23 Mayıs 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4
SAYIFA 4 23 MAYIS 1935 PERŞEMBE Yabancı postası z nı> vki e Kamaâlizm dokirini 17 mayaz 1935 tarihli Taymıs gaze- tesine İstanbul aytarı Bildiriyor: Bugünlerde Ankarada toplanmakta o- lan Cumuriyet Halk Partisi dördüncü köngresinin üzerinde görüşmekte oldu- Ku konular bicçok sosyal, sıyasal ve e- konomik ve kültüre! meseleleri kavra- maktadır. Çinde şaşılacak bir takım yenilik- der bulunmakla beraber, bunlar bugün- kü Türkiye başmanlarının güdegelmek- te olduklacı sıyasanın bir deyimidir. Bunlar, esaslarını hadiselerden al- mış olmakla beraber, bugün bir doktrin haline gelmiştir. Bunlarm bir takımı faşizmi ve ko- münizmi andırmaktadır. Kumuasığa ra- rar vermedikçe ferdiğ örgürlük ve Brel mülkiyetin kabal edilmiş olduğunu bu- na Öörnek olarak gösterebiliriz.. —«Taymis aytarı, parti karultayında konuşulan öteki maddelerden de bahs ettikten sonra haberini şöylece bitiri. yor: Her ne kadar Kamâlizm türk ulu- sal kurtuluş savaşının tabliğ bir sonu- €u olup duruca tück şartlarına cevabh wermekte ise de bugünkü türk başman- ları arasında bu doktrimin — cıyasal ve ekonomik erkinlikleri başarılmış ve sağ- lanmış olmıyan udluslara da bir örnek ve bir ders olması eğilimi baş göster- mektedir. Bugünkü günde Afganistan Te İranın türk kitabından birkaç yap- rak aldıklarına inanıddığı gibi müslü- man ve asyalı memleketlerden bir takı- bir örnek tutacakları umuluyor. Yunanistanda rejim meselesi Atinada çıkan Elinikan Meloa ge- aetesi, rejim meselesi hakkında General Kondilis ile yaptığı bir görüşmeyi yaz- maktadır. Sü Bakamı gazetenin sorulu- Tına cevub vererek demiştir ki; Bu meselede hükümetin düşüncesi, haşbakanınm onamıyla daha önce verdi- dim birkaç diyevde açıkça — söylediğim gibidir. Memleketin içinde ve dışında gereteler tarafından yayılan bu diyevle- Timde, rejim işinin bir parti işi olması- mın ne ulusa, ne de kıralcılık fikrine ya kışmadığını bildirmiş ve rejim işinin tam bütünlüğü ile, bütün ulusun işi o- Tarak ele alınmasının bir. aorağ( zaru- ret) olduğunu anlatmıştım. Benim fikrimce, parti bağları, bir vejim seçimi işinde düşünce özgenliği- nin önüne geçemez,. Gazete, General Kondilis'e şunu da #ormuştur: “Rejim meselesini ileri sü- ren politika adamları grupunun, seçim- den önce, düşüncelerini açığa vurmuş olması doğru mudur?,, General Kondilik. bu soruya şu ce vabı vermiştir : “— Herkes, rejimi meselesi hakkın- hbür ulusun rejimi gibi önemli bir mese- lenin özel asığlar elinde sömürülmesine de izin vermiyeceğiz... *“Yakında toplanacak olan örgeleyi- *“ —Bu kurulda anasal kanun sapta- nacağı için bu işin de görülmesi pek tabiiğdir. Ulusun hangi rejimi istediği- ni anlamak için bir geneloy yapılması- va kararlaştırmak hakkı bu - kurulün- dur. Bugünden şunu söylemek - isterim ki, yeni rejim, ister taçlı, ister taçsız olsun, halk aratında rağlam bir temele dayanması ve sınıf uğraşlarının dışım- da kalması Hirımdır... Tuna Caddesinde No 4 Mükemmel bir ev. Mobilye- Ti veya mobilyesiz. Bir sene ve- ya dahauzun müddetle kira lıktır. Yukarıki adrese müra- |Yeni bü (Başı !. ci sayıfada) Şunu da ilâveten arzetmek isterim ki tumüriyetin büyük eseri olan demiryol- Tarının inşası için yüksek meclisin ke- bul ettiği muhtelif kanunlarla çizdiği Pproğramın aynen tatbikini temin mak- sadiyle, bu bütçenin içindeki rakamlar haricinde olmak üzere fevkalüde mem- balardan tedarik olunacak varidattan verilmek üzere 8,5 milyon lira nafıaya, kezalik memleketin yüksek müdafaa ih- tiyacının istilzam ettiği fevkalâde mas- raflar için de gene ayni fevkalâde mem- balardan tedarik olanacak miktardan verilmek üzere 6.200.000 lirası da müda- faaya nazım hesaplardan termin olunan 3,5 milyon lira da iskân, maarif, iktısad, ziraat hizmetlerine tahsis olunmuştur. Binaenaleyh bu paraların da esas ye- küna Nâvesi halinde, 1935 senesi bütçe- Si 214 milyon liraya baliğ olmaktadır. Bu 214 milyon lirayı hizmetlere tevzi. ini yapacak olursak şöyledir. Yüzde 28,4 nafra, maarif, iktısad, sıh- hat ve ziraat işlerine, Yüzde 17,1 düyunu umumiyeye, Yüzde 30,5 müdafaaya, Yüzde 47 jandarmaya, 19,8 de Bü- yük Millet Meclisi dahil olduğu balde devletin diğer hidematına — tahsis edil- miş bulunmaktadır. Şu sureti tevzi dahi uçık olarak gösteriyor ki cumuriyet hü- kümeti halktan topladığı paraları genc halkın yüksek menfaat ve hizmetlerine tadsis ve sarfetmektedir. Masraf hususunda takib ettiğimiz programı üç kelime ile ifade edebilirim. Diyebilirim ki: hâlkım ihtiyaçlarına ve iktısadi hayatta iş sahasına taallük eden masrafları çoğaltmak, gayri müsmir masrafları araltmaktır. 1935 senesinde adi membalardan 195 milyon lira toplıyacağımızı tahmin e- diyoruz. Tahsilâtımızın şimdiki seyir vaziyetine temamen mutabıktır. L1 aylık tahsilâtımızın yekünu 173 buçuk milyon Hradır, İçinde bulunduğumuz senenin ©n ikinci ayında vuku bulacak tahsilât geçen seneler on ikinc' ayında vuku bu- lan tahsilât vasatilerine göre, bu m kta- vı ilâve edecek olursak bütçemizin mu hammenatına nazaran 5-6 milyon lira dazlaya baliğ olacağı — görülmektedir. Binacnaleyh bu son ayda alınmakta o- lan muhammenata nazaran 5-6 milyon fazlasına baliğ olacağını tahmin ettiği- miz mikdara tabii olan tezayütleri, büt- geye irad ve masraf suretiyle vuku bu- Vân ilâveleri ve bazı vergi kanunlarımız- da yaptığımız tadilâttan beklediğimiz farkları ekliyecek olursak varidatımı- zın tahmin ettiğimiz miktarı tamamiyle karşılıyacak rakamada olacağı neticesi- ne VArırız.. Finans bakanı alınçı gelire göre kı- yaslıyarak araçsız vergilerin - buhran ve denkleşme vergilerile beraber 932 yılı- man 11 aylık mikdarımın 51.902.000, 933 yalı 11 aylık mikdarının 52.934.000 lira ve 934 yılı ll aylık mikdarının da 55.000,799 lira olduğunu, Araçlı vergilerin tekitler ve üsnomal- lerle beraber bunların da 932 yılında 11 aylık mikdarının 98.483.000, 933 yılın. da da 11 aylık mikdarının —98.339.000, 934 — yılında ise 11 aylık — mikdarı 11.715.000 lira olduğunu söylemiş ve de- miştir ki: “— Varidat hususundaki programımı- xa da iki üç kelime ile arzedeyim, istih- galâtı tazyik etmemek, istihlâkâtı azalta. cak mertebeye varmamak ve vergileri ik- *tısadi hayatın zarur! bir uzvu halinde telakki ederek bunların fevkinde bir nit- bet tahmil etmemeyi hedef ittihaz et- mekteyiz. Bu maksadla çimento vergisi- ni kaldırmayı teklif ettiğimiz gibi hava- yici zaruriyeden gördüğümüz bazı me- vaddın vergilerini azaltarak fiatlarını u- cuzlatmak imkânını araştırmaktayız. İh- tiyaç nisbetinde de bazı mevzular üze- rinde de tenzilat yapılmastı mukarrer bu- kanmaktadır. Büdce ve hazine muamelatına dair muntazaman yapılan neşriyatımız, müte- vazin olarak tasdik edilip verilen büd. celerimizin, tatbikat neticesinde dahi aynı tevazüinü muhafaza etmekte ve he- sabatın normal ve tabil menbalardan te- darik edilen vergilerle kapatılmakta ol- dce Kamutayda | Guğunu sarih olarak — göstermektedir. (Bravo sesleri). Fuad Ağralı bu alanda uzun kıyas- lar yapmıyacağını işaret ederek ekono- mik durum için şunları söylemiştir : “— Hariç pazarlarımızda kliring kar- şeliklb menfaatlere dayanan mukavelele- rin ihracat mallarımızını değer fiatla sa- yolmasında ve ihracat miktarının artırıl- masında mühim bir amil oldukları mü- kakkaktır. Dahlide de ziraat ve hayvan mahsulatımıtın. fiatları 934 — senesinde 933 senesine nazaran bir yükselme gös- termiştir. Buğday Hiatının korunması hakkında alman tedbirler, sanayi prog- ramımızın tatbikatı ve ihraç pazarları- nn bulunması ve krymetlenmesi de bi- Tinci derecede nararı dikkati celbetmek- tedir. Hususi kredi vaziyeti yeni bankala- Yımızın vaziyeti, milli bankalarımız 934 senesinde neşrettikleri bilânçolara na- zaran, bunlardan Ziraat bankası hariç olmak Üzere, sair bankalar Cumuriyet merkez bânkası, İş bankası, Sümer bank ve Eml;k bankası bilânçolarını — kârla kapatmışlardır. Ziraat bankası yalnız terakki — gösterememiştir. — Adapazarı 'Türk Ticaret bankasının bir milyon 200 bin liradan ibaret olan sermayesi geçen teşrinievel 1934 de vuku bulan fevkalâ- de bir içtimada yeni hissedarları olan hazne, Sümer bank, Ziraat bankası, İş bankası ,Emlâk ve Eytam bankasının İş- tirakiyle 2.200.000 liraya iblâğ edilmiş- tir. Hazinenin ve milli bankaların yar- dımlarile bu banka düşmüş olduğu w- kıntıdan kurtarılmıştır. Milli bankaların, ziral, Gmai, tica- ri sahalarda ve imar husuşsunda vuku bulan müracaatlara bünyelerin müsaid olduğu mertebede kredi bulmak ve müş- terilere lâzım gelen kolaylıkları gös- termekte muvaffakiyet!> - çalıştıklarını yüksek huzurunuzda şükranla arzede- rim.,, Bundan sonta bankalardaki konum etrafında Finans bakanı şu izahlarda bulunmuştur : “— 933 yılındanberi mevkii meriyet. te bulunan mevduatı koruma kanunu- nun halkın tasarrufatını vikaye husu- sunda kâfi bir teminatı haiz olduğunu ve bu kanunun meşrinden sonra sene- den seneye halkın tasarrufatının artma- S1 için lüzem gelen teşvik edici mahiyet- te olduğunu meydana koymuştur. Biriktirilen paralar, gerek birikti- renler için gerek bunların iktısadi ha- yatın inkişafında istimal olunmaları ha- sebile âmme için faydalı olduğu görül- mektedir, Bu kanunun karşılıklar için kabul etmiş olduğu esaslara göre bun- Yarm menafiinden mahrum kalmaması yolunda bankalar tarafından vuku bi Yan müracaatlar Üzerine geçen sene yük- sek mecliste kabul edilen kamımun çer- gevesi dahilinde bunlarım istimaline müsaade verilmiş ve bu suretle gerek bankalar ve gerekse mevduat sahipleri hakkında istifadeler temin olunmuştur. Bu suretle bu kanunun tasarrul için kâ- fi teminatı haiz olduğu anlaşılmıştır. Milli paranın filf istikrarından bah- setmeyi lâzumlü görüyorum. Paramır bugünkü iktışadi rejimlerin normal şe Taitine dayanarak kıymetini muhalaza etmektedir. Dünya para işlerinin gidi- Şini ehemmiyetle, alâka ile takib etmek teyiz. Birim para hakkında takib etti. Bimiz gaye mütcaddit vesilelerle mev- zuubahs olduğu üzere sarihtir. Bizim para işlerinde tuttuğumuz büdce müva- zenesine, ticaret ve tediye müvazenele- rine istinad eden emin esaslar üzerinde- dir. Ticaret ve tediye müvazenelerinin gidişiyle ve hattâ bu mevzuların lehimi- zede inkişafile olan gidişinde alâkadar ©- lan dövir vaziyetimiz alınan tedbirler. Te normal addedilmiyecek tarrda devam etmektedir. Tediye müvazenesindeki ağır yükü, » geçen sene olduğu gibi bu sene de hari- € borçlarla cskiden kalmış olan borçla- rın bharice çıkarmak istenilen sermaye- keri teşkil etmektedir. Döviz yükünün ağırlığı, haricill&ğcaret — müvazenesinin lehimizde olan fankı ödemeye kâfi gel- memesindedir. Bu husustaki müşkülütı klerinkler sayesinde korumaktayır... Finans bakanı şözlerine devam ede- tek kanuniğ yeteye dayanarak gümlüüş para basılmasına başlandığını bunun 4 milyonluk kısmının mayısta bitirilmiş olacağını, önümüzdeki yıl içinde de 50 ve 25 kuruşluk kısımlarının Büyük Ön- derimizin resmi ile bezenmiş olarak pi- yasaya çıkarılacağını söylemiş ve 5Ste yandan da 10 ve $ kuruşluk nikel para- Tarm da basılarak çıkarılması için gere- ken tedbirlerin alındığını — ilüve eyle- miştir. Fuat Ağralı büdee dolayışile dış ve iç borçlarımıza da dokunarak demiştir ki: — Düyunu umumiye büdeesi, istik- Tazlar faslı, imparatorluktan Türkiye- nin kendisine isabet eden kısma ait olap da itilâfname mucibince tediye edilme- si lâzem gelen mebaliğ 700 bin altının mukabili olarak tamamen bütçeye kon- muştur.,, demiş ve ilâve eylemiştir : ”— Dahili istikrarlarımızın faiz ve itfasına lâzım gelen miktar karşılıkları da tamamen bütçeye konduğu gibi, di- ğer taraftan mülga seyrüsefain idaresi- *in borcu dahi dahil olmak Üzere dal- galı borçlarm itfası için 900 bin Iiralık tahsisat da bütçeye konmuştur. Mahau- bu umumi kanununda ve hükümeti mül- liyeye borçlarına teallük eden dalgalı borçların tesviyesi işi ikmal edilmek ve senclerdenberi devam edean bu muame- deye de kati bir nihayet verilmek Üze- vedir. Kananları macibince yüzde $ ve yüzde ? faizli istikrazların 935 venesin- de itfası lürim gelen krsmmlarına ait tahsisat bütçede derpiş edülmiştir. Hulâsa olarak diyebilirim ki, kanun- Yarmmısın, mukavelelerimizin derpiş et tiği borçların taksitleri, bir parası nok- san olmamak Ürere tamamen bütçeleri- ne konulmuştur. (Bravo sesleri) Hazine işlerinin tutumu, - tediyatın intizamı devlet kredisini günden güne yükseltmiştir. Ve günden güne yükselt- mektedir. Geniş mafra programımızın tatbikatı böylece kredilere istinad ede- rek normal şeraitle temin olunmakta. dir. Bunlar için evvelce talipler yürde 10 derecesinde faiz isterlerken, hazine- nin taahhüd ve tediyatında gösterdiği intizam bunu yüzde 5.5 haddine kadar indirmiştir. (Bravo sesleri) Yüksek he- yetimizden alınan kuvvet ve direktiller- le devlet kredisinde husule gelen bu fe- rahlı vaziyeti memnuniyetle arzederim. *Bu münasebetle dahili istikrarları- mızdan da kısaca bahsedeceğim. 2436 numaralı kanunla yüzde 7 faiz. W 30 milyon Tiralık bir istikrar akdine salâhiyet verdiniz. Buna istinaden ge- çen sene İki milyon Hiralık bir emisyon yaptık, Bu sene de dört milyon lralık emisyona ihtiyaç görülmektedir. Ayni süretle bunu da yapacağız. Ergani için yüzde 5. faizli ve ikra- mevkidedirler. (Alkışlar). Finans Bakanı sözlerini şöyle bitir- miştir: “— Arzcitiğim gibi gerek vergiler ve gerek diğer hususta maruzatımı kongre- ye açık alarak arzetmiştim. Bu itibarla yüksek beyetinizi uzun maruzatımla tar di etmemek için sözümü burada keser- ken diyorum ki, bitirmek üzere bulundu- ğumuz mali yıl yüksek meclisin isabet- Hi irşadları ve kararları sayesinde masıl muvaffakıyetle geçiriyorsak, girmek ü- zere bulunduğumuz seneyi dahi gene yüksek bheyetinizin çok yerinde ve dalk- ma hadisatı göz önüne alarak — verdiği yanılmaz kararları sayesinde de muvaf- fakryotle başaracağımız tabildir.,, Finans Bakanından sonra Ekonomi Bakanlığını İgiliyen mescleler ürerinde Ekonomi Bakanı Bay Celal Bayar şum- ları söylemiştir- “— Tİktisad Vekâletini alâkadar eden ] içlere sayın hatibler temas ettiler. Ken- dilerine cevab vermek için kürslüye gel ! dim. İzmir Saytavı Bay Halii, satış ve İ — kredi kooperatiflerinden bahsettiler, Ka nun İayihası” iktısad encümenindedir. Bu devrede çıkarmak için çalışmaktayın Gayret gösteriyoruz. Kiymetli arkadaştın Refik © ler için faydalkı teşkilattan . Bizim etâa kanaatımız. gü ümür ve takib ettiğimiz yolda köy ekonomisine vasi olmak yani müstah surette refah temin etmektir. Ve şimdi- ye kadar bilvasıta ve bilâvasıta aldığı- — miz tedbirler köylünün İntifamı tesiin — — etmek maksadına matuftur. Hepimlz bi- Hyoruz ki, köylümüz — çok çalışkandır. Fakat bu çalışkanlığına nisbetle maâişet seviyesi düşkündür. Bu hususta aynı fik kirdeyiz. Bu işi başarmadıkça iktısadi sahada verimli bir iş yaptık deyemeyiz. Tekrar ediyorum bu niyetle azimle ça- fışmaktayız ve çalışacağız. Bay Hüsnt Kitabeı arkadaşımız ti- için mutlak min hariçten temini hususunu söylediler Bunu yalnız bir cepheli düşünmeye Im- küin yoktur. Aynı zamanda kredi veren memleketlerin şeraiti iktısadiyesini na- tart itibare almak ve müsavi şartlar buk mak lâzımdır. Bu böyle olmakla bera- ber daha evelki senelere aid maalesef e- Himizde rakam yoktur. 1933 — senesinde $ milyon tira raddesinde iken 1934 we- nesinde bu temin edilen kredi 12 milyo- ma çıkmıştır. Bunu C. M. Bankasının verdiği muamelatla — tevsik ediyorur. Krediler üzerinde çalışmak için ticaret hayatında gözetmek istediğimiz istikra- rın büyük krymeti vardır. Kontenjan sistemimizin klering sistemine bağlan- maş olması bu kredilerin artmasına baş- ea amil olmuştur denilebilir. Madenlerimiz üzerinde alımacak res« l kararın geciktiğinden bahsettiler: Bu kararın bir an evel alımıp madenlerin ko- ruNnMmasını ve istihsalatımızı artırmamızı söylediler. Kendilerine tamamen taral- tarız. Bugünlerde heyeti vekileden ka- rar çıkmak — üzeredir ve bu kararname derhal meri olmak kaydını. ihtiva et- mektedir. (bravo sesleri). Memleketin alış, yani iştira kabiliye« ti Üzerinde tereddüd gösterdiler. Birim görüşümüz göyledir: *“Memleketin alış kabiliyeti 1934 se- nesinden itibaren azalmamıştır. Hattt geçen senelere nisbetle çoğalmak istida. dını göstermiştir. Bunu da elimizdeki Takamlarla teyid edebifirim. 1033 genesine nazaran memleketimi- se 12 milyon liralık fazla #thalat olmuş- tur. hiç kimseden bu idhalât fazlasından Golayı bir şikâyet işitmedim. Buna ilave ki, bundan daha mühimdir. Bazı memle- ket dahilinde istihaal ettiğimir maddcle- rin haricten idhali de — çoğalmaktadır. Fakat hiç istok kalmamış hepsi de sarf ve istihlak edilmiştir. Bugünlerde harici ticaretn — durgun olduğunu söylediler. Zaten bu mevsim durgun bir mevsimdir. Frenklerin tabi- Tiyle - in saison morte - tur. Birde ihra- cat faaliyeti ağustos nihayetinde, eylâl muz mevsim, işsizlik mevsimidir. Bu iş- sizliğe aid de elimizde bir Hste vardır. Geçen senenin kânunusani, şubat, mart aylarına aid üç aylık idhalat ve ihracat geçen seneye nazaran iki milyon lira faz- Jadır. Ücmek ki geçen seneye nazaran bu ayfarda da durgunluk yoktür. Bu- nun daha çok artmasını kendilerile be- raber ben de temenni ederim.,, Birçok saylavlarımız kanunun genel durumu üzerinde düşüncelerini söyle- mişlerdir. Bu düşüncelere cevap veren Finans Bakanı Fuad Ağrah büdce ile w lusal savgaya, bayındırlık işlerine ayrıl- mış olan para nisbetlerini bir kere daha söyliyerek bu nisbetlerin Bay Hall! Menteş tarafından ileri sürülen arzıya * cevap verdiğini söyledikten sonra Al. yon saylavı Burc Türkerin sorularını kar şılıyarak vergi kanvaları yapılırken ge- reken incelemelerin önceden yapılmak- ta olduğuna Afyon saylavının inamasr. m söyliyerek bükümetin ulusal paranın değerini; dayancını belitmede çok dik- katli hareket >dildi$ini ve ulusal paras sert krediden bahsettiler ve ticarf kredi- İ
