7 Ağustos 1941 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

— PERŞEMBE |: 7 AĞUSTOS Millet Meclisine GelenLâyıhalar Arttırma ve Eksiltme Tatbiki Kabil Olmıyan Mallar İçin Hükümete İstisnai Salâhiyetler Verilecek Ankara, 6 (TAN) — Arttr- ma, eksiltme ve ihale kanunu- na bir muvakkat madde ek- lenmesi hakkındaki kanun hi- ası, Meclis Umumi Heye- tine sevkedilmiştir. Bu Jâyiha hakkında maliye encümeni lâ- yihasında ezcümle şöyle denil- mektedir: Memleketimize ithal olun - ması zaruri bulunan bazı €ş; Şark Cephesinde Harp Plân Dairesinde Devam Ediyor Şark cephesinde Al sn harbi plânmı tadile mecbur kaldıkl ink bura- Almanya yeni mecbur olmu almas da Almanisrm Sovyetlere #aarruzdan evvel birçok moktalar- da yanlış istihbarata istinat ete #ilerini gösteriyor. M. Zekeriya SERTEL a tebliğleri şark cep- hesindeki harp için daima şu cümleyi tekrar eder: “Şark cephesinde harp plân dairesinde devam ediyor... * Fakat hakikaten Alman - Sov- yet harbi Alman erkânıharbiye - Sinin evvelden hazırladığı plân dahilinde devam ediyor mu? Bu sualin cevabını verebilmek içim Alman erkâmharbiyesinin plânı bilmek lâzımdır. Fokat harbin aldığı şekil ve istikamete bakarak burada harbin Alman plânı dairesinde inkişaf etmedi - ğine hükmetmek mecburiyetinde kalıyoruz. Alman erkânharbiyesi Sovyet- İere karşı da bir yıldırım harbi plânı tatbik etmek tasavvurun - da idi. Bugünkü harp vasrtaları, iki senedenberi Avrupada tatbik edilen harp şekilleri, Almanların Sovyet harbini çabuk bitirmek! ihtiyacında bulunmaları, Alman-! Sovyet harbinin de bir iki öy içinde bitecek bir yıldırım harbi olmasını icabettiriyordu. Nitekim şark cephesinde Alman taarruzu başladığı zaman salâhiyettar AL man kaynakları Alman - Sov - yet harbinin dört beş haf- İa içinde biteceğini, bu har - bin bir esirler harbi olacağını, bir kaç hafta içinde Kizılordunun im ha edilerek milyonlarca esir alı- hacağını iddia ediyorlardı. Bizde bile bazı gayretkeş emekli ge - neraller harp başladıktan iki hafta sonra Alman ordularını Moskova, Leningrat ve Kief'e sokmuşlardı. Fakat harbin yedinci haftasın- dayız. 16 temmuzda Stalin hattı üzerinde başlıyan ikinci taarruz Smolensk önünde kırıldı. Harp süratini kaybederek devamlı me- kanize meydan o muharebelerine inkılâp etti, Ve Almanya yıldırım harbi plânmi tödil ederek yeni bir plân kabulüne mecbur oldu. Görünen bütün #ezahürlere nazaran da Alman - Sovyet harbi birkaç ay içinde bitecek bir harbe benzemiyor. Bunu Alman ve L| talyan askeri mütehassısleri tekit ve tekrardan geri durmu- yorlar, Harbin bu şekli alması, Alman larin Sovyetlere taarruzdarı ev - vel birçok noktalarda yanlış is -| tihbarata istinat ettiklerini göste-| riyor. Almanlar, Sovyetlerin tank ve tayyare bakımından kendilerine müsevi denilecek derecede kuv - vetli olduklarını tahmin etmiyor Jardı. Halbuki hâdiseler bunun ak i ti. Almanya şark hava üstünlüğünü kazunamadı. Hattâ 17 defa Alman tayyareleri bombardımana teşeb- büs ettikleri Leningrada bir de-| (Sonu; Sa: 2; Sü 3) AN EVİ “İSTANBUL, Ankara Caddesi 103 —— — ISTANBUL 24310, 24318, 24319 ALTINCI YIL — No. 2745 5 | Kanunu Hükümlerinin ve malzemenin temini yeni cihan harbinin şümul dairesi- hi genişletmesi yüzünden iki piyasaya inhisar etmiş ve bunlara da diğer memleket - | ; lerden vâki mütemadi talepler karşısında ihzar, tediye ve tes- lim şartları ken vaziyetlerinin ie tayin etmiye başlamışlardır. (Sonu Sa, 3 8, 7 de) hüsusi Türk - Ingiliz dostluğunun harp- ten sonra da Avrtpa anlaşmasına devamlı bir tarzda hizmet edebi leceğini söyliyen Mistör Eden Türkiyeye. Dair Sözleri! “Harp Sapı Alemiule Türkiyenin Tam Rolü Olacaktır, İngiltere Hariciye Nazırı Diyor ki: "Türkiyenin Zararına Hiç Bir Anlaşmaya Razı Olmıyacağız,, Londra, 6 (A.A) — Harisiye Nazırı Eden, bugün Avam Kama- rasında umumi! vaziyet hakkında izahat vermiştir. Eden Türkiye - den bahsederek şöyle demiştir. “Türkiye ile olan münasebet - lerimizin esası İngiliz - Türk mu ahedesidir. Bu muahedeye halisa| ne riayet ettik ve etmekte devam eyliyeceğiz. Büyük Britanya ile Türkiye! arasındaki dostluk yalnız harp es nasında değil, harpten sonra da Avrupa anlaşmasına devamlı bir tarzda hizmet edebilir. Türkiyenin zararına olarak her hangi bir anlaşmaya muvafakat edebileceğimize veya ettiğimize! dair zaman zaman gazetelerde! düşman propagandasınm yaptığı telkinler neşredildi. Bu nevi bir telkinde hakikat zerresi yoktur. Bu neviden hiçbir şeye asla mu- yalakat etmiyoceğiz ve herhangi bir devlet tarafından bize bu ne viden hiçbir teklif yapılmamıştır. Harp sonu âlemi, büyük küçük birçok ( devletlerin işbirliğine muhtaç olacaktır. Atatürkün de- hasiyle vücut bulan modern Tür- kiyenin bu âlemde tam rolü ola- caktır. Ve Türkiye bunu yapar-| ken kendi yolunu kendi kararlaş| tıracak ve iş arkadaşlarını da kon di intihap edecektir. “Türkiye haricin sevk ve idaresine muhtaç değildir,, Londra, 6 (A,A.) — Times'in dip- lomatik mubarriri, Türk © Kazetecisi Yalçın'ın Tümes'in “Sulh ve kuvvet, başlıklı cuma günkü başmakaleri hak- kında yazdığı yiziya cevap vermâk- tedir, Bu cevapta böyle denilmekte- , (Sonu; Sai 2; Sü: 2) Şimalde Fin Körfezine Varılmıştır —— SmolenskHarbi Muvaffakıyetle Neticelendi GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ Çocuğunuza verebileceğiniz YyaL Çocuk Ansiklopedisi Olabilir. Çünkü bütün hediyeler unutulabilir. Fakat ÇOCUK ANSİKLOPEDİSİ Çocuğun bütün bayan da izini FİYATI ( LTRANIR. en kıymetli hediye NIZ bırakır. Estonyada VeJjitomirin Cenubunda Çok Şiddetli , Muharebeler Devam Ediyor Japonların külliyetli tahşidat ya yam (Tai) hudud yazmaktadır. ağ yeliz a Burada 310 Bin Esir Bütün Cephe Boyunca |, Alındı, Pek Çok Sovyet Mukavemeti L | . a . e ii Malzeme Ele Geçti Fevkalâde Şiddetli zpiz m İn Cenupta da 150 Cenup cephesindeki harekât esna sında esir düşen yaralı bir Rumen tayyarecisi tedavi ediliyor. Almanların Zayiatı iL Bin Esir Alındı mms 00 i a Çok Ağırdır Berlin, 6 (A.A) — Alman beş » | ASKERİ VAZİYET | kumandanlığının tebliği: | Si , İ NG lem Trak /| Siyam'ın | a ) pen şark cephesindeki hareketi) — » N hakkında bugün fevkalâde tebliğ I til - p bi in na) İstilâsına | S0” epnesinde : gecesi Alman Savaş tayyare teş- i| killeri iyi rüyet şartları altında H | k i ; ye Moskovadaki sskeri tesisata bir azırlı İl Almanlar, Leningrat, Kief'i Alarak Moskovayı ik tahrip ve on binlerce yangın —— i — . Öombası atmışlardır. Tayyare fab J larm Hudutta || Müdafaa Eden Kuvvetleri Cenahlardan rikalarına tam isabetler kaydedil|; Y&PpoOnların Mudutta il y , i mesi ve iaşe tesisatında bircekl! Büyük Tahsıdat ;| | Tehdit Etmek Plânını Takip Ediyor yangınlar çıkması hücumun tesir Uy! ahşıdat : lerini göstermektedir. Y, âı” Anlaşil i ASKERİ MÜTEHASSISIMIZ YAZIYOR Fevkalâde tebliğler aptığı nlaşılıyor : Dün Pührer'in karırgihımdan şark | Merkezde tebliği tarihi ve bel ni 5 cephesinde Alman © muvafinkıyetleri |munzzam Semolensk barbinin -bikiği , Ankara, 6 (Radyo gazetesi) —| Tokyo, 6(A.A.) — “Afi, Domei en haberler, haber veriyor. Fakat bu harbin Şark cephesindeki harekât hak <| Ajansının bildirdiğine göre, Hin- dilen esir, tank, ve tayyare | bitmiş olması neleesinde Almanların kında Almanlar dört fevkalâde| diciniyi işgal eden Japon kuvvet- hakkındaki iidis istisna e- | kazancı geğif anlaşılmıyor, Semelensk N tebliğ meşretmişlerdir. Bu tebliğ| jeri dün öğle vakti Siyam civarın |dilirse, yeri bir şey öğretmiyer, İsehri hâlâ ili taraf arasmda el de- lerden birincisinde - altı haftadan | da ismi tasrih edilmiyen bir şel), Birbiri arkest sara verilen bu dört İğiştirmektedir, Ve burada harbin bit- beri cereyan cden muharebenin vasıl olmuşlardır. Di taraf resmi tebliğden öğreniyorur ki: tiğini söyleyen Alman tebliği daha on baştan sonuna kadar uzum bir hi.| Çe veni olmuşlardır. ğer & Şimalde Alman oyduları Estonya|beş kün evvel açıldığını bildirdiği hilesi vardır. Diğer tebliğlerde (22 £“S©7 hafla cumartesi günün. ne varmışlardır, fakat daha | Moskova yolunun açık olup olmadı Moskova, 6 (A.A) — Sovyelğir de dile siilen mayfiskıyetleria | opel büyük mikyasta Japon|ne Narva ne de Talin'i alabilmiş- | ni bildirmemiştir. Buna mukabil Sov. | resmi cebliği: Ar e edilen muvaffakıyctlerle | sevkiyatının Siyam hududuna mü |lerdir, Bu iki şehri #lmadıkça Pinlân, | yet tebliği Smolensi'le ve hatti şehir) - 5 Ağustos günü Sovyet kuvvetsiik, alınan ganaim ve esirler ve bir| ,eveccihen yapılmakta olduğu da !de körtesine varmaları mümkin de- |sivarmda şisdeli siwnarebler devem | leri Smölensi, Korosten, Byalya de tahrip edilen veya düşürülen | fearlatılmaktadır. Bildir. Leningrat istikametinde ise ye-|ettiğini bildirmektedir. Çerkof istikametlerinde ve cep SÜ tayyareler hakkında malümat| mokvoda çıkan Shngai gazetesi ökki o kaydedilmemiştir. | Cenupta Alman kavvetleri Kief ön-| henin Estonya kısmında muha « NM verilmektedir. okyoda çıkan Shngai g en yapılan taarruz İn- |lerine gelmişlerdir. Fakat bursda bir| rebeye devi lendi P Çok uzun olun bu tebliğlerde-| Siyami arazisinin tamamiyek ve z z eye devam etmişlerdir. le ki malümat hülâsa edilecek olur. | süKlâlinin Hindiçinide bulunan Diğer bölgelerde mühim deği- “ya Yele vx Japon kuvvetlerinin mevcudiye-) şiklikler olmamıştır. >, Baltık sehillerinde harekât ya; yle temin edilmiş bulunduğunu yet orduları bi cephede ricate mecbur | Kara küvvetlerimizle işbirliği ği. ii rine Pir kö | ve herhangi bir üçüncü devletin #rmüşlardır. Faks bazgunluk eseri | yapan hava kuvvetlerimiz düşe” hüfuz ve tazyiki ne mertebede 0- göstermemişler ve paniğe uğrama-| man motörlü kıtalarına ve S lursa olsun Japonyanın Asya ka -| z maşlardır. Alman tebliği bu ceptede | desine darbeler indirmiş ve ağır Şi. sasında sulhü hâkim kılmak ka -| K z Hull ın eva etçe üstünlüğünden bah-| zayiat verdirmiştir, Ni rarırı katiyen sarsamıyacağını : e 4 Ağustosta cereyan eden ha yazmaktadır. İ irk va muharebelerinde ve tayyare Ür. Be anatı Alman muhabirine göre © | meydanları üzerinde 53. Alman O Londraya gelen haberler Yy ———— — | tayyaresi düşürülmüştür. Londra, 6 (A.A) 'Afi,, Bu b ipa ye kare İzm Tayyarelerimizden 21 i üsleri: zı sabah alınan haberlere göre, Ja- aki, Serik beiradakl Bövyak, ei | PO GERE 5 ponyanın Siyam istikametinde) “ Amerika, Pasifik'te | düurnn mn; edi kakrmanki| , Tebliğde bundan sonra, Kizi mühim miktarda harp malzemesi , Krm ml ak Senlemk herbini )Jordu askerlerinin ferdi hareketi göndermekte olduğu ve Sa i ala enler lerinden bahsedilmekte ve şöyle Bi, dan da ayni istikamette kü xn Fütuhat Hareketlerine |"?5 Sirer dünya terinin şim | devam edilmektedir. fi kamyon nakliyatı yapıldığı bildi- ; diye kadar o kuydetmediği muazzam| “Sovyet askerleri, azimkârane riliyor. Singapurdaki © “Daily) Muhalefet Edecektir, | sitene cereyan ediyor. Üç hsfte-| bir hareketle bir Alman piyade” Mail, muhabiri de oraya gelen ie Sanberi Birer tani ve yarzareden | alayını dağıtmağa muvaffak ol <İ, Hintli ve Büyük Britanya takviye! gas .. : a *- | muşlardır. 300 den fazla Alman kıtalarının. fevkalâde | ehemmi Bir Habere Göre Hull (Sonu; Sa: 7 sü: 8) yetli olduğunu yazmaktadır. z : nemi © Times'ir. Vaşingtondaki © muhabiri, İstifa Edecekmiş ! » Şark cephesinin merkezindeki | Amerikadan Meri ri er Rus i ii İyaya yapılacık malzeme sevkiyatına Alman ordularına kumanda eden | rjdakale edildiği takdirde Amerika- ii General Von Boch nn buna derbal mukabele edeceğini | Halka İnmek - Kendine Gelmek Yazan: REFİK HALİD Cordeli Hull Nevyork, 6 (A.A) — “D.N.B., ve Amerikan radyosu spikeri Hearst gazeteleri muhabiri Carter, Nevyork Daily Mi zetesinde (yazdığı bir da, mevsuk membalardan alınan ha- berlere göre, Amerika Hariciye Nazırı Cordell Hull'ün sıhhi se - bepler dolayısiyle istifa edeceği- si bildirmektedir. Bu mevkie, vaktiyle de ayni makamı İşgal et- miş olan bugünkü harbiye nazırı Stimson'nun getirilmesi ihtimali » | vardır. pmakta oldukları Hindiçini — unu gösterir harita (Sonu; Sa: 2; 8054) Br nemi münadu “kalk, kelimesinden ne kantettiğimi oldukça bile- sek bu kelimeyi kullanan bir mubarririm, Halk, çok miktarda alan teri, el emeği, göz naru ve fikir yorgunluğu mukabilinde 27 kazanan, göç yaşıyan ve kendisinden daima fedakârlık, feragat beklenmesi âdet olan bit insan ekseriyetidir. Halk. bütün dünya rejimlerinin hâlâ vaziyetini kat? şekilde ıslah edemediği çokluktur, Bu esaslı islah nasıl vücude getiriler bilir? “Aslan payı,, sistemine nihayet verebilmekle, meşhur masalduki İn #afsız aslanı ve dalkavuk tilkiyi ortadan kaldırmakla! Öyle bir kemale er- mek mümkün müdür? Zehi tasavvuru batıl, zehi hayali muhal! Türkiyede yalnız “halk, vardır, Bu halkın arasından her devirde çıkan bir kaç bin “refaha e İe ne zadegân, ne de bir böyük burjuva senii teşekkül edebilir; bunlar gelip geçici, dalma değişici, dikiş tutturamıyan, kök salamıyan, maddi veya fikri serveti torununa kadar vacamıyan tipler, ikbal turistlerdir, Osmanlı idaresi bir halk saltanatıydı; hulktan yetişmiy- lerin ve yine biraz sonra halka karışmışlırın hükümeti, Millet bir kac Öğr sanda kayaardı, devlet kepçe vazifesini görürdü ve Ikbal, dalma o kazan Öğ karıştırılarak kepçeye raszelenlere masip olurdu. Esalet ve şerafet hakkı ta- Öİ nilmaz, sadarete geçirilmek için sarı çizmeli Mehmet ağa İle samur kürklü ÖğÜ Şeyhülislâm Efendinin oğulları arasında bir fark gözetilmezdi. Halbuki ayni Sİ asırlarda Avrapada ikbale konmak için şahadetname ibrazı şarttı: Seceret ÖP i , ı Hususiyle bu şecerede bir de Kral piçi varsa akan sular durur, kapılar ax dma kadar açılırdı. Eski Osmanlı siştemini köhne Avrupa ancak kısa bir samandanberi, böyük bir inkılâp eseri diye öğünerek tatbike başladı, Bizde bir tesadüf cilvesiyle muvakkaten halktan ayrılmış olanların veys kendilerini böyle sananların ruhu da yine balk ruhudur, Türkiyede senrf ve tâbaka diye ayrı gayrı bir ruha pek raslanamaz, Görüş, duyuş, anlayış kam biliyetlerimiz hemen hemen birdir; hepimiz, pek az farklarla hep bir hal. Hyizdir, Binaenaleyh hanlı apartımanlı, eserli, kütüpbaneli, mevkii mes- netli olanlarımız da dahil; bizde, bilhassa rah bakımından yalnız hafk mevs cuttur ve "halk, deyince aşağı yukarı beplmizi anlamak, 6 tâbir içinde ken- dimizi de hesaba katmak, ba itibarla da gözlerimizde hesapir davranmak lâzımdır, Züppe edebiyatçı tâbiriyle “halka inmek”, “kendine gelmek, kene dini bulmak” demekir!