11 Eylül 1941 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

PERŞEMBE | 7 11 EYLÜL 1941 5 AM Mei İSTANBUL, Ankara Caddesi 102 TELGRAF; TELEFON: 24310, 24318, 24319 TAN, ISTANBUL ALTINCI YIL — No. 2787 URUŞ GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ Dr. KAN GR Nureddin ONUR UPLARI Doktorlar - Adliyeciler - Tarihçiler ve münevverler için okunması zaruri bir est Yeni Neşrolundu. Alman - Sovyet i Harbinde Üç. , Büyük Âmil #ssir olacak tç büyük âmil vardır. Bu âmiller de zaman, mesafe ve petroldür M. Zekeriya SERTEL gi dünyanın gözü, iki bü- yük devlet v nda in» «an zekâsının şimdiye kadar Yarattığı korkunç Silâhlarla n kanlı ve müt- Miş harbe çevrilmiştir. Yalnız bu iki devletin değil, bütün dünya - mın mukadderatı bu muazzam har bin âkibetine bağlıdır. Almanya) bütün Avrupayı bu cephede Za- feri kazanmak için seferber et - Miştir, İngiltere ve Amerika ds bütün gayretlerini Sovyetlerin harbi kazanmasına hasretmiye rar vermişlerdir. İnsanlığın istikbalini tayin e decek olan bu büyük facianın â- kibeti üzerinde müessir olacak üç büyük âmil vardır. Bü âmillerden birincisi zaman- dir. Almanların menfaati bu har. bi mümkün olduğu kadar kısa bir zamanda bitirmeyi icabettirir. Alman - Sovyet harbi başladığı Bündenberi Alman erkânıharbi - Yesi bütün kuvvetini bu gayeyi © hasretmiştir. Bugün de hâlâ birer birer Sovyet ordula - Yhı imha etmek, düşmanm mü- İhan ve mukavemet kabiliyeti- Bi sıfıra indirmek için. uğraş - maktadır. Buna mukabil Sovyetlerin men İsati zaman kazanmaktadır. Sov- Yetler üç aylık harp içinde gerek Üsanca, gerek harp malzemesi| bakımından büyük zaylat ver - Mişlerdir. Terkettikleri sahalar - k- da birçok sanayi merkezlerini, kömür ye demir maden r Mi kaybetmişlerdir. Filvaki cep- be arkasında ve bilhassa Orta As- Yada daha mühim zniktarda harp Banayi merkezleri faaliyet halin- derir, Fakat bu harp makine har- bidir. Ve cephede kaybedilenleri! Yerine koymak için zamana ihti - Yaç vardır. Sovyetler kaybettik- £ri sanayi merkezlerine mukabil İngiltere ve Amerikanın yardımı» | Pi temine muvaffek olmuşlardır. yardımın yetişebilmesi için de kazanmak zarureti vardır. İngiliz Başvekili Mister Chur- ©hill dün Avam Kamarasında Verdiği izahat esnasında İngiltere Ve Amerikanın icabında kendi İhtiyaçlarını karşılamak için ha - Xtlanan malzemenin de Sovyet - lere gönderileceğini bildirmiştir. içindir ki, Alman - Sov- Yet harbinde zaman Sovyetlerin Müttefikidir. Sovyet ordularının Şimdilik bütün gayesi bu zama- © kazanmaktır, Rİ Iman - Sovyet harbinin mu kadderatı üzerinde mües - Sir olacak ikinci âmil mesafedir. ki ır şimdiye kadar 900,000 ilometre murabbat bir saha iş - Bal etmişlerdir. Bu saha harpten Şevelki Almanya kadar bir yer| ehİ eder. Alman hududundan “300 kilometre uzakta bulunan liya muhtaç olduğu erzak ve| izemeyi yetiştirmek, cephede- Yaralıları Almanyaya naklet - VK için seri ve muntazam nakil istalarına ihtiyaç vardır. Dün di im Alman askeri spikeri şim-| *Y8 kadar bu nakliyatın hayrete Kiyan bir i ıla temin edildi- b bildirmiştir. Fakat önümüz $tir. Polonya ve işgal ediler ki Alman . Sovyet harbinden resimler: Cephe boyunca yapılan harekât esnasında düşürülen iki Alman bombardiman tayyaresi ON Leningrat| Muharebesi Son Safhada Harekâtı Tâcil İçin Gayretler Sarfediliyor Şehrin 25 Kilometre Cenubunda Harp Devam Etmektedir | Berlin, 10 (A.A) — Alman or - duları başkumandanlığının tebli- : Şarkta, hücumlar muvaffakı- yetle devam etmektedir. Bir mevki ele geçirildi Berlin J0 (AA.) D. N. B, nin bildirdiğine göre, Alman kıtaları! $ eylülde şark cepi simal! bölgesinde, Sovyetler tarafından | şiddetle müdafaa edilen kaleler | ve sahra mevzileri ile himaye o- lunan mühim bir yol iktisat nok. tasını zaptetmişlerdir. İlmen gölünün cenubunda, Sov yetler, mayin barajları arkasında geri çekilmeğe çalışmışlardı. Fa- kat Alman - Fin kıtaları süratle bu barajları aşarak terakkilerine devam etmişlerdir. (Sonu; İRAN'DA Parlâmento Anlaşmayı Tasvip Etti Başvekil “Son Vaziyet a 2 Bü: 7) Leningrat cephesinde Alınan ve .. cephesindeki | askeri harekât üç mühim noktada temerküz et- miştir, Bu moktalardan her biri de müstakbel harekât için anahtar vasi- feklni gören “stratejik © ehemmiyeti haizdir, Bu arahtarlardan ber han- &i birinin Almahların eline geçmesi, şark cephesinde Alman ordularına ye- al ilerleme imkânları ve mühim stra- İran'ın Gururunu Ren- 8 he Yet topraklarında şiddetli kış) Sladıktan sonra bu münakal Şleşecektir. Bah cide Etmiştir. Dedi 1ölerinda kalan | Londra 10 (AA) — “Revter,. Tİ de z m al nünaka- Bugün Avam kamarasında Eden, Mita iiteler verecektir. NHekün İranla yapılan İngiliz - Rus anlaş- bu Dön askeri mütehassısları da tbikinde hiç bir teah Müşkülüt gözönünde bulun-| hür amaha Yeğitek Alman ordularının Soy-| ıkça sövlemiştir. Sorulan ie Rusya içerlerine doğru iler -| sütle verdiği cevapta, Eden de du; sinden ziyade düşmanın ol-| mnistir Xi:, fig Yerde imhası lâzemgeldiği) | “İran hükümeti tarafından ka. “İni müdafaa etmektedirler. | bul edilen İngiliz --Sovyet şart- ola, #fenin Sovyetler aleyhine ları, Alman elçisi ite mernurla k; © İesiri de az değildir. Ameri-| rının İrsni derhal terketmeleri- dı * İngiltereden gelecek yar-| ni ve Alman elçiliğinin Kapatıl Ya gi SİN üç yol vardır: Bu yardım | masını âmirdir. ta yal denizinden, ya uzak sark| Bu hüküm. İtaly sevi, Milvostoktan veya İrandan| Rumen elçilikleri | hakkında du hey “dilebilir, İli ve ikinçi yol! tatbik edilecektir. İran hükü . dir, a, hem çök tehi meti, dört eleiliğin de, bu emre İu p,ş2ia olarak şimal denizi derhal ittiba etmelerini kendile Vek da buzlarla kapana -| rindeymrica etmistir (Sonu; Sa: 3; Sü: 6) 5 (Sonu; Sa: 2; Bü: 3) çete harp- ya Macar ve tejik faydalar temin edecektir, Bu noktalardan biri Leningrattır. Leningradın sukutü Sovyetler için üç YENİ lığı gibi siyasi inik olmıyacaktı ( ASKERİ VAZİYET ) Şark Cephesinin Mühim Anahtarı Almanların Gomel ve Odesa Cephelerinde Bir” Günde 71 Finlerin taarruz istikametlerini gösterir harita bakımdan büyük bir ziya teşkil eder Bir defa Buluk ve Finlânda körleri le irtibatlarr | kesilecektir. O vakit Sovyet donanması bir Iki adaya ilti- caya mecbur olacak, belki Taveç sa“). hillerine sığınacak, at her halde Sovyet ordusuna faydalr olmaktan çı- kâcaktır, Buna mukabil Almanlar Bal tık denizinden ve Finlânda körfezin. den istifade ederek şimal mıntakasına denizden nakliyat o yapmak İmkân bulacaklardır. — (Sonu: Sa, 3; Sü, 6) BİR LAYİHA | Fiili Askerlik Hizmetini Yapmamış Olanların Hiç Bir Memuriyete Alınmaması Derpiş Ediliyor Ankara, 10 (TAN Muhabiri bildiriyor) — Füli askerlik hizmetini yapmamış olanların hiç bir memuriyete alınmama- ları hakkında bir kanun lâyihası hazırlanmaktadır.Yeni lâyiha- ya göre, bu kabil kimseler muvakkat veya namzet memur da- hi olamıyacaklardır. Bundan başka, mebusluk, belediye azı larda seçilseler bile intihapları makbul g— m bol 4/11: Merkezdeki Taarruzlar İnkişafta Tekrar Teşebbüs Kudretini Ellerine Almaları Nazi Tayyaresi Leningrat Şehrinin Düşmesine Bağlıdır. | Tahrip E dildi- —— Moskovaya Yapılan Hava Taarruzu i Akamete Uğratıldı i, Londra: 10 (A.A) — tebliği: 9 Eylül günü, cephenin bütün boyunca, la anudane çarpışmışlardır. | Hava kuvvetlerimiz, harp mey- danında, düşman kıtalarına dar- beler indirmiş, tayyare meydanla rındaki, tayyarelerinden bir mik- | larını tahrip etmiştir. 7 Eylül gü- İnü, hava muharebeleri esnasında hava dâfi bataryaları tarafından ve düşman hava meydanlarında, 71'Alman tayyaresi tahrip-edil — r. 24 teyyare kaybettik. nü öğleden sonra, iki 4 İman keşif tayyaresi Moskova ci yarında yaşarlar. Londra 10 (AA) — Sovyet teb piki zeylinde şöyle deniliyor: (Sonu; Ba; 2; Sü: 6) ATLANTİ K'TE Bir Amerika Şilebi Daha Batırıldı Almanlara Göre Roosevelt, Amerikayı Harbe Sürüklüyor Vaşinton 10 (A:A:) — Birleşik Amerika Bahriye Nezareti bal“ riye encümeni tarafindan müsa- dere dilen ve Panama bayrağı: m hâmil olan bir zeminin İzlanda nin beş yüz kilometre, cenubu Karbisinde 17 ağustosta torpille- nerek batırılmış olduğu -bildiril- mektedir. İçlerinde bir Amerikan tebaası bulunan 24 kişiden mü: tayfasma kaybolmuş © nazariyle bakılmaktadır. Amerikan siyasetinde değişiklik bekleniyor Vaşington 10 (A.A.) — Alman lar tarafından batırılan “Stöel Scafarer,, ve “Sessa,, İsmindeki jiki Amerikan gemisinin ziyamın (Bonu; Sat 2; SE: 5) Memlekette Su İzmir Tramvay, Ankara, 10 (TAN Muhabirin » den) — Yurt içinde bir tetkik se vahati yaptıktan sonra sehrimize İdönen Nafia Vekili General Ali Yunt Cebesoy, bügün beni kabul ederek bu tetkiklerinin neticele- ri hakkında şu beyanatta bulun- muştur: manda bazı büyük sehirlerimizin imâr plânlarının tatbiki” hakkın- daki icraatlarını yakından tetkik etmek maksadiye bir teftiş seya- hati yaptım: Seyahatimi tamamen olomo - bille yaptım. Yalnız İzmirle Di- nar arasında şimendüfere bindim ve o Manavgattan Alanyaya gi“ dip gelmeyi de motörle yaptım. Takip ettiğim güzergâh sudur: Ankara, Kızılcahamam, Gerede, Bolu, Düzce, - Adapazarı, İzmir, İstanbul, Catalea, İzmit, Kara - mürsel, Yalâva, Bursa, Balıkesir, İzmir, Dinar, Antalya, Manav - gat, Alanya, Akseki, Yenişehir, Konya ve Ankara Bu mıntakalardaki yoj faaliye- timiz her vasıtaya müracaatle c0- #altılmış ve benzin, yağ gibi maddelerin shval dolayisiyle ek sikliğine rağmen bu faaliyet bü- ük inkişaf göstermiştir. Bu'me yanda yeni yapılmakta olan yol larımız vardır. Meselâ, İzmit - İstanbuj ile Adapazarı - Kandıra, İzmit . Karamürsel, Karamür- sel - Yalova yolları gibi. Mecmuu mühim bir yekün tutan'bu yol- (Sonu: Ba: & Bi: 7) e İnönü Uçuş Kampında ; Havacı öld Çok Muvaffakıyetli Gösteriler Yaptılar İnönü, 10 (A,A,) <- Türk Has va Kurumunun nü kampının sat &de başlanmıştır, Programin öğleye devam eden kısmında genç izim akrobatik ha- ve paragütçölerimizin saniyeli atlayışları a takdir ile takip edilmiştir, Öğleden sonra plânörlerie yel. uçuşları ve spor hareke! lmep, küçük bir sahada 20 plânürün saatlerce uçuşu zevk ve heyesanla seyredilmiştir. kapanış merasimi havmer * gençlerimizin teftişi İle "İNSAN" IN ve YolFaaliyeti Hızla Ilerliyor Elektrik ve Su Şirketlerinin Satın Alınması İçin Yakında Müzakerelere Başlanacak Garbi Anadoludaki tetkikleri et. rafında zetemize Obeynnatin bulunan Nafia Vekili General Ali Fuat Cebesoy Japonya İle Amerika Arasında Anlaşmaya Varıldığı Şayiası Dolaşıyor Japon Başvekilinin Mühim Beyanatına İntizar Edilmektedir Nevyork 10 (A.A.) — Tökyo- dan Amerika ajanslarına verilen bir habere göre Malciye Nazt rı Amisi Toyoda : geçen hafta Amerikanın Tokyo sefiri Josef Grep ile yapnığı mülükat hakkın da saltanat medlisine izahat vermiştir. İki diplomat geçen hafta on İ- ki kere buluşmuşlardır. Prens Konoye'nin Japon - A merikan müzakereleri hakkınd” so derâcede mühim beyanntti bulunacağı zannedilmektedir. B beyanatın yarın saltanat m&c İisi azasın parator tarafında kabulüü müteakip (yapılaca tahmi nedilmektedir. SON TARİF: Yazan: REFİK HALIL ÇŞisiden insanları - başka mahlükattan ayırmak gayretiy) “Hayvanı natık” diye tarif ederlerdi. Şimdi anlaşıldı | natıka, ona has bir meziyet değildir; öbür hayvanlarm dahi bi birlerine sesle meramlarını anlattıkları meydana çıktı, Bilmem i “akıl” 1 yalnız insanlara yakıştırıp hayvanlarınkine “sevki tabli deyip geçmek de doğru mudur? Adem oğlunun mümeyyiz vas fını yeni sosyologlar bulmuşlardır: “Ingan âlet yapıcı bir hayvar dır”. Zira bütün hayvan cinsleri, (abiatin verdiği uzuvlarla doğu; ihtiyaçlarını da bunlarla temin ettikleri halde insan, fıtretin ihsa nını kâfi görmiyerek mütemadiyen yardımcı âlet yapan ve kul lanan biricik mahlüktut, Filvaki hatırımda kaldığına göre, dişler dökülmüş bir maymunun yuvasında, iki kuru dalım birleştirili, baş taraflardan sarmaşık kökleriyle bağlanmasından vücude ge tirilmiş bir ceviz kıracağı elde edildiği rivayet olunmuşsa da iddia bir delişmen seyyahın mücerret kavlinden ibaret kalmıştı! Evet, âlet yapıcı tek mahlük insandır ve gördüğümüz makin: medeniyetini de insanın bu kabiliyetine borçluyuz. Lâkin, sa; esirlardanberi ölçülü, makul ve ağır bir şekilde giden o kabiliy: son seneler zarfında çılgın bir sürat ve şümul peyda etmiş, çiğ Tından çıkmıştır. Nerede Nasrettin hocanın: “Şükredin ki, Allah deveye kanat vermedi; verseydi damınıza konar, evinizi başınız: çökertirdi!. dediği mesut günler? Bugünkü harp tayyarelerinin ye nında kanatlı deve, devede kulak mesabesinde kaliyor! İnsanlar deveyi değil, uçan kaleler adı altında fili bile kanatlandırdılar... Ve icstlar harp ve tahrip vasıtalarma inhisar etti, Onun içindir ki, modern insanın tarifi şu olmalıdır: “Yaptığı âletleri ti için durmadan başka ületler yapan ve her yaptığın: bir teviye yıkan gayet usta, fakat en i Beşer, hayvan! ebedi sülhe kavuşmadıkça bu tarifin kurtu