14 Mayıs 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

SAYIFA 2 ULUS M MAYIS 1935 SAU Dül işleri. Kılavuz için dersler Aht <« And, pakt Birge — Müşterek Özgen, erkin kalmak, bir - ge andrımızdır — Hür ve müstakil kalmak, müşterek ahdimizdir, | Balkan paktı, yalnız arsıbal- — kanik düzen için değil, bütün Av- — rupa barışı için de esaslı ekteler- den biridir, -& Balkan paktı, yal- mnız Balkanlararası nizamı için değil, bütün Avrupa sulhu için de esaslı âmillerden biridir. 3 Bundan başka osmanlıca aht — birde devir anlamına gelir: “Yalvaç devrinde «« ahti pey- gamberide.., ... Hal (T. Kö.) Ahval <« 1 - Hal, haller, (cir- constances) 2 - İşler (situation, Tes choses) 3 - Durum (vaziyet ç anlamına) : Ahvalü şerait —— İşler, haller — fhalü vaziyet, zuruf ve ahval an- lamına| n Osmanlıca “Ahval kesbi ve- — hBamet etti,, yerine “İşler kötüleşti,, diyoruz. İhtimal, “İş- Ter sarpa sardı,, sözü ile, aşağı — yukarı, ayni şeyi söylüyoruz. K Ahval kelimesini bir de Ovaziyet yerinde kullamıyoruz: Ç “Ahvali şahsiye —« Soysallık du- - rumu,, Burada niçin “şahsiye,, / kelimesi yerine “soysallık,, sözü gi lilmldıiın anlamak istiyorsu- /-nuz, Çünkü doğrusu budür, Bu- ıılı “şahsi,, yi transızca bir de “ “eivil,, kelimesi ile çeviriyoruz. “Ahvali sıhhiye,, için de bal böy- — ledir: “ahvali sıhhiye <— sağlık — durumu.,, — Osmanlıca “Bu ahval ve şera- — İt içinde..,, yerine türkçe, kısaca, “bu hallerde..,, diyebileceğimiz — gibi, gene türkçe “işler elverir- — 8e..,, Sözünü osmânlıca “ahval ve şerait müsaid olursa...,, yerine kullanmaktayız. AA Aid, raci, dair, mütcallik -« Ü- zerine, için, dolayı, ilişik, ilişik- — İi ilişkin. — Hemen batırınıza - “dairei a- Jde.. sözü gelecektir. Daire şu şe- / kilde türkçedir: Dayre! Şu kalde klişeyi kolaylıkla karşılıyabi- Oliriz;“İlişkin olduğu dayre,.. — Yahut daha kısa olarak: “İlişkin dayrel,, — — Bu ev kime aittir? Cümlesindeki “aid,, , türkçe- /—mizde, karşılanmak bile istemez: "Bu ev kimindir?,, Eğer size: “Halk Partisi Ge- 'nel Sekreteri Receb Peker, yeni /|-program değişkeleri üzerine rad- /— yoda bir söylev verdi!,, diyecek olursam, buradaki “üzer'i- » Sözünün “dajr,, karşı- olduğııı anlarsınız. —( |— Hak türkçe olduğuna göre |hakkında klişesi de işimizi pek kolaylaştıracaktır. — “Türkiye hakkında bir yazı", “Türkiye Üzerine bir yazı,,, iki - Bi de “dair,, in bir başka türlü kar- gılığıdır. — Kılavuzun bu kelimeler hakkın- ti misalleri burada yenilerine lü- m bırakmıyacak - kadar iyi ve a- gıktırlar. CA *w.. — Sosyete Cemiyet — Sosyete kelimesinin en ti bir türk köküne dayanmış l undan değeri büyüktür. Biz gimdi bu kelimeyi “insan © e - niyetleri, ndeki “ce- miyet, anlamı ile“anonim şirketler,,deki“şirket., anlamına kullanacağız: “Türki- tedir!,, Şubalde“içtimal,, terimi- nin türkçesi s o $ y a I'dir. Cemiyet kelimesinin ken- disinden de türkçe oluşu, bizi “Hi- lâliahmer cemiyeti,, , “Dil cemi- yeti,, , “Himayei etfal cemiyeti,, sözlerindeki cemiyet sözü- ne karşılık aramaktan kurtarı- yor: Kızılay cemiyeti, Dil cemi- yeti, Çocuk -ır?ııı cemiyeti! ...& Heyet —« 1 - Kurul (meclis anlamına) 2 - Salgıt (misyon anlamına | 3 - Salkur [Bqıu mürahhasa bğı.) 4 - Şekil 5» Kur Heyetile — Olduğu gibi, hep birden, takımiyle. Heyeti umumiye — Genkurul (genel kurul) Murahhas — Delege (dilege) İşte size türkçeleri pek açık ve kolay, osmanlıcaları karma karışık kelime ve klişeler! Şimdi yeni kelimelerimizi misallere vu- ralım: Heyeti Vekile dün Başvekil İsmet İnönünün riyasetinde içti- ma etmiştir — Bakanlar kurulu, dün, Başbakan İsmet İnönünün başkanlığında toplanmıştır. Her şirketin bir meclisi idare- si vardır—B'er sosyetenin bir yö- netim kurulu vardır. İş Bankası Heyeti Umumiye- si yarın içtima edecektir—İş Ban- kası Genkurula yarın toplana - Fransa'dan Asya'ya bir heye- t ilmiye gidecektir — Fransa'- dan Asyaya bir ilim salgıtı gide - cektir, Delege türkçe olduğuna göre heyeti mürahha- sa için delegasyon di- Fakat salkur dapek asil bir türk sözüdür: “Cemiyeti akvama giden heyeti murahha- samız »« Uluslar sosyetesine gi- den salkurumuz.., Heyet anlammna kur. kelimesini. erkânıharbi- ye”'nin türkçesinde kullandık. dır: Önun için divanı mu- hasebat'a Cours des Comptes karşılığı sağışkur denmiş- tir. ANKARA RADYOSU i Bugünkü radyo programı şu - u: 19.30 — Çocuk saati 1940 — Müusiki: Scbubert İlkbahar Popper Albumblatt G. Cassado Variatians Violonsel: Edip Sezen Piano: Ulvi Cemal 20.00 — Maliye Vekâleti saati 20.10 — Musiki: Handel Trio Piano: Ulvi Cemal Keman: Necdet Remzi Violonsel: Edip Sezen 20.30 — Dans musikisi 20.50 — Haberler, HU Te A aai . v XA eZ A Ç Vapurculuk sosyetesi yeni vapurlar alabilecek İstanbul, 13 (Telefon) — Va- purculuk sosyetesi tonaj nisbetleri saptanırsa yeni gemiler alabile - ceğini Ekonomi Bakanlığına bil - dirmiştir. Bakanlık razı olursa elindeki eski vıpıırlırı satacak, yerlerine dört yeni gemi alacak- tır. Dokumacılık okulu açıldı Istanbul, 13 (Telefon) — Sü - İstanbul, 13 ( Telefon) — Sam- sunda lise riyaziye — öğretmeni Vedadın evinin penceresinde bir dinamit patlatıldığı ve Vedadım karısmım yaralandığı haber veri- Hiyor. Suçlu olarak riyaziyeden az numara alan — bir talebeden şüphe edilmiş — ve lisenin ikinci devresinde — kırk üç talebe otuz sekiz saat tutsandıktan sonra ser- best bırakılımışlardır. Rus artistlerinin ikinci konseri İstanbul, 13 (Telefon) — Rus artistleri bugün saat beşte Be - yoğlunda fransız — tiyatrosunda ikinci konserlerini verdiler. Sa - lon tıklım tıklım dolu ve konser çok parlak idi. Artistler halk ta- rafından dakikalarca alkışlandı - lar. Bir parçalar tekrarlan- ıiıvelı!ı::lbüyukbirnmıüı nü yaşadı. Bonoların düşmesi üzerine İstanbul, 13 (Telefon) — Gay- ti mübadillere verilen bonoların yüzde 17.5 liraya düştüğü için gayri mübadiller cemiyeti Finans Bakanlığına başvurarak, emlâk -ııııın artırılmasını ve satış sü- resinin uzatılmasını istemiştir. Adanada Mete piyesi Halkevimizin temsil kamitesi ta- matkârları tarafından aylardanberi Me- te piyesi hazırlanmakta idi. Dekorlar için hiç bir fedakârlıktan çekinilme - mişti. Yapılan emeklerin ve gayretle- vin boşa gitmemesi için şehtimizin çok değerli sanatkârları ellerinden gelen gayreti esirgememişlerdi. Dün akşam, saat 20.30 da Mete pi- yesinin Asrf sinemada temsil edilece- Kini duyanlar, erkenden gişeye mürz- caat ederok biletlerini alımışlarda. Bü- tün localar, balkonlar, koltuklar dol- muştu. Oturulacak hiç bir yer kalma- mıştı. Mete piyesi, Adanamızın çok de- gerli amatör sanatkârlarını kucağına almış olan Halkevi temsil komitesinin gençleri tarafından — muvaffakiyetle temsil olundu. Piyeste rol alanların hemen hepsi bu güzel eseri yaşattılar ve canlandır- dılar ve şiddetli bir surette alkışlan- dılar. Yirmi iki asır önce eşine rast ge- Minmez bir imparatorluk yaratan bu türk kahramanı Metenin çok canlı bir surctte uynanması; gelenlerin, temelli seyredenlerin kalplerinde silinmez iz bıraktı, ('rmıx sozm DUYUKLAR Türk gazete ve mecmuacıları Dıl C.dyeh Genel Sekreter - dil işinde bırleşlıler 2. — Gazete ve mecmualar SENSAR na ayrıca devam Oti ...;îı'e .:;.a. A.:a:ml e:dm o günden sonra bu listelerdeki ker aralarında toplanarak günün baş- | (i7 " Yan iş: ılı:.dmm“qıdaünııdıı» ,..Mİ.MNI ge birlik aşağıda Ml-* leri gazete ve mecmualara geleri mişlerdir: Histelere göre değiştirecek 1. — Dil Cemiyeti Kılavaz Ko- -İ-M” miryoru tarafından gezele ve maci ça birar gerai D Cemb mua adreslerine her gün beşer ke- | yeti tarafından toplantıda bulun limelik bir liste gönderilecek ve | muayan gazete ve mecmaa sahible: bu listedeki kelimelerin kullanış | rine de gönderilerek imzaları rica tarzı misallerle izah edilecektir. — | edilecektir. İ i bir kaplıca Maraş'ta almacak yapılıyor film PD SA Maraş, 13 (ALA) — Maraşın mından çok çok güzel bir kaplıca var- filme almak üzere Harb Akademi dır. Yalnız halkın pek çok rağbe- tini gören bu kaplıca ilkel bir hal dedir. Şimdi Ilgım İlçebayı Salâ - hattin Kapçak bu yı mo- dern bir hale getirmeğe çalışıyor. Kaplıcanın arkasındaki sırtlarda da bir çam ve meşe fidanlığı ya - pılmaktadır. Kaplıca aynı zaman- da da dinlenilebilecek bir yer ha - Hine getirilince çam ormanı orta sında bir sanatoryom şeklini ala- caktır. Halkevinde seçim duıu.ı. Halkevi Başkanlığın- Sasyal yardım komitesinde a - çiıhılîrl”lıçhhıhıı- at 18 de seçim yapılacaktır. Bu la lııilı arkadaşların ıehclın Jı. “ Bugünkü sayımızda ge- çen kılavuz kelimeleri Aday — Namzet Akıntımak — Meylettirmek Aytar -< Muhabir Ayın — Âyin Bağınsız * Müstakil Başarı « Muvaffakıyet Beldek z Alâmet Çoğunluk — Ekscriyet Danışma — İstişare Dinset — Dint Dölen — Azim Er « Nefer Erek — Gaye Gelişmek — İnkişaf etacek Gezi — Seyabat Girişi «« Teşebbile Güvenlik — Emniyet İlimmen — Âlim İncelemek — Tetkik etmek Ülbay — Vali H « Vüğyet İye — Sahib Kağırman — Kahraman Kurul < Heyet (Mission) Kıtında — Nerdinde Kotarmak — Halletmek Kamoy — Efkârı umumiye Kamun — Nabiye Köme — Zümre Karma — Muhtelif Türlü Muhtelif Şarbaylık — Belediye Şarbay « Belediye reisı Şarbay — Belediye reisi Ozanlamak — Tahmin etmek Özel * Hususi Önemli — Mühim Üzem — Mahalle Yükümsel * Mecburi Yır" - Hakem si film merkezi gnıpııııdın üç kis şilik bir kurul öteyi gün şehrimi» ze gelmiş ve bugün şehrin türlü yerlerinde o güne ait anıları al » mağa başlamıştır. » Denizciler bayramı İstanbul, 13 (Telefon) — 1 temmuz gününün denizciler bay-« ramı olarak kararlaştırıldığını E- konomi Bakanlığı — deniz ticaret müdürlüğüne bildirdi. İstanbulda bayram hazırlıklarına — başlandı. 27 kişilik bir komite kuruldu. Eşya piyangosu kazananlar Çocuk Esirgeme Kurumü Genel met, kezinden? 25 Şubat 935 tarihinde çeki « Jen eşya piyangomuzda eşya kazanan bilet sabibleri eşyalarını almak için $f mayıs 935 gününe kadar Genel Merke » Timize başvurmalıdırlar. Neşrettiyimiz plânlarda armağanları almak için iki ay #üre gösterildiğinden bu tarihten son « Taki başvurmaların dibkate alınmıya « cağı bildirilir. Lehistanda ulusal yas (Başı 1 inci sayıfada) Varşova, 13 (A.A.) — Balcan: lar Kurulu, ulusal yas tutulmasına karar vermiştir. Sü Bakanı orduya karşı bir bildiriğ çıkarmıştır. Ba deı'ığ&c bilhassa deniliyor ki: Ulıı——ııdıı—iıbyh B Hitler de başsağladı Berlin, 13 (A.A.) — Başta: kanlık özel kalem direktörü bu ( gün gör'e giderek Fürer'in Mare » şal Pilsudski'nin Clümü yüzündeğ duyduğu acıları bildirmiştir. Leh kabinesinin bildiriği Varşova, 13 (ALA) — Kabine, halkı sakin olmağa çağıran bil bildiriğ çıkarmıştır. B. Löbrön'ün telgrafı Paris, 13 (ALA.) — Cumuş n Baş'ıanı, Lebistan Cumur Başlanı !Lw,owm da Vatan ökleminin tuhübu tem - “sil etmiş olan adamın anısını hiç bir zaman anutmryacaktır.