4 Nisan 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

TAN EVİ İSTANBUL, Ankara caddesi No, 108 TELGRAF: TAN İST TELEFON : 24310, 24318, 24319 vk YEDİNCİ YIL — No. 2379 GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ İnkılâp Enstitüsü Layihası Mecliste Müzakere Sırasında Söz Alan Hatipler Bu Teşebbüsün Önemi Üzerinde Durdular. Maarif Vekili de Beyanatta Bulundu Taşarruf Bonoşu ihracı için Hazırlanan Lâyiha Müzakere ve Kabul Edildi Bomba Hâdisesinin Muhakemesi Münasebetiyle Harbin o başmdanberi O muhtelif memleketlerde buna benzer hâdi- seler olmuştur, Bütün bu sulkast- ların hedefi havayı bulandırmak, hükümetlerin siyaseti üzerinde te sir yapmaktır. Bu zaviyeden bak- tığınız zaman, Ankarada putlıyan boznbanın yanlış bir hedefe attidı. 81 görülür, Çünkü Türkiye dostu- nu da düşmanmı da bilir, Siyase- İri açık ve sarih surette tayin et- miştir, Hiçbir ari hâdise onu de- İiştirmiye değildir. M. Zekeriya SERTEL E elki gün Ankarada başla- yan bomba hâdisesinin muhakemesi, birçok bakımlar. dan, değil yalnız bizim bütün dünyanın alâkasını üzerine çek - miştir. , , Muhakemede biribirine zit iki iddia karşısındayız: Bir taraf bomba sukasdinin Türkiye ile anyanın arasını açmak kas - tiyle tertip edildiğini; diğer ta - Şi Dna Türk - Sovyet müna - Svetlerini bozmak. için yapı! bir tahrik eseri oldnğin dal €tmektedir. Hangi iddia doğru Sıkarsa çıksın, şimdilik anlaştian Şudur ki: Bu bomba hâdisesi si - Yasi mahiyeti haiz bir hâdisedir, Ve yabancı devletlerin tahrikiy- 18 ve muayyen bir maksatla ter- tip edilmiştir. Harbin © başlangıcındanberi Muhtelif memlelertlerde buna benzer birçok hâdeveler olmuş « tur. Ölüm kalım kavgasına gir - miş bulunan büyük devletler, da Vaların: kazanmak için her vasi taya başvurmayı haklı ye meşru görüyorlar. Bu suikastler Mar . silyada Yugoslav kralını öldür - mekle başlar, Ankaradaki bomba hâdisesine kadar biribirini takip eder, Bütün bu suikastlerin he - defi havayı bulandırmak, hükü. metlerin siyasetleri üzerinde te - 8ir yapmaktır. Bu zaviyeden baktığımız za - mMün Ankarada patlayan bomba nin yanlış bir hedefe atıldığı gö. rülür, Çünkü Türkiye dostunu da düşmanını da bilir. Siyasetini açık ve sarih surette tayin etmiş tir, Hiçbir ani hâdise onu değiş" tirmiye kâfi değildir. Nitekim Ankaradaki bomba hâ disesi hükümeti kat'iyyen telâşa düşürmemiştir. Bilâkis hükümet soğukkanlılığını muhafaza etmek le kalmıyarak, hâdisenin bütün dünyanın gözü önünde muhake - me edilebilmesi için bu hâdise münasebetiyle tevkif edilenleri Türk adliyesine teslim etmiştir. Mahkeme safhaları hâdisenin iç. Yüzünü bütün çıplaklığiyle anla İacak ve bu suikasdi tertip eden- leri bütün dünyanın gözü önün- de teşhir etmiş olacaktır. Bu hâdise, Türk polisinin de küdretini bütün dünyaya anlat - ruya vesile olmuştur. Fail hiçbir iz bırakmaksızın havaya uçtuğu halde, polis 24 saat içinde faille- rin izini keşfetmiş, ve suç ortak- ların meydana çıkarmıştır. Kaydedilecek diğer mühim bir nokta da, bu hâdisede hiçbir ha kiki Türk tebaasının bulunmama sıdır. Yabancı devletler, bütün gayretlerine rağmen, Türkler a- rasında kendi hesaplarına çalış - tırabilecek kimseler bulamamış. lardır. Türkiyede yabancı emeile Te hizmet edenler yalnız Türk ol mıyanlar veya hariçten gelmiş "Türklerdir. Bizde beşinci kolun teessüs edememiş olmasının da en büyük sebebi budur. Muhakeme henüz başlangıçta” dır. Muhakeme safhaları hâdise- mamen sydınlatmadıkça bir Maarif Vekili Hasan Âli Yücel Yarını da Düşünüyor İleride Almanya İle Çatışabileceğini Hesaplıyarak Ruslarla İyi Geçinmek! İstediği Anlaşılıyor Ankara, 3 (Radyo gazetesi) — Japonyanın Rusyaya karşı takip ettiği politika dikkati çekmekte- dir. Japonya, Almanyanın müt - tefiki olduğu halde Rusya ile iyi münasebetler idame ediyor ve Anglo - Saksonlarla döğüşürken Sovyetleri düşmanları arasına kat mak istemiyor. Rusyanın da Al - manya ile harbederken Japonya. yı düşman olarak görmemekte menfaati vardır. Bundan başka Japon genişleme si, yavaş yavaş Alman nüfuz sa- hasına yaklaşmaktadır. Almanya ARE Sonu; Sa: X Sü: 3 Beyana Töbi Buğday, arpa, çavdar, ve bun- lardan mamul unlar evvelce neş- redilen bir tebliğle beyannameye tabi tutulmuştu. Vilâyet, beyan- nameye tabi tutlan bu maddele- rin Ofis tarafından satın alma. sını kararlaştırmıştır. Ellerinde beyannameye tabi buğday, arpa, yula fve bunlardan yapılmış un bulunanlar, bunları Ofise satacak lardır, Vilâyet, hastahanede yatan has talar için de yeni bir karar al mıştır. Bu karara göre perhiz ya- pan hastalara birer haftalık kar. neleri karşılığı olarak buğday w- nu verilecektir. Bu suretle hasta- Ankara, 3 (TAN) — B. M. Mec lisibugün saat 15 de Loplanarık ruzhamesindeki maddeleri görüş müştür. Ankara tarih ve dil fa - kültesine bağlı olarak “inkilâp Enstitüsü, kurulmasına dair ka mun lâyihası müzagere edilirken evvelâ Nevzat Ayaz söz almış ve Cümhurreisimizin de nutukiarın da bahis mevzuu “İnkılâp Enstitüsü,, nün açılması kara - rından dolayı hükümete teşekkür lerini bildirmiştir. İbrahim Alâ - addin Gösova da, kanundan mak sadın, inkılâbı milli bir surece tedvin olduğunu ifade etmiştir. Daha sonra söz alan Refik İn- ce de şunlar: söylemiştir: “— Evlâtlarımıza, inkılâbın ne ye mal olduğunu bildirmek ve kılâptan neler beklediğimizi Istmak çok mühimdir. İnkılâp ta rihimizin kaynakları meyamında birinci Millet Meclisi zabıtları ile, neşrinde mahzur görülmediği tak dirde hafi celselerin zabıtları & - saslı bir rol oynıyabilir. Bunların bütün millet tarafından bilinme sinde çok fayda vardır., , Maarif Vekili kürsüde Bu beyanattan sonra Mâarif Vekili Hasan Âli Yücel ezeümle demiştir kiz Ap Sonu, Sa Sö: 1 BİR MISIR GAZETESİ Türkiyenin Vaşingtona Ayrıca Bir Orta Elçi Göndermesini Alâkaya Değer Buluyor Kahire, 3 (A.A) — Mısır geze- teleri yeni Türkiye Elçisi Numan Tahir Seymen'in tayinini mem- Duniyetle karşılamaktadır. Eleh. ram diyor ki: “Türkiye demokrat hükümet- lerle münasebetlerini her gün da- ba fazla kuvvetlendirmektedir. Türkiye Vaşingtondaki büyük el. giliği nezdinde vazife görmek ü- zere bir orta elçi tayin etmekte- dir. Eski Kahire elçisi ve şimdi Vaşington orta elçisi olan Meh. met Ali Şevki Arhan'ın vazifesi s3 VİLAYETİN KARARI Tutulmuş Olan Hububat İle Bunlardan Mamul Unlar Ofisçe Satın Alınacak lar, börek ve çorba yaptırmık imkânını bulacaklardır. Vilâyette kurulan bir komis. yon, kimlerin ağır işçi sayilması İâzım geldiği meselesini incele- miye başlamıştır. Rotatif makine- lerinde çalışan, kimyevi madde. lerle uğraşan ve mütemadiyen &- yakta duran işçilerin de vaziyeti tetki kedilmek'edir. e Komisyon bu hususta da bir karar verecek- tir. Sanıldığına göre komisyon bu gibi işçileri ağır işçi sayacak ve kendilerine ağır işçi karnesi ve. rilecektir. Denizlerde cereyan eden mücadeleden bir levha: Hava hücumu neticesinde ateşe verilen büyük bir ticaret gemisinin mürettebat i sandallarla gemiden uzaklaşıyor BAYANLAR Şapka, Çanta ve Eldivenleriniz İçin EN APKA SALONUNU ZİYARET EDİNİZ. Sultanhamam, 46. MALTAYA BOMBA YAĞIYOR Çok Şiddetli Hava Akınlarına Rağmen Müdafaa Sarsılmad' Londra Bu Akınları Libya Taarruzunun Başlangıcı Sayıyor Londra, 3 (A.A) — Bazı İngi- Uz mütehassisları Maltaya karşi apılan hâva akınlarını Libyaya yapılacak kitle halinde bir taar Tuzun başlangıcı addetmektedir. er. Maltaya karşı yapılan hare- kütı idare eden Mareşal Kessel « ling hava taarruzları bahsinde de Ayni Tayyare yor (Ortada görülen zat Bir müddet evvel memle- $ ketine gitmiş olan Almanya- $ nin Ankara büyük elçisi Von ; Papen ile İspanyanın Anka. ra elçisi Marki de Prat dün $ saat 17 de hususi bir tayya- re ile şehrimize gelmişlerdir. İki elçi Yeşilköyde Alman ve İspanya konsoloslukları erkânı tarafından karşılan - miştu ; Von Papen, buğün Anka. şi raya gidecektir. Mkeeeeerereemzsresn Delhide Temaslar İCripps'in harp konseyinin yarın İlerlivor Harp Konseyi Hintli Liderlerin İştiraki İle Bugün Toplanacak $.Cripps Tam Salâhiyet| Aldı, Yeni Bir Formül Tesbitine Çalışılıyor Nevyork, 3 (A-A.) — Yeni Del- hiden Amerikan ajanslarına bil dirildiğine göre, İngiliz mahfil - leri, Britanya harp kabi'nesinin Cripps'e Hintli reislerle müzake- re hususunda tam serbestlik ver diğini haber almışlardır. Zira, Ja pohların son Akyab ihraç hare- keti, Hindistanda derhal bir se » ferberliğe başvurmak zaruretini yaratınıştır. Ayni mahfillere göre Cripps, kendi görüşünü kongrenin görü- şüne imkân nisbetinde uydur - mağa çalışmaktan geri kalmıya » cağını da Hinf kongresi reisleri- ne bildirmiştir. Hint kongresi mahfillerinde bir dereceye kadar iyimserlik gö rülmektedir. . Bundan mâada Ar Sonu Sa 2 s7 Bulgar Karlı Döndü kara, 3 (Radyo Gazetesi Bulgar Kralının Sofyaya döndü- Bü bildirilmektedir. V.PapenDöndü İspanyanın Ankara Elçisi Marki de Prat İle Şehrimize Geldi Von Paptn, Yeşilköy hava istasyonunda Rumen sefiri ile görüşü. Marki Harp Ateşi Hindistana Yaklaşıyor Japonlar Akyab'ı Ele Geçirmekle Yakın Bir Üs Kazanmış Oluyor de Prat'tır) Singapur ve Cavada 8 Japon Tümeni Toplandı Londra, 3 (A.A.) — Japonların Birmanyanın Akyab limanını ele geçirmek suretiyle indirdikleri seri darbe ile, muharebe, Hindis. tan kıyılarında 350 kilometre da- ha yaklaşmıştır Kalkütaya 550 kilometre me - safede bulunan Akyab'da Japon kıtalarının karaya çıktığı haberi perşembe günü Çunking'den gel. miştir. Sydney'den gelen haber - ler ise, büyük mikyasta yeni bir Japon taarruzunun pek yakında yapılması ihtimalini bahis mev - zu ediyordu. A0” Sonu; Su: 2: S0: 6 ZEYTİNYAĞI FİYATLARI Kilo Başına 20 Kuruş Tenzilât Yapılıyor Ankara, 3 (TAN) — İaşe müs. teşarlığı ile zeytinyağcılar arasın da yapılmakta olan müzakereler bugün neticelenmiştir. Yakında resmen ilân edilecek olan yeni fi yatlara göre zeytin yağlarının be her kilosunda en aşağı 20 kuruş- luk bir ucuzlama mümkün ola - caktır. Öğrendiğimize fşöre, yüzde 5 asitli zeytinyağının toptan satış fiyatı 105 den 85 kuruşa indiril. miştir. Asitleri daha az ve daha çok olan zeytinyağlarının fiyatla rı da, bu €sas nazarı itibare alı - narak aşığı indirilecektir. Alman hava kuvvetlerinin en mâ ruf teknikcilerindendir. Başlıca Alman hava harekât sahalarında ekseriya ona tesadüf edilir, Lib, yadaki Alman taarruzunun Şiğ « deti Maltayı düşürmek hususun» da yapılan teşebbüslerin muvaf. fakıyetine bağlıdır. Fakat Malta kalesinin parlak müdafaası bu işi güçleştirecektir. iddetli bir akın daha Malta, 3 (A.A) — “Resmi teb- liğ,, dün akşam Almanların hava İnaliyeti fazla olmuştur. Tayyare- lerin çoğu, sabahki hücumlarda denize düşürülen uçakların mü » Tettebatını aramıştır. Dün öğle « den sonra Maltada üç tehlike işa- reti verilmiştir. Alman pike tay. yareleri adaya hücum öderken AI Sonu: SE Si: 8 yamaç i Denizaltıları Tahrip İçin dll Leningrat | ve Kalinin Kesiminde Moskova, Almanların Yeniden 22 Bin Ölü Verdiğini Bildiriyor Alman Tebliğine Göre, Sovyetlerin Taarruz | Hareketleri Azaldı Moskova, 3 (A.A.) — Dün neş redilen fevkalâde tehliğ: Almanlar Leningrat cephesin- de 23 marttan 31 marta kadar 12 bin ve Kalinin cephesinde 21 martlan-İ.nisana kadar 10 bin ö- lü vermişlerdir. Ayni devre için- de Leningrat cephesinde 85 sah- ra topu, 10 tank, 13 radyo istas-| yonu, 3 binden-fazla aydınlatıcı fişenk, 23 uçak ve 25 sahra topu alınmış ve 35 tayyare, 39 tank 52 sahra topu ve birçok harp mal zemesi tahrip edilmiştir. Kabilisevk Balonlar Kullanılacak Almanlar, Son Ayda Birçok Müttefik Harp Alman resmi tebliği Gemisini Tahrip Eti Berlin, 3 (A.A.) — Alman teb-| Vaşington, 3 (A.A) — Denizal liği: Düşmanın yaptığı mahalli; tlara karşı mücadelede Ame mahiyette şiddetlı hücumlara rağ | Kâlılar kabili sevk balon kullana men, umumiyet itibariyle düşma nın taarruz faaliyetinde bir azal ma müşahede edilebilir, Almanların taarruz harekâtı es caklardır. Norfolk ve Hittöras bölgelerini araştırmak üzere iki balon üssü yakında açılacaktır. Birçok balon yapılmaktadır. Üs altı milyon dolara çıkmaktadır. Kaydedildiğine göre balonla « rın çok büyük faydası vardır. Çünkü denizaltı yakalanınca bö- def üzerinde durabilir ve bom - balarını rahatça atar gor Sonu Su: 2; Si: $ nasında, oldukça mühim sayıda malzeme alınmıştır, i Kafkasya kıyısı açıklarında, savaş tayyareleri, büyük bir Sovyet benzin gemisinde bombalarla yangın çıkar.) muştır, Kerç sularında, oldukça büyük | Ar Sonu; Sa: 2; Sü: 4 Tarvaylirda herkes ezilip kakılmakter kendi hesabına sızlanıyor. Ben, yalnız kendimi düşünmekle kalmıyorum; yakından şa. hidi olduğum çilelerine bakarak daha insanca duygularla vatmana ve biletçiye de acıyorum. Diyorum ki: “Şu kalabalığın içinde vazife yük « lenmiş bir adam değilim. Bir tarafa sokuldum, tutunabildim mi itilmek ve hırpalanmaktan başka kaygum yok; oturduğum da oluyor. Halbuki biletçi bütün bu zorluklara göğüs verdikten başka daima ayakta ve harekettedir; gidecek, gelecek, sağa koşacak, sola yetişecek, bilet kesecek, para alacak, hesap görecek, zil çekecek, kapı örtecek, kontrolöre defter uzatacak, sorguya çekilecek, halka yalvaracek, haykıracak, dert anlatacak, eliyle, ayağiyle, fikriyle, ağzıyla, bütün cismiyle o ana baba gü" nü, o gürültü, o kiyamet arasında, o şartlarla saatlerce çalışa. caktır. Vatman ise biletçiden daha rahat değildir. Adam çiğnemi- yeyim, otomobile çarpmıyayım, bir kazaya sebep olmıyayım di- ye önüne mi baksın, zile mi kulak kabartsın, kolunu kullanabil, mek için arkasından abananlara mı meram anlatsın, ikide bir kö- rüklü kapıları mı açıp kapasın? Zavallılar sonu gelmez bir azap içinde, ayrıca biri para ve öbürü can mesuliyeti altındadırlar, Böyle olmakla beraber sinirlenince mantığını kaybedenler, tramyaydaki kalabalığın ve intizamsızlığın suçlusu bu bahtı kara iki adammış gibi biletçi ile vatmana çatmak insafsızlığını gösteriyorimr. Demiyorlar ki: “Birkaç kuruş kszanmak, çoluğunu çocuğunu geçindirmek için katlandıkları eziyet karşısında bizim onlara daha başka türlü davranmamız, iyi muamelede bulunma” mız lâzım, Biz de eziliyoruz, üzülüyoruz, güçlük çekiyoruz amma onlar hem ayni zorluğa katlanmakta, hem de bitmez tükenmez koca bir günü bu çile içinde, para ve can mesuliyetide cabasi olarak geçirmektedirler. Ya onların yerinde biz bulunsaydık!!,, Daima ayak üstü, el tetikte ve kulak kirişte çalıştıklarından, binlerce kişiye meram anlatmak zorunda kaldıklarından dolayı, fikrimce, biletçi ile vatmandan daha ağır işçi güç bulunur. Bun lar ekmekten tam tayına hak kazandıkları gibi - ufak tefek ku” surları çektiklerine bağışlanarak - tramvay müşterilerinin insa- fima da gerçekten Tâyıktırlar.