9 Mayıs 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 6

BAYFM: 4 ...Türk ulusu nasıl yurdu kurtarmak için ( Müdafaai hukuk ) olarak bütünleşmiş ise yurdunu ve kendisiniebedsel kurtuluşa yükseltmek için Cümuriyet Halk Partisi adında öylece bütünlüğünü kurmuştur" " ——— —— «« Daha Sıvasda kongerenin ve büyük şefin müşkülâtla ihata edilmiş olması Sıvas | kongeresinin ardınd- an gelen yılların , tie ağır şırılarla yüklü olduğunu gösteriyor. düu. Buna “rağmen kurtuluş davası dur- omadı; Ankaraya- ve garp cepbesine gel- Pdi. — Büsük — Millet | Meclisini açdı. Sakar- | yayı plânlaşdırdı. Dumlupınarı yaratdı. Böylece yürdun ya- baneı istilâlardan kur- tuluşu temin edilmiş bulunuyordu.Fakat, han - Cümuriyet Halk — Partisi Türk milletinin tek ve öz siyasal kurumudur, Bu bü- yük — kurumun özlüğü ve toklıği yurdun ri mede- Diyet şartlarına göre onarıl- ması, ulusun ileri rsoysal şartlarına uyması vae bizzet 4 kendi kuvvetli — seciyesinin icaplarını — kazanması gibi ölüm dirimlik —bir sorak önünde vücut bulmuştur. Pek çoğumuz yurdun ka- ra günlerini yaşamıştır. Bü- yük aMustafa Kamâl» bugün hepimizin derin bir meröretle hatırladığı o günleri «nutuk » unda şöyle tasvir eder: «Osmanlı devletinin dahil bulunduğu grup Horbiumu- mide mağlüp olmuş, Osmanlı ordusu her tarafta zedelen. miş, şeraiti ağır bir mütare. ke imzalanmış, büyük h bin uzun seneleri- zarfında millet yorğün ve fakir-bir halde, millet ve memleketi harbiumumiye — sevkedenler kendi hayat endişesine dü şerek, — memleketten — firar etmişler, saltanat — ve hilâ- fet mevkiini işgal eden Vah- dettin, mütereddi, şahsi ve yalnız tahtinı temin edebile- ceğini tahayyül ettiği deni tedbirler araştırmakta, damet Ferit paşanın riyasetindeki kabine âciz,haysiyetsiz,cebin yalnız padişahın — iradesine tabi ve onunla beraber ga- hıslarını vikaye edebilecek her hangi bir vaziyete razı, Ordunun — elinden — esliha ve — cebhanosi alınmış ve alınmakta,, İtilâf devletleri mütaröke ahkâmına Tiayete lüzum görmüyorlar, birer vesile ile itilâf donanmaları ve asker- leri İstanbulda, Adâna vila- yeti Fransız, Urfa, Maraş, Antep İngilizler - tarafından işgal edilmiş, Anlalya va nonyada İtalyan kıtaatı aa. koriyesi, Merzifon ve Sam- sünda İngiliz askerleri bu lunuyorlar, Her taralta ecnebi zabit ve memurları — ve hususi adamları Taaliyette, nihayet mebdei kelâm kabul ettiği miz tarihten 19 mayıs 1335 | ' ı_aı( di Hd b e Şefimiz Alalürk Fırka Genel kâtibi Receb pekerle beraber bir gezi esnasında ve halk İçinde dört gün evel 15 mayis 335 de itilâf devletlerinin muva- fakotile Yunan ordusu İzmire ihraç ediliyor. Bundan baş- ka memleketin her tarafın- da anasırı hiristiyaniye hafi, celi, husust emel ve mak- satlarının temin istihsaline devletin biran evel çökmesi- ne sarfımesai ediyorlar..» En büyüğümüzün Samsu- na ayak baslığı günde tes- bit edilmiş olan , bu görü sonraleri daha kararmıştır. Düşman işgalleri genişlemiş içinde Balıkesirimiz de oldu- gu - haide güzel vilâyetleri- mizi çok a0) esaretine dü- şürmüştü. Bügün dördüncü büyük kurultayını Atkarada topli- yan Cumuriyet Halk Partisi «Müdafasi Hukuk» — olarak işte bu çok Tfelâketli gün lerde doğmuştur. O vakit bütün ulusun tek kaygusunu, yürdüa kürtulu- şu teşkil ediyordu. Yurdu kurtarmâk «milli misak» 1 tanıtmak Anâdolu ve Rumeli «Müdafaai Hukuk Cemiyeti» nin başlıca ümdesi ve işi tanınmışlı. Böylece «SBıvas kongresi» bu yurdüu. kurtarmak sava- şının,Muastafa Kamfll de onun başında olarak yoni - tarihi- mizin çok çetin yoluna gir- miş bulunuyorduk. Filhakika — daha Sıvaata kongrenin ve büyük şefin müşkülâtla ihata edilmiş, ol- ması Sıvas - koöngresinin ar- dından — gelen yılların ne kadar ağır şartlarla yüklü olduğunu gösteriyordu, Bu na rağmen kurtuluş — davası durmadı: ! — Ankarayöâ cephesine geldi 2 — Bâyük Millet Mecli- sIiN; açlı 3 — İnönünü kazandı Yzd —Sikaryayı plânlaştırdı. 5 — Dumlupinarı — yurattı. Ve böylece yurdun yabancı ve garp istilâlardan — kurtuluşu — te- | min edilmiş bulunuyordu. Fa- kat dava bitmemişti. Şimdi sücl (askeri) alanlarda kaza- nılmış büyük zaforj acuna tanıtmak gerekti. Sonra iş bununla da bitmiş sayılamaz- di. Çünkü — yabancılar Os- manlı devletini ber yönden somururlardı. (istismar eder lerdi.) Onlar için bu toprak. lar tam anlatımı ile bir yarı müstemlike idi. Devletin gü- mrüğü onların elinde idi. Onlasın kapıtali (serma yesin zaif milli — sermaye karşısında sürü sürü imti- yazlarla ense şişirip durur- du. Daha fenası bizi bizim yurdumuzda kendi menfa- atleri için çalıştırırlardı. Yabancı bazirkânlar iste. dikleri malları — istedikleri fiatlarla bize sürerler, Bizim yetiştirdiklerimizi de istedik- leri samanda istedikleri fi- atlarla olırlardı. Yalnız. bu kadar mı ya; devletler tebealarını koruma yolunda — erkinlik (istiklâl) ve egemenlikle (bakimiyetle) birleşmesi mümkün olmıyan bir takım ağır ve haysiyet kırıcı şartlarıda — kendileri için Osmanlı devletine kabul ettirmişlerdi, Bir yönden onları bu du. rumlarından — uzaklaştırmak bizi yeni ve onurlu bir dev- let olarak tenımalarına git- mek diğer yönden erkialigi- mizi pekiştirmek ebedsel kur- tuluşa yürümek.. İşte Dumlu-; pınardan evel ve Dumlipi- nardan sonra önünde bulun- duğumuz daha - başlıca so- | raklar bunlardı. | Burada dinliyelim ki büyük kurtarıcıSamsuna ayak bas- tığı günde bu soraklara | karşılık verocok inanı taşı- ) yor. uideceği ve gölürece- | ği yolu bilen tarjhsel deha- lar gibi onlardan daha üs- tün bir irade — ile ulusun ebedsel kurtuluşuna yürüme- ğe başlamış bulanuyordu Si -— Dumlupınardan sonra Vo- | | ma düşeceği 1 | vkeri LÜ — Cumurlijet Halk Parlisi bütün suyasal parlilere üstünlüğünü halkın ç onu yüksellmesin ; " zan, Lozandan sonra hilâfe. | tin ilgası ve Cumuriyet .. Kurtuluş davası durmu. yordu; artık Türk ulusu onurlu bir ulus olarak var bğını ileri uluslora ulaştı. racak onları her alanda ge- çecek gücü yaratacaktı Ulusların Lozanda — biz; karşılamış olan zihniyetleri Türk ulusunun v geç ege- menliğinden ve erkinliğinden fedakârlık edecek bir duru- yolunda idi Geri Osmanlı davletiz acuna kol bağlayıp boyun eğen Osmanlı idaresi yıkılıp giden Osmanli saltanatı.. - Biz hnlâ onların kafalarında bunlar dır. Ve lehimize kabul ettik. leri her şart onanırken gü nün birinde mubakkak ken. dilerine muhtaç olacağımızı düşünerek teselli oluyorlar. di. Bütün bunları bugün söylemekliğimiz kurtuluş da vasının Dumlupınarda bit- mediğini Lozanda sona er- mediğini anlatmak içindir. Türk ulusu için kurtuluş, urdun ve egemenliğimizin orunmasile beraber nlusal hayatı her yönden kurunun ileri ve teknik şartlorına uydurmak soysal ve ekono- miyal durumlarımızı yeni — baştan adeta tanzim mak vo yoni bir devlet ve yeti bir jidare olarak büyük boksanlarımızı gidermek lâ. zimgeliyordu. Bütün bunlur için de ancak I)umluııınarı yaratan bir. güç yetebilirdi. Dumlapınarı yaratan güç bu yazım neynızin karısında söylediğimiz gibi başında Mustafa — Kamâl — bulünan ve bütün ulusun bütünlüğü ne remz olan «Müdaföj Hu kuk» gücü idi. Müdafat Hu- kuk yurdün düşman is- tilâsından kurtulması olan hedefe Dumlupınarda varmış bulunuyordu. Şimdi ise aynı inanla ulusun hakiki kurtu luşuna bir daha esaretyne - dir görmemek için kurtulu şuna gitmek icap ediyordu Gazi Mustafa Kamâl; bu ninin ebedileşmesini istiyor du, Türk ulusunun yeni ya şayışına ancak «Müdafai Hu- kuük» ruhu ve jnanı eğe- menlik etmeli idi. Bunun için bütün — ulusu | bir moksat etrafında — toplı- yacak, Türklüğü bir hedefe götürecek olan yeni ülküyü müesseselendirdi. (Halk Fır kası) ni — (Müdafai — Hu - et- | kuk)un izinde onu tamomlı. ııdim.—.ı.' yurtda «Müdafai Hukuk» ina-! zanmışlır. ge yan bir kurum olarak k du.. «Halk Fırkasıy MA ”: milletlordaki ınınılınl'l’_ deco bir siyasal h-'ııBnu dığı meydanda - idi. ı FiT böyle olduğu daha bi ök kası kurulmamışike önderin Bulıkesire ği kurun söylediği çok açık gösterir. Y Mastalı Komalı H aPi . KW kası adında ıı'ıyıl_ll W#,k. ram yapncağını ı' n Ş Jen sonra kamu ile mak üzere seyahate di Ka dil"uf çıkmıf Balıkesirde yeni fırka inda birçok sorgular du. Büyük Ünder bü ların taşıdığı manalar? karak dedi kit — — Ö gir «Türk milleti, siy48” y kaların yıııışmnuındnn K cani yanmışdır Başka ani lekotlorda — fırkalar f menfaatlerini muhafast ayft kurulurlar, Bizde güf* Öşür ayrı sınıf varmış B! '. çok edip fırkalar yüzün .ol ıf.ı' gorgi” yguk acıklı neticelere ahit | Ciis Halk — Fırkası yah” zamoan bunun içinde Mll daşların bir. kısmi ” bixîâın millet bul"“'”“ğ:m Bu sözlerin çok ©? üncü anlamı — bugün gdü Büyük kurultayını AF bğp- toplıyan Cumuriyot HTi fuk tisinin kuruluıund“;ııhııı - ülküleri anlatır - ku Türk — ülüsü — Öi yurdu kurtarmak çD . Öçün dafaı Hakak» olın""“",.,ııu leşmiş ise öylece yık ve kondisini kurtüİWF) yi getmek — için Hulk oluruk ouıunle,ln'ld";ıi, ye Bu suretio ı>ırloı'-"l idtr bütünleşmenin y»f_"'” Ş reçim koymadan bi palk derimızın Cumuriye* , Partısının eMüdafâi çelâkk! dah ayıı bit k“rul_' tlı.ı' eülemiyeceğii vi ,ıl"; başka söylevini da' İ şöyl larımıza verelim: TU ut partınin ikinci :.*":' hirken söylenmişt' . t ı!nılerığııı diyor k:'ııııl' N:_ (— cp Prkd LA yük köngresini :ı;;l,ll sü kamız geçen a n Hi teri içinde miuet-'"':,l,ıer;j_ yatt ve şerefi If"" ve (re' diği yüksek azift 4 ai K çoit