6 Nisan 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

B. Lavalin Moskova yolculugu La Repüblik, Paris- 28. 9. 35 B. Lavalin Moskovaya gitmesine tsin veren bakanlar kurulu kararınım, bütün gazetelerce onanması — gecekti: Ancak, yazık ki bu böyle olmadı. Ga. meteci arkıdaşlarımızdan bir kaçı, bir kere daha, bolgşeviklere karşı olan si » nirliliklerine yenildiler. Başkaları da bizim doğuda kopacak bir savaşa karışmamızdan korktular, Onlara göre alman emperyalizmi yo « kunu doğü tarafında — araştırmaktadır; enun için doğuda Rayhşı serbest bi « rakmalıyız, bunun bizimle ilişiği yok- tur, diyorlar, Ancak ne yazık ki bunun bizimle llişiği var, hem de çok yakından. 1914 de olduğu gibi maddi ve mane. vi alanda silahlanmış olan Almanya doğuda bir savaş kopartıp da bunu ka- manırsa, ondan sonra bizi peşine takma- Ba ve ilk fırsatta bütün kuvvetlerini batıya doğru atmağa uğraşmaması müm kün müdür Yurdseverliğin mefhumu- Hu bile unutmağa kadar varan adamla- gın, doğuda çıkacak bir savaşa ilgilen. memeleri normal bir şeydir. Komünistlerin, Moskova yolculuğu- Bu tenkid etmeleri de normal olabilir; fakat derin bir ulusal menfaat duygu- Suna söhib kimselerin bu gibi düşün - geleri paylaşmalarını anlayamadığımı #iraf etmeliyim. Alman tehdidinin gerçekliği onan- dığı gün, barışı korumak istiyen dev « letleri gruplandırmak gerekliği de o - manmalıdır; çünkü Almanyayı, başında bulunduğu inişte durdurmağa Uluslar Derneğinin dilekleri yetişmez. Aslın. dan, Moskova yolculuğundan yana ol. mayanlar da bu düşüncededirler ama bu ancak “fren,, lik yapacak olan epey kuvvetli bir koalisyon olabilir. Gümün birinde İngiltere ile Rusya arasında bir seçim yapmağa mecbur ka labilirsiniz: Rusya uzaktır ve Alman - yaya bitişik sınırı yoktur; İngiltere ise bizim komşumuzdur; onun yardımı temellidir, İngiltere ile bir fransız — Tuüş anlaşmasını hoş göreceğe benze . miyor,ı diyenler olabilir. İşkilsiz, Rusyanın Almanyaya biti - Şik sınırı yoktur ama bir savaş halin « de Polonya tabil bitaraf kalamaz. Po - lonya, ya ulusal menfaatini yeniden aalıyarak Almanya karşısında birleşik bir cebhe yapacak; yahut bugün de ol - duğu gibi almanların oyununu oynıya, cak ve bu yüzden sınırlar savaş alanım da birleşecektir. Öte yandan, Balkan andlaşması Im- zalanal:danberi Türkiye Fransaya, fa - kat daha çok küçük anlaşma ve bilhas. sa Rusyaya yakınlaşmıştır; Türkiye » min bizden yana olması boğazların bi. zim için serbest olması sonucunu ver « mektedir; hu ise bir savaş halinde kü. gük anlaşmaya yiyecek ve cebe (cebha. ne) göndermek için biricik yoldur. Tngiltereye gelince, bu son günler içinde biz ingiliz hükümetine karşı çok haksız davrandık; İngiltere dışarı iş « ler bakanlığı işkilsiz, alman tehlikesini gök açık olarak görüyor; şu var ki mu hafazakârlar işçi partisinin gittikçe yükselen dalgasının tehdidi altındadır. lar ve onlar için, iç sıyasalarının akışı- ı da hesaba katmak gerekliği vardır, Karşılıklı yardım paktları yapma - Nn zaman zaman ingilizlere, Cenevre ideolojisiyle uyuşamaz — göründüğünü anlıyorum, ancak bir kere daha örne - ğini gördüğümüz üzere ingilizlerde em Tivakie katlanmak gibi tabif bir tema « yül vardır; şu halde, ne için biz de İn. giltereye bir emrivaki yapmıyalım? Tngilterenin birkaç ay önce onadığı doğu andlaşmasını imzalamak kararını #erirsek, o da hiç bir saklı düşünce bes Demeden bunu onamaktan geri dürme » yacaktır. Zaten İtalya, küçük anlaşma, Bovyet Rusya ve İngiltere arasında bir #eçini yapmamız da gerek değildir; bü- tün bu uluslar barışı korumak istekle- tinden, onları kendi yanımızda bulabi. Hriz ve bulmalıyız da, Şukadar ki, onlardan biş takımını, ancak ilk ve son olarak harekete geç- Mneğe kavar verdiğimiz takdirde yanı. mnızda tutabiliriz. İxi yıldanberi Sovyet Rusya Fran- ça ULUS 'Yabancı gaze_teletde okuduklarıimı İ Araştırma yolculu- gundan sonra 29 mart 1935 tarihli Frankfurter Say tun gazetesi yukardaki başlık altında yazdığı bir yazıda, Saymenin bu araş- tırma yolculuğundan sonra parlamen- toya verdiği izahatta çekingen bir ta- var takınmış olmasına kargı ingiliz ga. zetelerinin aldıkları durumun çok ay- kırı olduğu ve hattâ alman. ingiliz gö- rTüşmesi münasebetiyle neşredilen teb- liğdeki, “Her iki hükümetin sıyasaları ile güttükleri gaye, uluslar arasında el hirliğiyle çalışmak suretiyle Avrupa ba., Tışını güven altına almak ve güclendir- mek olduğu anlaşılmıştır., cümlesini bile hiçe saydıkları kaydedildikten son ga deniliyor ki; Londra gazeteleri bu cümledeki anlam ile uğraşacak — yerde seyahatin verdiği sonuçları araştırmakta, — daha doğrusu bu sonuçlar hakkında tahmin- Jer yapmakla vakit geçirmektedirler, Hattâ bu tahminler, önce de yazdığı - mız gibi, batırı sayılır bir ingiliz ga. zetesi, alman başbakanının ingiliz dı- şarı işlerini çeviren önderinden fili bir gök metalibatta bulunduğunu söyliye . cek ölçüde ileriye varmaktadır. Görüş- melerin menfi sonuç verdiği bile söy. İnemektedir. — Çıkarılmakta olan bu menfi sonuç üzerinde daha şimdiden spekülasyon yapılmasına ve Avrupada- ki işlerin inkişafı maksadiyle Büyük Britanyanın nüfuzunu — kullanmaktan vazgeçerek kendi imparatorluğunun iş leri İle uğraşması lâzım geldiği ileri sürülmeğe başlanmıştır. Beklenildiği gibi, Londranın orta. ya attığı sözde alman isteği olan şey- ler, hele Fransadaki kamusal düşünü gok sinirlendirmiş ve Berlin görüşme. leri hakkında arzu ettikleri - biçimde menfi bir hüküm yürütülmesine çığır açmıştır. —— Ba ile anlaşmayı diliyor: Her iyi niyet. H kimsenin de itiraf edeceği gibi, sov- yetler FPransada olduğu gibi müstem « lekelerimizde de her tülü propaganda dan vazgeçmişlerdir; — sonra, eskiden Rusyaya pek de sempatik görünmeyen küçük anlaşma şimdi onunla eyice bir- leşmiştir. Şu balde, Rusya bizi sevdiğinden dolayı değil, — sıyasal duygu yoktur— menfaatine uygun geldiği için bize ya. kınlaşmıştır. Bizim gibi ve işkilsiz biz- den önce tehdid altında kaldığı için, Rusyanın bizim yardımımıza ihtiyacı vardır, Bu yardımı kendisinden esirkersek onun pasif bir tavır takmacağını um- mayalım; böyle olursa Rusya muhak- kak Almanya ile anlaşma çarclerini a. Tağtıracak, belki küçük anlaşma da o- nun arkasından gidecek ve alman telı - didini doğuya doğru çevirmek istiye - rek pek usta olduklarını sananlar da bizi Rayhşın karşısında daha yalnız br rakarak, bu tehdidi batıya çevirmekten başka bir sonuç elde edemiyecekler . dir. Döleninin ve sağduyusunun (azmi » nin ve hissi seliminin) bir çok örnek « lerini göstermiş olan İtalya, bu bakım dan aldanmıyor. Geçenlerde Gazetta di Popolo “Almanyanın yapmakta oldu- Bu delilik nc kadar gücleştirilirse an . Taşmaya' o kadar çabuk varılabilir,, di- ye yazıyordu. Onun için, büyük devletlerin an « Taşması çok gereklidir; çünkü yolnız bu anlaşma alman emperyalizmini dur- durabilecektir. Gene onun için Tuna Aandlaşmasını hazırlamak ve doğu and. laşmasını da en kısa zamanda imzala - mak gerektir, Radikal partisi bu dileği öne sür « mekte müttefiktir; mutedil arkadaşla » rımızdan en çoğunun düşüncesi de bu yoldadır; bütün fransız kamusal düşü nü B. Lavalin yolculuğunun büyük ge. rekliğini anlamalıdır: Almanyanın kar. şısında batı ve doğunuün birleşmesi ge « rektir, E. Pfoipter Radikal partisi eski genel kâtibi Berlin konuşmalarından sonra Sir Con Saymen Berlinden Londra- ya döndükten sonra Avam kamarasın- da Berlin konuşmaları hakkında izahat vermiştir. Londrada, Berlin konuşmalarının so nuçlarının ancak B. Edenin Moskova, Varşova ve Pragdan döndükten sonra, yani nisan başlangıcında faydalı bir su. rette münakaşa edilebileceği düşünül- mektedir. Şimdilik Londrada, l1 ni . sanda Stresada toplanacak olan konfe- ransta gözden geçirilecek olan sorum- Jar konuşulacaktır. Onun için ingiliz bakanlarının yaptıkları — yolculukların henüz tamamlanmamış sonuçları Üze - rinde Avam kamarasında veya gazete - lerde münakaşa açmamanın daha Iyi o. lacağı düşünülmektedir , İngiliz gazetelerinin düşünceleri Berlin konuşmaları hakkında yazı yazan gazetelerden Taymis ile Deyli Tel graf, “Almanyanın şitmdiki halde müş- terek bir güvenlik sistemine girmeyi menfaatine uygun görüre benzemediği- ni,, söylemekten yana mutabıktırlar, Taymis, B. Hitlerin isteklerinden bir kaçını da yazmaktadır: “Anlaşıldığına göre, Almanya U - daslar Derneği paktının Vetsay andlaş. masından ayrı olmasını ve Almanyanın derneğe “mandater,, bir devlet olarak, yani kaybettiği müstemlekelerden bir veya bir kaçınım idaresinden mesul o- larak girmesini istemiştir. Görünüşe Bgöre iki taraf ancak batı hava paktı ile silahlanma alanında bazı tahdidler yap- mak imkânı üzerinde eyice mutabık kal Morning Post açıktan açığa karam- sar Çbedbin) bir yazı yazmıştır. Bu yas zıya göre Avrupasnımn şimdiki hali 1914 deki duruma değil, 1907 dekine benze. mektedir. Aradaki zahiri fark kıralla- rın © zamanki “Tanrısal kanununun,. Şimdi şimal ırkının tanrısal hakkı ol duğudur. İşçi partisinin gazetesi olan Deyli Herald umudumnu Moskova konuşmala- rına bağlıyor ve diyor ki: “İngilterenin Rusyaya karşı olan duygularının ve işbirliği isteğinin öte- ki uluslara karşı olan duygu ve istek. lerden başka türlü olmadığını göster. mek için hile Moskovaya bir yolculuk yapmak arzuya değer bir şeydi. Fakat bugün böyle bir yolculuk, büyük bir önem almıştır. Şimdiki halde bütün barış umudları, ber ulusun özel dostluk- ları bırakarak genel dostluklar seçme- sİ, gerçekten tamam bir Uluslar Derne- ğiyle bir karşılıklr kurum sistemi için samimiyet ve dölenle (azimle) çalış . ması gerektir . Deyli Meyi, yakın bir gelecekte Londrada toplanacak elan bir Avrupa uluslar konferansına Almanyanın da çağırılması mümkün olduğu yolunda- Gi duyuyu yazmaktadır. İtalyan dölenli durumu 'Tan gazetesine Romadan bildirildi. Bine göre Berlin konuşmaları üzerine yazı yazan gazeteler arasında en çok Giornale d'İtalianım açık ve dölenli yak zısı göze çarpınaktadır, İtalyan gazete- leri kendi düşüncelerini yazmayı türe edinmediklerine göre bu yazı, bir çok görüşler arasında bir görüş gibi değil, doğrudan doğruya faşist hükümetin dü şüncesidir ve bu bakımdan dikkate de. ğer, Bu gazeteye göre Berlin konuşma- ları tera #onuç vermiştir. Birinci ters eleman, bildiriğin yazılış çeklidir; çün- kü bildiriğde ortadaki görüşlerin ya » kınlığı üzerine en küçücük bir iyma yoktur, Bu ise hiç bir özlü anlaşma e- lemanı bulunmadığını göstermektedir. İkinci ters eleman da alman hükü . metiyle alman gazetelerinin ingiliz ko- nüuklarına kargı gösterdikleri tamamen soğukça dürüst tavırdır, Başka bir eleman da, Berlin konuş- malarının Avrupada genel bir işbirli- gi bakımından katj bir önemi varken al man gazetelerinin Bezlin konuşmaların dan çok Kavnas dilevinin kararına daha büyük bir önem vermeleridir. K Gazete genel anlaşma yolu ürerinde bu konuşmaların ileriye doğru bir adım olmaktan çok geriye doğru bir adım ol- duğunu söyliydtek yazısını bitirmekte. dir. Fransız gazetelerinin düşünceleri 29 mart tarihli Tan gazttesinden: »— İngiliz bakanları Sir Saymenin B, Hitler ve fon Noyratla yaptığı ko « nuşmalar üzerindeki birinci raporu din- Jemek için dün akşam (27 mart) top - dJanmışlardır. DPrşarı işler bakanı A - vam kamarasında bu iş üzerinde hükü. met adıma açık bir bildiriğde bulunun- caya kadar Londra resmi mahfillerinin konuşmalar için çök büyük bir ihtiraz göstermelerinin sebebi kolayca anlaşı» lır. Fakat ingilir gazeteleri susmak için aynı sebeblere malik olmadıkların- dan, belki de artık pek yerinde sayıla - miyan fakat en iyi bir ara bulma ve an. laşma zihniyetiyle yapılan bu teşebbü- sün ters sonuçları karşısında duyduk- JTart acıklı bayal kırılışını hiç saklama- maktadırlar. Sir Saymenin kabinede- ki arkadaşlarına, Avrupanın barışlan . masının bir gerçeklik haline girebilme. vi için gidilecek çok yol olduğunu a lattığı da kaydolunmaktadır. »« Fürere yastanan (atfedilen) top - Tak istekleri de az zihin karıştırıcı de- ğildir. Bilinmesi gereken başlıca nok. ta, Deyli Meylin de yazdığı gibi Fü - rerin ingiliz bakanlarına Polonya ko - ridoru kaldırıldığı, Çekoslovakyadaki 3,5 milyon almanın Almanyaya geç - mesi suretiyle Çekoslovakya sınırı dü - zeltildiği ve Avusturya ile ökonomik birlik yapıldığı takdirde Almanyanın ancak Uluslar Derneğine dönebileceği. ni ve Avrupanın barışlanabileceğini iy ma cder mahiyetteki sözlerinin doğru olup olmadığıdır. « Stresada yapılacak olan fransız— ingiliz — italyan konuşmaları başlama- dan önce aydınlanması gereken bu nok ta çok önemlidir; çünkü bu konuşma- * ların inkişafı, italyan bakımından o duğu kadar fransız bakımından da bu noktanın tewiri altında kalacaktır. xxx Sasint - Brice'de Jurnal garetesinde şöyle diyor: Bununla beraber anlaşmak gerektir. Dahâ Berlin konuşmaları başlamadan önce bazı kimseler İngiltereyi bizim arkamızdan Almanya ile bir anlaşma hazırlamakla itham ediyorlardı. Şimdi konuşmalar bitip de Sir Saymen endi. şelerini saklamayınca, gene o kimseler konuşmaların suya düştüğünden, hayal kırılışımdan bahsediyorlar. İngilterenin rolü, buna göre, ne kadar acayip bir şe- kilde anlaşılıyor! Halbuki bu rol oldukça açık bir şe- kilde anlatıldı, İngilizler alman tezi- ni eyice öğrenip ileride bunlardan ne gekilde istifade edileceğini anlamak için Berline gittiler. Eğer ingilizler Berlinde umduklarını bulamadılarsa on ların önceden düşündükleri şeylerin kökünden yanlış olduğunu kabul et - mek gerekir, çünkü Almanyadan yana bilinmedik en ufak bir şeyle bile kargı. laşıldığı söylenemez. Her şey gösteri- yor ki Hitler ne isteklerini saklamış, ne de kurnazlık yoluna sapmıştır. O » nun söylediği şeyler, söylemesi bek » lenen şeylerdi; hattâ daha ileri gide- tek diyelim ki, Hitler yalnız böyle ko. nuşabilirdi, — Bunun böyle olacağı önceden de belli idi. Fakat bunun böyle oluşu - nun batırlatıldığını görmek ingiliz için memnuniyet verici değildir. İngiliz ma- nevrası, Berdinle Moskova arasında bir uzlaşma bulunabileceği düşüncesi Üze. ——MM—M——M—————M———M———MLE—” | 6 NİSAN 1935 CU7? Slavek kabinesi ve Po- lonya sıyasası Ere Nouvelle, Paris » 30 Diyetin toplanma — devresinin mesinden sonra Polonya kabinti çekilmesi çök büyük sonuclar dOğUlE cağa benzememektedir. Aslından, çekilme birkaç zamandanberi bekleli | yordu. Ve şu da muhtemeldir ki bÜt | değişiklik, — başbakanın — şahsiyet ü münhasır kalmaktadır. Netice itibarile bahse mevzü hükümet koalisyonunun — önderi Olü ve yeni Polonya anasal kanununun * nanması onun çalışmalarına atfedi B. Slavek'e, bu kanunun tatbiki nını vermek için yapılmış bir dir. B. Slavek yeni bir adam Mareşal Pilsudski'nin güvenini ka mış olduğundan, bundan önce iki daha hükümetin başına geçmiştir. na göre, önce işgal ettiği bir mal yeniden geçmiş bulunmaktadır. <A 1 Hükümetin olduğu kadar cumur işinin de salâhiyeti epiyce artın Cumur reisi, devletin de başında G mak dolayıziyle barış veya savaşı rarlaştırmakta, tayin veya azil yetine malik olduğu hükümet de olduğu gibi, parlâmento, ordu, B liye ile devlet kurumları üzerinde otoritesini kullanmaktadır. 4 Bundan dolayı da Polonyada ya çıkan değişiklik, başlıca iç İnki üzerine tesir yapmaktadır. y Bununla beraber göz — önünde © mek gerektir ki, Polonya sıyı u daha açık bir karar almağa mecbur kâr PERR deği Tabileceği vahim bir anda, Mareşal Pik ı Budekinin güvenini kazanmış ve € Ja silâh arkadaşlığı yapmış olan B. Slavek'in yeniden iş başına çağız siyle B. Bek'in dış işler bakanlığı! kalmazı, salâhiyet de birkaç elde landığına göre, Polonya sıyasasınıti yönelmesine dahs büyük bir yi verecektir. rine kurulmuştu. Fakat onlaş Berli * — nin bildiğinden şaşmadığını gördület © ve Moskovanın da üyle yapacağındaf — Şüphe etmiyorlar. ABA Eke dö Pöride Pertinaks'ın düşüt- cesi de şüdüi: ğ Berlinde yapılan İngiliz — almafi — konuşmalarının tafsilatınr henüz bilmi: yoruz. Fakat bir defa daha Almanya #* dına konuşanların manevra ve hurnağı lık yapmağa, dolaşık yollardan gitme- ğe tenezzül etmediklerini — şimdidei kaydedebiliriz, ki asıl olan da — büdut. Adolf Hitlerle ve çekingen batı devletlerinin karşısıtl — da alman programımın — kabalığımı biç değiştirmeden, âaçık davranmanın iyi öe — Jacağını düşünmektedirler. Onlar bü devletlerin hayallerinden ziyade zadi- — larına güveniyorlar ve bu hayalleri bi — parçacık bile gerçekleğ k vmudü — olduğunu söylemek zahmetine karland: miyorlar. Bundan başka Almanyanmımt içinde bulunduğu maddi ve manevi se“ ferberlik ile bu gibi küçük diplomat * © lrk marifetlerinin telifi kabil olmadı « — ğimı sanıyorlar, «Buna göre Sir Saymen Berlindem © Rayhş'ın andlaşmşları bozmak için bul duğu formülleri iyice öğrenmiş olarak danışmanları, korkalt — döncecektir. 4 » Bilinmesi gereken bir nokta da Sir Saymenin, yaptığı yolculuktan n€ gibi bir sonuç çıkaracağıdır. Götündü « ğüne göre Almanyanın sahibleri ondafi, Stresa konferansında İtalya Ç yı kendi dileklerinden haberdar etmee — sini istemektedirler. — Sir Saymenin Tâstikli sözler kullanmıyarak almanla * rın bu isteğini yapacağını umalhımı, ÇÜN — — kü uzlaşmalar yapmağa kalkışırsa, al « — man diplomasisine ancak bu diplomü » —— sinin de ortaya atıp yapmağa teneszzül etmediği hayallerin yardımını — temiti edebilir. Eski müttefiklerimiz dahâ 3 önce kendi maddi kudretlerini yenidet —— kursunlar, bütün barış dostu girmeğe can attıkları derneği yapsın “ lar. İşte Berlinle yapılacak — olan bit — konuşma, ancak bundan sonra vereb H leceği sanuçları verebilir. Bu kalkınma yapılmadıkça Fürer, cezasız- kalarak bher şeyi yepmağa Lealisinde cesareti (üğ bualçaktır, ç - Pa aa a Darre e SEmRİ HAŞ a aa Te T