3 Kasım 1937 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

3 İKİNCİ TEŞRİN 937 TÜRKDİLİ SAYFA: 3 Büyük Şefin Milli Davamız üzerindeki Direktifleri: (Baş tarafı birinci sayfada) lar geçen yıl içinde Sivas, Malatya iltisakile birbirine bağlanmıştır. — Zonguldağa varmış olan hat dahi bu zengin kömür havzasını iç vatana bağlamış bulunuyor Sivastan sonra Şarka doğ- ru uzayıp gitmekte olan hat da ilk menzili Divrike varmıştır. Bu kol önümüz- deki yıl Erzuruma ulaşınış bulunacaktır. Diyarbekir den Şarka uzanacak hattın- da inşasına — baş'anmıştır. Şark demiryollarının satın alınmış olduğunu bilirsiniz Cenupta Nusaybine giden hattan mağda yurt içinde bütün demiryollarının idare ve işletilmeleri Cumhuriyet Hükümetinin elindedir. Vemir yollar inşaatımızın inkişafı için transit yolunun inkişa fına ve motörize edilmesine hizmet etmiştir. İstanbuldan itibaren baş hyan Avrupa transit yo İunun asfalt olarak inşasına devam olunmaktadır. Bu tarz inşaatın bir plân dahilinde Mmemleketin diğer sabalarına da teşimli beklediğimiz mil liğ başarılardandır. Şosa ve köprüler inşaatı inkişaf etmektedir. Demir yolları siyasetimizin tatbiki — yıları — içinde 78 | köprü — geçişe — açılmıştır. 23 köprü de inşa halinde dir Bu köprüler herbirirbaş h başına birer fen ve san At eseri olarak veni nesil lere Cumhuriyetin arınağanı ağbideleri o'acaktır. Demir Yo! hattımızı iç — sahalı Fa bağlıyacak ve bu hatları Biran evvel maliğ — ekono mik kalkınmıya azamiğ hiz “Metini temin edecek — olan frayolu inşaatı önümüzde ki devrelerde teksif ve bir inşa Plân dahilinde tevsi edilmek | susiyetleri yalnız denkli ol- uşları değil, aynızamanda koruyucu, korucu ve verici İş lere her defasında daha faz la pay ayırmakta olmaları- dır. Bu poletikamızın milliğ | fanliyet üzerinde derhal ya- | ratmıya başladığı tesir iledir ki büdce tahmin rakkam- | latımız yalmız tahakkuk et mekle kalmıyor dalma fazla ile de kapanmıya başlamış tır. 1936 Senesi bütcesi tahminine ve 1935 yılı varl dat tahakkuklarına göre 22 milyon fazla ile kapanmış tır. 1937 Büdeesinin de bu | güne kadar gösterdiği seyir | ayni ümldi fazlasile verecek mahiyettedir. Bu netice mem leket ekonomisinin - inkişa- | fanı, halkım refaha ulaşmakta” | o'duğunu ifade ettiği gibi ay Dızamanda halk için çalışan bir hükümet halkın menfa atine olarak aldığı tedbirler- deki isabeti de teyit etmek tedir. Samimiğ bir bütceye ve hakikiğ bir tediye muva- zenesine dayanan paramızın FNi istiksarı vaziyetini kesin surette muhafaza ed-ceğiz. Her nevi maliğ taahhüt lerimizi günü gününe yerine gelirmek suüre tile devlet itibarının ve ma liyet sermaye ve eshâni mu: hafaza ve takviye hususun- da bütün tedbirleri almak ve mevzuda dikkatlı bulun | mak umdemizdir Devlet vari datının tak'şafını yeni vergiler ihdasından ziyade devamlı bir proğramla mevcut ver gilerin tarh ve cibayet usul | Terinin tslâhında aramak lâ. zımdır. Son tki sene zarfında | hayvanlar, tuz, şeker. çimen to, petrol ve benzin e'ektrik iptidalğ maddeler resim ve | vergilerinde yepılan ve her biri yüzde 30 50 nisbetin lâzımdır. Her bölgenin ihti - Yâcına göre istasyonlarda ta “Mamlayıcı tesisat da yapıl: Mak ve mühtelif malların 'lumı.!.ı sevkini temin ede- Sek teknik şartları — haiz Vağon mevcudunu arttırmak Zaruridir. Bunda da büyük himmetlerin && rgenmemesi- Di dilerim, Su ve imar işle- Tine dikkatla devam edil Mektedir. Posta - telgraf te- | '&fon işlerimizde esaslı bir İakişaf vardır Bununla bera 't şehirler arasındaki telefon Muhabereleri işin bir an ev Vei tamamlanmasına ça'ışıl Malıdır. Ankarada yeni bir rad © İstasyonu inşasına başlan Tuş olduğunu memnuniyetle 'âydedi yorum | Sivil hava *N idaresi devlet ::'lıııdı modern bir idare | linde yer almıştır. Bütün Nik şartları ve emniyet Sapları içinde çalışmakta l.:ll bu idarenin büyük şeh'r İmizin hepsi arasında en ödern mürasale yolu hali İ bBir an evvel ifaya baş '-:.ı." ve arsıulusal — hat- & kendi vasıtalarile irti ı.' tesis eylemesi imkânı az Manda teminini bekledi İt önenli işlerdir. tkadaşlar!. h?ülün devlet — cihaz - “"-ı- canlılığı, gürbüzlüğü di Mesi bakımından tüyük *t'e üzerinde durulması ı!lıli olan maliğ — hayalı- k“:: temas ediyorum. Cum- .nı bütceleri taayyun —.: ve daima kuvvetlen: k Bereken müşterek hu- yol teşkilâtı | | saline teşviki bakımdan va de bir vergi indirilmesini ifade eden tahfiflerin istih tandaşlara memlekette müs- bet hayırlı ler verdiğini görmekteyiz. Hayvan — vergisi, buhran ve — muvazene vergileri | üzerinde tetkikler yapılarak bütce muvazenesi ve netice- | bozmiyacak suürette tedricen tahfif çareleri düşünülmeli dir. Bundan başka memle- ketimizde yetişmiyen iptidaiğ maddeleri ve istihsal mali yeti üzerinde tesir yaparak diş memlekeller mamulâtı ile rekabeli güçleştiren her nevi vergi ve resimleri kal dırmak - İâzımdır. Gerek bü | mevzular üzerinde çalışırken gerek her hangi bir karar maliğ alırken ilk gözönüne getireceğimiz şey mi'liğ fa aliyet ve milliğ istihsa', ya ni verginin bizzat ana me- nbar üzerinde yapacağı te- sirleri — olmalıdır. — Maliye memurları da içiş'eri mem - urları gibi halkla dalma te ması olan teşkilâttir. — Bun- ların da halk ile temasların | da halk için çalışan bir halk | hükümetinin tabiiğ vasfı olan azamiğ dikkat ve ihtimam göstermek ve azami emni yeti. inan vermek şiarlarının inkişafına bilhassa itina et. meleri lâzımdır Cumhuriyet rejiminde nef. | gı hazine demek kanunun hazine lehine tesbit ettiği hak'a kanuni mükellefi kar gılaştırdığı vazifeyi — gayet denk bir halde elde demek bir an hatırdan uzak tutma | mak önemli prensibimizdir | İnhisarlar mevzuunda iti- | | zamsnda | türeceği şüphesizdir. | kiymetli na edilmesi icap eden esas bu kurumların maliğ mono pol ticariğ teşekkül ve milliğ valorigasyon kurumunun karakterlerinin dikkatle telifidir. Harice tütün satış ları — ve ihracat mevzuu daha yakından meşgul ol mağa değer mahiyettedir Gümrüklere gelince bun- ne ve kanuniğ mevzular bakımından gerekli islâh ted- birlerine hız verilmek “icap etmektedir İnhisar mamulâtının fiat- ları üzerinde yapılan - ten: zilât — satışları arttırmıştır. Bu usulun daima dikkatte bülundurulması faydalı olur Arkadaşlar! Büyük davamız en me deniğ ve en — müreffeh millet olarak varlığımızı yük seltmekte ve yalnız kurum larında değil düşüncelerinde temelli bir olan Türk milletinin dinamik edealidir. Bu ideali en kısa bir zamanda başarmak için fikir ve hareketi beraber yü- rülmek — mecburiyetindeyiz Bu teşebbüste lisan en çok kuvvetli bir plânla ve en rasyonel tarzda çalışmakla mümkün olabilir. Bu sebep- le okuyup yazma bilmiyen tek bırakma - mak — memleketin — büyük kalkınma savaşını ve yeni çatısı istediği teknik eleman ları yetiştirmek memleket vatandaş | davalarının ideolojis'ni anlı | yacak, anlatacek — nesil - den nesile yaşatacak fert ve kurumları yaratmak işte bu önemli umdeleri en kısa temin etmek kül. tür vekâletinin üzerine aldığı büyük ve ağır mecburiyet lerdir İşaret — ettiğim — ümde lerin Türk gençliğinin dima ğinda ve Türk milletinin şu- | örunda dalma canlı bir ha lde tutmak ünveristelerimiz ve yüksek okullarımıza dü | şen başlıca vazifedir. Bunun için memleketi şimdilik üç büyük kültür bölgesi halin - de mütalea ederek Garp bölgesi için İstanbul ünver. sitesinde başlanmış olan le: lâhat proğramını dahs radi kal bir tarzda tatbik ede rek Cumhuriyete çidden mo- dren bir ünveriste kazandır mak İ(âzımdır Doğu bölgesi içinVan gölü sahillerinin en güzel bir ye rinde her şubeden ilk okul ları ile ve nihayet ünver siterile şehri yo'unda şimdiden faaliyete geçilme lidir. Bu hayırlı teşebbü sün Doğu vilâyetlerimize genişliğine bahşedeceği feyiz Cumhuriyet hükümeti içine ne mutlu bir eser tavsiye ettiğim bu yeni te şebbüslerin eğitmen ve öğ retmen ibtiyacını ziyadeleş Fakat bu cihet hiç bir vakit işe başlama cesaretini kırma- malıdır. Vekâletin geçen yıl içinde bu yönden yaptığı tecrâbeler çok ümit verici mahiyettedir. Türk tarih ve dil kurum larının Türk milliğ - varlı aydınlatan çok ve önemli birer ilim kurumu mahiyet al dığını — görmek — hepimizi sevindirici bir hâdisedir. Ta- rih kurumu yaptığı kongre, kurduğu sergi yürt içindeki yaratmak olarak ğını | zikte, sahnede kendisinden | | beklediğimiz t k el Ş dür bosiratlar çalışma nünllerk $ US M gimik ekmna inkilâp yepmış | modern bir kültür | hafriyatlarile ortaya çıkardığı esverlerle — şimdiden — bütün ilim dünyasına kültürel va zifesini ifaya başlamış bulu - | nuyor İlk resim galerimizi de bu yıl açmış bulunuyoruz Geçen yıl Ankarada kurulan | devlet konservatuvarının mü ları süratle verebilecek hale gelirilmesi için daha fazla gayret ye fedakârlık yerinde olur Her ceşit spo> terbiyesinin ana unsurların. dan saymak lâzımdır Bu iş: te hükümetin, şimdiye kadar olduğundan daha çok ciddiğ ve dikkatli davranması Türk gençliğini #por bakımından milliğ heyecah içinde tina ile yetiştirilmesi önemli tutul - malıdır Sevgiliarkadaşlar! Ordu, Türk ordüsü, - işte bütün milletin göğsünü iftihar, gürür duy gülacile kabartan şanlı ad, | onu buyiliçinde kısa fasıla larla iki defa büyük kütle- ler halinde yakından gör düm Trakya ve Eğe büyük manevralarında disiplin - en- erjisini sübayların vukuflu gayretini büyük komulan ve generallerimizin yüksek sevk | ve idare kabiliyetlerini gör düm. Derin iftihar duydum. Takdir ettin Ordumuz Türk birliğinin, Türk kudret v& kabiliyetinin. Türk vatanseverliğinin çelik leşmiş bir — ifadesidir. Ordumuz. Türk — toprak larının — ve Türkiye ide alinin tahakkuk — ettirmek için sarfetmekte olduğumuz sistemli çalışmaların yenile mesi imkânsız teminatıdır Teslihat ve teçhizat proğra mımizin tatbikatı kiyetle — ilerliyor memleketimizde yapmak emelimiz tahakkuk — yolun dadır. Harp sanayli tesizatı miızi daha ziyade inkişaf ve tevs ğ için alınan tedbitlere devam edilmeli ve endüstri muvaffa- Bunları leşme mesaimizde ordu Ihti yacı — gözönünde tutul maktadır yıl içinde denizaltı gemilerini mem Teketimizde yapmağa başla dık Hava kuvvetlerimiz için İâzım olan üç yıllık proğram büyük milletimizin yakın samimiğ — alâkaşile şimdiden başarılmış sayıla- bilir. Bundan sonra bütün | tayyarelerimizin motörlerinin memleketimizde ve harp hava sanayi- mizin — de bu eva: sa göre inkişaf ettirilmesi iktiza eder Hava kuvvetle rinin aldığı ehemmiyeti göz önünde tuturak bu mesaiyi yapılması plânlaştırmak — ve bu mev zuu İlâyık olduğu ehemmi yetle —milletin — nazarında canlı tutmak lâzımdır. Büyük millet disiplin. okulu olan ordunun ekonomik. kültürel, sosyal savaşlarımızda bize aynızamanda en lüzumlu ele- manları da yetişliren büyük bir ekul haline getirilmesine ayrıca itina ve himmet edi- leceğine şüphe yoktur. Büyük Kamutay!. Diş siyasetimiz geçen yıl içinde de sulh ve arsıulusal | emek birliği yolunda inkişaf | dostane bir zibniyetle emek | lunda her gün daha verimli | kta takip edegelmekte bu | nasebetlerinde âhenkli | rpimaktadır | Türkiye | niyetle iştirak etti Dünya “etmiştir. etmiş ve yürüdüğümüz yö nün — değişmez — olduğunu bir daha belirtmiştir. Mıl- letler cemiyetinin geçirmek te olduğu — çetin — saf. halarda Cumhuriyet Hükü- meti bu arsıulusal -kuruma olan bağlığını her sahada göstermek suretile sulh ide aline en uygun yoldan ayrıl mamışlır. Büyük bir milliğ davamız olan Hatay işinin — geçirdi- ği safhalar malümumuzdur. Milletler yüksek idaresi altında cereyan et miş olan müzakereler Ha- halkının lâşik olduğu cemiyeti tay mesut ve müstakil kavuşması yolunda amaçla dığımız gayeyi temin edecek wesikaların kabul ve imzasiy le neticelenmiştir. Yeni Ha tay rejiminin meriyete gir mesine kısa bir zaman kal dı. Bu rejim kendilerine en idareye birliği yapmış olduğumuz Fransızların iyi niyetle ve amaçlanan gayeyi — temin edebilecek şekilde tatbika başlıyacaklarına şüphe edil memeleridir. Yarınki Türk- Fransız münasebetlerinin dilediğimiz — yolda — Inki şafına — Hatay - işinin iyi bir yönde yürümesi —e« h bir ölçü ve âmil alacak tır. kanaatindeyiz. Balkan — siyasetimiz en bir iş birliği yarat devam ederek ken- mesut makta disine çizilmiş olan sulh yo- veticelerile — ilerlemektedir. Cumhuriyet hükümetinin Şar-| lunduğu dostluk ve yakınlık siyaseti yeni bir kuvvetle bir adım attı. Saadabatta dostlarımız Afganistan, Irak İran ile imza etmiş olduğumuz dört mu abhede büyük bir memnuni yetle kayda değer sulh esas larından biridir. Bu misakın etrafında toplanan devletle- rin ayaı gayeyi takip eden ve sülh içinde inkişafı sa- mimiyetle istiyen bükümet- ler arasında iş — birliğinin âtüde de heyırlı — neticeler vereceğinden emin bulun maktayiz ve Cumburiyet Hükümetinin komşularile ve diğer büyük küçük devletlerle olan mü bir istikrar ve inkişafı göze ça Sulh hitap onu yolunda geldise tehalükle yardımlarını nereden bir karşıladı esirgemedi ve büdiseleri dola yisile — Akdeniz Ka radenizde — alınması ge reken tedbirlere Cumhuriyet Hükümeti en geniş bir zih- İspanya ve dın her tarafında olduğu gibi bizi alâkalandıran sahalar | indiği da ve bu arada Akdenizde sükün ve istikrarın korunma * bizim yakından ve alâka ile takip ettiğimiz bir mev zudur. Şurasını da memou niyetle kaydedebilirim ki şarki Akdeniz ve Kara deniz sularile — Balkan larda ve yakın şarkta ge- çen sene işaret eltiğim iyi münasebetler ayni'e devam beri dest Kü müttefik devletlerin mühim ricalile bizim devlet adam larımız arasında - karşılıklı ziyaretler vukua — gelmiş ve bu, dostluklarımızın tezahü- rüne vesile olmuştur. Hükâü met bu son zarfında devletlerle olan tcaret mü- nasebetlerini memleketin eko- sene | nomik bünyesine uyacak mu kavele ve anlaşmalar yapa rak tanzim etti. Bunlar ara- snda — Firansz, — İngiltere, Almanya ve Soövyet Rusya ile aktedilen mühim anlaşmalarını bihassa kaydet- tiçaret mek isterim. Hükümetin dış teşkilâtmı ekonomik kalkın- ma savaşımızla alâkalı dal- istihba. rat ufkunu genişleten yar- releri için bilgi ve dımcı birer daire olarak ça lışmalarını — tanzim etmek lâzımdır Diş siyasetimiz ayrıcı vas- finı anlatmış — ol- mak için diyebilirim ki tut yol ve he kısaca tuğumuz siyasi deften ayrılmıyoruz. Son ve- nelerde arsıulusal münasebet- lerde değ'şiklikler olmasına rağmen biz bu karışıklığın ortasında sulhseverlikle duy- gülü olarak kargılıklı dostluk larımıza riayet ediyoruz. On- ların mahiyet ve dairelerini genişletmeye müsait zihni yetle armulusal vaziyet ve vazifelerimizi gözönünde tuta rak çalışıyoruz. bu yolda iti ile çalışmıya — devam etmek hükümete tasviye edeceğim en doğru karar na olduğu kanaatindeyim Aziz millet vekilleri Dünyaca malüm olmuştur ki bizim devlet idaresindeki ana projemiz Halk — Partisi Bunun tapsadığı prensipleri bize aydınlatıcı ana hatlardır. Fa- kat Cumhburiyet proğramıdır. idare ve — siyasetle bu prensipleri gökten sanılan — kitapların doğumlarile asla yer tutma malıdır. Biz ilhamlarımızı- gökten ve galpilen değil, doğrudan doğruya hayattan- almış bulunuyoruz Bizim yolumuzu çizen içinde yaşadığımız yurt bağrından çıktığımız Türk — milleti ve birde milletler tarihinin bin bir facia ve istirap kaydeden yapraklarından çıkardığımız neticelerdir. Blimizdeki proğ ramın ruhü bizi . yalnız bir kısım — vatandaşla alâkalı Biz mil'etinin kalmaktan bütün hâdimiyiz Geçen yıl içinde Parti ile hükümet teşkilAtını birleştir - mekle vatandaşlar arasında meneder Türk ayrılık tanımadığımızı fillen göstermiş olduk. Bu hâdise- nin/bizim devlet idaresinde kabul ettiğimiz. “ Kuvvet birdir. Ve o milletindir. , Hakikatına uygun olduğu meydandadır Kuvvetin yegâ - ne kaynağı olan Türk mil- letinin gözide vekillerini bü- yük bahtiyarlıkla eğilerek alayam k eli üa