hâdiseler olduğu haber veri liyord ——— nanım vardır. Gerek doğruluktan ayrıl! ayan ingilizlerin ve gerek Gütün ada eti sevenlerin manevli teveccühleri sa ünde felâketin önüne geçilebileceği güvenmekteyim., İngiltere, Habeşistana silâh satabilecek » 23 (AA.) — Deyli Telgra bakanlar, dün ak- toplantılarında, ingiliz tecim ev- n Habeşistana silfh —satmalarımı yaszak etmek için ortada Biçbir sebeb ol madığına hüküm vermişlerdir. Deyti Ekspres de ayni şeyi yazmak- ta ise de, Taymis hükümetin bu husus- ta kesin biçbir karar vermediğini xsöy- lüyor Habeş imparatoriçesi ingiliz | dınlarından yardım istiyor. Londra, (AA) — Habeş impa - ratoriçesinin bütün ingiliz kadınlarına hitab eden ve Deyli Niyus gazetesi ta- rafımdan yayılân bir mektubunda, in - gilirz kadınlarının rumda habeş ulus: bulunmaları ktedir Eski yunan kıralı sonu: bekliyecek Londra, 23 (A.A.) — Es! Yunan kralı Yorgi, dün Atin şarbayı B. Kotzias ile görüşmü tür. B. Kotzias'ın dostlarında biri, Bu görüşmelerde, Yuna sıyasal durumunun incelendiğir ve kralın sükünetle geneloyun & nucunu bekliyeceğini gazetecilı re söylemiştir. Kıral Jorjun şartları (AA.) — Katim kıral Jorj kırallığın ger getirilmesi için aaşpıdaki şar muştur: ! — Geneloy Atina, 23 rini gi zetesine g tarı koy tam bir bitaraflık v yapılmalıdır t darbesi fik 3 — Eğer hava sıy sırslarla bu lamırsa, kadar g geneloyu tiktirmek d € ulusal kin ir bitirmez aştırılacak suretiyle xe glanmalıdır Bay Çaldarie bu diyevde madığını ve fakat bunları haberi o makul buldu. Kıral, Atina şarbayının göretinden hoşnud! Londra, 23 (A.A) — Atina şarbayı B. Kotzlas Atinaya höreket etmeden önce gazetecilere demiştir ki ıral, kendisine vesdiğim iza « hattan hoşnud Göretimdert alusunu kalmıştır edindiğim intibadan yunan haberdar edeceği YUĞOSLAVYA'DA: Yugaslavyada baysallık Belgrad, 23 (ALA.) — Maçek yü dönümü dolayısile Zagrepte çıkan ka. rışıklıklar hakkındaki haberler için B, Stoyadinoviç demiştir ki: “— Hiç kimse ölmemiş, biç bir ev yılılmamış, yalnız bir kaç cam kırıl « mıştır. Bugün bütün bu karışıklıklat durmuştur. Her yerde tam bir bay « sallık vardır.., LYA'DA İtalyanın aldığı finansal tedbirler , 23 (ALA.) — Önemli finan. rler alan İt piyasadaki ğ karşılığını bit zaman için azaltmıştır. Finans bakanı, ahan karşılığının bu suretle azaltılmasının “son âylar içim bir yeküna varan önemi olan yabancı borçlar rın ödenmesi için çok Tüzumlü,, ğgunu b Bakan, yüzde 40 altın karşılığına çabuk dönebilmek için ülkenin, yaban- ct Glkelerle yapılacak mal değişlerinde pek sıkı bir disipline baş eğilmesi ge rektiğini ilâve etmiştir. $ ajansına söylemiştir. FRANSA'DA: Eski savaşçıların kârarı Paris, 23 (A.A.) — Bütün eski barb» ci birlikleri İle barb kurbanlarını bir araya topl “eski konfederasyonu,, Usnomal bir toplantı yan barbciler ulusa) harbde iğcil olanlarla ayle rlara karşı hükü, yapmış ve hetin aldığı tedbirleri protesto eden bir karar ka bul etmişti. etmeğe bir miting ve genekirse ulusi feri yapılması için yetli birliklere emir vermeği de karar altına almıştır.